Manastir Velika Remeta sa crkvom Sv. Velikomučenika Dimitrija - Krušedol

Severioistočno od Iriga u šumskom okruženju na padinama Fruške gore blizu izvora potoka Šelovrenac nalazi se manastir Velika Remeta. Do manastira se dolazi putem Beograd - Novi Sad kada se skrene za Iriški venac.Prođu se oznake za Grgeteg i Krušedol i naiđe se na putokaz
prema Velikoj Remeti.
Po predanju podigao ga je kralj Dragutin poznat kao "sremski kralj" u prvoj polovini 14 veka.Međutim verovatnije je da je manastir sa crkvom nastao u drugoj polovini 15 veka i to 1509 god.Prvi pisani pomen je iz doba turskog sultana Sulejmana II iz 1541 god. Crkva je sazidana od kamena i opeke sa samo jednim ulazom i 5 veoma lepih prozora koje je načeo zub vremena. Bila je živopisana.Od fresaka je ostalo malo, pretpostavlja se da su iz 1566-1568 god. Kao i ostali fruškogorski manastiri i Velika Remeta nije mogla izbeći rušenje.
Zbog odmazde za izgubljenu bitku kod Petrovaradina 1716 god. u kojoj je Eugen Savojski porazio Turke, spaljeni su skoro svi manastiri pa i Velika Remeta. Obnova je počela vrlo brzo, već 1720 god. Bio je utočište za monahe manastira Rakovica kraj Beograda i monahe iz manastira Voljavče.Manastirski konaci opkoljavaju manastir sa sve 4 strane tako da liči na tvrđavu. I danas se u manastir može ući samo kroz velika zasvođena vrata. U manastiru dominira veliki zvonik podignut 1734/35 god.Jedan je od najstarijih i sigurno najviši u Sremu sa svojih 38,60 m i 8 spratova. Na prvom spratu nalazi se mala kapela posvećena Sv. Jovanu Preteći. Od starih fresaka iz 1568 sačuvano je samo nekoliko. Ikonostas je radio nepoznati majstor a prestone ikone su donete u manastir iz Rusije. Veoma je interesantno da je manastir slikan spolja.Od tih fresaka sačuvana je u niši na severnom zidu freska Bogorodice sa malim Hristom.Na južnom zidu su dva svetitelja ratnika
od kojih jedan nepoznat a drugi je Sv. Dimitrije kako sedi na prestolu a dva anđela mu drže krunu. Sve do 19 veka u manastiru je bio portret Petra Velikog koji je darivao manastir. U manastirskom konaku čuva se velika ikona Čudotvorna majka Božija uokvirena medaljonima iz 1678 god.Takođe u konacima je osnovan muzej stare srpske crkvene muzike sa eksponatima i notama iz srednjeg veka koje nisu bile istog oblika kao danas. Za vreme II svetskog rata manastir je opljačkan. Potrebna je detaljna restauracija cele crkve koja je spolja oronula što se vidi posebno po prozorima.
Manastir je aktivan i o njemu brinu monasi i monahinje.

 

