28. januar

Praznici i dani sećanja
Srpska pravoslavna crkva slavi:
Prepodobnog Pavla Tivejskog
Prepodobng Jovana Kuščnika
Prepodobnog Gavrila Lesnovskog
Svetog mučenika Pansofija

Nesređeno
28. januara 814. umro Karlo I Veliki, franački kralj od 768. i rimsko-nemački car od 800, kada ga je krunisao papa Lav III. Znatno proširio kraljevstvo i postao gospodar gotovo cele zapadne i srednje Evrope. Uveo sistem kraljevskih vazala kojima je dodeljivao nasledne posede i tako stvorio vladajuću klasu velikih zemljoposednika.
28. januara 1547. umro engleski kralj Henri VIII, koji je po dolasku na presto 1509. proširio vlast na Vels, Škotsku i Irsku i izgradnjom jake flote postavio temelj buduće pomorske sile. Ženio se 6 puta, a posle sukoba s papom, koji je odbio da poništi njegov prvi brak, oduzeo papi vlast nad crkvom u Engleskoj, proglasio 1534. sebe vrhovnim crkvenim poglavarem i utemeljio Anglikansku crkvu.
28. januara 1573. počela velika hrvatsko-slovenska seljačka pobuna pod vođstvom Matije Gupca. Pobuna u krvi ugušena 9. februara, a njen vođa zarobljen i posle nekoliko dana umro od posledica mučenja.
28. januara 1596. umro engleski gusar i admiral Frensis Drejk, prvi Englez koji je oplovio svet. Gusarskim napadima na španske brodove doprineo engleskom osvajanju kolonija, posebno u Severnoj Americi, imao značajnu ulogu u pobedi britanske ratne mornarice 1588. nad španskom „Nepobedivom armadom“ u bici na Lamanšu. 1586. preneo krompir u Evropu iz Severne Amerike.
28. januara 1689. engleski parlament objavio abdikaciju kralja Džejmsa II. Poslednji vladar iz dinastije Stjuart bio prisiljen na napusti presto zbog pokušaja da vrati katolicizam u Englesku.
28. januara 1812. rođen srpski državnik Ilija Garašanin, jedan od vođa ustavobranitelja i višegodišnji ministar unutrašnjih poslova u ustavobraniteljskim vladama. Tvorac srpskog spoljnopolitičkog i nacionalnog programa „Načertanije“, koji je bio temelj srpske spoljne politike do Prvog svetskog rata. Smatra se prvim velikim srpskim političarem XIX veka.
28. januara 1846. na balu u Beču prvi put izveden „Srpski kvadril“, delo koje je Johan Štraus mlađi komponovao po nalogu kneza Miloša Obrenovića.
28. januara 1857. rođen srpski političar i publicista Stojan Protić, jedan od osnivača Radikalne stranke, prvi premijer Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca. Izdavao i uređivao časopis „Delo“ i list „Odjek“, napisao odgovor na austro-ugarski ultimatum Srbiji 1914.
28. januara 1871. francuska „Vlada narodne odbrane“, koja je formirana u Parizu po svrgavanju Napoleona III i proklamovanja republike, prihvatila kapitulaciju u ratu s Pruskom, u kom je francuska vojska teško poražena.
28. januara 1878. u Nju Hejvenu u SAD puštena u rad prva telefonska centrala, dve godine pošto je Aleksander Grejem Bel patentirao telefon.
28. januara 1935. Island postao prva zemlja u kojoj je legalizovan abortus.
28. januara 1939. umro irski pesnik i dramski pisac Vilijam Batler Jejts, najznačajnija ličnost irskog nacionalnog preporoda, jedan od osnivača i upravnik narodnog pozorišta. Učestvovao u javnom političkom životu i bio senator od 1922. do 1928. Dobio Nobelovu nagradu za književnost 1923.
28. januara 1986. u eksploziji američkog vasionskog šatla „Čelendžer“, 72 sekunde posle lansiranja iz Kejp Kaneverala, poginulo svih sedam astronauta.
28. januara 1994. tri italijanska novinara ubijena u Mostaru, u Zenici ubijen jedan Britanac, dva teško ranjena. Britanci bili službenici agencije za dostavljanje humanitarne pomoći u Bosni.
28. januara 1995. u najkrvavijem sukobu od početka nasilja islamskih ektremista u Egiptu poginulo 14 ekstremista, dva policajca i dva prolaznika koja su se našla u unakrsnoj vatri.
28. januara 1997. u Alžiru na prepunoj pijaci u blizini glavnog grada u eksploziji bombe poginulo 15, ranjeno najmanje 30 ljudi.
28. januara 1998. u Indiji na smrt osuđeno svih 26 optuženih za učešće u zaveri i ubistvu bivšeg premijera Radživa Gandija.
28. januara 2001. u Zagrebu umro srpski književnik Ranko Marinković. Njegovi romani „Kiklop“ i „Glorija“, uz stvaralaštvo Miroslava Krleže, svrstavaju se u najveća dostignuća srpske književnosti.
28. januara 2002. u Stokholmu u 95. godini umrla švedska književnica Astrid Lindgren, tvorac Pipi Duge Čarape. Napisala više od 100 dela, njene knjige prodate u više od 100 miliona primeraka.
28. januara 2002. u Beogradu održana prva sednica Međudržavne komisije za utvrđivanje granica i pripremu ugovora o državnoj granici između Jugoslavije i Hrvatske.

