28. septembar (28.9.) je 271. dan u godini po gregorijanskom kalendaru (272. u prestupnoj godini). Do kraja godine ima još 94 dana.


351. - Bitka kod Murse (današnji Osijek): Rimski car Konstancije II po cenu velikih žrtava porazio zapadnog uzurpatora Magnencija.

1066. - Normanski vojvoda Vilijam, kasnije engleski kralj Vilijam I Osvajač, iskrcao se s vojskom kod Pevensija u južnoj engleskoj pokrajini Saseks i počeo osvajanje Engleske.

1687. - Tursko skladište municije koje se nalazilo unutar Partenona je bilo pogođeno mletačkim granatama. Rezultujuća eksplozija je teško oštetila zdanje i njegove skulpture.

1864. - U Londonu osnovana Prva internacionala, za koju je osnivački dokument pod nazivom „Inauguralna adresa i Statut“ napisao Karl Marks.

1944. - Jedinice Crvene armije u Drugom svetskom ratu prešle u Srbiju na osnovu jugoslovensko-sovjetskog dogovora.

1949. - Moskva jednostrano otkazala ugovor o prijateljstvu i uzajamnoj pomoći SSSR i Jugoslavije, što su potom učinile i ostale zemlje „socijalističkog lagera“, Mađarska 30. septembra, Bugarska i Rumunija 1. i Čehoslovačka 4. oktobra.

1965. - Prilikom erupcije vulkana na Filipinima, 56 kilometara južno od Manile, 184 osobe izgubile život.

1988. - Završava se šahovski turnir u Tilburgu, Holandija, pobedom Anatolija Karpova.

1990. - U Skupštini Srbije usvojen nov Ustav, uveden višestranački politički sistem, a pokrajine Vojvodina i Kosovo izgubile atribute državnosti i postale teritorijalne autonomije.

1994. - U nevremenu u Baltičkom moru u blizini finske obale potonuo feribot „Estonija“. U toj najvećoj mirnodopskoj pomorskoj nesreći u Evropi poginulo više od 900 osoba.

1996. - U Vučitrnu na Kosovu bačene dve eksplozivne naprave u krug vojne kasarne, a u selu Rudnik i mestu Podujevo napadnute policijske stanice. Oružani napadi kosovskih Albanaca na punktove srpske policije učestali u narednim mesecima, što je početkom 1998. dovelo do otvorenih sukoba.

1998. - Posle dve nedelje uličnih nemira i nasilja koji su zapretili da će oboriti Vladu silom, albanski premijer Fatos Nano podneo ostavku.

2000. -
Savezna izborna komisija saopštila konačne rezultate predsedničkih izbora u Jugoslaviji, prema kojima Slobodan Milošević i Vojislav Koštunica idu u drugi izborni krug. Smatrajući da su rezultati falsifikovani, pristalice DOS počele masovne proteste širom zemlje.
Počeo palestinski ustanak. Neposredan povod bila poseta tadašnjeg lidera izraelske opozicije svetim mestima u jerusalimskom starom gradu. U naredne dve godine poginulo više od 1.000 Palestinaca i više stotina Izraelaca.

2001. - Savet bezbednosti Ujedinjenih nacija ukinuo sankcije Sudanu, uvedene 1996. pošto je ta zemlja odbila da izruči osumnjičene za atentat na egipatskog predsednika Hosnija Mubaraka, 1995. u Etiopiji. Ukidanje sankcija tražili Egipat i Etiopija.


Rođenja
1833. - Vladimir Jovanović, srpski političar, novinar i počasni član Srpske kraljevske akademije. (†1922).
1820. - Fridrih Engels, nemački sociolog, filozof i revolucionar. (†1895).
1841. - Žorž Benžamen Klemanso, francuski državnik.
1952. - Silvija Kristel, holandska glumica poznata po seriji erotskih filmova "Emanuela"
1987. - Hilari Daf, američka pevačica, glumica, modni dizajner, preduzetnik, tekstopisac i kompozitor.


