8 maj

1429 - Pobedom francuske vojske nad Englezima završena je opsada Orleana u Stogodišnjem ratu.
1794 - U Parizu je, po nalogu Revolucionarnog suda, giljotinom pogubljen francuski hemičar Antoan Lavoazje, osnivač moderne hemije. Formulisao je zakon o neuništivosti materije i otkrio proces oksidacije.
1815 - Na brdu Ljubić, kod Čačka, Srbi su u Drugom srpskom ustanku potukli trostruko jaču tursku vojsku.
1828 - U Švajcarskoj je rođen Henri Dunan, osnivač Crvenog krsta (1863) i dobitnik prve Nobelove nagrade za mir 1901.
1852 - Potpisan je Londonski protokol kojim se garantuje integritet Danske.
1873 - Umro je engleski filozof i ekonomista Džon Stjuart Mil, jedan od osnivača filozofije liberalizma, političke ekonomije, tvorac teorije indukcije u logici i zastupnik utilitarizma u etici ("O slobodi", "Principi političke ekonomije", "Utilitarizam", "Sistem logike").
1873 - Zaharije Stefanović Orfelin izdao je u Beču knjigu "Iskusni podrumar", prvu knjigu o proizvodnji vina na srpskom jeziku.
1880 - Umro je francuski pisac Gistav Flober, autor romana "Gospođa Bovari" zbog kojeg je bio optužen za povredu javnog morala ("Sentimentalno vaspitanje", "Salambo", "Iskušenje svetog Antonija").
1884 - Rođen je američki državnik Hari Truman, 33. predsednik SAD (1945-53). Predsednik je postao posle smrti Frenklina Ruzvelta (Franklin Roosevelt). Uveo je doktrinu (Trumanova doktrina) o vojnoj i ekonomskoj pomoći zemljama ugroženim levičarskim pokretima.
1900 - Srpski fizičar Mihailo Pupin patentirao je u Njujorku aparat za telefonske i telegrafske prenose na velike udaljenosti.
1902 - Od erupcije vulkana Mon Pelje na Martiniku u Karibima, uništen je grad Sen Pjer, a poginulo je više od 30.000 ljudi.
1903 - Na Tahitiju je umro francuski postimpresionistički slikar Pol Gogen "Materinstvo", "Beli konj", "Plemkinja").
1921 - U Švedskoj je ukinuta smrtna kazna.
1949 - Stvorena je Savezna Republika Nemačka, u čiji sastav su ušle dotadašnje zone pod američkom, britanskom i francuskom kontrolom, uspostavljene posle Drugog svetskog rata i poraza nacista. Formirana je privremena vlada na čelu sa Konradom Adenauerom.
1952 - Umro je američki filmski producent Vilijem Foks, osnivač filmske korporacije "Foks" (1915), kasnije "Twentieth Century Fox".
1973 - U Južnoj Dakoti, u SAD, okončana je pobuna Indijanaca koji su 10 nedelja u opsadi držali malo prerijsko naselje.
1980 - U Beogradu je sahranjen predsednik SFRJ Josip Broz Tito. Sahrani su prisustvovali najviši predstavnici više od 120 zemalja, kao i 200 partija. Direktan prenos sahrane preuzele su televizijske stanice iz više od 40 zemalja.
1984 - Sovjetski olimpijski komitet odlučio je da bojkotuje Olimpijske igre u Los Anđelesu, optuživši vladu SAD za kršenje Olimpijske povelje.
1992 - U SR Jugoslaviji je penzionisano 38 generala, među kojima i načelnik Generalštaba Blagoje Adžić. Novi šef GŠ postao je general-pukovnik Života Panić.
1994 - Na parlamentarnim izborima u Mađarskoj pobedili su socijalisti Đule Horna.
1999 - U vazdušnim udarima NATO-a na SR Jugoslaviju pogođena je ambasada Kine u Beogradu. Poginulo je četvoro kineskih državljana, a najmanje 10 ranjeno. Incident je ozbiljno poljuljao odnose SAD i Kine i usledili su masovni protesti u Kini.
1999 - Pod nerazjašnjenim okolnostima ubijen je Fehmi Agani, najbliži saradnik lidera Demokratskog saveza Kosova Ibrahima Rugove. Njegovo telo pronađeno je kod Lipljana na Kosovu.
1999 - Umro britanski filmski glumac Dirk Bogard poznat po ulogama "Smrt u Veneciji", "Žrtva" i "Sluga".
2001 - SR Jugoslavija je primljena kao punopravni član u Svetsku banku.
2001 - Papa Jovan Pavle II okončao je svoju istorijsku posetu Siriji, čime je postao prvi papa koji je ušao u džamiju. Tu zemlju je napustio molitvom za mir između Jevreja i Arapa.
2003 - U američkom Senatu jednoglasno je usvojen predlog o proširenju NATO-a za sedam bivših istočno-evropskih komunističkih zemalja (Letonija, Litvanija, Estonija, Slovenija, Slovačka, Bugarska i Rumunija).
2003 - Marokanski kralj Muhamed je povodom rođenja svog sina, naslednika, oslobodio više od 9.000 zatvorenika, što je najveća amnestija u istoriji ove zemlje.