29 januar

Događaji
1412. - u Novom Brdu izdat „Zakon o rudnicima Despota Stefana“, koji sadrži dragocene podatke o načinu života srpskog naroda na početku 15 veka. Zakonik značajan dokument srpske pismenosti i srpskog pravnog sistema u srednjem veku.
1635. - osnovana Francuska akademija, jedna od najčuvenijih u Evropi. Akademiju osnovao kardinal Rišelje, ministar kralja Luja 13.
1886. nemački inženjer Karl Benc patentirao prvi uspešan automobil na benzin.
1889. austrougarski princ, prestolonaslednik Rudolf, jedini sin Franca Josipa 1, nađen mrtav s ljubavnicom Marijom Večerom u dvorcu „Majerling“ kraj Beča.
1896. američki lekar Emil Grab prvi upotrebio terapiju zračenjem u lečenju raka pluća, primenivši je u Čikagu na pacijentkinji Rouz Li.ž
1916. Nemci u Prvom svetskom ratu prvi put bombardovali Pariz iz cepelina.
1942. Peru i Bolivija potpisivanjem protokola u Rio de Žaneiru okončali rat počet 1941. zbog sporne pogranične teritorije između dve zemlje u području amazonske džungle, ali sporno pitanje time nije rešeno.
1950. počela prva u nizu pobuna u Johanesburgu, izazvanih rasističkom politikom Vlade Južne Afrike.
1959. danski putnički brod „Hans Hedtoft“ udario, ploveći pored obala Grenlanda, u ledeni breg i potonuo. Život izgubilo 95 osoba.
1963. Francuska stavila veto na ulazak Velike Britanije u Evropsku ekonomsku zajednicu.
1989. posle sedam godina nesporazuma i međunarodne arbitraže Izrael Egiptu vratio grad Tabu na Crvenom moru, koji je okupirao u izraelsko-arapskom ratu 1967.
1996. venecijanska operska kuća „La Feniče“ izgorela u požaru, drugi put u 204 godine svoje istorije.
1999. Kontakt-grupa pozvala vlasti Srbije i predstavnike kosovskih Albanaca da do 6. februara pristupe mirovnim pregovorima u francuskom zamku Rambuje u blizini Pariza.
2002. predsednik SAD Džordž Buš izjavio u Kongresu SAD da počinje rat protiv terorizma i upozorio da „Osovina zla“, koju čine Iran, Irak i Severna Koreja, preti miru u svetu.
2002. u Kabulu se zavijorila stara avganistanska zastava, prvi put od komunističkog prevrata 1978. koji je označio početak 23-godišnjeg perioda ratova i kriza u zemlji.

Rođenja
1860. - rođen ruski pisac Anton Pavlovič Čehov, jedan od najistaknutijih predstavnika novelističkog žanra u ruskoj i svetskoj književnosti. Kao dramski pisac smatra se nenadmašnim majstorom atmosfere i dijaloga, a njegove drame „Galeb“, „Tri sestre“ i „Višnjev sad“ i danas na repertoarima svetskih pozorišta.
1872. - rođen Goce Delčev, vođa nacionalno-revolucionarnog pokreta u Makedoniji s kraja 19 i početka 20 veka. Poginuo u borbi s Turcima u maju 1903, tri meseca pre izbijanja Ilindenskog ustanka, čiji je početak odlagao smatrajući da je preuranjen i slabo pripremljen.
1934. - rođen srpski pisac Branko Miljković, koji se prvom zbirkom pesama „Uzalud je budim“ uvrstio među značajne srpske liričare druge polovine 20 veka. Izvršio samoubistvo 1961.
1986 - Simon Vukčević, srpski fudbaler

Smrti
1899. - Alfred Sisli, francuski slikar, impresionista.
1941. - Joanis Metaksas, grčki general i državnik.
1994. - Ulrike Majer, dvostruka svetska prvakinja u skijanju.
2001. - Žan Pjer Omon, istaknut francuski pozorišni i filmski glumac
2005. - Efraim Kišon, izraelski pisac-satiričar, dramaturg i reditelj

Praznici i dani sećanja
Srpska pravoslavna crkva slavi:
Svetog apostola Petra
Svete mučenike Pevsipa, Elevsipa, Malevsipa i babu im Leonilu
Prepodobnog mučenika Damaskina Gabrovskog
Prepodobnog Romila

