Manastir Nikolje sa crkvom Svetog Oca Nikolaja - Donja Šatornja

Kada se od Topole ide prema Rudniku dolazi se do Donje Šatornje. U centru sela nalazi se putokaz zaglavljen u stub - slabo se vidi i pazite da ga ne promašite. Skrene se levo i solidnim putem ide oko 5 kilometara prateći oznake. Srpski srednjevekovni manastir podignut je na padinama planine Rudnik u 15 veku. Podigao ga je Nikola Dorjecnović, rodjak despota Stefana .Crkva je obnovljena 1817. Ispod fresaka iz 1850 god. mogu se videti originalne freske iz 1425 god. Veoma star manastir sa izuzetnim freskama koje su crtane u slojevima.

 

Manastir Pavlovac sa crkvom Svetog Oca Nikolaja - Pružatovac

Putem iz Sopota za Koraćicu se stiže u ovaj manastir. Prvo skretanje desno kada se uđe u selo i ide se do skretanja gde je i putokaz.
Manastir je posvećen Svetom Nikoli i podignut je za vreme despota Stefana Lazarevića u dolini Pavlovičkog potoka.Star je 5 vekova.
Obnavaljan je dva puta - u XVI veku i XX veku. Manastirski kompleks se sastoji od crkve,konaka i pretpostavlja se - letnjikovca despota Stefana, na severnoj strani od crkve. U blizini je selo Markovac gde je despot Stefan iznenada umro 1427. Iznad manastira pored puta
nalazi se kameni sarkofag i česma. Manastir je aktivan i o njemu brinu monasi.

Manastir sa crkvom Svetog Nikole - Svojnovo - Potočac

Ovaj manastir se nalazi desetak km. od Varvarina i  isto toliko od Stalaca. Do manastira se dolazi starim drumom od Jagodine ili od Varvarina - do sela Svojnovo pa još par kilometara lisijeg puta do manastira. Manastirska crkva posvecena je Sv. Nikoli po kome je manastir i dobio ime. Prvo pominjanje ovog manastira datira iz 1377 god. u povelji Kneza Lazara manastiru Ravanica. Vise puta je stradao. Obnova je izvrsena 1820 god. Freske su delimicno sačuvane i odgovaraju zivopisu sa kraja XIV veka. Ikonostas potice iz XIX veka.
Gradjen je kao jednobrodna bazilika. Krov hrama je na dve vode i sa crepom. Postoji 5 prozora na crkvi. Fasada je od lomljenog kamena.

 

Manastir Tresije sa crkvom Svetog Arhangela - Sopot

Kada se dođe do centra Sopota pođe se levo i putem uzbrdo. Posle samo nekoliko kilometara stiže se do table a manastir se vidi sa puta.
Podignut je za vreme despota Stefana Lazarevića početkom XV veka. Rušen je dva puta a prema natpisu na ploči,kod vrata, obnovljen je u XVII veku. Novi konak je izgrađen a završava se i kapija. Ikonostas i freske su novijeg datuma. Ovde se čuvaju i ikone prenete iz okolnih crkava. Podignut je na izvoru potoka Tresije i po tome dobio ime. O manastiru se brinu monasi. Aktivan je.

 

Manastir Bošnjane sa crkvom Svetom Luki

Manastir Sv.Luka nalazi se u selu Bošnjane, opština Varvarin.Do manastira se dolazi na sledeći način: (autoput E75 do Pojata, skretanje desno, put za Kruševac, u Ćićevcu, na prvom semaforu desno za Varvarin (6km), iz centra Varvarina skretanje levo za Bošnjane (6km) a iz Bošnjana desno do manastira (1km). Od Beograda oko 190km odličnog puta.

Po predanju na tom mestu je nekada postojao manastir "40 velikomučenika" koga su osnovali isihasti sa Hilandara. 1999 ponovo je ustanovljen za manastir. Opslužuju ga dva monaha I jedna monahinja. Starešina manastira je otac Aleksej inače vrlo dinamičan i predusretljiv monah koji želi da od manastira napravi sedište duhovnosti ovog kraja.

 

Manastir Sibnica sa crkvom Svete Petke - Sibnica

 Kada se pođe iz Sopota imate raskrsnicu blizu manastira Tresijem i putokaz za Barajevo.Skrenete desno i na sledećoj velikojm raskrsnici skreće se levo prema Sibnici. mOvde morate paziti jer nema nikakvog putokaza. U centru sela Sibnice nalazi se spomenik. Tu skrenete desno sa asfalta na loš makadamski put. Ide se oko 1 kilometar do putokaza i odmah desno je manastir.
Manastir je novijeg datuma i održavaju ga Otac Sava i još jedan monah.