9 maj

1502. Španski moreplovac Kristofer Kolumbo isplovio iz španske luke Kadis na četvrto i poslednje putovanje u Novi svet. Kolumbo umro 1506. u Španiji, uveren da je na svojim putovanjima stigao u Aziju.
1788. Parlament Velike Britanije ukinuo trgovinu robljem.
1800. Rođen Džon Braun, borac za ukidanje ropstva u SAD. Izvršio čuveni napad na arsenal u Harpers Feriju 1859, zbog čega je optužen za izdaju i pobunu robova i osuđen na smrt vešanjem. Njegovo pogubljenje 2. decembra 1859. zaoštrilo borbu abolicionista i robovlasnika.
1805. Umro jedan od najvećih nemačkih i svetskih pesnika Fridrih Šiler. Slavu stekao dramama "Razbojnici", "Don Karlos" i "Viljem Tel", koje su i danas na repertoarima svetskih pozorišta. 1850. Umro francuski hemičar Žozef Gejlisak. Utvrdio da pritisak gasa zavisi od temperature.
1860. Rođen škotski pisac Džejms Metju Beri, autor pripovetke o Petru Panu.
1877. Rumunija proglasila nezavisnost, mesec dana pošto je sklopila savez s Rusijom protiv Otomanskog carstva.
1901. U Melburnu otvoren prvi parlament Australije.
1911. Grupa oficira, učesnici u dvorskom prevratu i ubistvu kralja Aleksandra Obrenovića 1903, u Beogradu osnovala tajnu organizaciju "Ujedinjenje ili smrt", odnosno "Crna ruka".
1926. Amerikanci Ričard Berd i Flojd Benet prvi avionom preleteli Severni pol.
1927. Kanbera postala glavni grad Australije, umesto Melburna.
1931. Umro američki fizičar Albert Majkelson. Pomoću rotirajućeg ogledala odredio tačnu brzinu svetlosti. Nobelovu nagradu za fiziku dobio 1907.
1936. Italija zvanično okupirala Abisiniju, danas Etiopiju, i italijanskog kralja Vitorija Emanuela III proglasila za cara Abisinije.
1945. Nemački feldmaršal Vilhelm Kajtel u Berlinu potpisao završni dokument o okončanju Drugog svetskog rata. U ime saveznika dokument potpisali sovjetski maršal Georgij Žukov i britanski general Artur Teder. Dokument o bezuslovnoj predaji Nemačke potpisan 7. maja u Remsu.
1946. Kralj Vitorio Emanuele III abdicirao, Italija postala republika.
1948. Komunistička partija Jugoslavije odbacila optužbe sovjetskih komunista protiv politike jugoslovenskog rukovodstva. Usledila Rezolucija Informbiroa i višegodišnji politički i ekonomski pritisak sovjetskog bloka na Jugoslaviju.
1950. Ministar inostranih poslova Francuske Rober Šuman uputio poziv za pomirenje Francuske i Nemačke i predložio stvaranje Zajednice za ugalj i čelik, prethodnice Evropske unije. Šumanov plan 1951. potpisalo šest zemalja. Taj dan se obeležava kao Dan evropskih integracija.
1952. Širom Jugoslavije održani masovni protesti zbog Londonskog sporazuma kojim je Zona "A" Slobodne teritorije Trst pripala Italiji.
1960. SAD postale prva zemlja u kojoj su legalizovane pilule za sprečavanje začeća.
1976. Ulrike Majnhof, vođa zapadnonemačke terorističke grupe "Bader-Majnhof", obesila se u zatvorskoj ćeliji.
1978. U parkiranom automobilu u centru Rima nađeno telo bivšeg premijera Italije Alda Mora, kojeg su teroristi "Crvenih brigada" oteli 54 dana ranije.
1986. Umro nepalski planinar Tenzing Norgaj, koji je s Novozelanđaninom Edmundom Hilarijem u maju 1953. prvi osvojio Maunt Everest.
1993. Počeli sukobi Hrvata i Muslimana u Mostaru, što je dovelo do podele grada na muslimanski i hrvatski deo. Muslimani i Hrvati do tada bili saveznici u borbama protiv Srba u bosanskom ratu, od 1992. do 1995.
1995. Na kraju trodnevne proslave 50. godišnjice završetka Drugog svetskog rata u Evropi i Dana pobede, svetski lideri pozvali na globalno pomirenje. Centralne proslave održane u Parizu i Moskvi.
1996. Joveri Museveni pobedio na prvim predsedničkim izborima u Ugandi posle 16 godina.
2001. Predsedniku Jugoslavije Vojislavu Koštunici u Njujorku uručena nagrada Instituta Istok-Zapad za svetskog državnika godine.
2001. U haosu koji je na stadionu u Akri, u Gani, nastao kada je policija bacila suzavac na razjarene navijače, 126 ljudi izgubilo život.
2002. U eksploziji nagazne mine tokom proslave Dana pobede, u južnoj ruskoj republici Dagestanu u gradu Kaspijsk, poginule 42, povređeno 150 osoba.