Manastir Ravanica sa crkvom Vaznesenja Gospodnjeg - Banja Vrdnik

U mestu Vrdnik na južnim padinama Fruške Gore nalazi se ovaj manastir. Do njega se dolazi prateći oznake.Jedini je manastir ovih krajeva koji se nalazi u samom naseljenom mestu.
Prvobitna stara crkva bila je posvećena Svetom Jovanu Krstitelju o čemu postoje zapisi. Nova sadašnja crkva posvećena je Vaznesenju Gospodnjem.Prošlost i nastanak ovog manastira je nejasan. Prvi pomeni potiču iz 1589 god mada se smatra da je znatno stariji. Podignut je tokom 15 i početkom 16 veka. Ktitor je bio sremski mitropolit Serafim i ta crkva je bila posvećena Svetom Jovanu Krstitelju. Malo se zna o njemu sve do 1697 god kada su ga naselili monasi manastira Ravanice iz Srbije bežeći pred Turcima. Tada su sa sobom doneli mošti Kneza Lazara, obnovili su crkvu i posvetili je Vaznesenju kao što je i crkva Ravanica kod Ćuprije posvećena Vaznesenju. Po njoj je i ovaj manastir nazvan Ravanica. Treći današnji izgled crkva i manastirski kompleks dobili su 1801-1811. Radove je izvodio majstor Kornelije iz Novog Sada. Interesantno je to da su svi majstori i radnici morali biti Srbi. Manastir čine Crkva, tri krila konaka, ogradni zid sa ulazom u manastirsku portu i baroknim zvonikom na dva sprata. Ikonostas je izrezbario Marko Vujatović(1809-14)a pozlatio ga je Petar Čortanović.Crkva je oslikana 1853 god a ikonostas između 1851-1853.god.od strane Dimitrija Avramovića. Ikonostas ima 42 ikone.U samoj crkvi sa desne strane oltara u kivotu su sve do 1989 god ležale mošti Svetog Kneza Lazara kada su prenete u manastir Ravanicu kod Ćuprije u njegovu zadužbinu. Danas je tu na istom mestu kivot ali prazan. Pored kivota u staklenoj kutiji se nalazi deo kosti Kneza Lazara.
U crkvi se nalaze i mošti Svete Velikomučenice Anastasije iz 3 veka kao i svetinje sa Hristovog groba. Manastirski konaci se ubrajaju među najlepše na Fruškoj Gori.Manastir je aktivan, ženski i o njemu brinu monahinje.

 

Manastir Grgeteg sa crkvom Sv. Oca Nikolaja - Irig

zmeđu Beograda i Novog Sada, sedam km od Iriga na padinama Fruške Gore nalazi se manastir Grgeteg.
Do manastira se dolazi iz manastira Krušedol putem uzbrdo do oznake desno i odatle ima oko 4 km lošeg
puta do manastira. Prođe se beli krst i stari đeram i dolazi do kapije.

Po legendi manastir je podigao despot Vuk Grgurević u narodu poznat kao Zmaj Ognjeni,da bi tu smestio svog slepog oca Grgura Brankovića(hilandarskog monaha Germana).Podignut je negde između 1459-1521 ( pre turskog osvajanja Srema). Na manastirskom groblju više manastira na brežuljku kod belog krsta sahranjen je između ostalih i Arhimandrit Ilarion Ruvarac, istoričar i iguman manastira koji je veoma mnogo uradio na obnavljanju istog. Današnji izgled manastir Grgeteg duguje Ilarionu Ruvarcu. Godine 1899 dao je da se uradi novi ikonostas. Poseban je po tome što je zidan od kamena, mermera i kovanog gvožđa. Ikone je radio Uroš Predić i ima ih samo 21 ali su zato velikih dimenzija. Podigao je prestone ikone iznad carskih dveri( u drugu zonu) što nije običaj. Od 12 praznika uradio je samo dva:rođenje i vaskrsenje Hristovo. Ikonostas pleni svojom lepotom. Unutrašnjost crkve nije živopisana ali su zidovi, svodovi i unutrašnjost
kupole ukrašeni floralnim ukrasima koji ostavljaju izuzetan utisak.
Bivša pevnica pretvorena je u manju kapelu i još se izvode radovi. Postoji i mala zimska crkva posvećena svetom Serafimu Sarovskom ruskom svecu. U svojoj istoriji manastir je pružao utočište mnogima, tako da su i monasi iz manastira Slanci kod Beograda boravili jedno vreme bežeći pred najezdom Turaka. Visoki manastirski konaci ograđuju crkvu u obliku pravougaonika. Novi zvonik, crkva i konaci su
povezani međusobno tako da ih možete obići sve a da ne izlazite napolje. Manastir je aktivan i o njemu brinu monasi i monahinje.

