6. septembar

1522. Španski moreplovac Huan Sebastijan del Kano završio prvo putovanje oko sveta, koje je 1519. počeo Fernando Magelan s pet brodova i 270 mornara. Del Kano je preuzeo komandu kada su 1521. Magelana ubili filipinski urođenici i vratio se u Španiju s jednim brodom i 18 mornara.

1566. Umro turski sultan Sulejman II Veličanstveni. Tokom njegove vladavine duge 46 godina Otomansko carstvo dostiglo vrhunac moći i najveće teritorijalno proširenje. Umro tokom opsade Sigeta u trećem pohodu na Beč.

1688. Austrijska vojska pod komandom bavarskog kneza Maksimilijana Emanuela, uz pomoć srpskih dobrovoljaca, savladala otpor Turaka i ušla u Beograd. Turci ga ponovo zauzeli 1690.

1729. Rođen nemački pisac i filozof racionalizma Mozes Mendelson, osnivač jevrejskog prosvetiteljskog pokreta u Nemačkoj i tvorac prve moderne jevrejske filozofije religije.

1757. Rođen francuski general i državnik Mari Žozef, markiz od Lafajeta, nazvan Herojem dva sveta u Američkom ratu za nezavisnost, gde se borio protiv Britanaca. Po povratku u Francusku bio predstavnik plemstva u Skupštini i zastupnik liberalnih ideja.

1860. Rođena američka pacifistkinja i društvena reformatorka Džejn Adams, dobitnica Nobelove nagrade za mir 1931. Bavila se praktičnim rešavanjem socijalnih problema i bila predsednik Međunarodne ženske lige za mir i slobodu.

1898. Holandska kraljica Vilhelmina stupila na presto. Na isti dan 1948. abdicirala u korist kćerke, princeze Julijane.

1901. U Bafalu anarhista Leon Čolgos izvršio atentat na predsednika SAD Vilijema Mekinlija. Mekinli od zadobijenih rana umro nedelju dana kasnije, a 14. septembra novi predsednik SAD postao Teodor Ruzvelt.

1914. Francuske trupe uz pomoć britanskog ekspedicionog korpusa krenule u kontraofanzivu na frontu širokom 500 kilometara, početak prve velike bitke na reci Marni u Francuskoj u I svetskom ratu. Za četiri dana, nemačka vojska pretrpela težak poraz.

1914. Na zahtev saveznika da posle pobede na Ceru, u I svetskom ratu preduzme ofanzivu preko granice, srpska vojska počela operacije protiv Austrijanaca u Sremu i istočnoj Bosni, Bitka na Drini. Borbe trajale do 11. novembra, kada je srpska vojska bila prisiljena da se povuče.

1940. Rumunski kralj Karol II Hoencolern u II svetskom ratu pod pritiskom Sila osovine abdicirao u korist sina Mihajla.

1965. Napadom indijske avijacije na pakistanski grad Lahor počeo rat Indije i Pakistana, zbog Kašmira. Sukob okončan 25. septembra posredstvom Ujedinjenih nacija.

1966. Skupštinski kurir Dimtrik Cafondas ubio premijera Južne Afrike Hendrika Frenša Fervuda za vreme parlamentarne debate u Kejptaunu. Fervud kao premijer od 1958. doneo najveći broj zakona sistema aparthejda u Južnoj Africi.

1968. Afrička kraljevina Ngvani stekla nezavisnost od Velike Britanije, čiji je posed bila od 1881.

1970. Palestinski teroristi oteli četiri aviona koji su leteli iz Evrope u Njujork. Narednog dana u Kairu zapaljen boing 747 kompanije Pan am, a dva boinga 707 dignuta u vazduh 12. septembra u Jordanu. Četvrti avion se spustio u London, a otmičarka Lejla Kaled je uhapšena.

1975. U zemljotresu u istočnoj Turskoj 2.350 osoba poginulo, 3.000 povređeno.

1988. Jedanaestogodišnji Tomas Gregori postao najmlađa osoba koja je preplivala Lamanš. Plivanje trajalo 11 sati i 54 minuta.

1991. SSSR priznao nezavisnost Litvanije, Letonije i Estonije.

1991. Lenjingradu vraćeno ime Sankt Peterburg.

1994. Premijer Irske Albert Rejnolds prvi put se sastao s vođom Šin fejna, političkog krila IRA Gerijem Adamsom i razgovarao o političkom rešenju dugogodišnje krize i sukoba katolika i protestanata u Severnoj Irskoj.

1997. Britanska princeza Dajana, poginula 31. avgusta u saobraćajnoj nesreći u Parizu, sahranjena na porodičnom imanju posle pogrebne ceremonije koju je posredstvom televizije pratilo više od dve milijardi ljudi.

1998. Umro japanski filmski reditelj Akira Kurosava. Proslavio japansku kinematografiju. Dobitnik dva Oskara za najbolji inostrani film.

2000. U sedištu UN u Njujorku otvoren Milenijumski samit UN, najveći skup svetskih lidera u istoriji, učestvovalo 150 kraljeva, predsednika i premijera. Od svetskih lidera samitu nisu prisustvovali samo predsednici Iraka Sadam Husein, Jugoslavije Slobodan Milošević i Libije Moamer Gadafi.

2001. Vrhovni sud Kazahstana osudio bivšeg premijera Akezana Kazegeldina na 10 godina zatvora zbog korupcije, ilegalnog posedovanja oružja i zloupotrebe položaja.

2002. Vlasti Rusije otkrile masovnu grobnicu u Čečeniji, blizu granice sa Ingušetijom. Sedam od 15 nađenih tela Čečeni nestali kada je ruska vojska prošla kroz njihovo selo.

7. septembar

1533. Rođena engleska kraljica Elizabeta I, kćerka kralja Henrija VIII i njegove druge žene Ane Bolen. Za vreme njene vladavine postavljeni temelji britanske imperije. Podržavala razvoj nauke i umetnosti, a specifičan stil arhitekture iz njenog vremena, mešavina gotike i renesanse, nazvan po njoj.

1566. U bici za Siget, koji je opsedala turska vojska Sulejmana II Veličanstvenog, poginuo hrvatski ban Nikola Šubić Zrinski.

1701. U Hagu potpisan sporazum Engleske, Austrije i Holandije protiv Francuske, Druga velika alijansa.

1714. Car Karlo VI u Rahstatu s Francuzima potpisao Badenski mir. Okončan Rat za špansko nasleđe, Francuzima pripali Alzas i Strazbur.

1764. Za kralja Poljske krunisan ruski štićenik Stanjislav II Ponjatovski, poslednji poljski monarh. Tokom njegove vladavine, Rusija, Pruska i Austrija izvršile tri deobe Poljske, koja je kao nezavisna država obnovljena 1918.

1788. Turci zarobili, potom ubili, vođu srpskih dobrovoljaca u austrijsko-turskom ratu Koču Anđelkovića, Koču Kapetana. Po njemu, borba srpskih dobrovoljaca u tom ratu nazvana Kočina krajina.