30 januar

Događaji
1648. potpisivanjem ugovora u Minsteru okočan osmogodišnji rat Španije i Ujedinjenih Provincija Nizozemske. Španija u oktobru iste godine prinuđena da prizna nezavisnost Holandije, što je omogućilo ubrzan ekonomski i kulturni procvat nove države.
1649. u Londonu zbog izdaje pogubljen engleski kralj Čarls I posle poraza njegovih snaga u građanskom ratu s republikanskim snagama Olivera Kromvela. Njegovo pogubljenje izazvalo ogorčenje i bes na evropskim dvorovima, a u Holandiji i Španiji pobijeni diplomatski predstavnici Kromvelove države. Monarhija u Engleskoj obnovljena 1660.
1933. predsednik Nemačke, feldmaršal Paul fon Hindenburg, imenovao Adolfa Hitlera za kancelara. Istog dana 1937. Hitler izjavio u Rajhstagu da Nemačka povlači svoj potpis sa Versajskog mirovnog ugovora.
1937. trinaest funkcionera Komunističke partije SSSR osuđeno na smrt zbog navodnog učešća u zaveri Lava Trockog protiv vrha države.
1943. britansko ratno vazduhoplovstvo u Drugom svetskom ratu počelo prvo danonoćno bombardovanje Berlina.
1964. u SSSR prvi put u istoriji kosmonautike uz pomoć jedne rakete lansirani sateliti u različite orbite, „Elektron 1“ i „Elektron 2“
1968. u Vijetnamskom ratu počela jednomesečna ofanziva nazvana „Tet“, pod komandom severnovijetnamskog generala Vo Ngujen Đapa, tokom koje su severnovijetnamske trupe i južnovijetnamski gerilci napali Sajgon i više od 100 drugih mesta u Južnom Vijetnamu.
1967. papa Pavle VI sreo se s predsednikom Prezidijuma Vrhovnog sovjeta SSSR Nikolajem Podgornim, prvim šefom sovjetske države koji je posetio Vatikan.
1972. Pakistan napustio Komonvelt u znak protesta zbog odluke Velike Britanije, Australije i Novog Zelanda da priznaju Bangladeš.
1972. britanski vojnici u Londonderiju, u Severnoj Irskoj, ubili 13 ljudi, učesnika zabranjenog marša za ljudska prava katolika. Taj sukob nazvan „Bloody Sunday“.
1992. Argentina otvorila dosijea nacista koji su posle Drugog svetskog rata pobegli u Južnu Ameriku.
1995. u jednom od najtežih napada tokom trogodišnje pobune islamskih ekstremista u Alžiru, u eksploziji automobila-bombe poginulo najmanje 20, a povređeno oko 60 ljudi.
2000. cijanid koji se izlio iz rumunskog rudnika Baja Mare u pritoke reke Tise, Lapoš i Samoš, a potom u Dunav, izazvao ekološku katastrofu. U rečni sliv ispušteno 120 tona cijanida i 20.000 tona taloga koji sadrži teške metale.
2003. u Skupštini Jugoslavije ratifikovan Sporazum o dvojnom državljanstvu SRJ i Bosne i Hercegovine.

Rođenja
1882 - Frenklin Delano Ruzvelt, jedan od najznačajnijih ličnosti u antihitlerovskoj koaliciji.
1937 - Boris Vasiljevič, svetski šahovski prvak od 1969.
1951 - Fil Kolins (Philip David Charles Collins), engleski rok/pop muzičar i bubnjar.

Smrti
1948 - Orvil Rajt, američki pilot i konstruktor aviona
1948 - Mahatma Gandi, vođa pokreta za nezavisnost Indije

Praznici i dani sećanja
Srpska pravoslavna crkva slavi:
Prepodobnog Antonija Velikog
Svetog Cara Teodosija Velikog
Svetog mučenika Georgija Novog
2000. povodom Dana holokausta više stotina neonacista demonstriralo u Berlinu i prošlo kroz Brandenburšku kapiju podsećajući na vreme kada su nacisti u Nemačkoj bili na vlasti

31 januar

Događaji
1747 - u londonskoj bolnici "Lok" otvorena je prva klinika u svetu za venerične bolesti.
1808 - Napoleon je anektirao Dubrovačku Republiku. Aneksiju je proglasio general Ogist Marmon , vojvoda od Raguze. Time je presta la da postoji Dubrovačka Republika, a grad Dubrovnik je 1815. na Bečkom kongresu dodeljen Austriji.
1917 - Nemačka je u Prvom svetskom ratu objavila "totalni rat na moru" u nameri da neograničenim podmorničkim ratom prinudi Veliku Britaniju na kapitulaciju. Torpedovanje američkih brodova nagnalo je dotad neutralne SAD da uđu u rat protiv Centralnih sila.
1930 - otvorena je Londonska pomorska konferencija, koja je završena 22. aprila sporazumom Velike Britanije, SAD, Francuske, Italije i Japana o regulisanju podmorničkog ratovanja.
1950 - predsednik SAD Hari Truman objavio je da je naložio proizvodnju hidrogenske bombe.
1958 - prvi američki veštački satelit "Eksplorer 1" lansiran je iz baze Kejp Kanaveral, na Floridi.
1962 - na inicijativu SAD, na skupu održanom u Urugvaju, Kuba je isključena iz Organizacije američkih država i doneta je rezolucija o zabrani trgovine s njom.
1964 - ka Mesecu je lansirana sovjetska automatska stanica "Luna 9", koja se tri dana kasnije meko spustila i emitovala prve TV snimke površine Mecesa.
1971 - između Istočnog i Zapadnog Berlina uspostavljen je ograničeni telefonski saobraćaj, prvi put posle 19 godina.
1990 - u Moskvi je otvoren američki restoran "brze hrane" "Mekdonalds".
1996 - specijalni izaslanik generalnog sekretara UN za ljudska prava Elizabet Ren saopštila je da u Bosni ima oko 200 do 300 masovnih grobnica i da su za zločine tokom Bosanskog rata, pored Srba odgovorni i bosanski Hrvati i Muslimani.
1997 - u sukobu naoružanih Albanaca i pripadnika srpske policije kod Vučitrna na Kosovu ubijena su tri Albanca i ranjena tri pripadnika MUP Srbije.
1998 - Skupština Republike Srpske na zasedanju u Banjoj Luci odlučila je da se sedište vlade Republike Srpske sa Pala premesti u Banju Luku.
2001 - nakon devetomesečnog suđenja škotski sud osudio je na doživotnu robiju Libijca Abdel Baset al Megraha (49) zbog podmetanja bombe u avion Pan Am-a, koji se u decembru 1988. srušio iznad škotskog grada Lokberija i usmrti 270 ljudi. Njegov saučesnik Amin Kalifa Fahim oslobodjen je optužbi.
2002 - ma drugom Antiglobalističkom socijalnom forumu u Porto Alegru u Brazilu usvojena je deklaracija u jedanaest tačaka o pravednijem svetskom poretku.
2002 - Irska katolička crkva pristala je da plati odštetu od 110 miliona dolara ljudima koji su detinjstvo proveli u crkvenim sirotištima, gde su ih sveštena lica seksualno zlostavljala. Za sada je tužbe podnelo 3.500 ljudi koji su živeli u takvim crkvenim institucijama.

