Dvorac "Danijel" Konak

Dvorac u Konaku izgradio je grof Danijel Ladislav 1884. godine. Uz glavnu zgradu, koja je služila za stanovanje veleposednika, izgrađena je jedna skromnija građevina za stanovanje biroša i sluga, a nešto udaljeniji su ostali ekonomski objekti: konjušnica, štale i sl. Dvorac okružuje lep park sa retkim stablima raznih egzotičnih vrsta, koji se prostire na nekoliko hektara. Nalazi se u blizini reke Brzave na izlazu iz mesta prema Vršcu. Kompleks se sastoji od glavne zgrade za stanovanje i okolnih pomoćnih objekata smeštenih u prostranom parku. Dvorac je prizemna, podužno orijentisana građevina simetrične osnove. Glavni ukras na fasadama su klasicistički portici, na južnoj strani izlaz u park, a na severnoj strani glavni ulaz u dvorac. Portik na južnoj strani je bogato dekorisan sa šest jonskih stubova koji se u krovnoj zoni završavaju ukrasnim vezama, kao i polukružno stepenište za izlaz u park. U donjoj zoni između stubova je ograda od kovanog gvožđa sa jednostavnim ukrasima, a u gornjoj zoni su slepe arkade koje nose plitki pilastri. U krovištu u ravni stubova se nalazi atika sa balustradom. Na severnoj fasadi portik ima četiri jonska stuba koji nose timpanon, stepenište u središnjem delu i bočne kolske prilaze. Raspored prozora na fasadama je ritmičan i usklađen sa unutrašnjim rasporedom prostorija. Svojom arhitekturom i koncepcijom predstavlja lep primer jednostavnog, podužno orijentisanog, prizemnog klasicističkog objekta, namenjenog luksuznom stanovanju spahijske porodice. Uređeni park i dvorac čine celinu skladnih i nesumljivih vrednosti. Danas se u dvorcu nalazi osnovna škola "Vuk Karadžić", a u ekonomskim objektima se nalaze stanovi za predavače i druge radnike u školi. Dvorac, i park oko dvorca su dobro očuvani. Na dvorcu su rađeni konzervatorski radovi 1984. i 1988. godine. Dvorac je spomenik kulture od velikog značaja, a park je zaštićen kao spomenik prirode II kategorije.

Dvorac nije otvoren za posetioce!

Letnjikovac Šulho Vebera Padej

Letnjikovac je izgradio Šulho Veber u prvoj polovini XIX veka. Letnjikovac je manji prizemni objekat izgužene pravougaone osnove, a nalazi se izvan naselja u parkovskom okruženju. Na serdišnjem delu glavne fasade je naglašen portik sa krovom koji nose četiri zidana stuba. U sredini se nalazi stilizovano stepenište sa ogradom od kovanog gvožđa. Na zgradi se nalazi masivno mansardno krovište jednostavnih linija i površina, za koje se predpostavlja da je u novije vreme rekonstruisano. Ritmično poređani prozorski otvori sa lučnim završecima, jednostavna fasada, kao i ugaoni pilastar i potkrovni venac, ukazuju na odlike jasnog klasicizma. Ovaj stil arhitekture je karakterističan za prvu polovinu XIX veka.

Danas, letnjikovac je u privatnom vlasništvu i renovira se. U oktobru 2006. godine kada smo obilazili letnjikovac radovi na obnovi su bili u punom jeku. U unutrašnjosti letnjikovca su rađeni finalni radovi. Na spoljašnjem delu je ostalo da se završi samo krečenje fasade. Stazice od šljake kroz park i oko letnjikovca su oivičene. Letnjikovac je evidentirano kulturno dobro.


Letnjikovac nije otvoren za posetioce!