1812. Završena Borodinska bitka, blizu Moskve, jedna od najkrvavijih bitaka u Napoleonovim ratovima, u kojoj su Rusi pod komandom Kutuzova izgubili 44.000 vojnika, a Napoleon 50.000, među njima 23 generala. Nedelju dana kasnije, Napoleon ušao u Moskvu.

1813. Prvi put upotrebljen naziv Ujka Sem za SAD, u uvodniku njujorškog lista Troj post.

1822. Guverner Brazila, princ Pedro, proglasio nezavisnost od Portugalije i proglasio se za cara. Portugalija priznala nezavisnost Brazila 1828.

1860. Italijanski revolucionar Đuzepe Garibaldi sa svojim "crvenokošuljašima" zauzeo Napulj, u ratu za oslobođenje zemlje od Austrijanaca i ujedinjenje Italije.

1901. Potpisan Pekinški protokol, kojim je okončan Bokserski ustanak u Kini. Pobunu protiv stranaca ugušile evropske sile, Japan i SAD, Kina primorana da plati odštetu za njihovu imovinu uništenu u ustanku.

1909. Rođen američki filmski i pozorišni režiser Elija Kazan, dobitnik nekoliko Oskara.

1914. Rođen američki fizičar Džejms Alfred van Elen. Pomoću Gajger-Milerovih brojača, postavljenih 1958. na veštačke satelite Eksplorer 1 i Eksplorer 2, otkrio dva pojasa pojačanog zračenja oko planete Zemlje, kasnije nazvane Van Elenovi radijacioni pojasevi.

1940. Nemačka avijacija, pod komandom Hermana Geringa, počela bombardovanje Londona. Prvog dana poginulo više od 300 ljudi.

1949. Umro meksički slikar Hose Klemente Orosko. Smatra se najvećim slikarem murala u XX veku. Dekorisao mnoge zgrade u Meksiku i SAD.

1964. U mestu Sip, na jugoslovenskoj, i u Gura Vaji, na rumunskoj obali Dunava, uz prisustvo predsednika Jugoslavije i Rumunije Josipa Broza Tita i Georgijua Deža, postavljen kamen-temeljac na gradilištu hidroelektrane Đerdap.

1975. Završeno preseljenje Turaka na Kipru. Pod nadzorom Ujedinjenih nacija, oko 9.000 ljudi prebačeno sa juga na sever zemlje.

1986. Biskup Dezmond Tutu postao nadbiskup Kejptauna, u Južnoj Africi. Prvi crnac poglavar južnoafričkih anglikanaca.

1990. Kao odgovor na reviziju Ustava Srbije 1989, kojom je značajno smanjena autonomna vlast u pokrajinama Vojvodini i Kosovu, 144 albanska delegata Skupštine Kosova u Kačaniku proglasila Ustav Republike Kosovo.

1991. U Hagu počela rad Međunarodna mirovna konferencija o Jugoslaviji. U radu Konferencije učestvovali svi članovi Predsedništva SFRJ, predsednik savezne vlade i šest predsednika jugoslovenskih republika. Predsedavajući Konferencije, na kojoj je usvojena Deklaracija o mirnom rešenju jugoslovenske krize, bio lord Karington.

1994. U komandi vojske SAD u Berlinu poslednji put spuštena zastava SAD. Posle skoro pola veka, formalno okončano vojno prisustvo SAD u Berlinu.

1997. U egzilu u Maroku umro Mobutu Sese Seko, predsednik i diktator Zaira od 1965. do 1997, kada ga je zbacio Loran Kabila.
1999. U zemljotresu blizu Atine poginula 101 osoba.

2001. U nigerijskom gradu Džos izbili hrišćansko-muslimanski sukobi, zapaljene crkve i džamije. Prema podacima Crvenog krsta, za nepunu nedelju dana nasilja ubijeno najmanje 500 ljudi, na stotine povređeno.

2004. Umro Bejer Naud, južnoafrički sveštenik, jedan od retkih belaca koji je bio simbol otpora tokom godina aparthejda.

2005. Na izborima u Egiptu pobedio predsednik Hosni Mubarak i osvojio peti mandat na mestu šefa države. Na tim izborima prvi put učestvovalo više kandidata.

8. septembar

1157. Rođen je engleski kralj Ričard I Plantagenet, Lavlje srce, junak srednjovekovnih legendi, jedan od vođa u Trećem krstaškom ratu. Vladao je od 1189. do smrti 1199.

1331. Na državnom saboru u Svrčinu (Kosovo) arhiepiskop Danilo II krunisao je 23-godišnjeg Dušana Stefana Nemanjića za kralja srpskih i pomorskih zemalja. Za prvog srpskog cara Dušan Nemanjić krunisan je 1346. u tadašnjoj srpskoj prestonici Skoplju.

1380. Veliki moskovski knez Dimitrije Ivanovič Donski je u bici kod Kulikova potukao tatarsku vojsku. To je bila prva pobeda Rusa nad Tatarima koji su u 13. veku zagospodarili većim delom Rusije.

1565. Španski doseljenici osnovali su na Floridi, na mestu današnjeg St. Avgustina, prvo katoličko naselje u Americi.

1645. Umro je španski pisac Fransisko Gomes de Kevedo i Viljegas, jedan od velikana Zlatnog veka španske književnosti i jedan od najznačajnijih satiričara u svetskoj književnosti ("Snoviđenja", "Život lupeža").

1664. Predvođeni pukovnikom Ričardom Nikolsom, Englezi su zauzeli holandsko naselje na američkom kontinentu Novi Amsterdam, nazvano potom Njujork, u čast vojvode od Jorka, budućeg engleskog kralja Džejmsa II.

1731. Bački episkop Visarion Pavlović otvorio je u Novom Sadu latinsko-slovensku školu, koja je imala rang niže realne gimnazije. Škola je znatno doprinela formiranju prvih naraštaja srpske građanske inteligencije u Vojvodini.

1760. U Sedmogodišnjem ratu, koji se iz Evrope proširio i na Severnu Ameriku, Britanci su pod komandom Džefrija Amhersta porazili Francuze i zauzeli Montreal.

1799. Rođen je srpski pisac, prevodilac i političar Jovan Hadžić, poznat i kao Miloš Svetić, jedan od autora Građanskog zakonika kneževine Srbije, prvi predsednik Matice srpske. Poznat je i kao protivnik jezičkih i pravopisnih reformi Vuka Karadžića.

1831. Ruske trupe pod komandom generala Paskeviča pobedile su u bici za Varšavu Poljake koje je predvodio general Henrik Dembinjski. U trodnevnoj bici poginulo je više od 9.000 Poljaka. To je bio i kraj Poljskog ustanka.

1841. Rođen je češki kompozitor Antonjin Dvoržak, jedan od tvoraca češke nacionalne škole. Iz njegovog bogatog opusa po čuvenju se izdvaja devet simfonija od kojih je najpoznatija "Simfonija iz novog života", Koncert za čelo i "Slovenske igre".