Smrti
48. pne. - Gnej Pompej Veliki, rimski državnik i vojskovođa. (*106. pne.).
1895. - Luj Paster, francuski hemičar i biolog. (*1822).
1902. - Emil Zola, francuski pisac. (*1840).
1914. - Stevan Stojanović Mokranjac, srpski kompozitor i muzički pedagog. (*1856).
1953. - Edvin Hablov, američki astronom. (*1889).
1966. - Andre Breton, francuski pisac i teoretičar.
1970. - Gamal Abdel Naser, egipatski državnik. (*1918).
1989. - Ferdinand Markos, filipinski diktator.
2002. - Branislav Petrović, srpski pesnik.



Izvor: Wikipedia

29. septembar (29.9.) je 272. dan u godini po gregorijanskom kalendaru (273. u prestupnoj godini). Do kraja godine ima još 93 dana.


1399. - Kralj Ričard II postao je prvi engleski monarh koji je abdicirao. Na abdikaciju su ga primorali plemići koji su se pobunili protiv njegove apsolutističke vladavine.

1911. - Italija je objavila rat Turskoj i upala u libijsku provinciju Tripolitaniju.

1918. - Bugarska je nakon poraza na Solunskom frontu u Prvom svetskom ratu potpisala primirje sa Saveznicima („Solunsko primirje“).

1923. - Na osnovu mandata Društva naroda, Velika Britanija je uspostavila vlast u Palestini.

1938. - Velika Britanija, Francuska, Italija i Nemačka potpisale su sporazum u Minhenu kojim je Nemačkoj dozvoljeno da pripoji Sudetsku oblast, deo Čehoslovačke sa nemačkom nacionalnom manjinom. Minhenski sporazum smatra se presudnim aktom kojim je Hitleru otvoren put za otpočinjanje Drugog svetskog rata.

1940. - Rumunija je u Drugom svetskom ratu istupila iz Balkanskog pakta koji je 9. februara 1934. u Atini zaključila s Jugoslavijom, Turskom i Grčkom.

1941. - U Babi Jaru, kod Kijeva, Nemci su u Drugom svetskom ratu u masakru nad Jevrejima, koji je trajao dva dana, pobili 33.771 civila, uključujući žene i decu.

1957. - U Zapadnom Pakistanu je poginulo oko 300 ljudi kada je ekspresni voz udario u kompoziciju cisterni sa naftom.

1958. - Emitovan je prvi zajednički program TV odašiljača u Beogradu, Zagrebu i Ljubljani.

1967. - Međunarodni monetarni fond okupio je svojih 106 članica na sastanku u Rio de Žaneiru, gde je odobrena reforma svetskog monetarnog sistema.

1970. - Potpredsednik Egipta Anvar el Sadat preuzeo je dužnost šefa države posle smrti Gamala Abdela Nasera, a 5. oktobra je formalno postao predsednik države.

1972. - Japan i Kina su normalizovali diplomatske odnose.

1979. -
Papa Jovan Pavle II je, tokom prve papske posete Irskoj, uputio apel za mir u Severnoj Irskoj pred više od milion ljudi u Dablinu.
Predsednik Ekvatorijalne Gvineje Fransisko Masijas Nguema zbačen sa vlasti u avgustu 1979, a potom streljan pod optužbom da je kriv za „genocid, izdaju, proneveru i sistematsko kršenje ljudskih prava“.

1988. - Mirovne snage UN su za svoj 40-godišnji rad dobile Nobelovu nagradu za mir.

1993. - Jedan od komunističkih veterana i predstavnik tvrde linije evropskih komunista Žorž Marše povukao se, zbog lošeg zdravlja, sa mesta predsednika Komunističke partije Francuske, na čijem čelu je bio dve decenije.

1994. - Ministri odbrane članica NATO na sastanku u Sevilji odlučili su da NATO pojača vazdušne napade na položaje bosanskih Srba.