10 maj

1497. Italijanski moreplovac Amerigo Vespuči krenuo na prvo putovanje u Novi svet. Prema latinskoj verziji njegovog imena nemački kartograf Martin Valdzemiler Novi svet nazvao Amerika, premda je novi kontinet 1492. otkrio Kristofer Kolumbo.
1655. Britanci od Španije preuzeli Jamajku, pod španskom vlašću 161 godinu.
1760. Rođen francuski oficir Klod Žozef Ruže de Lil, autor reči i melodije francuske himne "Marseljeze", 1792.
1774. Kralj Francuske Luj XV umro od malih boginja. Presto nasledio kao petogodišnjak 1715, posle smrti pradede Luja XIV. Poražen u Sedmogodišnjem ratu kao saveznik Austrije protiv Prusije i Velike Britanije, mirom u Parizu 1763. prisiljen da posede u Severnoj Americi i Indiji preda Velikoj Britaniji. Njegova vladavina dovela Francusku na prag revolucije.
1844. Načelnik Ministarstva prosvete u Vladi Srbije Jovan Sterija Popović uputio svim okružnim načelstvima dopis da se starine šalju u Narodni muzej. Taj datum smatra se danom osnivanja Narodnog muzeja u Beogradu, mada je akt o osnivanju donet u septembru.
1865. Trupe Unije zarobile, u Američkom građanskom ratu, predsednika Konfederacije Džefersona Dejvisa.
1871. Francuska i Nemačka u Frankfurtu potpisale sporazum kojim su Alzas i Lorena ustupljeni Nemcima.
1881. Krunisan rumunski kralj nemačkog porekla Karol I Hoencolern, prvi kralj Rumunije.
1894. Rođen američki kompozitor i dirigent Dimitri Tjomkin. Autor muzike za mnoge filmove.
1923. Kraljevina Srba, Hrvata i Slovenaca i Grčka sklopile Konvenciju o osnivanju Slobodne zone u Solunu, kojom je na 50 godina Kraljevini SHS pripala carinska uprava. Novi aranžman Jugoslavija i Grčka potpisale 1975. u Atini, s važnošću od 10 godina.
1933. U Berlinu, ispred Rajhstaga, nacisti spalili više od 25.000 knjiga Marksa, Frojda, Brehta, Ajnštajna i naveli da počinje novo razdoblje u istoriji nemačke kulture.
1940. Vinston Čerčil postao premijer Velike Britanije pošto je Nevil Čemberlen, potpisnik Minhenskog sporazuma, podneo ostavku.
1940. Nemačka bez objave rata napala Holandiju, Belgiju i Luksemburg, a Velika Britanija posle nemačke invazije na Dansku zaposela bivšu dansku koloniju Island.
1941. Hitlerov zamenik Rudolf Hes spustio se padobranom u Škotsku u nameri da počne mirovne pregovore i uhapšen. Kraj rata proveo u britanskom zatvoru, a na suđenju u Nirnbergu 1946. zbog ratnih zločina osuđen na doživotnu robiju.
1945. Sovjetske trupe u Drugom svetskom ratu zauzele Prag. Saveznici preuzeli Rangun od Japanaca.
1960. Američka nuklearna podmornica "Triton" završila putovanje oko sveta koje je trajalo 84 dana.
1977. Umrla američka filmska glumica Džoan Kroford, jedna od najvećih holivudskih zvezda tridesetih godina XX veka, dobitnica "Oskara" 1945. za film "Mildred Pirs".
1979. Umrla Ita Rina, najpoznatija jugoslovenska filmska glumica između dva svetska rata. Slavu stekla filmom "Erotikon". Ušla u svetsku enciklopediju filma.
1981. Fransoa Miteran postao predsednik Francuske pobedivši u drugom krugu Valerija Žiskara Destena.
1988. SAD stavile veto na rezoluciju Saveta bezbednosti Ujedinjenih nacija kojom je Izrael osuđen zbog invazije na jug Libana.
1993. Više od 200 tajlandskih radnika poginulo u požaru koji je zahvatio fabriku igračaka u provinciji Nakon Patom.
1994. Nelson Mendela izabran za predsednika Južne Afrike i postao prvi crni predsednik te zemlje.
1994. Italijanski medijski magnat Silvio Berluskoni postao predsednik Vlade Italije u koju su, prvi put od Drugog svetskog rata, ušli fašisti.
1995. Svetska zdravstvena organizacija u Ženevi saopštila da bi uzročnik smrtonosne epidemije u Zairu mogao biti virus "ebola".
1997. U zemljotresu u istočnom Iranu poginulo najmanje 1.560 ljudi.
1999. Brazil formalno dozvolio politički azil svrgnutom predsedniku Paragvaja Raulu Kubasu i njegovoj porodici.
2001. Skupština Jugoslavije ratifikovala Sporazum o specijalnim, paralelnim vezama s Republikom Srpskom koji su 5. marta u Banjaluci potpisali predsednik Jugoslavije Vojislav Koštunica i predsednik RS Mirko Šarović.
2002. Bivši agent FBI Robert Hansen osuđen u SAD na doživotnu robiju zbog prodaje strogo poverljivih dokumenata Moskvi. Špijun koji je naneo najveću štetu u istoriji SAD.
2003. Sud u Jemenu osudio na smrt Abeda Abdula Razaka Kamela zbog ubistva tri američka baptistička misionara i ranjavanje jednog, u decembru 2002. u jednoj bolnici u gradu Džibla.
2002. U 81. godini umro Iv Rober, francuski glumac i režiser.

11 maj

330. Rimski car Konstantin I Veliki grčki grad Vizant proglasio za novu prestonicu Rimskog carstva. Grad, po njemu nazvan Konstantinopolj, 1453. osvojili Turci i kao Istanbul bio prestonica Otomanskog carstva do 1923.
483. Rođen vizantijski car Justinijan I Veliki, koji je tokom vladavine nastojao da obnovi jedinstvo Rimskog carstva sa sedištem u Carigradu. Zaslužan za kodifikaciju rimskog prava.
1686. Umro nemački fizičar i pronalazač Oto fon Gerike. Prvi demonstrirao vakuum, izumeo vazdušnu pumpu, vazdušnu vagu i barometar.
1745. Francuske trupe pobedile Britance u bici kod Fontenoa i preuzele Holandiju od Austrije.
1778. Umro engleski državnik Vilijam Pit Stariji, jedan od pokretača Sedmogodišnjeg rata, posle kojeg je Britanija postala kolonijalna sila.
1824. Britanske snage preuzele Rangun u Burmi.
1867. Londonskim ugovorom zagarantovane samostalnost i neutralnost Luksemburškog Vojvodstva.
1896. Rođen jugoslovenski kompozitor Josip Slavenski, profesor Muzičke akademije u Beogradu. U težnji ka oblikovanju nacionalnog izraza, spojio elemente muzičkog folklora pojedinih balkanskih naroda s modernom evropskom muzičkom tehnikom.
1888. Rođen američki kompozitor Irving Berlin. Proslavio se kao autor zabavne muzike, a njegova pesma "Beli Božić" i danas je među najprodavanijim izdanjima u SAD.
1904. Rođen španski nadrealistički slikar Salvador Dali, jedan od najvećih slikara XX veka. Radio i kao kostimograf i scenograf u filmovima španskog režisera Luisa Bunjuela "Andalužanski pas" i "Zlatno doba".
1931. Propast najveće austrijske banke "Kredit-Anstalt" označila početak finasijskog kolapsa centralne Evrope.
1949. Sijam promenio ime u Tajland.
1949. Izrael primljen u Ujedinjene nacije.
1968. U nastojanju da okonča žestoke sukobe studenata s policijom premijer Francuske Žorž Pompidu učinio ustupke studentima.
1973. Uspostavljeni diplomatski odnosi Savezne Republike Nemačke i Demokratske Republike Nemačke, čime je okončano razdoblje nepriznavanja DR Nemačke kao severene države.
1981. Umro rege-muzičar Bob Marli.
1987. Premijer Indije Radživ Gandi stavio Pendžab pod federalnu kontrolu zbog pobune Siika.
1988. U Moskvi umro britanski novinar i dvostruki agent Harold Adrijan Rasel Kim Filbi, jedan od najuspešnijih špijuna u sovjetskoj obaveštajnoj službi.
1992. Zbog umešanosti jugoslovenske vojske u sukobe u Bosni, ministri inostranih poslova Evropske zajednice doneli odluku da povuku ambasadore iz Beograda i tražili suspendovanje članstva Jugoslavije u OEBS-u.
1992. Tokom pozorišnih susreta "Joakim Vujić" u Kruševcu umro srpski glumac Jovan Milićević.
1996. Američki putnički avion DC9 srušio se u močvaru Everglejds na Floridi ubrzo po poletanju sa aerodroma u Majamiju. Poginulo svih 110 putnika i članova posade.
1997. Superkompjuter kompanije IBM "Duboko plavo" pobedio svetskog šampiona u šahu, ruskog velemajstora Garija Kasparova, u meču od šest partija.
2000. Indija dočekala svog milijarditog stanovnika, u državnoj bolnici "Safdarjang" u Nju Delhiju rođena devojčica.
2003. Potpredsednik Demokratske partije socijalista Filip Vujanović izabran za predsednika Crne Gore.
2004. U 93. godini umro Fil Gerš, jedan od najpoznatijih holivudskih agenata. Decenijama zastupao vodeće holivudske zvezde, uključujući Hemfrija Bogarta, Dejvida Nivena i Džejmsa Mejsona.