Manastir Jazak sa crkvom Silaska Sv.Duha na apostole - Jazak

Na južnim padinama Fruške Gore blizu Vrdnika na kraju sela Jazak nalazi se istoimeni manastir. Dolazi se iz centra banje Vrdnik desno - postoji putokaz i u centru sela Jazak skrene se desno i ide pravo do manastira. Pre sadašnjeg postojao je Stari Jazak koji je bio posvećen Vavedenju. Ktitor Starog Jazka bio je Despot Jovan Branković u 15 veku.Stara crkva je bila oslikana. Godine 1705 u Stari Jazak donete su mošti Cara Uroša nejakog poslednjeg iz loze Nemanjića iz manastira Sudikove kod Nerodimlja na Limu. Mošti su više puta seljene i uvek vraćane u Jazak. Kada je inače mala crkva manastira Stari Jazak postala pretesna od posetilaca i poklonika moštima Cara Uroša, na mestu Gradac 1736 god nedaleko od Starog Jazka počela je gradnja današnjeg Novog Jazka. Stari Jazak je vremenom srušen.
Danas su tamo samo ostaci. Manastirski kompleks se sastoji od crkve sa zvonikom, konacima koji sa tri strane okružuju crkvu, dok je sa četvrte strane zid i zasvođeni ulaz u manastirsku portu. U sredini porte je manastirska crkva sa trospratnim zvonikom.
Crkva je zidana crvenom ciglom i belim kamenom. Fasada je dekorisana turskim dekorativnim elementima. Novi Jazak posvećen je Svetoj Trojici. Unutrašnjost crkve je živopisana 1761 god. a ukrašava je ikonostas koji je radio Dimitrije Bačević 1769 god.sa svojim učenicima Teodorom Kračunom i Dimitrijem Popovićem. Ikonostas ima 58 ikona. Na vrhu se nalazi pozlačen krst. Dva manastirska stuba koja pridržavaju kube zaklanjaju ikonostas tako da se ne može sagledati u celosti. Pod crkve je pokriven mermernim pločama. Ispred tih stubova nalaze se dve ikone.Tron Bogorodice a na drugom desnom stubu tron Cara Uroša. Ispred tog stuba i freske nalazi se kivot sa moštima cara Uroša koji je umro 1347 god. Najveći i najdetaljniji radovi na manstirskom kompleksu urađeni su u periodu od 1926-1930 god.
Manastir je aktivan i o njemu brinu monahinje.

 

Manastir Krušedol sa crkvom Svete Bogorodice - Blagovesti

 Na obroncima Fruške Gore kod mesta Irig u pitomoj okolini nalazi se ovaj drevni manastir okružen parkom i stablima kestenova. Do manastira se može doći na više načina. Starim putem Beograd - Novi Sad do skretanja za Maradik i u centru skrenuti malo desno na dole i put (oko 5km) vodi do mesta Krušedol. Odatle pratite oznake do manastira. Možete doći i preko Iriškog venca gde postoje vrlo uočljivi putokazi do manastira.
Manastirsku crkvu posvećenu Blagovestima Bogorodice podigao je u 16.veku u periodu od 1509-1512 Đorđe Branković (vladika Maksim) sin Despota Stefana Slepog i majke Angeline Branković uz pomoć vlaškog vojvode Basarabe. Manastir je jedno vreme bio sedište sremske eparhije. Prvo veće stradanje manastira zbilo se 1690.god. kada su se svi monasi sa Patrijarhom Arsenijem III Čarnojevićem
povukli u Sent Andreju. Drugo mnogo teže bilo je 1716 god. kada su Turci spalili manastir zajedno sa moštima Brankovića. Manastir je obnovljen do 1756 god. Hram ima osnovu trolista deteline sa polukružnim apsidama u stilu srednovekovne moravske škole.Zanimljiv je zvonik koji nije povezan sa crkvom i podignut je 1726 god.Iznad vrata crkve na spoljnom zidu je velika fresko kompozicija Strašnog Suda kojom je ispripovedana priča o kraju i sudbini sveta.
 Jedna od dragocenosti manastira je i njegov ikonostas.Sastoji se iz 36 ikona.Nisu rađene istovremeno već potiču iz različitih perioda i stilova. Ispod ikonostasa se nalazi kivot u kome su smešteni ostaci moštiju svetih Brankovića (Maksima,Stefana,Jovana i Angeline). Izlažu se samo u vreme velikih praznika. U konaku manastira je i kapela Sv. Maksima iz 1722 god. kao i zbirka ikona, slika,starih rukopisa, knjiga, nameštaja i ukrasnih predmeta. Manastirski konaci opkoljuju crkvu sa sve četiri strane. Danas manastir privlači pažnju i kao mauzolej.
Tu su sahranjeni pored Brankovića i Patrijarh Arsenije III Čarnojević u pragu crkve a pored ulaznih vrata nalazi se nadgrobna ploča uzidana u zid. Zatim tu su i Mitropolit Isaija Đaković, Patrijarh Arsenije IV Jovanović Šakabenta (u mermernom sarkofagu u priprati sa desne strane),Grof Đorđe Branković( u podu priprete sa leve strane), Vojvoda Stefan Šupljikac, knjeginja Ljubica Obrenović( u podu na sredini priprate) kao i kralj Milan Obrenović (u knjeginjinoj grobnici). Levo od vrata na zidu je nadgrobna ploća kralja Milana.
Za vreme II Svetskog rata manastir je opljačkan ali su dragocenosti vraćene i nalaze se u muzeju SPC u Beogradu.
Manastir Krušedol je aktivan, ženski i o njemu brinu monahinje.