1856. Mirovnim ugovorom u Parizu završen je Krimski rat između Rusije i Turske (1853-56) i njenih saveznika Velike Britanije i Francuske (od 1854) i Kraljevine Sardinije (od 1855) za prevlast na Balkanu, Dardanelima i Bliskom Istoku. Rusija je izgubila deo Besarabije i protektorat nad dunavskim kneževinama i pravo držanja ratne flote u Crnom moru.

1900. Uragan je u teksaškom gradu Galveston razrušio više od 2.500 kuća, a pogunulo je najmanje 8.000 ljudi.

1926. Društvo naroda je jednoglasno primilo Nemačku u članstvo.

1941. Nemci su u Drugom svetskom ratu počeli blokadu Lenjingrada i odsekli ga od ostatka zemlje. Opsada grada, tokom koje je od iscrpljenosti i gladi umrlo 620.000 ljudi, okončana je u januaru 1944. pobedom sovjetske Crvene armije.

1943. Objavljena je bezuslovna kapitulacija Italije u Drugom svetskom ratu.

1944. Prva nemačka raketa "Fau 2", ispaljena iz Haga, u Drugom svetskom ratu pala je na London. Nemci su do kraja rata izbacili više od 1.000 raketnih bombi na Veliku Britaniju od kojih je 660 palo na London.

1949. Umro je nemački kompozitor i dirigent Rihard Štraus, direktor Bečke opere, autor popularnih opera "Kavaljer s ružom", "Kapričo", "Arabela" i simfonijske poeme "Tako je govorio Zaratustra" koja je korišćena u filmu "Odiseja 2001".

1951. U San Francisku je potpisan mirovni ugovor između Japana i 49 zemalja. Tim ugovorom Japanu su oduzete sve teritorije osvojene za poslednjih 80 godina.

1954. U Manili su SAD, Filipini, Australija, Novi Zeland, Tajland, Pakistan, Velika Britanija i Francuska, osnovali SEATO pakt, zamišljen kao karika u američkoj globalnoj strategiji okruživanja SSSR-a. Prestankom hladnog rata taj pakt je izgubio značaj.

1991. Makedonci su se na referendumu izjasnili za suverenu Republiku Makedoniju, čime je Makedonija postala treća od šest republika SFR Jugoslavije koja je izabrala samostalnost.

1995. Ministri inostranih poslova SR Jugoslavije, Hrvatske i Bosne i Hercegovine prihvatili su u Ženevi mirovni plan za Bosnu, što je bio uvod u okončanje najtežeg sukoba na tlu Evrope od Drugog svetskog rata.

1997. Najmanje 150 ljudi poginulo je u blizini zapadne obale Haitija kad je potonuo pretrpani feribot "Ponos Gonave" koji je plovio ka ostrvu Gonava.

1999. U eksploziji podmetnute bombe u stambenoj zgradi u Moskvi poginule su 94 osobe. U seriji eksplozija koje su usledile narednih dana u više gradova u Rusiji poginulo je oko 300 ljudi.

2001. Preko hiljadu ljudi, uključujući i Nelsona Mandelu, okupilo se na sahrani oca južnoafričkog predsednika Taboa Mbekija. Govan Mbeki (91) je sahranjen među običnim ljudima.

2002. Na svetskom prvenstvu u košarci u Indijanapolisu (SAD) Jugoslavija je po drugi put uzastopno postala prvak sveta.

2003. Izraelski premijer Ariel Šaron doputovao je u zvaničnu posetu Indiji. To je prva poseta jednog izraelskog premijera toj zemlji od 1992, kada su ove dve države uspostavila pune diplomatske odnose.

2003. Umrla je nemačka rediteljka i fotograf Leni Rifenštal (101), čija je karijera dostigla vrhunac u vreme nacističke vladavine, zahvaljujući propagandnim nacističkim filmovima koje je režirala. Najpoznatije njeno ostvarenje je "Trijumf volje" sa poznatim scenama hiljada nacista koji slave Hitlera.

2003. Studentski pokret Otpor, poznat po akcijama protiv režima bivšeg predsednika SR Jugoslavije i Srbije Slobodana Miloševića, zvanično je pristupio Demokratskoj stranci.

9. septembar

1087. Umro je normanski vojvoda i engleski kralj Vilijam I, poznat kao Vilijam Osvajač. Nakon pobede nad kraljem Haroldom u bici kod Hestingsa 1066. postao je kralj Engleske. Tokom njegove vladavine romanizovani Normani počeli su se stapati sa pokorenim Anglosasima u englesku naciju. Uveo je 1085. prvi imovinski katastar Domesday Book.

1513. U bici protiv Engleza kod Fludena poginuo je škotski kralj Džejms IV zajedno sa nekoliko hiljada Škota, među kojima je bilo gotovo celo plemstvo.

1585. Rođen je francuski državnik, kardinal Arman Žan di Plesi Rišelje, koji je kao ministar kralja Luja XIII (od 1629) vršio stvarnu vlast u Francuskoj i podigao moć francuske krune. Osnovao je 1635. Francusku akademiju.

1737. Rođen je italijanski lekar i fizičar Luiđi Galvani, koji je 1789, vršeći eksperimente sa žabljim mišićima, otkrio vrstu elektriciteta, koja je kasnije po njemu nazvana galvanski elektricitet.

1772. Rođen je srpski književnik i pozorišni pisac Joakim Vujić, koji je 1835. u Kragujevcu osnovao prvo srpsko pozorište, gde je prenosio romantičarski duh Evrope prikazujući dela domaćih i stranih autora.

1776. Američki Kontinentalni kongres uveo je zvaničan naziv države Sjedinjene Američke Države umesto Ujedinjene kolonije.

1828. Rođen je ruski pisac Lav Nikolajevič Tolstoj, jedan od velikana svetske književnosti, autor čuvenih romana "Rat i mir" i "Ana Karenjina". Zbog kritičkog odnosa prema društvu i crkvi, dolazio je u sukob sa vlastima, a Ruska pravoslavna crkva ga je 1901. ekskomunicirala.

1894. Kineski revolucionar Sun Jat-sen osnovao je Društvo za preporod Kine i počeo da organizuje ustanak u Kantonu, nakon poraza Kine u ratu sa Japanom. Ustanak nije uspeo, a učesnici su uhvaćeni i pogubljeni. Sun Jat-sen je uspeo da pobegne iz zemlje i do revolucije 1911. živeo je u inostranstvu.

1898. Umro je francuski pisac Stefan Malarme, uz Remboa i Verlena najznačajniji pesnik frnacuskog simbolizma. Njegova pesma "Popodne jednog fauna" inspirisala je Debisija da komponuje čuveni preludij.

1901. Umro je francuski slikar i grafičar Anri Tuluz Lotrek, majstor litografije, slikar boema, atmosfere i likova iz pariskog noćnog života na kraju 19. veka.

1914. U Prvom svetskom ratu okončana je prva velika bitka na Marni u Francuskoj, tokom koje su ukupni nemački gubici procenjeni na 800.000 ljudi. U julu 1918. vođena je druga bitka na Marni i to je bila poslednja nemačka ofanziva u Prvom svetskom ratu.