12 maj

1607. Engleski avanturista Džejms Smit osnovao prvo englesko naselje na tlu Severne Amerike, kasnije po njemu nazvano Džejmstaun.
1820. Rođena engleska bolničarka Florens Najtingejl. Otvorila prvu školu za bolničarke, u Krimskom ratu organizovala prvu ekipu za negu ranjenika.
1842. Rođen francuski kompozitor Žil Masne. Komponovao preko 20 opera, ulavnom lirske tematike, balete, oratorijume, kantate, solo-pesme.
1871. Umro francuski kompozitor Danijel Fransoa Espri Ober, autor opera u kojima se smenjuju govorne i pevačke deonice.
1884. Umro češki kompozitor Bedžih Smetana, osnivač češke opere i moderne muzike.
1888. Britanija uspostavila protektorat nad Severnim Borneom i Brunejom.
1904. Rođen čileanski pesnik Pablo Neruda. Učesnik Španskog građanskog rata, potom se posvetio idealima socijalne pravde. Dobitnik Nobelove nagrade za književnost 1971.
1918. Rođen američki inženjer Džulijus Rozenberg. On i supruga Etel prvi civili u SAD koji su, 1953, osuđeni na smrt i pogubljeni zbog špijunaže, uprkos kampanji širom sveta da im budu pošteđeni životi.
1925. Vrhovni sovjet SSSR-a usvojio prvi sovjetski ustav.
1926. Maršal Jozef Pilsudski izvršio državni udar i uspostavio vojnu diktaturu u Poljskoj.
1937. Džordž VI u Vestminsterskoj opatiji u Londonu krunisan za kralja. Ceremoniju prenosila televizija BBC, što je bio prvi prenos.
1943. Predajom nemačkog generala fon Arnima u Tunisu završene borbe u severnoj Africi u Drugom svetskom ratu.
1949. Zvanično okončana sovjetska desetomesečna blokada Berlina, tokom koje je grad snabdevan iz Savezne Republike Nemačke, vazdušnim mostom.
1957. Umro američki filmski glumac i jedan od najvećih režisera nemog filma Erih fon Štrohajm.
1965. Zapadna Nemačka uspostavila diplomatske odnose sa Izraelom, a arapske zemlje prekinule odnose s vladom u Bonu.
1988. Svetska zdravstvena organizacija objavila da u svetu ima više od 34.000 obolelih od side.
1992. Skupština srpskog naroda u Bosni i Hercegovini na zasedanju u Banjaluci donela odluku o formiranju Vojske Republike Srpske i osnivanju novinske agencije SRNA.
1992. Nemoćni da spreče širenje sukoba u BiH, posmatrači Evopske zajednice napustili Sarajevo.
1994. Palestinska policija stigla na Zapadnu obalu u okviru priprema da od Izraela preuzme grad Jerihon, sedište palestinske autonomije u toj oblasti.
1995. Vlasnici centra "Rokfeler" u Njujorku, iza kojih je stajao japanski kapital, objavili bankrot.
1997. Predsednik Rusije Boris Jeljcin i čečenski vođa Aslan Mashadov potpisali sporazum o obustavi neprijateljstava.
2001. Umro pevač Peri Komo.
2003. U dva samoubilačka bombaška napada u Čečeniji poginulo najmanje 75, povređeno na stotine osoba.
2003. Umro princ Sadrudin Aga Kan, bivši komesar Agencije Ujedinjenih nacija za izbeglice i izaslanik UN u Avganistanu.