Rođenja
1841 - Laza Kostić, začetnik moderne srpske poezije.

Smrti
1956 - Alen Aleksander Miln, engleski pisac.
1962 - Petar (Pjer) Križanić, jugoslovenski karikaturista, pisac i esejista.
1974 - Semjuel Goldfiš, američki filmski producent.

Praznici i dani sećanja
Srpska pravoslavna crkva slavi:
Svetog Atanasija Velikog - arhiepiskop aleksandrijski
Svetog Maksima - arhiepiskop vlahozaplaninski
1918 - u Rusiji je 31. januar bio poslednji dan računanja vremena prema Julijanskom kalendaru, a sledećeg dana datum je označen kao 14. februar prema Gregorijanskom kalendaru.
1946 - Jugoslovenska Ustavotvorna skupština donela je prvi Ustav Federativne Narodne Republike Jugoslavije.

1 februar

Događaji
1748 - Ukazom carice Marije Terezije Novi Sad dobio status slobodnog kraljevskog grada u okviru austrijske monarhije. Taj dan proglašen za Dan grada kada je lokalnu vlast 1996 - u Novom Sadu osvojila koalicija "Zajedno".
1793. Revolucionarna Francuska, nepune dve sedmice posle pogubljenja kralja Luja XVI, objavila rat Velikoj Britaniji i Holandiji.
1840 - U američkom gradu Baltimor otvoren prvi stomatološki fakultet u svetu.
1893 - Tomas Edison u Vest Orindžu u Nju Džersiju otvorio prvi filmski studio u svetu.
1896 - Podstaknuti pobunom u Grčkoj, stanovnici ostrva Krit počeli ustanak protiv turske vlasti. Uz intervenciju evropskih sila Krit 1898. dobio autonomiju, a 1912. pripojen Grčkoj.
1901 - U Beogradu izašao prvi broj "Srpskog književnog glasnika", časopisa za književnost. Prvi urednik bio Bogdan Popović, jedan od najpoznatijih književnih kritičara i teoretičara tog doba.
1918 - Topovskim pucnjem sa krstarice "Sankt Georg" označen početak pobune oko 6.000 mornara u austrougarskoj ratnoj floti u Boki Kotorskoj. Pobuna ugušena 3. februara, uhapšeno 800 mornara i podoficira, a pred preki sud u Kotoru izvedeno njih 40, od kojih su četiri osuđena na smrt i potom streljana. Veliki broj oslobođen posle suđenja u septembru, a krivični postupak protiv ostalih prekinut slomom Austro-Ugarske u Prvom svetskom ratu.
1924 - Prva laburistička vlada Velike Britanije priznala SSSR, što je znatno doprinelo smanjenju diplomatske izolacije prve socijalističke zemlje u svetu.
1942 - Vođa norveških nacista Vidkun Kvisling postao predsednik marionetske vlade u okupiranoj Norveškoj, u Drugom svetskom ratu.
1946 - Norveški diplomata Trigve Li izabran za prvog generalnog sekretara Ujedinjenih nacija.
1946 - Mađarska proglašena za republiku, s predsednikom Zoltanom Tildijem i premijerom Ferencom Nađom.
1974 - U požaru koji je zahvatio novi soliter u brazilskom gradu Sao Paulo poginulo više od 220 ljudi.
1979 - Iranski verski vođa ajatotah Ruholah Homeini vratio se u zemlju iz Pariza posle 15 godina izgnanstva, koje je proveo uglavnom u Iraku. Time nastupila nova faza islamske revolucije kojom je u Iranu uspostavljena islamska teokratska država.
1990 - Da bi suzbila masovne demonstracije kosovskih Albanaca, Jugoslovenska narodna armija izvela tenkove na ulice kosovskih gradova, a borbeni avioni nadletali Prištinu. U sukobima demonstranata i policije poginulo 27 demonstranata i jedan policajac, a ranjeno oko 100 ljudi na obe strane.
1991 - U zemljotresu koji je pogodio pogranične oblasti Avganistana i Pakistana poginulo više od 1.200 ljudi.
1992 - Predsednici SAD i Rusije Džordž Buš i Boris Jeljcin potpisali, u Kejmp Dejvidu, deklaraciju o prestanku neprijateljstava dve zemlje, čime je formalno završen "hladni rat".
1995 - Poplave u Holandiji naterale oko 250.000 ljudi da napuste domove.
1996 - Predsednik Žak Širak objavio da je Francuska zauvek okončala nuklearne probe.
2000 - Zbog učestalih napada naoružanih Albanaca na policijske i druge objekte, srpske vlasti pojačale prisustvo snaga bezbednosti i Vojske Jugoslavije na jugu Srbije u regionu opština Preševo, Bujanovac i Medveđa, u kojima Albanci čine većinu stanovništva.
2002 - Na suđenju u Rijeci, za ratne zločine počinjene nad Srbima 1991. i 1992, bivši načelnik policije iz Gospića Ivan Dasović potvrdio da je tadašnji politički vrh Hrvatske znao za ubistva Srba u Gospiću.
2002 - Savet bezbednosti UN produžio mandat mirovnih snaga u Istočnom Timoru do 20. maja, za kada je predviđeno proglašenje nezavisnosti te bivše portugalske kolonije. Posle odlaska Portugalaca 1975. tu teritoriju okupirala Indonezija, a mirovne snage upućene 1999. pošto je Istočni Timor proklamovao nezavisnost.
2003 - U nesreći spejs-šatla "Kolumbija" koji se zapalio i raspao na visini od oko 60 kilometara iznad Teksasa u SAD poginulo svih sedam astronauta.