1944. Dan nakon ulaska sovjetskih trupa u Bugarsku, bugarski komunisti preuzeli su vlast u zemlji.

1945. Trupe SAD iskrcale su se na kraju Drugog svetskog rata u Južnoj Koreji, sovjetske su od Japana preuzele Severnu Koreju, a 38. paralela je postala linija podele dveju korejskih država.

1948. Posle povlačenja sovjetske vojske, na severu korejskog poluostrva proglašena je Narodna Demokratska Republika Koreja sa glavnim gradom Pjongjangom.

1976. Umro je kineski revolucionar i državnik Mao Cedung, jedan od osnivača Komunističke partije Kine, koji je 1949. u Pekingu proglasio Narodnu Republiku Kinu i do smrti bio njen neprikosnoveni lider. Njegove misli i ideje objavljene su u cuvenoj "Crvenoj knjižici". Godine 1966. pokrenuo je "Veliku proletersku kulturnu revoluciju" tokom koje je smenjen veliki broj partijskih funkcionera, među kojima i njegovi najbliži saradnici.

1987. Iračko ratno vazduhoplovstvo započelo je seriju udara na iranske električne centrale i naftna postrojenja.

1991. Sovjetska republika Tadžikistan proglasila je nezavisnost.

1993. Izrael i Palestinska oslobodilačka organizacija sporazumeli su se o međusobnom priznanju, otvarajući put ka okončanju sukoba Arapa i Jevreja.

1996. U tajfunu koji je pogodio priobalna područja ekonomski najrazvijenije kineske provincije Guangdong poginulo je više od 130 ljudi, a hiljade je ranjeno.

2001. Lider avganistanske opozicione "Severne alijanse" Ahmad Šah Masud, koji je predvodio borbu protiv talibana, smrtno je ranjen u njegovoj kancelariji kada su dva bombaša samoubice aktivirali bombe. Masud je preminuo tri dana kasnije.

2001. Na predsedničkim izborima u Belorusiji, u mandatu od pet godina, pobedio je Aleksandar Lukašenko, koji se već na toj funkciji nalazi sedam godina.

2002. Viši sud u Bijelom Polju osudio je Nebojšu Ranisavljevića iz Despotovca na 15 godina zatvora, zbog učešća u otmici i likvidaciji putnika, pretežno Muslimana, iz voza na pruzi Beograd-Bar u stanici Štrpci, u Republici Srpskoj, u februaru 1993.

2003. Umro je američki naučnik Edvard Teler, jedan od tvoraca hidrogenske bombe i jedan od učesnika u projektu Menheten koji je doveo do proizvodnje atomske bombe tokom drugog svetskog rata.

2004. U Minhenu je počelo suđenje 86-godišnjem Ladislavu Nižnjanskom, optuženom za nacističke zločine 1945. u Čehoslovačkoj, gde je 1962. u odsustvu osuđen na smrt. On je posle Drugog svetskog rata skoro 60 godina neometano živeo u Minhenu gde je radio kao dokumentarista i prevodilac u američkoj radio-stanici Radio Slobodna Evropa.

10. septembar

1526. Turski sultan Sulejman II Veličanstveni je, posle pobede nad Mađarima na Mohačkom polju, zauzeo Budim, koji je postao sedište Budimskog pašaluka, provincije Otomanskog carstva u narednih 150 godina.

1721. Švedska i Rusija su mirom u Nistadu u Finskoj okončale Veliki severni rat, započet 1700, u kojem je ruski car Petar Veliki potukao Šveđane i dobio izlaz na Baltičko more. Rusiji je pripala teritorija od Finskog do Riškog zaliva i gradovi Riga, Revel i Narva.

1839. Rođen je američki filozof i logičar Čarls Sanders Pirs, osnivač pragmatizma, filozofskog pravca kojeg je kasnije razvio Vilijam Džejms.

1855. Rođen je nemački arheolog Robert Koldevej, koji je od 1899. do 1917. istraživao Vavilon i dokazao da je taj biblijski grad na reci Eufrat, južno od Bagdada, stvarno postojao.

1890. Rođen je austrijski pisac Franc Verfel, pesnik ekspresionizma, esejist, dramski pisac i pripovedač ("Prijatelj sveta", "Mi jesmo", "Pavle među Jevrejima", "Pesma o Bernadeti", "Proslava mature", "Verdi").

1898. U Ženevi je ubijena austrougarska carica Elizabeta, žena Franca Jozefa. Atentat je izvršio anarhista Luiđi Lućeni.

1906. Izašao je prvi broj humorističko-satiričnog lista "Šabačka čivija". List je izlazio do 1909.

1919. U dvorcu Sen Žermen kod Pariza predstavnici Austrije, pobedničkih sila u Prvom svetskom ratu i država naslednica Austro-Ugarske potpisali su mirovni ugovor kojim je formalno prestala da postoji austrougarska monarhija. Priznate su novonastale države među kojima i Kraljevina Srba, Hrvata i Slovenaca. Mirovnim ugovorom Austriji je zabranjeno da se ujedini sa Nemačkom, a na ime reparacija Saveznicima je predala svoju mornaricu.

1927. Rođena je peruanska pevačica indijansko-španskog porekla Ima Sumak, koja se proslavila glasom jedinstvenog raspona, od visokog soprana do dubokog alta.

1939. Kanada je objavila rat Nemačkoj, čime je sukob u Evropi prerastao u svetski rat. Kanadske jedinice su se u Drugom svetskom ratu borile u sastavu britanske armije.

1942. Britansko ratno vazduhoplovstvo je u Drugom svetskom ratu napalo Diseldorf sa 476 aviona, koji su izbacili 100.000 bombi na taj nemački grad.

1943. Posle kapitulacije Italije u Drugom svetskom ratu, Nemci su okupirali Rim i stavili pod protektorat Vatikan.

1945. Vidkun Kvisling šef marionetske vlade Norveške (1942-45) proglašen je krivim za izdaju i osuđen na smrt zbog saradnje sa nacističkom Nemačkom u Drugom svetskom ratu.

1967. Građani Gibraltara odbacili su na referendumu pripajanje Gibraltara Španiji i opredelili se da ostanu pod britanskom upravom.

1974. Na osnovu sporazuma postignutog u Alžiru, Portugalija je priznala nezavisnost Gvineje Bisao pod vođstvom predsednika Luisa Kabrala.

1976. U sudaru putničkih aviona "Trajdent" britanske kompanije "Britiš ervejz" i "DC-9" jugoslovenske kompanije Inex Adrije severno od Zagreba, poginulo je svih 176 ljudi u oba aviona.

1981. Slika "Gernika" Pabla Pikasa vraćena je u Španiju. Naslikana 1937, posle nacističkog bombardovanja baskijskog mesta Gernika u Španskom građanskom ratu, "Gernika" je od 1939. bila u Njujorku. Prema Pikasovom zavetu, slika nije mogla biti vraćena dok se u Španiji ponovo ne uspostavi demokratska država.

1989. Mađarska je otvorila granicu prema Zapadu i dopustila odlazak oko 7.000 izbeglica iz Istočne Nemačke u Zapadnu Nemačku. Taj masovni egzodus doveo je do pada Berlinskog zida.