13 maj
1619. Po nalogu princa Morisa od Nasaua, pod optužbom za religioznu subverziju pogubljen holandski državnik Johan fan Oldenbarnevelt, osnivač moderne holandske države.
1717. U Beču rođena austrijska carica i češka i mađarska kraljica Marija Terezija, naslednica Karla VI. Jedna od najznačajnijih ličnosti dinastije Habsburg.
1787. Prvi brodovi s robijašima krenuli iz Engleske prema novoj koloniji, Australiji, tada kažnjeničkoj koloniji Engleske.
1792. Rođen italijanski sveštenik Đovani Mastai Fereti, od 1846. papa Pije IX. Za vreme njegovog pontifikata koji je trajao skoro 32 godine, najduže u istoriji rimokatoličke crkve, prestala da postoji Crkvena država. Njen najveći deo ušao u sastav Kraljevine Sardinije, a papska država svedena na nekadašnji Patrimonij.
1798. Rođen slikar Konstantin Danil, jedan od najvećih srpskih slikara XIX veka, predstavnik srpskog bidermajera.
1830. Osnovana Republika Ekvador, za prvog predsednika izabran Huan Hose Flores.
1840. Rođen francuski pisac Alfons Dode, autor trilogije o zgodama Tartarena Taraskonca, remek-dela francuske humorističke proze. Veliki uspeh donela mu zbirka pripovedaka "Pisma iz mog mlina".
1846. Kongres SAD formalno objavio rat Meksiku, mada su borbe u Kaliforniji počele nekoliko dana ranije.
1848. U Sremskim Karlovcima počelo zasedanje "Majske skupštine" na kojoj su delegati 175 crkvenih opština iz Vojvodine i Srbije izabrali Josifa Rajačića za patrijarha, a pukovnika Stevana Šupljikca za vojvodu. Skupština 15. maja proglasila Srpsko Vojvodstvo, ali austrijska i mađarska vlada nisu priznale srpsku autonomiju.
1851. Rođen srpski pisac i lekar Laza Lazarević.
1862. Rođen srpski pisac Janko Veselinović, autor romana "Hajduk Stanko", s tematikom iz Prvog srpskog ustanka, i pripovedaka i romana iz seoskog života.
1881. Rođen Dimitrije Tucović, vođa socijalističkog pokreta u Srbiji. Jedan od organizatora prve Balkanske socijaldemokratske konferencije, na kongresu Internacionale u Kopenhagenu odlučno se suprotstavio imperijalističkoj politici zvanične Austrije. Objavio oko 600 radova u domaćim i stranim listovima. Poginuo 20. novembra 1914. u Kolubarskoj bici.
1882. Rođen francuski slikar Žorž Brak. S Pablom Pikasom 1905. osnovao kubistički pokret.
1887. U Beogradu osnovana Provizorna opservatorija Velike škole. Osnivanjem Republičkog hidrometeorološkog zavoda Srbije 1947. Opservatorija postala njegov deo.
1888. U Brazilu ukinuto ropstvo.
1914. Rođen američki bokser Džoe Luis, prvak sveta u "teškoj" kategoriji od 1937. do 1949, kada se povukao.
1930. Umro norveški polarni istraživac i diplomata Fritjof Nansen, dobitnik Nobelove nagrade za mir 1922. Kao komesar Društva naroda rukovodio repatrijacijom ratnih zarobljenika posle Prvog svetskog rata.
1931. Umro srpski kompozitor i horovođa Josif Marinković, član Srpske kraljevske akademije. Njegove solo-pesme i mnoge horske kompozicije uz pratnju klavira poseban doprinos srpskoj muzici. Bio dirigent beogradskog pevačkog društva "Obilić".
1949. Prvi put poleteo prvi britanski mlazni avion "Kanbera".
1961. Umro američki filmski glumac Geri Kuper, dobitnik "Oskara" za filmove "Narednik Jork" i "Tačno u podne".
1968. U Parizu počeli zvanični pregovori predstavnika Severnog Vijetnama i SAD o okončanju rata u Vijetnamu.
1981. Na Trgu svetog Petra u Rimu u atentatu ranjen papa Jovan Pavle II. Atentator Mehmed Ali Agdža uhapšen. Pušten iz zatvora posle 20 godina i u junu 2000. predat Turskoj.
1990. U Zagrebu, na stadionu u Maksimiru, na fudbalskoj utakmici zagrebačkog "Dinama" i beogradske "Crvene zvezde" dogodio se krvav obračun navijača.
1994. Ministri inostranih poslova SAD, Evropske unije i Rusije u Ženevi postigli saglasnost o zajedničkoj strategiji u rešavanju bosanskog konflikta.
1999. Peru i Ekvador potpisali dokument o razgraničenju okončavši šest decenija dug spor zbog kojeg su tri puta ratovali.
1999. U 97. godini umro Džin Sarazen, jedan od četiri igrača golfa koji su osvojili četiri glavna profesionalna kupa u golfu.
2000. U Novom Sadu ubijen Boško Perošević, predsednik Izvršnog veća Vojvodine i član Glavnog odbora Socijalističke partije Srbije.

14 maj

1316. Rođen Karlo IV Luksemburški, kralj Češke od 1346, rimsko-nemački car od 1355. U Pragu je osnovao prvi univerzitet u srednjoj Evropi.
1610. Verski fanatik ubio u Parizu francuskog kralja Anrija IV, prvog monarha iz dinastije Burbona.
1643. Na francuski presto došao četvorogodišnji Luj XIV nakon smrti oca Luja XIII. Regentkinja je bila njegova majka Ana Austrijska, ali je stvarnu vlast imao kardinal Mazaren.
1796. Engleski lekar Edvard Džener uspešno vakcinisao protiv velikih boginja jednog osmogodišnjeg dečaka i označio početak moderne imunologije.
1811. Paragvaj proglasio nezavisnost od Španije.
1900. U Parizu otvorene druge moderne Olimpijske igre, na kojima su prvi put učestvovale žene.
1912. Umro švedski pisac Avgust Strindberg, jedan od najznačajnijih i najuticajnijih dramskih pisaca XX veka.
1922. Rodjen Franjo Tuđman (†1999)
1932. U Londonu umro srpski političar, istoričar i ekonomist Čedomilj Mijatović, član Srpske kraljevske akademije. Kao šef srpske diplomatije potpisao je 1881. tajnu konvenciju sa Austro-Ugarskom. Prvi je u Srbiji počeo da izučava privrednu istoriju.
1940. Umrla Ema Goldman (*1869).
1940. Tokom pregovora o predaji holandske vojske u Drugom svetskom ratu, nemački bombarderi razorili su dve trećine Roterdama. Poginulo je oko hiljadu ljudi, a 80.000 je ostalo bez kuća.
1948. Proglašena država Izrael, osam časova pre okončanja britanskog mandata u Palestini. Prvi predsednik nove države postao je Haim Vajcman, a premijer David Ben Gurion.
1955. U Varšavi potpisan ugovor o osnivanju Varšavskog pakta. Ugovor su potpisale Albanija, Bugarska, Mađarska, Nemačka Demokratska Republika, Poljska, Rumunija, SSSR i Čehoslovačka.
1968. Komunistička vlada u Čehoslovačkoj na čelu sa Aleksandrom Dubčekom objavila početak širokih društvenih reformi, poznatih kao "Praško proleće". Reforme su prekinute već u avgustu, ulaskom sovjetskih trupa u Prag.
1973. Lansirana prva američka vasionska laboratorija "Skajlab I".
1989. Vođa peronista Karlos Menem postao predsednik Argentine, pobedivši na izborima kandidata vladajuće Radikalne partije Eduarda Angelosa.
1991. Samoubistvo je izvršila Đang Ching, udovica kineskog lidera Mao Cedunga, jedan od vođa "Kulturne revolucije".
1992. Glavnoj ulici u Beogradu, ulici Maršala Tita, posle 47 godina promenjen je naziv u Ulicu srpskih vladara. Naziv je kasnije promenjen u Kralja Milana.
1998. Umro američki pevač i filmski glumac Frenk Sinatra, koji je svetsku slavu stekao nizom muzičkih hitova kao što su "Stranci u noći" i "Njujork, Njujork". Dobitnik je Oskara za ulogu u filmu "Odavde do večnosti".
1999. U vazdušnim udarima NATO na SR Jugoslaviju pogođena kolona izbeglica kod sela Koriša na Kosovu. Poginulo je 87 osoba, među kojima je najveći broj dece.
2001. Savet NATO odobrio povratak jugoslovenske vojske i policije u sektor B Zone kopnene bezbednosti na administrativnoj granici između Kosova i Srbije, počev od 24. maja.
2001. Lider koalicije desnog centra Silvio Berluskoni pobedio na parlamentarnim izborima u Italiji i potom formirao 59. italijansku vladu od 1945.
2002. Na donatorskoj konferenciji u Njujorku, koju su pokrenule UN za prikupljanje pomoći za obnovu Srebrenice, koja je tokom rata u BiH bila enklava pod zaštitom UN, obećano 5,2 miliona dolara za obnovu tog grada.
2003. Pred Tribunalom u Hagu počelo je suđeje grupi bivših oficira snaga bosanskih Srba, Vidoju Blagojeviću, Draganu Obrenoviću, Draganu Jokiću, optuženih za zločine u Srebrenici u julu 1995. Četvrti optuženi Momir Nikolić je nakon priznanja krivice i nagodbi sa Tužilaštvom, izuzet iz postupka.
2003. Irački zvaničnici saopštili da je iz masovnih grobnica u toj zemlji otkopano preko 2.200 tela, žrtava režima Sadama Huseina.
2003. Alžirska vojska oslobodila 17 evropskih turista, koje su oteli islamski militanti i držali ih dva maeseca u Sahari.
2003. Posle blizu četrdeset godina planiranja i debata, otpočeli podzemni radovi na zaštiti Venecije od tonjenja.