Manastir Mala Remeta sa crkvom Svete Bogorodice - Jazak

Na središnjem delu Fruške Gore kod mesta Mala Rremeta u tišini i zelenilu nalazi se ovaj zasigurno najmanji a možda i najlepši fruškogorski manastir.Do njega se dolazi iz Vrdnika do centra Jazka gde je oznaka na desno,prođe se celo selo i na izlasku se skrene desno pre uzbrdice i pravo do manastira.
Prema predanju manastir je osnovao "sremski kralj" Dragutin. Najstariji podaci o Maloj Remeti ili Remetici sačuvani su u turskim zemljišnim knjigama iz 1545 god.Turci su manastir spalili i opustošili. Godine 1679, Arsenije Čarnojević dozvolio je monasima manastira Rače da se nasele u Malu Remetu i da je obnove. Mala Remeta je bila metoh manastira Beočin gde su monasi iz Rače prvo došli. Nova velika obnova bila je 1739 god. Crkvu su sazidali majstori Todor i Nikola a ktitor je bio Stanko Milinković. Iz iste godine potiče zaštitna povelja(salva gvardija) izdata od generala Valisa manastiru Beočin u kojoj se pominje i štiti Mala Remeta.
Hram je zidan od pritesanog kamena sivkastoplavkaste boje i tesanih dekoracija. Crkva ima krstobaznu osnovu u tradicionalnom vizantisko-srpskom stilu.Kube direktno izrasta iz krova i sužava se pri vrhu. Ima devet polukružnih prozora i dvoje ulaznih vrata. Sam izgled crkve je rustičan i odiše duhom starih vremena. Imate utisak kao da je vreme stalo. Konak je podignut 1758 god. Crkva nema zidani zvonik. Srednji deo crkve deli od priprate pregradni zid. Crkvu je islikao 1910 god. Kosta Vanđelović.Ikonostas je urađen 1757 god Ima 53 ikone koje je radilo više majstora ali je prestone i najlepše uradio Janko Halkozović. Manastir je posedovao biblioteku sa 300 knjiga. Za vreme II svetskog rata sve je popljačkano i uništeno. Na drvenim stubovima sa limenim krovom je zvono pored crkve. Tu je i mala kapelica Svetog Ilije. Unutrašnjost crkve se trenutno renovira i kraj radova je predviđen za 14 oktobar na slavu hrama.Manastir je aktivan, ženski i o njemu brinu monahinje.