Rođenja
1895 - Džon Ford, američki reditelj.
1902 - Jovan Karamata, srpski matematičar. (†1967).

Smrti
1650 - Rene Dekart, francuski filozof, matematičar i fizičar.
1908 - Karlos I, portugalski kralj.
1966 - Baster Kiton, američki filmski glumac i režiser.

Praznici i dani sećanja
Srpska pravoslavna crkva slavi:
Prepodobnog Makarija Velikog
Prepodobnog Makarija Aleksandrijskog
Svetog Arsenija - episkopa krfskog
Svetog Marka - arhiepiskopa efeskog
Blaženog Teodora

2 februar

Događaji
1509 - Portugalci pod komandom Fransiska de Almejde uništili muslimansku flotu u bici kod grada Diu u Indijskom okeanu i uspostavili kontrolu u indijskim vodama.
1536 - Španski istraživač Pedro de Mendosa na ušću reke La Plata osnovao grad Buenos Ajres, glavni grad Argentine od 1880.
1709 - Škotski mornar Aleksander Selkrik izbavljen sa pustog pacifičkog ostrva na koje je 1704. stigao posle brodoloma. Njegova priča inspirisala Danijela Defoa da napiše roman „Robinson Kruso“.
1804 - Počeo Prvi srpski ustanak.
1808 - Napoleonove trupe okupirale Rim pošto je papa Pije VII odbio da prizna Napuljsko kraljevstvo pod francuskom vlašću i da se pridruži alijansi protiv Velike Britanije. Napoleon potom 1809. odveo papu u zatočeništvo u Fontenblo. Papska država restaurirana posle Napoleonovog pada 1814.
1834 - Srpski knez Miloš Obrenović objavio treći hatišerif turskog sultana Mahmuda II, kojim su uobličeni politički status i pravni karakter Kneževine Srbije. Tim dokumentom Srbiji pripojeno šest nahija, a posebnim beratom knez Miloš dobio dostojanstvo srpskog i naslednog kneza.
1848 - Mirom u gradu Gvadelupe Idalgo okončan dvogodišnji rat Meksika i SAD. Poraženi Meksiko ustupio SAD Teksas, Novi Meksiko, Arizonu i Kaliforniju.
1878 - Grčka objavila rat Turskoj.
1920 - Mirovnim ugovorom u Dorpatu sovjetska Rusija priznala nezavisnost Estonije, koja je od 1721. bila pod ruskim suverenitetom. Sovjetske trupe zaposele tu zemlju u junu 1940, posle čega je Estonija postala deo SSSR.
1943 - Sovjetska Crvena armija posle šestomesečnih borbi kod Staljingrada prisilila nemačku Šestu armiju na kapitulaciju. Time završena jedna od ključnih bitaka u Drugom svetskom ratu.
1978 - Dva sovjetska kosmonauta sa svemirskog broda „Saljut“ u otvorenom svemiru, prvi put u istoriji kosmičkih letova, obavila operaciju dopune goriva.
1986 - U kneževini Lihtenštajn žene prvi put glasale na parlamentarnim izborima.
1990 - Južnoafrički predsednik Ferdinand de Klerk ukinuo zabranu Afričkog nacionalnog kongresa Nelsona Mandele.
1997 - U Beogradu policija grubom silom, koristeći vodene topove, rasterala mirne demonstracije građana koji su od novembra 1996. svakodnevno protestovali zbog odbijanja vlasti da prizna pobedu opozicije na lokalnim izborima u Srbiji.
2002 - Holandski princ Viljem Aleksander oženio se Maksimom Soreguietom, Argentinkom čiji je otac bio pripadnik hunte, i time oživeo tradiciju kontroverznih brakova holandske kraljevske porodice.
2003 - U snažnoj eksploziji u Lagosu uništena "Nigerijska banka", a najmanje 33 osobe poginule. Potom izbili veliki neredi jer se više stotina ljudi potuklo kako bi uzelo novac iz srušene banke.

Rođenja
1882 - Džems Džojs, irski književnik.

Smrti
1895 - Ljubomir Nenadović, srpski pisac.
1907 - Dmitrij Ivanovič Mendeljejev, ruski hemičar.
1924 - Aleksa Šantić, srpski pesnik (r. 1868)
1964 - Milan Bogdanović, srpski pisac, kritičar i prevodilac.
1970 - Bertran Rasel (r. 1872)
1996 - Džin Keli, američki filmski glumac i igrač.

Praznici i dani sećanja
Srpska pravoslavna crkva slavi:
Prepodobnog Jevtimija Velikog
Svete mučenike Enena, Nirena i Pena