15 maj

1536 - Engleski sud je proglasio krivim za preljubu i incest Anu Bolen, drugu ženu kralja Henrija VIII, i njenog brata lorda Rošfora i osudio ih na smrt.
1571 - Tatari su osvojili i zapalili Moskvu.
1767 - Đenova je prodala Francuskoj ostrvo Korziku.
1773 - Rođen je austrijski državnik knez Klemens Meternih, najuticajnija ličnost u Evropi tokom gotovo 40 godina, koliko je bio na mestu ministra inostranih poslova i kancelara Austrije (1809-48). Smatra se oličenjem apsolutističkog režima. Sa ruskim carem Aleksandrom I osnovao je Svetu alijansu čiji je osnovni cilj bio gušenje nacionalnih pokreta u Evropi.
1796 - Trupe Napoleona Bonaparte ušle su u Milano.
1847 - U Italiji je umro irski političar Danijel O'Konel, zvan Osloboditelj. Kao član britanskog parlamenta uspeo je da prisili britansku vladu da prihvati zakon o emancipaciji katolika (1829). Smatra se jednim od najboljih govornika 19. veka.
1848 - U Beču je izbio ustanak protiv apsolutističkog režima koji je primorao vladu da povuče oktroisani ustav donet 25. aprila i da raspiše izbore.
1859 - Rođen je francuski fizičar Pjer Kiri. Proučavao je magnetizam i radioaktivnost, a sa suprugom Marijom otkrio je 1898. elemente polonijum i radijum. Nobelovu nagradu za fiziku 1903. supružnici Kiri podelili su sa Antoan-Anrijem Bekerelom.
1886 - Umrla je američka književnica Emili Dikinson. Njene pesme otkrivene su i izdate nakon njene smrti, a tek u 20. veku postala je jedna od najvećih američkih pesnikinja.
1891 - Rođen je ruski pisac Mihail Afanasjevič Bulgakov, autor romana "Bela garda", pretočenog u dramu "Dani turbina" koja je s velikim uspehom igrana u teatru MHAT. Poznat je i po satiričnim i groteskno-fantastičnim pripovetkama; slavan po romanu "Majstor i Margarita".
1914 - Umro je srpski istoričar i književni kritičar Jovan Skerlić, profesor Beogradskog univerziteta, član Srpske kraljevske akademije. Svojim književnim i javnim radom značajno je uticao na kulturni i politički život u Srbiji na početku 20. veka ("Istorija srpske književnosti").
1918 - Prva avionska pošta u svetu krenula je između Njujorka, Filadelfije i Vašingtona.
1923 - Velika Britanija priznala je Transjordan pod emirom Abdulahom kao nezavisnu državu.
1940 - U SAD su počele da se prodaju prve najlon čarape.
1940 - Kapitulirala je holandska vojska u Drugom svetskom ratu.
1943 - Raspuštena je Komunistička internacionala (Kominterna).
1945 - Nemačke trupe napustile Jugoslaviju u Drugom svetskom ratu. U četvorogodišnjem ratu poginulo je, po zvaničnim podacima, 1.706.000 ljudi, a zemlja je porušena i opustošena.
1948 - Novostvorenu državu Izrael su napali egipatski avioni, a sa severa i istoka libanske i jordanske trupe.
1955 - U Beču je potpisan Austrijski državni ugovor kojim je okončana desetogodišnja saveznička okupacija, a Austrija postala nezavisna republika u granicama od 1. januara 1938.
1957 - Velika Britanija je izvršila prvu probu hidrogenske bombe u centralnom Pacifiku.
1987 - Umrla je američka filmska glumica Rita Hejvort, holivudski seks simbol četrdesetih godina 20. veka ("Samo anđeli imaju krila", "Đilda", "Dama pod sumnjom").
1989 - Sovjetski predsednik Mihail Sergejevič Gorbačov objavio je u Pekingu kraj kinesko-sovjetskih raskola.
1991 - Edit Kreson postala je prva žena premijer Francuske.
1992 - Hiljade pristalica opozicije u Azerbejdžanu zauzelo je u Bakuu zgradu parlamenta i predsedničku palatu. Narednog dana s vlasti je zbačen predsednik Ajaz Mutalibov koji je potom izbegao u Moskvu.
1992 - Tokom povlačenja Jugoslovenske narodne armije iz Bosne, u Tuzli je napadnut vojni konvoj. Ubijeno 49 vojnika.
1996 - Desničarski lider Atal Bihari Vadžpaji je postao premijer Indije, pošto je njegova Baratija Džanata partija na parlamentarnim izborima osvojila relativnu većinu. To je bilo prvi put da Hindu nacionalista dobije mesto premijera.
1996 - Skupština SR Jugoslavije smenila je guvernera Narodne banke Jugoslavije Dragoslava Avramovića, tvorca privredne reforme koja je početkom 1994. zemlju izvukla iz hiperinflacije. Avramović je prethodnog dana u svom ekspozeu u Skupštini optužio vladu SR Jugoslavije da blokira pregovore sa međunarodnim finansijskim organizacijama i time gura zemlju u propast.
1999 - Italija je dobila novog predsednika Karla Azelja Čampija.
2001 - Šef UNMIK-a Hans Hekerup potpisao je u Prištini "Ustavni okvir za samoupravu na Kosovu" i pored protivljenja Srba sa Kosova, koji su smatrali da taj najviši pravni akt pokrajine nije u skladu s rezolucijom UN o njenom budućem statusu.
2002 - Narodna banka Jugoslavije saopštila da je dinar postao konvertibilan u svim tekućim transakcijama sa inostranstvom, po prvi put od 1946, kada je bivša Jugoslavija postala član MMF.
2003 - Haški tribunal za ratne zločine počinjene u Ruandi osudio je na doživotnu robiju bivšeg ministra informacija Eliezera Nijitegeka, a bivšeg gradonačelnika Lorenta Semanzu na 25 godina zatvora, zbog učešća u genocidu 1994. godine.
2003 - Bivši direktor najveće aukcijske kuće Sotebis A. Alfred Taubam oslobođen je iz zatvora, u kome je bio oko godinu dana, zbog "nameštanja" provizije sa rivalskom kućom Kristis.