Manastir Novo Hopovo sa crkvom Sv. Oca Nikolaja - Hopovo

Na južnim padinama Fruške Gore kod mesta Irig a na 3 km. od izletišta Iriški venac nalazi se ovaj manastir.
Do manastira se dolazi novim putem koji nije na mapi,od manastira Grgeteg do sela Neradina a potom za Irig.Pred Irigom znak desno oko 3 km do manastira Staro i Novo Hopovo. Manastir Novo Hopovo zajedno sa Krušedolom,po svojoj arhitekturi, prosvetnoj ulozi, bogatoj istoriji, jedan je od najznačajnijih manastira u Vojvodini.Osnivač ove drevne svetinje je srpski despot, kasnije episkop i arhiepiskop Maksim(Đurađ) Branković.Žitije Svete majke Angeline navodi Svetog Maksima kao osnivača u vremenu od 1496-1502 godine.Po tom izvoru manastir Hopovo je njegova prva zadužbina.Na mestu te prvobitne crkve koja je porušena ,novu današnju crkvu sagradili su 1576 godine braća Marko i Lacko Jovšić iz Gornjeg Kovina(mesto na ostrvu Čepel na Dunavu ispred Budima u Mađarskoj).Iznad zapadnih vrata postoji natpis o tome. U 16 veku Hopovo je najznačajniji prosvetni centar.Stefan Gerlah koji je u periodu od 1573-1578 putovao u Carigrad, zabeležio je da Srbi u Beogradu nemaju škole, već da dolaze u Hopovo da uče čitati i pisati. U to vreme u manastiru je postojala monaška škola. Jedno vreme ovde je bilo i sedište episkopa sremskog pa se po njemu sremska eparhija nazivala hopovska. U 17 veku monaštvo je održavalo veze sa Rusijom i Svetom gorom.Početkom 18 veka postojala je živopisačka škola koju su vodili Arsenije Zograf i Nil. Manastir je teško stradao 1684 i 1688 god.od Turaka. Tada su monasi sa moštima Svetog Teodora Tirona bežali u Šabac pa u manastir Radovašnicu.Drugo svoje stradanje manastir je doživeo u Drugom svetskom ratu .Srušen je zvonik i više nije obnavljan.Arhitektura crkve ima sve odlike moravske škole. Zidana je od tesanog kamena i opeke.Crkva je živopisana u dva navrata:početkom i polovinom 17 veka. Pretpostavlja se da su ih radili živopisci sa Svete gore. Najznačajnija je freska Pokolj Vitlejemske dece( nalazi se iznad desne pevnice) koja je u potpunosti preuzeta sa freske u katolikonu crkve manastira Lavra na Svetoj gori. Ovde se u manastiru 1750 god zamonašio Dositej Obradović i tu bio 3 godine. Pročitao je bogatu monašku biblioteku i teološki se obrazovao. Ikonostas je radio Teodor Kračun 1770 god. Sačuvano je samo nekoliko ikona koje se nalaze u galeriji Matice Srpske u Novom Sadu. U manastiru se nalaze i mošti Svetog Teodora Tirona koje se čuvaju u kivotu u crkvi. Visoki manastirski konaci potpuno okružuju manastir. Nedaleko se nalazi i manastir Staro Hopovo koje je oštećeno, konzervirano, nije u funkciji i čeka obnovu. Između se nalazi i manastirski ribnjak. Bio je nekada metoh manastiru Novo Hopovo. Manastir Novo Hopovo je aktivan, i o njemu brinu monahinje.

 

Manastir Rakovac sa crkvom Sv.Vrači - Rakovac

Do manastira se dolazi iz pravca Beočina do mesta Rakovac.Iz centra Rakovca pravo putem do manastira . Po predanju podigao ga je Veliki komornik Despota Jovana Brankovića-Raka Milošević po kome je manastir i dobio ime. Za godinu se uzima 1498.Na zidu manastirske priprate sačuvan je zapis iz 1533 god. Na srebrnom manastirskom pečatu je 1678 god. Bilo je više obnova manastira. Ko je obnovio manastir ostaje tajna.Manastir su činili: Hram,Konaci,Kapela i Isposnica. U II svetskom ratu manastir je teško stradao. Sama crkva je
rekonstruisana 1958/59 god i izgrađen je nov mali zvonik ispred ulaza u crkvu. Tek 2003/2004 god. grade se novi manastirski konaci koji okružuju crkvu i ceo kompleks sa svih strana. U svoje vreme manastir je bio kulturno središte i prepisivački centar. Tu je prepisan Dušanov Zakonik a 1714 god. je završen čuveni rakovački rukopisni Srbljak napisan od strane monaha Maksima. U Srbljaku su sabrane sve pohvalne pesme Srbima Vladarima-Svetiteljima. Iz manastira Rakovac( 18/ 19 vek) potiču čuveni:Vičentije Jovanović, Pavle Nenadović,Danilo Jakšić,Mojsije Putnik,Josif Šakabenta i dr. Na bakrorezu iz 1743 vidi se kako je manastir izgledao.Od fresaka je ostalo veoma malo i one se u delovima mogu videti u kaloti i tamburi kubeta kao i na dva stuba. Crkva je građena od obrađenog i lomljenog kamena. Današnji ikonostas je mali i ikone su iz 18 veka. Radovi na manastirskim konacima su u toku.Manastir je aktivan.
Mešovit je i o njemu brinu monasi i monahinje.