1994. Papa Jovan Pavle II stigao je u Hrvatsku, u prvu posetu poglavara rimokatoličke crkve regionu bivše Jugoslavije. Papa se založio za mir na Balkanu.

1995. Tokom vazdušne operacije protiv bosanskih Srba, NATO je, sa američkog broda "Normandija" u Jadranskom moru, krstarećim raketama "tomahavk" počeo da gađa protivvazdušna postrojenja u okolini Banja Luke.

2000. U sukobima pristalica različitih političkih opcija tokom lokalnih izbora u Makedoniji ranjeno je nekoliko desetina ljudi. Napetost između etničkih Albanaca i Makedonaca eskalirala je u proleće 2001. u sukobe koji su zemlju doveli na ivicu građanskog rata.

2001. Savet bezbednosti UN ukinuo je embargo na prodaju oružja SR Jugoslaviji. Embargo je uveden 31. marta 1998. zbog, kako je obrazloženo, nasilja koji režim Slobodana Miloševića sprovodi na Kosovu.

2002. Švajcarska je postala 190-ta članica Organizacije ujedinjenih nacija u kojoj je od 1948. imala status posmatrača.

2003. Hrvatski predsednik Stjepan Mesić doputovao je u Beograd. To je prva poseta jednog hrvatskog predsednika SCG od početka rata u bivšoj Jugoslaviji 1991. godine.

11. septembar

1524. Rođen francuski pisac Pjer de Ronsar, najznačajniji pesnik renesansne pesničke škole Plejada, koja je izvršila preokret u francuskoj poeziji i utemeljila novi poetski izraz i jezik.

1709. Anglo-holandsko-austrijske trupe pod komandom vojvode od Malboroa i princa Eugena Savojskog pobedile Francuze u bici kod Malplakea, poslednjoj velikoj bici u Ratu za špansko nasleđe.

1773. Ubijen Šćepan Mali, lažni ruski car Petar III, koji se nametnuo Crnogorcima kao vladar. Tokom vladavine, od 1767, izmirio plemena, uveo sud, počeo popis stanovništva i imovine i počeo da gradi puteve. Prema predanju, ubio ga je sluga, mletačko-turski agent, po nalogu skadarskog paše.

1830. Proglašena republika Ekvador kao deo konfederacije Kolumbije.

1855. Posle 11 meseci opsade britanske, francuske i turske trupe zauzele Sevastopolj, najznačajniju rusku bazu u Crnom moru. Time okončana najveća operacija u Krimskom ratu.

1870. Kralj Sardinije Vitorio Emanuele napao Papsku državu u Rimu, a 1871. preselio svoju prestonicu u Rim i uselio se u palatu Kvirinal. Papa se povukao u Vatikan i od tada je njegov suverenitet ograničen na vatikanske palate.

1880. Rođen srpski glumac Dobrica Milutinović, prvak Drame nacionalnog teatra više od pola veka. Muzej pozorišne umetnosti i Savez dramskih umetnika Srbije 1980. ustanovili nagradu za životno delo u oblasti glume po njemu nazvanu Dobričin prsten.

1883. Rođen ruski revolucionar Grigorij Jevsejevič Zinovjev, jedan od boljševičkih lidera i organizatora Oktobarske revolucije. Od 1919. do 1926. bio predsednik Izvršnog komiteta Kominterne. Streljan 1936. u Staljinovim čistkama.

1885. Rođen engleski pisac Dejvid Herbert Lorens. Smatra se nosiocem duhovne opozicije viktorijanskim načelima britanskog društva. Njegov roman "Ljubavnik ledi Četrli" skandalizovao puritansko britansko društvo i dugo bio zabranjen u zemljama engleskog govornog područja.

1917. Rođen filipinski državnik Ferdinand Markos. Jedan od najpopularnijih predsednika Filipina kada je izabran 1965, zaveo 1972, pre isteka drugog mandata, vanredno stanje i diktaturu u zemlji. Zbačen 1986, umro 1989. u izbeglištvu na Havajima.

1921. Osnovan Jugoslovenski atletski savez.

1922. Liga naroda, uprkos protestima Arapa, potvrdila britanski mandat nad Palestinom.

1962. Britanska grupa Bitls snimila prvi singl, "Love me do".

1971. Umro ruski državnik Nikita Sergejevič Hruščov, šef sovjetske Komunističke partije od 1953. do 1964. Pokrenuo proces destaljinizacije u Sovjetskom Savezu. S predsednikom SFRJ Josipom Brozom Titom 1955. potpisao Beogradsku i 1956. Moskovsku deklaraciju, kojima su normalizovani odnosi dve zemlje posle perioda Informbiroa.

1973. U vojnom udaru u Čileu ubijen predsednik Salvador Aljende, prvi levičar marksista izabran na izborima za šefa države u zapadnoj hemisferi. Vlast, uz podršku SAD, preuzela vojna hunta na čelu sa Augustom Pinočeom, koji je vladao Čileom sledećih 17 godina. Prema zvaničnom saopštenju, Aljende izvršio samoubistvo odbijajući da se preda pučistima.

1979. Tokom posete Moskvi umro angolski državnik i pesnik Agostinjo Neto, prvi predsednik Angole, predvodnik borbe za oslobođenje zemlje od portugalske kolonijalne vlasti, uspešno okončane 1975.

1995. Na hiljade ljudi demonstriralo ulicama Pariza u znak protesta zbog obnavljanja francuskih nuklearnih proba u južnom Pacifiku.

1997. Škoti na referendumu prihvatili plan britanske laburističke vlade za uspostavljanje parlamenta Škotske, prvi put posle gotovo 300 godina.

2000. Ruski i američki kosmonauti Jurij Malenčenko i Edvard Lu uspešno okončali šestočasovni izlazak u otvoreni kosmos na Međunarodnoj kosmičkoj stanici pošto su spojili dva bloka stanice sa uređajem koji fiksira magnetsko polje Zemlje.

2001. U samoubilačkom napadu otetim avionima na Svetski trgovinski centar u Njujorku i zgradu Pentagona u Vašingtonu poginule 2.752 osobe. Zgrada Pentagona znatno oštećena, a dva tornja visoka 410 metara u njujorškoj poslovnoj četvrti Menhetn srušena. Optuživši Osamu bin Ladena, lidera Al Kaide, za napad i skrivanje u Avganistanu, SAD 7. oktobra počele bombardovanje Avganistana.

2003. U Švedskoj preminula ministarka inostranih poslova Ana Lind, dan pošto je povređena nožem u tržnom centru u Stokholmu. Ubica Mijailo Mijailović osuđen 23. marta 2004. na kaznu doživotnog zatvora. Viši sud u Stokholmu preinačio presudu i doneo odluku da je Mijailović mentalno bolestan i da ga treba uputiti na psihijatrijsko lečenje.

2004. U udesu grčkog vojnog helikoptera, nedaleko od Svete gore, poginulo 17 putnika i članova posade, među njima patrijarh aleksandrijski i sveafrički Petros.