Manastir Gradac

Manastir Gradac leži na uzdignutoj zaravni iznad Gradačke reke, na obodu šumovitih padina Golije. Udaljen je 21km severozapadno od Raške i 12,5km zapadno od Brvenika i Ibarskog puta. Tačna godina gradnje manastira nije poznata. Smatra se da je završen u poslednjoj četvrtini 13. veka. Zadužbina je Jelene Anžujske. Građena je u tradiciji raške škole.
Manastir je za vreme turske vladavine uglavnom bio bez monaha a zatim i bez krovnog pokrivača na crkvi koji je odnet. 1910. je postavljen zaštitni krov na manastirsku crkvu, tokom 1963-1975. izvršena je potpuna rekonstrukcija glavne crkve, unutrašnjost hrama je bila u velikoj meri sačuvana. Od 1982. je počela izgradnja konaka i manastir je ponovo oživeo, tadašnji iguman bio je shiarhimandrit Julijan Knežević (1918-2001). Manastir je ženski, sadašnja igumanija je Efimija a duhovnik monaškog sestrinstva otac Vitalije.
Za saobraćajni položaj manastira od prvenstvenog značaja je Ibarska magistrala, odnosno put Beograd-Kraljevo-Raška-Kosovska Mitrovica-Prištin-Skoplje, od koga se kod Brvenika odvaja asfaltni put i vodi uz dolinu reke Brvenice do sela i manastira Gradac, u dužini od oko 12,5 km. Ibarska magistrala je veoma značajna za ovaj deo Srbije. Ona povezuje severne, ekonomski razvijenije, delove Srbije sa jugom. Od nje se kod Raške odvaja put koji ide preko Novog Pazara i kod Ribarića se vezuje za kopneni deo Jadranske magistrale. Kod Biljanovca se od Ibarske magistrale odvaja regionalni put koji, preko Jošaničke Banje, jednim svojim krakom vodi za Kopaonik (Suvo Rudište), a drugim za Aleksandrovac i Kruševac. Pored manastira prolazi regionalni put Brvenik-Biser Voda. Ovaj put prema zapadu vodi ka Ivanjici, dok se u Kruševici odvaja pravac prema Rudnom i Studenici. Selo Gradac je, takođe, lokalnim putevima dobro povezano sa susednim selima.

Položaj manastira Gradac u odnosu na međunarodni put E-75 je nešto nepovoljniji. Od njega je manastir, preko Batočine, udaljen oko 165 km. Za saobraćajni položaj manastira od značaja je i železnička pruga Beograd-Kraljevo-Raška-Priština. Železnička stanica postoji u naselju Brvenik i udaljena je od manastira oko 14 km.

Od međunarodnog aerodroma u Surčinu manastir je udaljen oko 260 km, a od aerodroma u Nišu oko 160 km.

Manastir Gradac se nalazi u golijskoj turističkoj regiji, a u blizini je turističkog centra Kopaonik (od Suvog Rudišta udaljen je oko 50 km). On predstavlja komplementarnu turističku vrednost planine Golije, a ujedno predstavlja i dopunu turističke ponude Kopaonika. Blizina Kopaonika je značajna zbog toga što on u turističkoj sezoni predstavlja značajno ishodište izletnika. Značajna je i blizina Jošaničke Banje u odnosu na koju manastir Gradac predstavlja komplementarnu turističku vrednost. Jošanička Banja je udaljena od manastira oko 30 km. Za turistički položaj manastira Gradac od značaja je i njegova pripadnost ibarskoj kulturno-turističkoj zoni, u kojoj se osim njega nalaze i manastiri: Žiča, Studenica, Stara Pavlica, Nova Pavlica i Banjska. Tu su još i tvrđave: Maglič, Brvenik i Zvečan. Na ovu zonu se nastavlja kulturno-turistička zona doline Raške. U njoj su manastiri: Sopoćani, Đurćevi stupovi i Petrova crkva, stari grad Ras, spomenici Novog Pazara itd. To sve, svakako, doprinosi povoljnosti turističkog položaja manastira Gradac, pogotovu što su ovi značajni srednjovekovni manastiri i spomenici grupisani na relativno malom prostoru