3 februar

Događaji
1194 - Nemački kralj Henrik VI oslobodio, uz veliku otkupninu, engleskog kralja Ričarda I Lavlje Srce, kojeg je na povratku iz Krstaškog rata 1192. zarobio austrijski vojvoda Leopold.
1591 - U nemačkom gradu Torgau osnovana Nemačka protestantska liga.
1830 - Na mirovnoj konferenciji u Londonu, Grčkoj priznata nezavisnost od Otomanskog carstva, u čijem je sastavu bila od 1453.
1867 - Princ Mucuhito u 14. godini postao japanski car Meiđi.
1881 - Potpisan ugovor o izgradnji pruge Beograd-Niš, prve železniče pruge u Srbiji.
1917 - SAD su u Prvom svetskom ratu prekinule diplomatske odnose s Nemačkom, posle saopštenja Berlina da će početi neograničen podmornički rat.
1919 - U Parizu održana prva sednica Lige naroda, devet dana posle osnivanja te svetske organizacije.
1943 - Britanski avioni u Drugom svetskom ratu bombardovali nemački grad Hamburg.
1945 - Američki avioni u Drugom svetskom ratu izbacili 3.000 tona eksploziva na Berlin, a američke trupe na Filipinima preuzele Manilu od Japanaca.
1958 - Potpisan sporazum o ekonomskoj uniji Belgije, Holandije i Luksemburga.
1969 - Palestinski nacionalni kongres izabrao Jasera Arafata za šefa Palestinske oslobodilačke organizacije.
1973 - U Južnom Vijetnamu na osnovu mirovnog sporazuma potpisanog u Parizu stupio na snagu prekid vatre.
1977 - Snage lojalne potpukovniku Mengistu Haile Marijamu ubile šefa privremene vojne vlade Etiopije, generala Teferi Bentija, i njegove najbliže saradnike.
1981 - Gro Harlem Bruntland posle ostavke Odvara Nordlija izabrana za prvu ženu-premijera Norveške.
1994 - Predsednik SAD Bil Klinton ukinuo trgovinski embargo Vijetnamu, zaveden po završetku Vijetnamskog rata 1975. To je, posle decenija neprijatljstva, bio dramatićan preokret u odnosima dve zemlje.
1995 - NATO održao prvu vojnu vežbu na teritoriji nekadašnje Istočne Nemačke.
1996 -
U zemljotresu na jugozapadu Kine poginulo više od 300 ljudi.
Na osnovu Dejtonskog mirovnog sporazuma, 57.000 pripadnika međunarodnih snaga za održavanje mira stiglo u Bosnu i Hercegovinu. Uspostavljeno 10 brigadnih i tri divizijska glavna štaba.
1998 - Američki vojni avion "EA-6B" leteći prenisko udario u kabl uspinjače u zimskom turističkom centru Kavaleze na severu Italije. U gondoli koja je pala sa 200 metara poginulo svih 20 ljudi.
2000 - Prilikom napada albanskih ekstremista na autobus UNHCR-a na Kosovu ubijena dvojica Srba, a u sukobima ruskih pripadnika Kfora s Albancima ranjeno više osoba. U narednim danima talas nasilja, u kojem je stradalo devet osoba, zahvatio severni deo Kosova.
2002 - U snažnom zemljotresu koji je pogodio tursku provinciju Afjon 43 osobe poginule, povređeno njih 300, a više od 600 kuća oštećeno.
2003 - Američki rok-producent Fil Spektor, uhapšen zbog ubistva.

Rođenja
1809 - Feliks Mendelson, nemački kompozitor i dirigent.
1968 - Vlade Divac, srpski košarkaš.

Smrti
1014 - Svend I, danski kralj.
1468 - Johan Gutenberg, nemački pronalazač. (*1398).
1915 - Veljko Čubrilović, srpski učitelj.
1924 - Tomas Vudro Vilson, američki državnik.
1989 - Džon Kasavetis, američki filmski režiser i glumac.

Praznici i dani sećanja
Srpska pravoslavna crkva slavi:
Prepodobnog Maksima Ispovednika
Blaženog Maksima Grka
Svetog mučenika Neofita
Svetu mučenicu Agniju

4 februar

Događaji
1536 - Francuski kralj Fransoa I ušao je u savez s turskim sultanom Sulejmanom I da bi se suprotstavio Habzburgovcima.
1783 - Velika Britanija je u Parizu potpisala sporazum o priznanju SAD, čime je okončan osmogodišnji britansko-američki rat, poznat kao Američki rat za nezavisnost.
1789 - Za prvog predsednika SAD izabran je Džordž Vašington, koji je u ratu za nezavisnost od Velike Britanije (1775.-1783.) komandovao vojskom kolonista. Bio je predsednik osam godina, i povukao se iz politike 1797. odbivši da se treći put kandiduje za šefa države.
1904 - Japanska ratna mornarica je blokirala rusku dalekoistočnu luku Port Artur, što je označilo početak rusko-japanskog rata.
1938 - Adolf Hitler je preuzeo resor ministra rata nacističke Nemačke, a za šefa diplomatije je imenovao Joahima fon Ribentropa.
1945 - U mestu Jalta na Krimu sastali su se britanski premijer Čerčil, predsednik SAD Ruzvelt i sovjetski lider Staljin da bi se dogovorili o akcijama za završetak Drugog svetskog rata i planovima u posleratnom periodu. Smatra se da je na toj konferenciji dogovorena podela "sfera uticaja" tadašnjih svetskih sila, što je kasnije dovelo do hladnog rata između komunističkog Istoka i kapitalističkog Zapada.
1946 - Bivši predsednik srpske vlade, general Milan Nedić izvršio je samoubistvo tokom istražnog postupka. Nedić je bio optužen za izdaju i ratne zločine u okupiranoj Srbiji u Drugom svetskom ratu.
1961 - U Angoli je počeo ustanak protiv portugalske kolonijalne vlasti. Oslobodilački rat okončan je 1974, a u oktobru 1975. Angola je stekla nezavisnost.
1966 - Prilikom pada japanskog putničkog aviona "Boing 727" u Tokijski zaliv, poginula su 133 putnika i člana posade.
1972 - Velika Britanija i devet drugih zemalja priznalo je Istočni Pakistan kao nezavisnu državu Bangladeš -
1974 - Grenada je stekla nezavisnost u okviru Britanskog komonvelta.
1976 - U Gvatemali je u zemljotresu poginulo 23.000 ljudi, a milion i po je ostalo bez domova.
1976 - Glavni grad Mozambika Lorenso Markeš je preimenovan u Maputo.
1989 - U oružanoj pobuni oboren je diktator Paragvaja Alfredo Štresner, koji je vladao 35 godina. U pobuni je poginulo više od 300 ljudi, uglavnom vojnika. Novi predsednik Paragvaja postao je general Andres Rodriges.
1990 - U terorističkom napadu iz zasede na autobus sa izraelskim turistima u Egiptu poginulo je devet turista i dva egipatska policajca, a 20 osoba je ranjeno.
1994 - Tokom bosanskog rata u sarajevskom predgrađu Dobrinja devet ljudi je poginulo i 15 ranjeno od artiljerijske granate. Među nastradalima, koji su čekali u redu za humanitarnu pomoć, bilo je i troje dece.
1997 - U snažnoj oluji sudarila su se dva vojna izraelska transportna helikoptera tipa "CH-53 Sikorski" koji su prevozili elitne jedinice. Poginula su 73 vojnika.
1998 - U zemljotresu koji je pogodio oblast Rustaka u severnoj avganistanskoj provinciji Tahar poginulo je najmanje 4.500 ljudi.
2000 - Formiranje nove austrijske koalicione vlade sa ekstremno desničarskom Slobodarskom strankom Jerga Hajdera izazvalo je proteste u Beču i drugim mestima u Austriji. Izraelski ambasador napustio je Beč, a Evropska unija je uvela političke sankcije Austriji.
2003 - Oba veća jugoslovenskog parlamenta izglasali su Ustavnu povelju i Zakon o njenom sprovođenju, čime je prestala da postoji Savezna Republika Jugoslavija. Nova država dobila je ime Državna zajednica Srbija i Crna Gora.