12. septembar

490. p.n.e. Na istočnoj obali Atike kod Maratona Atinjani pobedili desetostruko brojniju vojsku persijskog cara Darija. U bici poginula 192 grčka vojnika, Persijanaci imali oko 6.000 mrtvih. Vest o pobedi u Atinu doneo glasnik Filided pretrčavši 40 kilometara, potom umro od premora. Po tom događaju se u modernom vremenu zove najduža trka u atletici.

1494. Rođen francuski kralj Fransoa I. Tokom vladavine osvojio Milano, ali nije uspeo da se učvrsti u Italiji. Njegovu ambiciju da postane rimsko-nemački car sprečio Karlo V, s kojim je Fransoa I vodio četiri rata.

1583. Rođen italijanski orguljaš i kompozitor Đirolamo Freskobaldi, najveći majstor svog vremena, koji je kompozicije za orgulje obogatio novim izražajnim sredstvima. U Italiji nije imao značajnije sledbenike, ali presudno uticao na austrijske i nemačke barokne majstore.

1683. Poljski kralj Jan III Sobjecki potukao tursku vojsku i razbio dvomesečnu drugu opsadu Beča, čime je sprečen prodor Turske u srednju Evropu.

1733. Umro je francuski kompozitor i orguljaš Fransoa Kupren, centralna ličnost muzičkog života Pariza početkom XVIII veka, dvorski klavsenista i muzički učitelj. Napisao metodiku "Umetnost sviranja na klavsenu".

1772. Rusija osvojila persijsku oblast uz Kaspijsko more, uključujući grad Baku.

1801. Ruski car Aleksandar I anektirao gruzijsku kraljevinu. Istočna gruzijska kraljevina, stvorena četiri decenije ranije, posle oslobođenja od Persijanaca, prihvatila ruski protektorat 1783. Rusija 1810. anektirala i zapadnu Gruziju, koja je do tada bila pod vlašću Otomanskog carstva.

1848. Švajcarska usvojila novi ustav, postala federalna unija s jakom centralnom vlašću.

1876. Rođen srpski političar, pozorišni i književni kritičar Milan Grol, dugogodišnji dramaturg i upravnik Narodnog pozorišta u Beogradu, od 1940. šef Demokratske stranke. U II svetskom ratu bio član jugoslovenske kraljevske vlade u emigraciji, a od marta do avgusta 1945. potpredsednik Vlade Demokratske Federativne Jugoslavije.

1878. Egipatski obelisk poznat kao Kleopatrina igla, napravljen od mermera iz Asuana oko 1475. p.n.e, postavljen u Londonu.

1890. Britanska Južnoafrička kompanija osnovala grad Solzberi, danas Harare, glavni grad Rodezije. Naziv dobio po imenu tadašnjeg premijera Velike Britanije, lorda Solzberija.

1913. Rođen američki atletičar Džesi Ovens. Osvojio četiri zlatne medalje na Olimpijskim igrama u Berlinu 1936. Njegov trijumf naljutio Adolfa Hitlera, koji je napustio počasnu ložu kako bi izbegao da se rukuje s njim zato što je crnac.

1916. Na Kajmakčalanu počela ofanziva srpske vojske protiv Bugara i Nemaca u I svetskom ratu. Završena 3. oktobra 1916.  prvom pobedom srpske vojske po povlačenju preko Albanije.

1919. Italijanska armija sastavljena od dobrovoljaca pod komandom pesnika Gabrijela Danuncija zauzela Rijeku. Grad ostao pod italijanskom vlašću do kraja II svetskog rata.

1940. Tražeći izgubljenog psa, grupa tinejdžera otkrila pećinu Lesko, kod mesta Montinjak u Dordonji, u Francuskoj, čuveni arheološki lokalitet s crtežima iz paleolita.

1943. Nemački komandosi u II svetskom ratu, na osnovu naredbe Adolfa Hitlera, oteli bivšeg italijanskog diktatora Benita Musolinija, kog su nove italijanske vlasti stavile u zatvor.

1953. Nikita Hruščov izabran za prvog sekretara Centralnog komiteta Komunističke Partije SSSR-a.

1968. Albanija saopštila da napušta Varšavski pakt.

1970. Palestinski otmičari u Jordanu digli u vazduh tri aviona oteta šest dana ranije, posle poletanja iz Njujorka ka Evropi. Prethodno oslobodili putnike u zamenu za palestinske zatvorenike, među njima otmičarku četvrtog aviona Lejlu Kaled.

1974. Vojnim pučem svrgnut etiopski car Haile Selasije, koji je 1928. posle smrti Menelika II postao kralj, a 1930. car Etiopije.

1980. U vojnom puču pod vođstvom generala Kenana Evrena u Turskoj oborena vlada Sulejmana Demirela.

1989. U parlamentu Poljske prihvaćena vlada jednog od lidera pokreta Solidarnost Tadeuša Mazovjeckog, čime je formalno okončana vladavina komunista u Poljskoj.

1994. U Poljskoj održane prve zajedničke vojne vežbe snaga NATO-a i bivšeg Varšavskog pakta.

1998. U atentatu u Tirani ispred sedišta opozicione Demokratske partije ubijen jedan od njenih vođa Azem Hajdari.

1999. Indonezija prihvatila raspoređivanje mirovnih snaga Ujedinjenih nacija u Istočnom Timoru.

2000. U eksploziji automobila koji je uleteo u podzemnu garažu u zgradi Berze u Džakarti, 15 osoba poginulo, više desetina ih povređeno.

2001. NATO se prvi put u svojoj istoriji dugoj 52 godine pozvao na član 5. Povelje NATO-a o zajedničkoj odbrani, čime je stvorena mogućnost kolektivnog vojnog odgovora na terorističke napade u SAD. U govoru naciji predsednik SAD Džordž Buš rekao da su SAD napadnute i da će iskoristiti sva svoja odbrambena sredstva kako bi terorizam bio pobeđen.

2003. Rezolucijom Saveta bezbednosti UN Libiji ukinute sankcije uvedene posle terorističkih napada na američki i francuski avion krajem osamdesetih. Prethodno s Fondacijom Gadafi postignut sporazum o isplati odštete porodicama žrtava oborenog francuskog aviona.

2003. Umro američki muzičar Džoni Keš, Čovek u crnom. Tokom karijere duge 50 godina najviše pevao o rudarima, nadničarima, osuđenicima i kaubojima.

2005. Umro nemački sportista Fric Šilgen. On je upalio olimpijsku vatru na Olimpijskim igrama 1936. u Berlinu.

13. septembar

1506. Umro italijanski slikar i graver Andrea Mantenja, najznačajniji predstavnik visoke renesanse u Padovi i Mantovi, autor čuvenih fresaka u crkvi Eremitani u Padovi, uništenoj u II svetskom ratu.

1592. Umro francuski pisac i filozof Mišel Ejkem de Montenj. Obnovio intelektualni skepticizam i nagovestio slobodnu misao u XVII i XVIII veku.

1598. Umro Filip II, napuljski kralj, gospodar Holandije, po povlačenju svog oca Karla V kralj Španije, Sicilije i Sardinije. Apsolutista i fanatični katolik, svojom politikom izazvao ustanak u Holandiji koji je doveo do nezavisnosti severne pokrajine. Pobedio tursku flotu kod Lepanta 1571, ali pohod njegove Nepobedive armade 1588. na Englesku završio katastrofalnim porazom.