Dvorac "Hertelendi" Bočar

Selo Bočar i dvorac Telegdijevih iz XIV veka odkupio je spahija Hertelendi Jožef 1803. godine. On je izgradio drugi dvorac u naselju oko 1820. godine. Posle njegove smrti imanje je razdeljeno između njegova tri sina Ignjaca, Mikše i Karolja. Krajem XIX veka 1890. godine spahiluk su odkupili pivari baron Ivan Bajić i Alojz Bajer. Bajer je uzeo novi Ignjacev dvorac, a stari dvor Telegdijevih uzeo je Ivan Bajić. Bajić Ivan je bio u srodstvu sa kraljevskom porodicom Obrenović uz čiju je pomoć od vlasti u Beču dobio titulu barona. Njegov stariji sin Miloš Bajić srušio je stari dvorac Telegdijevih i početkom 20. veka na istom mestu izgradio novu rezidenciju koja se danas vodi kao dvorac Bajića. Miloš Bajić je bio veliki mecena i dobrotvor i osnivač Gimnazije u Novom Sadu. Dvorac Hertelendijevih je prizemna građevina sa osnovom u obliku ćiriličnog slova p, sa dužim bočnim aneksima. U osnovi zgrada je projektovana u secesiji te je oblikovanje dvorca podređeno odlikama vladajućeg stila sa početka 20. veka. Uglovi zgrade su naznačeni bočnim rizalitima flankiranim moćnim pilastrima i završavaju se visokim polukružnim atikama, a karakterističan je i podkrovni talasasti venac. Parka je delimično očuvan, a u sklopu objekta se nalazi nekoliko ekonomskih objekata od kojih se ističe jedan na dnu parcele. Današnji dvorac Bajića je prizemna zgrada izduđene pravougaone osnove sa odlikama eklektike. Glavna fasada je jednostavnog stilskog rešenja, sa središnjim plitkim rizalitom u kome je niz od pet prozorskih otvora i nadvišenih arhivolti razdvojenih plitkim pilastrima koji se završavaju jonskim kapitelima. U dvorištu se nalazi ulazni trem koji nosi šest stubova koji se završavaju jonskim kapitelima. Ispod trema se nalazi kolski prolaz sa kapijom od kovanog gvožđa. Na bočnim krajevima su flankirane polukružne kule. Danas, park iza dvorca Bajića je uništen, na njegovom mestu se nalazi fudbalski teren, a zgrada je zaključana. U dvorcu Hertelendijevih je donedavno bila duševna bolnica, а sada je u pripremi dom za decu sa posebnim potrebama. Oba dvorca su u lošem stanju i oba su evidentirana kulturna dobra.


Dvorac nije otvoren za posetioce!

Dvorac "Karačonji"  Novo Miloševo

Dvorac je izgradio Lajoš Karačonji između 1842 i 1846 godine na svom imanju u Beodri (danas Novo Miloševo). Zgrada je igrađena kao reprezentativni rezidencijalni objekat koji svojom prostornom dispozicijom i arhitektonskim rešenjem zauzima dominantan položaj u prostranom parku. Oblikovan je u arhitektonskom smislu i dosledno sproveden u klasicističkom stilu kao i svi preteći objekti u sklopu imanja. Zgrada je izdužene pravougaone osnove, i predstavlja jedan od retkih spratnih rezidendencijalnih objekata. Glavna fasada je rešena simetrično, sa plitkim rizalitima na uglovima, koji se završavaju timpanonima. Na središnjem delu glavne fasade se nalazi reprezentativni ulaz koji je smešten ispod portika. Portik u prizemnom delu nose pravougaoni dorski stubovi, a na spratnom delu, gde je velika terasa, korintski stubovi sa arhitravom, golim frizom i trougaonim timpanonom. Prizemlje je odvojeno od sprata horizontalnom podelom koja je naglašena kordonskim vencem. Prozorske ose se poklapaju na spratu i prizemlju i ritmično su raspoređene duž fasade. Prozorski otvori su smešteni između pilastara koji u prizemnom delu imaju jonske kapitele i polukružne stepenaste frontone, a na spratnom korintske kapitele i pravolinijski oblikovane frontone na dekorativnim konzolama iznad prozora. Na dvorišnom delu fasada je ravna, a naglašena je centralnim zastakljenim delom koji nosi niz dorskih stubova. Prozorske ose se poklapaju, a bočni rizaliti su naglašeni nizom prozorskih otvora. U sklopu imanja su pomoćni ekonomski objekti: konjušnice, štale, magacini i odeljenja za poslugu, koji zajedno sa glavnom zgradom dvorca čine ahitektonski i stilski jedinstven i dobro usklađen kompleks. Posle Drugog Svetskog Rata u dvorcu je bio dom za nezbrinutu decu, popravni dom i osnovna škola. Postojao je i drugi dvorac u Beodri koji je porušen, a izgradio ga je Lajošev brat, Laslo Karačonji između 1838. - 1842. godine. Lajoš i Laslo su izgradili i crkvu sa dva tornja, u Beodri (dva brata, dva dvorca, dva tornja). Danas se u dvoracu nalazi hemiska industrija Hinom. Iznutra je dvorac prepravljen za potrebe fabrike, ali nije kompletno i adekvatno renoviran. Sa zadnje strane fasada na dvorcu je u prilično lošem stanju. Dvorac je spomenik kulture od velikog značaja.