16 maj

1532. Španski osvajač Fransisko Pizaro iskrcao se s malom grupom vojnika na severnu obalu Perua. Savladavši otpor Indijanaca, Španija 1572. osvojila Peru i držala ga u svom posedu do 1824.
1703. Umro francuski pisac Šarl Pero, autor čuvene zbirke bajki "Vilinske priče", u kojoj su i "Mačak u čizmama", "Crvenkapa" i "Uspavana lepotica".
1770. U Versaju se venčali francuski prestolonaslednik Luj, kasnije Luj XVI, i Marija Antoaneta, kćerka austrijske carice Marije Terezije. Posle Francuske revolucije 1789. osuđeni na smrt i pogubljeni na gijotini 1793.
1812. Turska i Rusija potpisale ugovor o miru u Bukureštu kojim su za srpske ustanike predviđeni opšta amnestija i pregovori s turskim vlastima o autonomiji Srbije.
1881. U okolini Berlina u saobraćaj pušten prvi električni tramvaj.
1898. Rođen srpski pesnik, putopisac i diplomata Rastko Petrović. Pripadao prvoj generaciji srpskih modernista, a njegova zbirka pesama "Otkrovenje" smatra se jednim od najznačajnijih dela srpske poezije između dva svetska rata.
1898. Rođena književnica Desanka Maksimović, jedna od najpopularnijih srpskih pesnikinja.
1916. Potpisan ugovor o trojnoj anglo-francusko-ruskoj kontroli Palestine radi podele bliskoistočnih teritorija Otomanskog carstva.
1917. U Jonskom moru kod Krfa utopio se srpski pisac Vladislav Petković Dis, kada je nemačka podmornica u Prvom svetskom ratu torpedovala brod na kome se nalazio.
1924. Rođen gambijski državnik Daud Džavara, osnivac i lider Narodne progresivne stranke, predsednik Gambije od 1970. do 1994, kada je svrgnut državnim udarom.
1929. U Holivudu dodeljene prve nagrade Američke filmske akademije, od 1931. poznate kao "Oskar", filmu "Krila", glumici Dženet Gejnor i glumcu Emilu Dženingsu.
1941. Parlament Islanda ukinuo ugovor s Kraljevinom Danskom, iz 1814, po kojem je zemlja pod danskom dominacijom, i proglasio nezavisnost. Nezavisna Republika Island proglašena 17. juna 1944. posle plebiscita.
1947. Umro engleski biohemičar Frederik Gaulend Hopkins, jedan od osnivača nauke o vitaminima. S holandskim lekarem Kristijanom Ajkmanom 1929. dobio Nobelovu nagradu za medicinu.
1961. General Park Čung Hi izvršio vojni udar u Južnoj Koreji. Bio na vlasti do 1979, kad ga je ubio šef obezbeđenja.
1969. Sovjetski vasionski brod "Venera 5" približio se Veneri i izbacio sondu koja će slati podatke o toj planeti.
1972. Predsednici SFRJ i Rumunije Josip Broz Tito i Nikolae Čaušesku u rad pustili hidroenergetski sistem "Đerdap" na Dunavu.
1972. Umro ganski političar i državnik Kvame Nkrumah, prvi predsednik nezavisne Gane. Za doživotnog predsednika proglašen 1962, ali državnim udarom 1966. oboren sa vlasti.
1974. Skupština SFRJ proglasila Josipa Broza Tita za doživotnog predsednika države.
1974. Helmut Šmit postao kancelar Zapadne Nemačke posle ostavke Vilija Branta.
1975. Japanka Junko Tabei postala prva žena koja se popela na najviši svetski vrh, Maunt Everest.
1984. Umro američki pisac Irvin Šo. Proslavio se romanom "Mladi lavovi".
1989. Sovjetski predsednik Mihail Gorbačov i kineski lider Deng Hsijaoping sreli se u Pekingu na Prvom kinesko-sovjetskom samitu, čime je i formalo, posle 30 godina, prekinut tihi hladni rat te dve najveće komunističke države.
1989. Automobilom-bombom u Bejrutu ubijeni libanski verski vođa šeik Hasan Halid i 21 osoba.
1990. Od raka grla umro poznati američki zabavljač Semi Dejvis Junior.
1991. Kraljica Velike Britanije Elizabeta, tokom zvanične posete SAD, obratila se Kongresu. Prva kraljica koja se obratila Kongresu SAD.
1992. Povlačeći se iz Bosne, JNA digla u vazduh bihaćki aerodrom pod planinom Plješevicom, vredan oko šest milijardi dolara.
1997. Predsednik Zaira Mobutu Sese Seko napustio Kinšasu, ka kojoj su nezadrživo nadirali pobunjenici, čime je okončana njegova autokratska vladavina duga 32 godine.
1997. Umro italijanski filmski režiser Đuzepe de Santis, jedan od najznačajnijih predstavnika filmskog neorealizma, nastalog u Italiji u prvim godinama posle Drugog svetskog rata.
2001. SAD označile Pravu IRA, deo Irske republikanske armije, kao stranu terorističku organizaciju.
2003. Od srčanog udara umro američki glumac Robert Stak. Slavu stekao ulogom detektiva Eliota Nesa u seriji "Nesalomivi", TV seriji o borbi protiv mafije.