Rođenja
1902 - Čarls Lindberg, američki avijatičar. Prvi čovek koji je preleteo Atlantik 1927. (†1974).
1746 - Tadeuš Košćuško, poljski nacionalni junak.
1897 - Ludvig Erhard, nemački političar i ekonomista.
1900 - Žak Prever, francuski pisac.

Smrti
1901 - Svetozar Miletić, srpski političar.
1946 - Milan Nedić predsednik srpske vlade, general.
1980 - Stojan Aralica, srpski slikar.

Praznici i dani sećanja
Srpska pravoslavna crkva slavi:
Svetog apostola Timoteja
Prepodobnog mučenika Anastasija

5 februar

Praznici i dani sećanja
Srpska pravoslavna crkva slavi:
Sveštenomučenika Klimenta - episkopa ankirskog
Šesti Vaseljenski Sabor
Svetog Pavlina Milostivog


1596. Japanski šogun Hidejoši zabranio hrišćanstvo u Japanu i naredio da se pogubi 26 osoba koje su prešle u katoličku veru. To su bili prvi katolički "mučenici" Japanci.

1679. Umro holandski pisac Jost fan den Fundel, najplodniji i najznačajniji književnik holandskog baroka. Njegova dela "Noah", "Lucifer" i "Adam u izgnanstvu" ubrajaju se među najveća ostvarenja holandske literature.

1792. Britanci zauzeli pola teritorije indijske države Majsor, nakon što su porazili vojsku sultana Tipu Sahiba.

1814. U Beču objavljena "Mala prostonarodna slavenoserbska pesmarica" Vuka Karadžića, koja je označila početak upoznavanja Evrope sa srpskom narodnom poezijom.

1840. Rođen škotski pronalazač Džon Bojd Danlop, koji je 1887. izumeo pneumatsku gumu.
1871. Jovan Dučić, srpski pesnik. (†1943).

1885. Belgijski kralj Leopold II proglasio afrički Kongo za lični posed pod nazivom "Nezavisna država Kongo".

1887. U milanskoj Skali prvi put izvedena Verdijeva opera "Otelo".

1893. Umro srpski glumac Toša Jovanović, član Narodnog kazališta u Zagrebu i Narodnog pozorišta u Beogradu, jedan od najvećih srpskih glumaca XIX veka.

1917. Usvajanjem novog ustava, Meksiko postao federativna republika od 28 saveznih država. Proklamovana je agrarna reforma i crkva je odvojena od države.

1919. Rođen grčki državnik i ekonomista Andreas Papandreu, osnivač Svegrčkog socijalističkog pokreta (PASOK) 1974. i prvi socijalistički premijer Grčke od 1981. do 1989. i od 1993. do januara 1996, kad se povukao zbog bolesti.

1971. U Belfastu, tokom nemira, ubijen britanski vojnik, prvi od dolaska britanskih trupa u Severnu Irsku 1969.

1983. U eksploziji bombe u prostorijama Palestinske oslobodilačke organizacije u Bejrutu poginule su 22 osobe.

1983. U Lionu, posle izručenja iz Bolivije, uhapšen ratni zločinac Klaus Barbi, jedan od šefova Gestapoa u okupiranoj Francuskoj u Drugom svetskom ratu. Barbi, nazvan "dželatom iz Liona" skrivao se u Boliviji 32 godine.

1988. Vrhovni sud SSSR ukinuo presudu kojom su u martu 1938. u vreme Staljinovih "čistki", osuđeni i potom ubijeni Nikolaj Buharin, Aleksej Rikov i niz drugih visokih sovjetskih partijskih i državnih rukovodilaca. Oni su potom posmrtno rehabilitovani.