1999. - Specijalne policijske snage za razbijanje demonstracija brutalno su pretukle demonstrante u Beogradu kada su pokušali da dođu do rezidencije predsednika SR Jugoslavije Slobodana Miloševića i izraze nezadovoljstvo njegovom devetogodišnjom vladavinom.

2000. - Pozivu lidera Demokratske opozicije Srbije na građansku neposlušnost i generalni štrajk zbog pokušaja režima da falsifikuje izborne rezultate od 24. septembra, prvi su se odazvali srednjoškolci u Gornjem Milanovcu i rudari kolubarskog rudnika Tamnava. U narednim danima talas štrajkova zahvatio je celu Srbiju, počela je blokada magistralnih puteva.

2001. - Savet bezbednosti UN usvojio je rezoluciju o borbi protiv terorizma i sprečavanju finansiranja terorista. Rezolucijom je predviđeno uvođenje sankcija svakoj zemlji koja ne bude poštovala antiterorističke mere.



Rođenja
1518. - Jakopo Tintoreto, italijanski slikar.
1758. - Horacio Nelson, engleski admiral.
1815. - Andreas Ahenbah, nemački slikar. († 1910.)
1901. - Enriko Fermi, italijanski nuklearni fizičar. (†1954).
1936. - Silvio Berluskoni, biznismen i političar
1939. - Fikret Abdić, bošnjački političar

Smrti
1839. - Fridrih Mos, nemački geolog/mineralog.
1902. - Emil Zola, francuski pisac
1913. - Rudolf Dizel, nemački inženjer.
1930. - Ilja Jefimovič Rjepin, ruski slikar.
2000. - Pjer Trido, kanadski državnik.



Izvor: Wikipedia

30. septembar (30.9.) je 273. dan u godini po gregorijanskom kalendaru (274. u prestupnoj godini). Do kraja godine ima još 92 dana.



1399. - Osnivač engleske dinastije Lankaster Henri Bolingbrok postao kralj Henri IV, dan pošto je abdicirao Ričard II, prvi monarh u istoriji Engleske koji je napustio presto.

1846. - Američki zubar Vilijam Morton prvi upotrebio anesteziju prilikom vađenja zuba.

1912. - Srbija i Bugarska objavile mobilizaciju za rat protiv Turske. Prvi balkanski rat, od oktobra 1912. do maja 1913, u kom su se protiv Turske borile i Grčka i Crna Gora, završen oslobađanjem balkanskih naroda od turske vlasti.

1915. - Radoje Ljutovac, srpski artiljerac oborio protivnički avion topom. Verovatno prvo obaranje aviona tokom istorije ratovanja.

1941. - Počela prva nemačka ofanziva na Moskvu u jednoj od najvećih bitaka Drugog svetskog rata, koja je okončana u januaru 1942. porazom Nemaca.

1949. - Okončan berlinski „vazdušni most“ uspostavljen posle sovjetske blokade Zapadnog Berlina krajem juna 1948, tokom kog su američki i britanski avioni obavili 277.264 letova i dopremili 2.323.738 tona namirnica.

1962. - Rasisti izazvali nerede u Oksfordu, u američkoj državi Misisipi, kada je, na osnovu odluke federalnog suda, crnac Džejms Meredit upisan na univerzitet Misisipija, koji su do tada pohađali samo belci.

1965. - Pripadnici indonežanskog pokreta „30. septembar“ oteli šest generala i pokušali da izvrše državni udar. Generali nađeni mrtvi 3. oktobra, a protivudarom na vlast došao general Suharto. Smatra se da je u represalijama protiv komunista i njihovih simpatizera, koje su usledile, pobijeno oko pola miliona ljudi.

1966. - Nemački ratni zločinci Albert Šper i Baldur fon Širah izašli iz zatvora Špandau u kom su odslužili kaznu od 20 godina robije. U zatvoru koji je bio napravljen za 600 zatvorenika, ostao samo Rudolf Hes.