Dvorac "Maldegem"  Novi Kneževac

Dvorac Maldegem je izgrađen 1910. godine za grofovsku porodicu Maldegem po kojima je zgrada i dobila ime. Plemićka porodica Maldegem je iz Belgije, tačnije iz grada u zapadnoj Flandriji, koji nosi ime kao i porodica, Maldegem. Porodica Maldegem je doživela najveći uspon u XVI i XVII veku dok je Flandrija još bila deo španske Kaljevine. Prvi je u tadašnju Tursku Kanjižu stigao grof Artur Maldegem, oficir i doktor prava, ali nije tu i ostao. On se venčao sa Georginom Bajer, kći Ota Bajera i Albertine, rođene Šulpe iz Turske Kanjiže. Otac Artura Maldegema je bio vitez Malteškog reda Karlo Maldegem rodom iz Minstera i bio je učesnik u Napoleonovim ratovima. Kao Napoleonov paž, morao je da Parižanima donese vest o porazu na Vaterlou 18. juna 1815. godine. Grof Artur Maldegem je rođen 1835. godine u Niderštocingenu u Nemačkoj. Nakon venčanja sa Georginom Bajer, živeo je u Požunu današnjoj Bratislavi. U Požunu im se 1869. godine rodio sin jedinac Artur mlađi, koji je kasnije oženio devojku iz grofovske porodice Bethem, Vilmu, koja mu je rodila četvoro dece. Artur mlađi umire u 34. godini života i za sobom ostavlja suprugu Vilmu sa četvoro dece i roditelje. Nakon sinovljeve smrti, majka Georgina je rešila da se vrati u zavičaj i da tamo sagradi letnjikovac kako bi mogla biti češće sa svojom rodbinom. Georgina je u Turskoj Kanjiži imala nasleđenih, 1880. jutara zemlje, od od svoje majke Albertine Šulpe. Počela je izgradnju dvorca 1904. godine, ali nije dočekala njegov završetak izgradnje 1910.godine. Iako nije bila toliko stara grofica Georgina je umrla 1907. godine. Nakon smrti svekrve Georgine, Vilma Maldegem je sa svoje četvoro dece, Marojom rođenom 1896.godine, blizancima Karlom i Georginom rođenim 1897. i Albertinom rođenom 1901. godine, došla Tursku Kanjižu da prati završetak izgradnje dvorca. U Turskoj Kanjiži naišla je na pomoć rođaka pa je starateljstvo nad decom prepustila Emilu i Beli Talijanu, koji su joj pomagali i oko završetka dvorca. Od četvoro dece samo je dvoje ostalo da živi u Novom Kneževcu. Albertina zvana Berta, koja će se kasnije udati za daljeg rođaka svojih staratelja Tibora Talijana, i Karlo koji se po završetku školovanja u Požunu vratio na svoje imanje. Grof Karlo Maldegem je doktorirao političke nauke, ali nije imao većih ambicija. Nije bio oženjen, nije se bavio politikom, bio je dobrodušan i blizak svim ljudima, uživao je u lovu, čitanju i druženju. Nije se posebno ineresovao oko imanja, a imao je proizvodnje povrća, žitarica, gajenje goveda, svinja, konja i šarana u ribnjaku. Proizvod kojim su se Magdelhem dičio je bila crvena paprika, po kojoj je i danas Novi Kneževac poznat. Nakon Prvog Svetskog Rata posed mu je smanjen na 713. jutara sa kojim je grof bez poteškoća dočekao Drugi Svetski Rat. Grof Maldegem je bio izraziti antifašista i pomagao je Srbima i Mađarima da prežive ratne gladne godine. Iako se dobro znalo na čijoj je strani bio na kraju Drugog Svetskog Rata je bio zarobljen i stavljen na listu za smrtnu kaznu, ali su ga neki meštani uspeli osloboditi i spasiti streljanja. Albertina je poginula 7. oktobra 1944. na skeli iza dvorca Talijanovih. Dvorac je opljačkan, a kraj dvorca se na lomači našlo 7.000 knjiga porodične biblioteke Maldegemovih. Razvučen je vredan nameštaj, dregocenosti, porcelan, umetnička dela među kojima su bile i dve Rubensove slike. Sve su to uglavnom uradili isti oni ljudi kojima je grof pomagao za vreme rata dok nisu imali šta da jedu. Nakon oslobođenja grof je da bi preživeo radio svakojake poslove. Nosio je vodu, cepao drva, bio ložač, laćao se raznih fizičkih poslova, samo da bi za uzvrat dobio koru hleba. Grof Karlo Maldegem je 1961. godine odlučio da napusti zemlju i ode u Nemačku kod svojih rođaka. Vratio se pred smrt nakon osam godina da još jednom vidi svoj voljeni Banat, a umro je 1970. godine u Majnhofenu u Nemačkoj i sahranjen je u porodičnoj kapeli u Niderštocingenu. Nakon rata u dvorcu je jedno vreme bila bolnica, pa internat uprava policije i banka.