1993. Umro američki režiser, scenarista i producent Džozef Leo Menkievič, dobitnik dva Oskara za režiju i dva za scenario.

1994. Tokom bosanskog rata na sarajevskoj pijaci Markale u centru grada od granate je poginulo 68, a ranjeno 200 ljudi. Čelnici NATO dali su ultimatum bosanskim Srbima, pod pretnjom bombardovanja njihovih položaja, da u roku od deset dana povuku teško naoružanje na 20 kilometara od centra Sarajeva, a od armije BiH zatraženo je da svoje teško naoružanje u gradu stavi pod kontrolu mirovnih snaga.

1996. Vlasti u Sarajevu uhapsile su i kasnije predale Međunarodnom sudu za ratne zločine u Hagu srpske oficire Đorđa Đukića i Aleksu Krsmanovića, što je izazvalo ozbiljnu političku krizu u tek uspostavljenim kontaktima dva bosanska entiteta. General Đukić je umro u zatvoru a pukovnik Krsmanović je oslobođen optužbe.

1997. Tri najveće švajcarske banke osnovale su, pod snažnim međunarodnim pritiskom, fond od sto miliona švajcarskih franaka za žrtve holokausta. Pritisak je usledio nakon otkrića da su švajcarske banke sarađivale s nemačkim nacistima u Drugom svetskom ratu u skrivanju novca i dragocenosti od zatočenih i ubijenih Jevreja.

1997. U akcijama beogradske policije protiv mirnih protesta građana, zbog fasifikovanja izbornih rezultata, između 2. i 5. februara, uhapšeno je oko 100, a povređeno više od 300 demonstranata. Svakodnevne demonstracije su nastavljene.

1999. U 76. godini umro je Nevil Boner, prvi Aboridžanin poslanik u australijskom parlamentu.

2000. U 98. godini umro je Klod Otan-Lara, jedan od najistaknutijih i najplodnijih francuskih filmskih reditelja.

2001. U Njujorku počelo suđenje četvorici optuženih za postavljanje i aktiviranje bombi 1998. u dve američke ambasade u Africi, kada je život izgubilo 224 osobe.

2001. U eksploziji u moskovskom metrou povređeno je najmanje 224 osoba.

2002 - Belgijski ministar inostranih poslova Luis Mišel, uputio izvinjenje zbog uloge njegove zemlje 1961. u atentatu na tadašnjeg kongoanskog lidera Patrisa Lumumbe. On je ponudio pomoć od 3,25 miliona dolara Fondu "Patris Lumumba" za promociju demokratije u toj zemlji.

2003. Severna Koreja je saopštila da je ponovo pokrenula nuklearni reaktor u Jongbjonu. Ona je u decembru 2002. najavila niz akcija kojima će reaktivirati svoje nuklearne programe, uprkos činjenici da je dve godine ranije (1994) potpisala sporazum o njihovoj suspenziji.

6 februar

Događaji
1701 - Počeo rat za špansko nasleđe.
1830 - U Srbiji objavljen hatišerif turskog sultana Mahmuda II o autonomiji Srbije u okviru Otomanskog carstva.
1876 - U Srbiji osnovano Društvo Crvenog krsta.
1958 - U avionskoj nesreći na minhenskom aerodromu poginula 23 putnika, medju kojima osam igrača engleskog fudbalskog kluba „Mančester junajted“.
1993 - Predstavnici tri zaraćene strane u Bosni i Hercegovini odbili, na pregovorima u Njujorku, mirovni plan kopredsednika Konferencije o SFRJ.
1994 - Šef opozicionih socijaldemokrata Marti Ahtisari pobedio na prvim direktnim predsedničkim izborima u Finskoj.
1999 - U zamku Rambuje kod Pariza predsednik Francuske Žak Širak otvorio mirovnu konferenciju o Kosovu.
2000 -
Finska dobila prvu ženu-predsednika države Tarju Halonen, dotadašnjeg ministra inostranih poslova.
Rusija objavila završetak vojnih operacija u Groznom, glavnom gradu Čečenije.
2001 -
Na izborima u Izraelu pobedila desničarska partija Likud, a njen lider Arijel Šaron izabran za premijera.
Posle 50 godina, kineski brod prvi put legalno uplovio i ukotvio se na ostrvu Čuemoj, koje se nalazilo pod tajvanskom vlašću.
2002 - Katolički sveštenik Atanas Seromba predao se Haškom tribunalu, pred kojim je optužen za genocid u Ruandi koji su 1994. izvršili pripadnici etničke zajednice Hutu nad Tutsima.

Rođenja
1905 - Vladislav Gomulka, poljski političar.
1931 - Marija Estela Isabelita Martines, predsednica Argentine od 1974. do 1976. godine.
1932 - Fransoa Trifo, francuski filmski režiser.
1945 - Bob Marli, rege-muzičar.

Smrti
1515 - Aldo Manucio, venecijanski izdavač i štampar.
1793 - Karlo Goldoni, italijanski pisac, reformator italijanskog pozorišta.
1864 - Vuk Stefanović Karadžić, reformator srpskog jezika i pravopisa.
1952 - Džordž VI, britanski kralj.
1993 - Artur Eš, američki teniser.
2003 - Huan Luis Londono, kolumbijski ministar za socijalna pitanja.

Praznici i dani sećanja
Srpska pravoslavna crkva slavi:
Prepodobnu Kseniju
Svetog mučenika Vavilu - sveštenika u Siciliji
Prepodobnog Makedonija - sirijskog pustinjaka
Prepodobnog Filona - episkopa kiparskog
Prepodobnog Dionisija Olimpijskog čudotvorca - igumana Filotejevskog manastira