1970. - Ričard Nikson doputovao u Beograd, u prvu posetu jednog američkog predsednika Jugoslaviji.

1980. - U simboličnom podsećanju na biblijska vremena Izrael uveo valutu šekel, koja je zamenila funtu.

1988. - U SSSR penzionisano pet funkcionera, među kojima i predsednik Prezidijuma Vrhovnog sovjeta Andrej Gromiko.
1990. - SSSR normalizovao diplomatske odnose sa Izraelom, prekinute tokom šestodnevnog izraelsko-arapskog rata

1967. i uspostavio pune diplomatske odnose s Južnom Korejom.

1991. - Vojnim udarom u Haitiju oboren sa vlasti predsednik Žan Bertran Aristid.

1992. -
Pod pokroviteljstvom i u prisustvu kopredsednika Međunarodne konferencije o Jugoslaviji, predsednici Jugoslavije i Hrvatske Dobrica Ćosić i Franjo Tuđman potpisali Deklaraciju kojom su se obavezali na prestanak neprijateljstava i rešavanje spornih pitanja pregovorima.
Moskovska banka distribuirala vaučere za privatizaciju kao deo vladinih ekonomskih reformi koje bi trebalo da milione Rusa pretvore u kapitaliste.

1993. - U seriji jakih zemljotresa u jugozapadnoj Indiji razoreno 36 sela, a poginulo najmanje 22.000 ljudi.

1994. - Završen šahovski turnir u Tilburgu, Holandija, pobedom Valerija Salova.

1999. - Jedan od najvećih nemačkih književnika XX veka Ginter Gras dobio Nobelovu nagradu za književnost.

2000. - Uz podršku DOS i novoizabranom predsedniku Jugoslavije Vojislavu Koštunici svetska demokratska javnost iščekivala rasplet postizborne krize u Jugoslaviji. Rusija upozorila poraženog Slobodana Miloševića da ne koristi silu radi opstanka na vlasti.



Rođenja
1876. - Milan Rakić, srpski pisac, pozorišni kritičar i diplomata.
1882. - Hans Vilhelm Gajger, nemački fizičar.
1964. - Monika Beluči, italijanska glumica.

Smrti
1891. - Žorž Ernest Bulanže, francuski general.
1955. - Džejms Din, američki glumac.
1985. - Čarls Rihter, američki seizmolog.
1991. - Toma Zdravković, srpski pevač narodne muzike.
2007. - Milan Jelić, predsednik Republike Srpske



Izvor: Wikipedia

1. oktobar (1.10.) je 274. dan u godini po gregorijanskom kalendaru (275. u prestupnoj godini). Do kraja godine ima još 91 dan.


331. p. n. e. - Bitka kod Gaugamele u kojoj Aleksandar Makedonski pobeđuje Darija III

1910. - Japan izvršio aneksiju Koreje i uključio je u Japansko carstvo.

1914. - Turska kao saveznica Centralnih sila u Prvom svetskom ratu zatvorila Dardanele za brodove zemalja Antante.

1918. - Predvođeni engleskim pukovnikom Tomasom Edvardom Lorensom, poznatim kao Lorens od Arabije, Arapi uz pomoć Britanaca u Prvom svetskom ratu preoteli Damask od Turaka.

1926. - U Beogradu otvorena pijaca na Zelenom vencu.

1928. - U SSSR proglašena Prva petoljetka, petogodišnji plan razvoja industrije i nastavak kolektivizacije poljoprivrede.

1938. - Nemačka armija ušla u Čehoslovačku i okupirala Sudete posle Minhenskog sporazuma Nemačke s Velikom Britanijom i Francuskom.

1943. - Saveznici posle jednomesečne bitke u Drugom svetskom ratu zauzeli Napulj.

1946. - Međunarodni vojni sud u Nirnbergu proglasio krivim 22 lidera nacističke Nemačke za ratne zločine pocinjene u Drugom svetskom ratu. Na smrt osuđno njih 12, tri dobila doživotni zatvor, a ostali zatvorske kazne od 10 do 20 godina.