 

Manastir Fenek sa crkvom Prep.Mati Paraskeve - Jakovo - Boljevci

 Do manastira se dolazi putem Surčin - Jakovo i nastavi za Boljevce. Vrlo brzo se naiđe na oznaku a zatim i na manastir.
Prvi podaci o manastiru su iz 16 veka a današnji oblik dobio je u 19 veku. Izdvojena kapela podignuta je 1800 godine.Postoje dva verovanja. Prvo da je ktitor manastira bio srpski despot Stevan Branković, njegov brat Maksim i majka Angelina.Prema drugom manastir je osnovan u 15 veku. Naš prvi pismeni pomen potiče iz 1563 god. dok se u turskim knjigama pominje 1546 god. Manastir je bio kulturni centar a posle nadiranja turaka centar okupljanja srpske vlastele i monaštva. U manastiru su se prepisivale knjige izmedju kojih i Tipik 1754.god kao i Jevandjelje. Za vreme Prvog Srpskog ustanka u njemu je kratko boravio Vožd Karadjodje (natpis na ploči), kao i monasi manastira Studenica sa moštima srpskog kralja Stevana Prvovenčanog.U Feneku su se 1788.god, sastali knez Aleksa Nenadović i austrijski car Josif.Pored hrama se nalazi i konak i kapela Svete Petke sa izvorom lekovite vode.Više puta je rušen i obnavljan. Uništena je bogata biblioteka. Freske je slikao Dimitrije Petrović iz Zemuna 1859.god. Zanimljivo je da je on unuk zemunskog kovača Jovana koji je Karadjordju za vreme Prvog Srpskog ustanka okivao topove od trešnjinog drveta. Manastir je aktivan i u njemu žive monahinje.

 

Manastir Petkovica sa crkvom Svete Petke - Ležimir

Na jugozapadu Fruške Gore kod Ležimira, pored Šišatovca nalazi se ovaj manastir koji spada među najstarije na Fruškoj Gori. Podigla ga je Jelena Štiljanović, udovica srpskog despota Stevana Štiljanovića koja je tu provela svoje poslednje dane. Prvi pisani pomen je iz 1561 god.
Tokom 17 veka Sinan beg mitrovački hteo je da ga sruši ne bi li od cigle i kamena sazidao dvor u Mitrovici. Zauzimanjem mitropolita Pajsija i plaćanjem godišnjeg danka Petkovica je sačuvana. Obnovljena je na inicijativu Arsenija Čarnojevića.Bila je filijala i metoh manastira Šišatovac. Između ova dva manastira uvek je postojalo rivalstvo i borba za samostalnošću. Crkva je zidana od kamena. Osnova crkve je u obliku krsta. Manjih je dimenzija. Osmostrana kupola je na stubovima. U pročelju priprate je barokni zvonik. Fasada je ukrašena. Obnavljana je više puta. Freske su prilično uništene i ono što je ostalo danas je konzervirano. Živopis je rađen u duhu stare srpske umetnosti. Ikonostas je rađen 1735 god. ali je od njega ostao samo veliki krst i dve ikone i nalaze se u muzeju u Sremskoj Mitrovici. Obnova crkve urađena je 1950/52 god. pa 1981 god. i traju još danas. Porta sa crkvom i konakom i pratećim objektima lepo je uređena. Pored manastira je manastirski ribnjak. Velika crkvena svetinja su mošti Svete Petke, njena ruka, koja se nalazi u plavom kivotu pored levog stuba. Svete mošti se u Petkovici nalaze od pre dve godine. Manastir je aktivan, ženski i o njemu veoma lepo brinu tri monahinje.