1759. Britanci u presudnoj bici blizu Kvebeka pobedili Francuze i osigurali britansku nadmoć u Kanadi.

1788. Njujork proglašen za prestonicu SAD. Grad 1626. osnovali holandski doseljenici i nazvali ga Novi Amsterdam, a dvadesetak godina kasnije zauzeli ga Englezi i dali mu naziv Novi Jork, Njujork, u čast vojvode od Jorka, kasnije engleskog kralja.

1819. Rođena nemačka pijanistkinja Klara Šuman. Koncertnu karijeru počela s devet godina i postala jedna od najvećih pijanistkinja XIX veka.

1842. Narodna skupština Kneževine Srbije, u kojoj su ustavobranitelji imali većinu, proglasila za kneza Aleksandra Karađorđevića, sina vođe I srpskog ustanka Karađorđa. Ustavobranitelji prethodno zbacili kneza Mihajla Obrenovića, koji je potom izbegao u Austriju.

1874. Rođen austrijski kompozitor Arnold Šenberg. Kao začetnik Bečke atonalne škole, pobornik ekspresionizma u muzici i tvorac novog načina komponovanja, dodekafonije, bitno uticao na razvoj muzike XX veka.

1882. Tokom Egipatskog ustanka, britanske trupe porazile egipatsku vojsku kod Tel el Kebira i nastavile osvajanje Egipta i Sudana.

1908. Probnom vožnjom od Virpazara do Bara Crnom Gorom prošao prvi voz. Redovan železnički saobraćaj uspostavljen 2. novembra.

1922. U Al Aziziji u Libiji izmerena najviša temperatura vazduha u hladu, 58 stepeni Celzijusa.

1923. General Migel Primo de Rivera, uz odobrenje kralja Alfonsa XIII, izvršio državni udar u Španiji i zaveo vojnu diktaturu.

1955. SSSR i Zapadna Nemačka uspostavili diplomatske odnose.

1971. U njujorškom zatvoru Atika poginuli 31 zatvorenik i 11 čuvara u intervenciji policije i Nacionalne garde na smirenju petodnevne pobune u zatvoru.

1977. Umro američki dirigent poljskog porekla Leopold Stokovski. Vodio Njujoršku filharmoniju od 1946. do 1950, 1962. osnovao Američki simfonijski orkestar. Napisao knjigu "Muzika za sve nas", potom prevedenu na skoro sve jezike.

1989. U Kejptaunu održane dotad najveće demonstracije protiv aparthejda u Južnoj Africi. Demonstrante, koji su uz pesmu i igru prolazili kroz centar grada, predvodio nadbiskup Dezmond Tutu.

1991. SSSR i SAD se sporazumeli o obustavi snabdevanja oružjem zaraćenih strana u Avganistanu.

1992. Umro američki filmski glumac Entoni Perkins, dobitnik Oskara za film "Prijateljsko ubeđivanje".

1993. Izrael i Palestinska oslobodilačaka organizacija u Vašingtonu potpisali mirovni sporazum kojim je predviđena palestinska samouprava na okupiranim teritorijama.

1998. Na drugim posleratnim opštim izborima u Bosni i Hercegovini ponovo pobedile nacionalne političke partije bosanskih muslimana, Srba i Hrvata. Trogodišnji rat, koji su vodili lideri nacionalnih grupa, završen u decembru 1995. potpisivanjem mirovnog ugovora postignutog u Dejtonu, u SAD, prvi posleratni izbori održani 1996.

1999. U Beogradu umro doajen srpskog novinarstva Predrag Milojević.

1999. U Beogradu umro filmski reditelj Vladimir Pogačić.

1999. U četvrtoj od serije eksplozija koje su dve nedelje potresale Moskvu srušena stambena zgrada, poginulo 118 osoba.

2000. Naturalizovani Amerikanac tajvanskog porekla Ven Ho Li, istraživač u Vladi SAD, pušten iz zatvora uz izvinjenje sudije. U samici proveo devet meseci zbog optužbi Vlade SAD da je pretnja po nacionalnu bezbednost.

2001. Državni sekretar SAD Kolin Pauel potvrdio da je vođa Al Kaide Osama bin Laden, za kog se verovalo da se krije u Avganistanu, glavni osumnjičeni za napade u SAD 11. septembra 2001.

14. septembar

1219. Proglašena je autokefalnost Srpske pravoslavne crkve, koju je kod romejskog (vizantijski) cara Teodora I Laskarisa i nikejskog patrijarha Manojla I Haritopula izdejstvovao Sava Nemanjić, potom prvi srpski arhiepiskop, sa sedištem u manastiru Žiča. Car Dušan je 1346. uzdigao srpsku crkvu u rang patrijaršije.

1262. Kralj Kastilje Alfonso zauzeo je luku Kadiz na obali Atlantskog okeana, okončavši petovekovnu mavarsku okupaciju grada.

1321. Umro je Dante Aligijeri, najveći italijanski pesnik, koji je u svom delu sintetizovao srednjevekovnu kulturu i nagovestio novi duh koji će se afirmisati u renesansi. Bio je i prozni pisac, književni teoretičar, filozof i političar. Njegova "Božanstvena komedija" smatra se jednim od najznačajnijih dela u svetskoj književnosti.

1812. Francuske trupe pod Napoleonom Bonapartom ušle su u Moskvu, koju su Rusi u povlačenju zapalili.

1829. Potpisan je Jedrenski mirovni ugovor kojim je okončan rusko-turski rat. Srbija je na osnovu Jedrenskog mira 1830. dobila hatišerif o samoupravi, a Grčka nezavisnost.

1852. Umro je engleski fildmaršal, vojvoda Artur Velzli Velington, koji se proslavio pobedom nad Napoleonom 1815. kod Vaterloa.

1852. Rođen je srpski pisac Simo Matavulj, član Srpske kraljevske akademije, jedan od najistaknutijih predstavnika srpskog realizma ("Bakonja fra Brne", "Uskok", zbirke pripovedaka "Iz primorskog života", "S mora i planine", "Beogradske priče").

1860. U Beogradu je umro srpski knez Miloš Obrenović, vođa Drugog srpskog ustanka 1815. Izborio je Srbiji autonomiju 1830, a za sebe naslednu titulu kneza. Zbačen je 1839, ali se vratio na srpski presto 1858.

1911. Ruski premijer Petar Arkadijevič Stolipin smrtno je ranjen u atenatu u pozorištu u Kijevu. Umro je četiri dana kasnije.

1927. Isidora Dankan, slavna američka igračica, koja se smatra začetnikom modernog baleta, umrla je u Nici kada se ešarpa koju je imala oko vrata zaplela u točkove otvorenog automobila kojim je upravljala.

1930. Nacional-socijalistička partija Adolfa Hitlera postala je druga partija po veličini u nemačkom parlamentu.

1937. Umro je češki državnik i filozof Tomaš Garig Masarik, profesor Praškog univerziteta. Osnivač i ideolog liberalne Češke narodne stranke (1900-20) koja se borila za autonomiju Češke u okviru Austro-Ugarske. Bio je prvi predsednik Čehoslovačke od 1918. do 1935.