Danas se u dvorcu nalazi narodna biblioteka "Branislav Nušić" i deo kikindskog Narodnog muzeja, a zgrada je u izuzetno dobrom stnju. Dvorac je kulturno dobro od velikog značaja.

Dvorac je otvoren za posetioce!

Dvorac "Nojhauzen" Srpska Crnja

Dvorac je izgrađen 1943. godine za potrebe visokih oficira nemačke okupacione vojske na Balkanu, tačnije za generala Nojhauzena i njegovu porodicu, a po nekim tvrđenjima čak i za Hermana Geringa. Dvorac je anahron u odnosu na aktuelnu arhitekturu i stilove tog vremena, iako je u osnovi primenjen arhitektonski obrazac klasicističkog dvorca, sa svim njegovim odlikama. Očito je da je arhitekta znao dobro svoj zanat i da je imao u vidu ko je naručioc. Tome u prilog idu i svi ostali elementi od ugrađenog luksuznog materijala, prvoklasne stolarije, hrastovine do ružičastog mermera itd. U sklopu dvorca se nalazi i nekoliko ekonomskih objekata, a ceo kompleks je ograđen.

Objekat je vlasništvo zemljoradničke zadruge "Jakšićevo" i danas se koristi kao restoran sa prenoćištem. Zgrada dvorca je u dobrom stanju, kao i park oko nje. Dvorac je evidentirano kulturno dobro.

Dvorac je otvoren za posetioce!

Letnjikovac "Pece" Mali Idjos

Letnjikovac u Malom Iđošu su izgradili Pece Petar i njegov brat Ernest početkom 20. veka 1923. godine i po svim elementima pripada višoj grupi sličnih manjih zgrada bogatijih porodica koje su mogle sebi priuštiti nešto drugačiju i bolju kuću za stanovanje. Arhitektonski elementi koji su primenjeni, bočna kula sa jednim od ulaza, prostrana terasa sa ulazom, stepeništem i ogradom, niz polukružnih i četvrtastih otvora za prozore, ukrasna keramika i okulusi, odišu eklektičkim elementima arhitekture sa početka 20. veka.

Danas je letnjikovac potpuno ruiniran i ne služi ničemu, ostala je samo kula sa godinom izgradnje i par stubova koji podseća da je ovde nekada živela jedna imućna porodica. Letnjikovac je evidentirano kulturno dobro.

Letnjikovac "Engelman" Gunaroš

Letnjikovac je izgradila veleposednička porodica Engelman početkom XX veka, koja je i osnovala sadašnje mesto Pobeda nedaleko od Gunaroša. Engelmanovi su imali veliki kompleks zemlje na kome su se bavili poljoprivredom i gajenjem vinove loze. Letnjikovac je pravougaone kompaktne osnove, građen kao slobodno stojeći spratni objekat u prostranom parku u blizini reke Čik. Zgrada letnjikovca pripada tipu poljskih dvoraca građenih u prostranom negovanom parku. U parku se nalaze neke retke i egzotične vrste biljaka. Na serdišnjem delu glavne fasade je naglašen centralni rizalit sa reprezentativnim ulazom kome se pristupa ravnim stepeništem koje je nekada imalo ogradu od kovanog gvožđa. Sa bočnih strana se nalaze dve prostrane terase od kojih jednu podupiru deset stubova. Obe terse su imale dekorativnu ogradu od kovanog gvožđa. Ispod objekta se nalazi vinski podrum zasveden pruskim svodom. Krovište je četvoroslivno, a u skorije vreme je renovirano. Grupica građana iz Svetićeva je pokušala da renovira objekat, ali su im je prozori, vrata i drugi potrebni materijal pokradeni. Iz tog pokušaja su novi krov i malterisane fasade na objektu. Meštani iz okolnih mesta prvi maj proslavljaju u parku letnjikovca.

Danas, letnjikovac ne služi ničemu, napušten je, vrata i prozori ne postoje, ali je krov u dobrom stanju. Zahvaljujući ljudima koji su pokušali da ga renoviraju, letnjikovac, iako napušten bez prozora i vrata, izgleda autentično.


Letnjikovac nije otvoren za posetioce!