17 maj

Događaji
1102 - Prvi ugarski kralj iz dinastije Arpadovića krunisan u Biogradu za kralja Hrvatske i Dalmacije.
1814 - Norveška proglasila nezavisnost od Švedske i usvojla novi ustav.
1861 - Tomas Kuk organizovao prvi turistički "paket aranžman" u svetu, šestodnevno putovanje iz Londona u Pariz.
1903 - U Španiji nacionalizovana imovina crkve i ukinute su crkvene škole.
1939 - Švedska, Norveška i Finska odbile su Hitlerov predlog da potpišu pakt o nenapadanju. Pakt su potpisale Danska, Estonija i Litvanija.
1940 - Trupe nacističke Nemačke u Drugom svetskom ratu ušle su u Brisel.
1946 - Premijer Rumunije u vreme Drugog svetskog rata Mitri Antonesku osuđen na smrt i streljan zbog saradnje s nemačkim nacistima.
1949 - Velika Britanija priznala nezavisnost Republike Irske i potvrdila pripadnost Severne Irske Ujedinjenom Kraljevstvu.
1954 - Vrhovni sud SAD osporio propis iz 1896. da obrazovanje treba da bude "odvojeno ali jednako", čime je formalno odbačena rasna segregacija u državnom školskom sistemu.
1965 - Prvi put prenet TV program u boji iz Velike Britanije u SAD. To je bio prenos emisije američke TV mreže NBC "Novi pogled na staru Englesku" preko američkog komercijalnog telekomunikacionog satelita "Erli Bird".
1973 - Specijalni komitet američkog Senata počeo istragu o aferi Votergejt u kojoj su pristalice republikanske stranke bile optužene da su pred predsedničke izbore 1972. radi špijunaže provalile u sedište Demokratske stranke. Administracija tadašnjeg predsednika SAD Ričarda Niksona optužena je da ometa istragu, pa je pokrenut postupak za opoziv predsednika. Nikson je u avgustu 1974. dao ostavku, a predsednički položaj preuzeo je dotadašnji potpredsednik Džerald Ford.
1974 - U tri eksplozije automobila-bombi u centru Dablina 32 osobe su poginule, a više stotina je ranjeno.
1987 - Irački ratni avion "F-I Miraž" ispalio je dve "egzoset" rakete na američki vojni brod "Stark" koji je patrolirao Zalivom. Poginulo je 37, a ranjena su 62 mornara.
1997 - Loran Kabila je sa svojim trupama ušao u Kinšasu, preuzeo vlast u Zairu i promenio naziv države u Demokratska Republika Kongo. Kabila je ubijen u pokušaju državnog udara u januaru 2001, a vlast je preuzeo njegov sin Žozef.
1998 - Pripadnici separatističkog pokreta "Tamilskih tigrova" ubili su Sarodžinija Jogesvarana, gradonačelnika Džafne, grada na severu Šri Lanke.
1999 - Izbore u Izraelu dobio vođa Laburističke partije Ehud Barak, čime je okončana trogodišnja vladavina premijera Benjamina Netanjahua, lidera desničarskog Likuda.
2000 - Vlada Srbije preuzela beogradski radio i televiziju "Studio B" upadom policije u redakcije. Vlasti su u narednim mesecima na različite načine onemogućavale rad nezavisnih elektronskih medija u Srbiji i istovremeno otvarale nove pod državnom kontrolom i kontrolom vladajućih partija.
2000 - U Indoneziji održano prvo suđenje za kršenje ljudskih prava. U tom procesu dvadesetčetvoro vojnika i civila optuženo je za ubistvo desetina seljaka u masakru u provinciji Aseh 1999.
2001 - Svih 30 putnika, uključujući i iranskog ministra saobraćaja Rahmana Dadmana i zamenike ministara iz njegove delegacije poginulo je kada se na severu Irana srušio ruski avion Jak-40.
2003 - U najvećoj poplavi u poslednjih 50 godina, koja je posle velikih kiša zadesila Šri Lanku, poginulo je oko 250 ljudi, oko 55.000 kuća je potpuno uništeno, a neka sela su zbrisana sa lica zemlje. Procenjeno je da je oko 150.000 ljudi ostalo bez krova nad glavom.

Rođenja
1749 - Edvard Džener, engleski lekar. Pronalazač vakcine protiv velikih boginja. (†1823).
1866 - Erik Sati, francuski kompozitor i pijanist.
1900 - Ruholah Homeini, iranski verski vođa.
1906 - Zinka Kunc, hrvatska pevačica.
1980 - Davor Džalto, umetnik, teoretičar i istoričar umetnosti.

Smrti
1395 - Kraljević Marko, najstariji sin i naslednik kralja Vukašina.
1510 - Sandro Botičeli, italijanski slikar.
1838 - Moris de Taljeran Perigor, francuski sveštenik i političar.
1917 - Radomir Putnik, srpski vojvoda. (*1847).