1939. Helikopter "VS-300" ruskog konstruktora Igora Ivanoviča Sikorskog, koji je emigrirao u SAD, izveo je prvi uspešan let.

1959. Sovjetska "Luna 2" je bila prvi vasionski brod koji se spustio na Mesec.

1960. U Kongu je izvršen vojni udar pod vođstvom pukovnika Žozefa Mobutua, a premijer Patris Lumumba stavljen je u kućni pritvor u Leopoldvilu.
1960. Na sastanku predstavnika zemalja proizvođača nafte u Bagdadu osnovana je Organizacija zemalja izvoznica nafte (OPEK).

1975. U Amsterdamu jedan nezaposleni učitelj je kuhinjskim nožem isekao "Noćnu stražu", jednu od najdragocenijih Rembrantovih slika.

1982. Dan nakon saobraćajne nesreće, umrla je princeza Grejs od Monaka, bivša američka filmska glumica Grejs Keli, dobitnica Oskara za ulogu u filmu "Provincijalka".

1982. U eksploziji bombe podmetnute u sedište hrišćanske partije Falange u istočnom Bejrutu, poginuli su predsednik Libana Bašir Džemajel i još 20 ljudi.

1992. Savet bezbednosti UN usvojio je rezoluciju o povećanju broja i proširenju mandata međunarodnih mirovnih snaga u Bosni i Hercegovini (Unprofor).

1996. Kambodžanski kralj Norodom Sihanuk dao je amnestiju jednom od lidera Crvenih Kmera Jengu Sariju zbog njegove uloge u periodu "polja smrti" (1975-78), kada je u Kambodži ubijeno između milion i dva miliona ljudi.

1996. U Bosni su održani prvi opšti izbori posle potpisivanja mirovnog sporazuma u Dejtonu u decembru 1995. Pobedile su tri nacionalne stranke, Srba, Hrvata i Muslimana, čiji su ih lideri predvodili i tokom troipogodišnjeg oružanog sukoba.

2001. Senat SAD usvojio je rezoluciju kojom se predsedniku Džordžu Bušu odobrava da "preduzme sve neophodne i odgovarajuće mere" povodom terorističkih napada 11. septembra. Predsednik Buš odobrio je mobilizaciju 50.000 rezervista.

2001. Ahmad Šah Masud, legendarni komandant avganistanske gerile u borbi protiv Talibana, umro je od posledica ranjavanja u napadu bombaša-samoubice, 9. septembra.

2003. Na referendumu u Švedskoj građani su se izjasnili protiv priključenja te zemlje Evropskoj monetarnoj uniji.

15. septembar

1776. Tokom Američkog rata za nezavisnost britanske trupe pod komandom generala Vilijama Haua zauzele su Njujork.

1810. U Meksiku je počeo ustanak protiv španske vlasti koji je s prekidima trajao do 1820, kada je proglašena nezavisnost Meksika od Španije.

1821. Španske kolonije Gvatemala, San Salvador i Kostarika proglasile su nezavisnost.

1822. Britanske trupe zauzele su Kairo, a Rabi-paša, koji se predao Britancima, proteran je na Cejlon. Kairo je ostao pod britanskom kontrolom do 1922. kada je Egipat proklamovao nezavisnost, a grad postao prestonica države.

1830. Rođen je meksički general i državnik Porfirio Dijas, predsednik Meksika od 1877. do 1880. i od 1884. do 1911. kada ga je sa vlasti oborio vođa meksičke revolucije Fransisko Madero. Umro je 1915. u emigraciji u Parizu.

1864. Tokom lova na jarebice nesrećnim slučajem ubio se engleski istraživač Džon Haning Spik, prvi Evropljanin koji je u avgustu 1858. video afričko jezero Viktorija, tvrdeći da je ono izvorište Nila.

1890. Rođena je engleska književnica Agata Kristi, autor popularnih kriminalističkih romana i pozorišnih komada, jedan od najuspešnijih pisaca svih vremena sa dve milijarde prodatih knjiga ("Ubistvo u Orijent ekspresu", "Mišolovka", "Vašar zločina").

1904. Rođen je italijanski kralj Umberto II, poslednji vladar Italije, koji je na presto stupio u maju 1946. posle abdikacije svog oca Vitorija Emanuela III. Abdicirao je mesec dana kasnije, u junu 1946, kada su se Italijani na referendumu izjasnili za republiku.

1916. U bici na Somi u Prvom svetskom ratu Britanci su prvi put upotrebili tenkove, napravljene prema projektu Ernesta Svintona.

1935. Nemački Rajhstag na vanrednom zasedanju u Nirnbergu doneo je zakon o oduzimanju državljanstva Nemcima jevrejskog porekla i zakon o zaštiti nemačke krvi i časti kojim je bilo zabranjeno sklapanje brakova između Nemaca i Jevreja i zapošljavanje Nemaca kod jevrejskih poslodavaca.

1946. Proglašena je Narodna Republika Bugarska, nakon što su se Bugari na referendumu izjasnili protiv monarhije.

1949. Konrad Adenauer je izabran za prvog kancelara Zapadne Nemačke, a Teodor Hojs za prvog predsednika Republike.

1967. Komandant egipatskih snaga u šestodnevnom ratu sa Izraelom u junu 1967, Abdel Hakim Amer, izvršio je samoubistvo. U tom ratu Izrael je gotovo uništio egipatsko vazduhoplovstvo, zauzeo Sinaj i prodro do Sueckog kanala.

1972. Španija i Sovjetski Savez potpisali su ugovor o trgovini, prvi ugovor dve zemlje od okončanja Španskog građanskog rata (1936-39).

1973. Umro je švedski kralj Gustav VI Adolf (90), a nasledio ga je unuk Karl XVI Gustav.

1987. Nemački hakeri poznati kao "Haos klub" upali su u kompjuterski sistem Nase i instalirali program nazvan "Trojanski konj".

1999. Savet bezbednosti UN odobrio je formiranje međunarodnih snaga za Istočni Timor zbog talasa nasilja koji su izazvale proindonežanske snage, nakon referenduma na kojem su se stanovnici te indonežanske pokrajine izjasnili za nezavisnost.

2000. U Sidneju su otvorene 27. Olimpijske igre. Jugoslovenski sportisti su na tim igrama osvojili tri medalje - zlatnu odbojkaši, srebrnu Jasna Šekarić u gađanju iz vazdušnog pištolja, a bronzanu vaterpolisti.

2002. Na parlamentarnim izborima u Makedoniji, četvrtim od osamostaljenja te bivše jugoslovenske republike, pobedila je opoziciona koalicija "Za Makedoniju-zajedno", predvođena Socijaldemokratskim savezom Branka Crvenkovskog.

2003. U požaru u najvećem zatvoru u Saudijskoj Arabiji, al-Hairu u Riadu, poginulo je 67, a povređeno 23 zatvorenika. To je najsmrtonosniji požar u istoriji te zemlje.