Veliki dvorac "Danijel" Stari Lec

Oba dva dvorca u Starom Lecu izgradili su članovi jermenske veleposedničke porodice Danijel i nalaze se u centru sela, jedan pored drugog. Veliki dvorac izgradio je 1890. godine grof Pal Danijel, kasnije veliki župan Tamiške županije. Mali dvorac u Starom Lecu pripadao je Emi Danijel rođaki grofa Pal Danijela i izgrađen je u drugoj polovini 19. veka. Oba dva dvorca su prizemna i klasicističke stilske koncepcije. Veći dvorac je u osnovi izduženi pravougaonik, naglašeni su mu bočni rizaliti i kula osmatračnica na zapadnoj bočnoj strani, koja kao arhitektonski element odražava odlike romantizma. Kolsi ulaz - portik je u stvari, terasa koja nadkriva ulaz sa ravnim centralnim stepeništem. Krov terase je ravan i u visini krovnog venca se završava atikom, a nose je zidani stubovi kvadratne osnove. Zadnja terasa je zazidana i sada služi kao dodatna prostorija. Mali dvorac je skoro kvadratne osnove, skladne klasicističke koncepcije. Na glavnoj fasadi je karakterističan ulazni portik koga nose četiri stuba kružne osnove sa kolskim prilazom. Na suprotnoj, zapadnoj strani se nalazi portik sa stepeništem u središnjem delu i završava se trougaonim timpanonom na kome je bio grb bivših vlasnika. Četvorovodne krovne mase su proporcionalne objektu i završavaju se na vrhu sa terasom - kulom osmatračnicom. U oba dvorca se danas nalazi dom za duševno obolela lica. Prilikom obilaska u avgustu 2006. godine dvorci su izgledali dosta dobro. Oba dva dvorca su proglašena kulturna dobra.

Dvorac nije otvoren za posetioce!

Dvorac "Sečenji" Temerin

Dvorac je izgradila porodica Sečenji, tačnije grof Karolj Sečenji 1795. godine. Grof Karolj Sečenji je bio vlanik dvorca i cele pustare Temerin. Porodica Sečenji je prodala Temerin i Kaštel trgovcu Antalu Fernbahu iz Apatina tokom druge polovine 19. veka. Ana i Petar Fernbah su bili naslednici i držali su kompletan Temerin sve do 1920. godine i agrarne reforme Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca. Porodica Fernbah je imala značajne industriske objekte i velike komplekse zemlje u Bačkoj, Banatu i okolini Segedina i Mađarskoj krajem XIX i početkom XX veka. Porodica Fernbah i to braća Jožef, Janoš, Balint, Antal i Karolj su imali više dvoraca u Vojvodini. Jožef Fernbah je imao dvorac u okolini Apatina koji su kasnije od njega otkupili Dunđerski. Balint je imao letnjikovac u Sonti i na Krivaji. Antal je imao dvorac u Temerinu. Karolj je bio vlasnik spahiluka i dvorca u Aleksi Šantiću, poznatijeg kao Baba Pusta i veliki bač-bodroški župan. Nakon agrarne reforme Fernbahovi prodaju dvorac porodici Matković, koja je dvorac zadržala do kraja drugog svetskog rata, kada im je nacionalizacijom oduzet. Nakon nacionalizacije u zgradi je bila smeštena Uprava narodnih odbora. Dvorac u Temerinu je spratni objekat jasnih stilskih karakteristika, elegantnog i jednostavnog baroknog klasicizma. Rezidencijalni plemićki objekat jedan je od retkih koji je sačuvan u gotovo izvornom obliku. Bez ulaznog portika, osnova je izduženog pravougaonika, sa blago naglašenim rizalitima i dvorišnim krilima. Glavnom fasadom dominira simetričnost sa osam prozora koji se poklapaju u obe etaže i centralno postavljene trease nad ulaznim vratima. Na terasi dominira ograda od kovanog gvožđa. Zadnja fasada je takođe simetrična, a u središnjem delu se nalzi zastakljena terasa koju podržavaju šest stubova koji su naknadno dograđeni 1905. godine. Krovište je četvoroslivno i znatno doprinosi jednostavnosti objekta. Danas se u dvorcu nalazi tehnička škola. Park oko dvorca je pretvoren u školsko igralište i u gradski park. Pomoćni objekti, letnjikovac i fontana dvorca su pretvoreni u kafić, koji više ne radi. Nekada je celokupno imanje u okolini dvorca zauzimalo površinu od 13 jutara. Dvorac je značajno kulturno dobro.


Dvorac nije otvoren za posetioce!