Manastir Žiča

Manastir Žiča je manastir Srpske pravoslavne crkve koji se nalazi u blizini grada Kraljeva. Manastir, zajedno sa crkvom Svetog uspenja je sagradio prvi kralj Srbije, Stefan Prvovenčani. Manastir je uništen u 13. veku, ali je ponovo sagradio kralj Stefan Milutin početkom 14. veka.
U srcu ohristovljene i svete srpske zemlje nalazi se manastir Žiča čija je izgradnja započela pre nepunih osam vekova, blagodareći trudoljublju i revnosti blagočestivih sinova svetog Simeona Mirotočivog, osnivača svetorodne srpske dinastije Nemanjića. Sveti Sava i Sveti Simon-monah, poznatiji kao kralj Stefan Prvovenčani, koji su postavili temelj srpske duhovne i svetovne vlasti, započinju sa izgradnjom manastira Žiče između 1205. i 1208. godine.
Istorija manastira Žiče počela je onog trenutka kada je sedamanestogodišnji Rastko Nemanjić odlučio da napusti dvor svog oca Stefana Nemanje i posveti se monaškom podvigu na Svetoj Gori Atoskoj. Kao smerni monah, Sava je svojim podvizima pružao primer svetogorskim kaluđerima. Božijom blagodaću uspeo je da preporodi srpsku zemlju i u duhovnom i u državotvornom pogledu.

Kada se početkom XIII veka Sveti Sava vratio sa Svete Gore u Srbiju sa moštima svetog mu roditelja Simeona mirotočivog, srpska država je bila potrešena sukobom između Stefana i Vukana. Pomirivši zavađenu braću Sveti Sava je zajedno sa Stefanom odlučio da sagradi manastir Žiču kao srpsku carsku lavru. Mesto na kom se gradio manastir bilo je podjednako udaljeno i od Carigrada i od Rima, što je Božijom pomoću značilo da je Srbija na raskršću između pravoslavnog Istoka i rimokatoličkog Zapada. Crkva u manastiru Žiči koja je posvećena Hristovom Vaznesenju (Sveti Spas) građena je oko dvadeset godina. Crkva je kao celina predstavljala ne samo manastirski hram već i katedralu prvog srpskog arhiepiskopa. U građenju crkve uočavaju se novine u odnosu na hramove iz vremena Stefana Nemanje.

Uz priprat su bile dodate kapele sa kupolicama i malim tremovima dok je zapadna fasada oblikovana kao pročelje trobrodne bazilike. Kao arhimandrit manastira Studenice Sveti Sava je krenuo 1219. godine u Nikeju, tadašnju prestonicu vaseljenskog patrijarha i vizantijskog cara. Patrijarh Manojlo Saranten Haritopul i car Teodor I Laskaris dodeljuju arhimandritu Savi "Akt o autokefalnosti srpske crkve", hirotoničući ga na Cveti 1219. godine za prvog srpskog arhiepiskopa. Manastir Žiča postaje sedište srpske arhiepiskopije.

U manastiru Žiči je već 1220. godine arhiepiskop Sava hirotonisao osmoricu episkopa, da bi 1221. godine na Saboru duhovne i svetovne vlastele krunisao svog brata Stefana za prvog srpskog kralja. "Kralj se toga dana neiskazanom radošću radovaše, ne radi venca kraljevskog, već radi toga što se sa svih strana skupilo mnoštvo naroda koji su došli da vide kako je njegova crkva krasna. Crkva je bila veličanstvena tako da je svaki koji ju je video, mislio da je to zemljsko nebo."

Kada se arhiepiskop Sava 1220. godine vratio iz Nikeje u Srbiju došlo je i do izvesnih promena u arhitektonskom izgledu crkve u Žiči. Sa zapadne strane je dozidana spoljašnja priprata sa četiri stuba i devet traveja, nad njom ima katihumena, a ispred nje visoko zvonik.

Po svemu sudeći tada je porušen zid između zapadnog traveja crkve i stare priprate, a uz oltar crkve su izgrađeni proskomidija i đakonikon. U trećoj deceniji XIII veka crkva je premalterisana i obojena u crveno. Verujući da crkva počiva na krvi mučenika, što je na Svetoj Gori bilo oživotvoreno u crveno obojenom licu hramova kao što su Lavra i Vatoped, Sveti Sava je zahtevao od majstora da Crkvu Svetog Spasa oboje na isti način.

Povelje kralja Stefana Prvovenčanog (1196-1228) i njegovog sina, kralja Radoslava (1228.-1234.), spadaju u najstarije istorijske izvore o manastiru Žiči. Nadalje u drugoj, odnosno trećoj deceniji XIII veka ove povelje su prepisane u XIV veku na zidove prolaza, ispod kule i na ulazu u crkvu.

Poveljama blagočestivih i hristoljubivih srpskih kraljeva manastiru Žiči je darovano preko 57 sela, 8 planina i 217 porodica. Blagodareći kralju Stefanu Prvovenčanom Žiča je imala jednu od najbogatijih riznica u kojoj su se nalazili riza i pojas Presvete Bogorodice, deo Časnog Krsta, desna ruka i deo glave Svetog Jovana Preteče, mošti svetih apostola i mučenika, ikone, zlatne sasude i odežde.

U poslednjim decenijama XIII veka Žiča je oskrnavljena i razrušena posle varvarskog pustošenja Tatara i njihovih vazala Drmana, Kudelina i kneza Šišmana. Sedište arhiepiskopije je bilo preneto u Peć ali je hristoljubivi srpski kralj Stefan Uroš II Milutin (1282.-1321.) preduzeo radove na obnovi razrušenog manastira. Za vreme turskog ropstva manastir je često bio na meti napada inovernih i neznabožačkih naroda. Preko 150 godina crkva manastira Žiče je bila bez krovnog pokrivača.

U jednom zapisu iz 1829. godine govori se da je Žiča samo jedna velika ruševina. Obnova zapuštenog manastira započinje od 1855. godine zahvaljujući trudoljubivom episkopu Joanikiju Neškoviću. Već 1882. godine u Žiči je krunisan kralj Milan Obrenović. Najveće stradanje Žiča je doživela za vreme Drugog svetskog rata kada su nemački okupatori bombardovali manastir.

Deo severnog zida je do temelja porušen a svi objekti koji su se nalazili oko crkve bili su zapaljeni. Bombardovanje manastira Nemcima nije bilo dovoljno, već su i vladiku žičkog Nikolaja Velimirovića odveli u ropstvo, u logor Dahau. Nekoliko decenija kasnije, u proleće 1999. godine tokom NATO agresije na SR Jugoslaviju u blizini manastira Žiče palo je nekoliko projektila koji, Bogu hvala, nisu oštetili veliku srpsku svetinju. Restauracija i obnova manastira Žiče koja je započela 1987. godine još je u toku. Tokom 2006. godine obeležava se osam vekova postojanja manastira Žiče.

Manastir Veluće sa crkvom Vavedenja Presvete Bogorodice - Stopanja

Jugozapadno od Trstenika a blizu sela Stopane nalazi se ovaj manastir. Po predanju podigao ga je Jovan Branković unuk despota Djurdja Brankovića. Medjutim pored njega pominju se još četiri ktitora: vlastelini Olive, Dejan, Konstatin i Bratan. Manastirska crkva je prvobitno bila posvećena Sv.Nikoli a kasnije Vavedenju. Smatra se da je nastao krajem XIV veka i po stilu gradnje pripada moravskoj školi. Freske su dobro očuvane ali nemaju neku značajniju umetničku vrednost. Kao što je arhitektura skromna tako je i živopis jos skromniji. Konzervacija crkve uradjena je u periodu od 1971-1973 god. a konzervacija fresaka od 1965-1975 god.
Manastir je aktivan, ženski i o njemu brinu monahinje.

 

Manastir Ljubostinja sa crkvom Uspenja Presvete Bogorodice - Trstenik

Nedaleko od Trstenika a dva kilometara od izvorišta Ljubostinjske reke nalazi se ovaj manastir. Ktitor je Kneginja Milica poreklom od Nemanjića a mžena Kneza Lazara. Izgradjen je 1388 god. a oslikan freskama u periodu od 1402-1405.god. Po predanju Kneginja Milica je podigla hram na mestu gde je prvi put srela Kneza Lazara na dan Svetog Stefana. Manastir je gradio poznati graditelj Rade Neimar čiji se potpis sačuvao na pragu izmedju narteksa i naosa. Gradjen je u moravskom stlu i spada medju najlepše srpske srednjevekovne manastire
čija je fasada bogato ukrašena. Postoje dva živopisa. Prvi, pred sam kosovski boj i koji je sačuvan samo u fragmentima. Drugi živopis je radio, na poziv kneginje Milice, posle kosovskog boja, slikar Makarije čiji potpis se takodje sačuvao do današnjih dana. Oslikao je ceo hram.
U priprati na zapadnoj strani oslikao je porodicu Kneza Lazara. Na jednoj strani su Knez Lazar i Kneginja Milica a na drugoj sinovi Stefan i Vuk. Sačuvano je malo fresaka. Mnoge su uništili Turci pustošeći manastir i tražeći blago znajući da su tu sahranjene Kneginja Milica i prva srpska pesnikinja Jefimija. Jefimija ili vlastelinka Jelena Mrnjavčević, ćerka gospodara Drame, posle gubitka svoje porodice na poziv Kneginje Milice dolazi u Ljubostinju gde se zamonašuje i uzima ime Jefimija. Svoje stihove izvezla je zlatnim vezom na svili i posvetila ih Knezu Lazaru.
Manastir je ženski, aktivan i o njemu brinu monahinje.