1979. - Zona Panamskog kanala posle 70 godina pod kontrolom SAD formalno predata na upravu Panami.

1982. - Lider Hrišćansko-demokratske unije Helmut Kol postao šesti kancelar Zapadne Nemačke, nasledivši socijaldemokratu Helmuta Šmita.

1988. - Mihail Sergejevič Gorbačov postao predsednik Prezidijuma Vrhovnog sovjeta SSSR umesto Andreja Gromika, koji je prethodnog dana penzionisan. Tvorac političkih i privrednih reformi, Gorbačov bio poslednji lider Sovjetskog Saveza.

1989. - Danska je postala prva u svetu koja je dozvolila brak homoseksualaca.

1996. - Savet bezbednosti Ujedinjenih nacija ukinuo ekonomske sankcije Jugoslaviji uvedene u maju 1992. zbog njene umešanosti u rat u Bosni.

1997. - Policija je grubom silom rasturila mirne demonstracije albanskih studenata u Prištini i još pet gradova na Kosovu. Studenti zahtevali povratak u univerzitetske ustanove i nastavu na albanskom jeziku.

1999. - Ruske snage ušle u Čečeniju pošto su tokom avgusta i septembra potukle čečenske islamiste na teritoriji Dagestana.

2000. - Širom Srbije nastavljeni protesti građana zbog nepriznavanja pobede kandidata DOS Vojislava Koštunice na predsedničkim izborima u Jugoslaviji. Jake policijske snage ušle u rudnik “Kolubara” u pokušaju da spreče štrajk rudara.



Rođenja
1207. - Henrik III, engleski kralj (†1272.)
1754. - Pavle I Petrovič Romanov, ruski car, sin i naslednik Katarine Velike.
1892. - Anica Savić Rebac, srpska književnica i klasični filolog.
1904. - Vladimir Horovic, američki pijanista ruskog porekla.
1930. - Ričard Haris, irski glumac.
1945. - Haris Silajdžić, bošnjački političar.
1956. - Andrus Ansip, estonski političar.
1988. - Kariba Hajn, australijska glumica.

Smrti
1684. - Pjer Kornej, francuski pisac.
1957. - Ivan Đaja, srpski biolog i fiziolog.
1988. - Pavle Vujisić, srpski filmski glumac. (*1926).
1999. - Miroslav Čangalović, doajen beogradske operske scene.



Izvor: Wikipedia

2. oktobar (2.10.) je 275. dan u godini po gregorijanskom kalendaru (276. u prestupnoj godini). Do kraja godine ima još 90 dana.


1187. - Arapski vojskovođa i egipatski sultan Saladin preoteo Jerusalim od hrišćana, što je 1189. izazvalo Treći krstaški rat.

1608. - Holandski optičar Hans Liperšej prikazao u Hagu prvi teleskop.

1870. - Papske države plebiscitom odlučile da se ujedine sa Italijom, a prestonica Italije premeštena iz Firence u Rim.

1924. - Liga naroda usvojila Ženevski protokol za mirno rešavanje međunarodnih sporova.

1935. - Italija napala Abisiniju i slomivši otpor etiopskih vojnika okupirala zemlju. Liga naroda osudila agresiju, a 19. oktobra uvela sankcije Italiji.

1944. - Posle 63 dana teških borbi Nemci ugušili ustanak stanovnika Varšave. Poginulo oko 250.000 Varšavljana, velik broj završio u nacističkim koncentracionim logorima, a grad gotovo potpuno uništen.

1946. - Zrenjanin dobio današnje ime. Na svečanoj sednici Gradskog narodnog odbora tadašnjeg Petrovgrada odlučeno da, povodom dvogodišnjice oslobođenja grada od nemačke okupacije, dobije ime po narodnom heroju Žarku Zrenjaninu.

1975. - Japanski car Hirohito stigao u Vašington, u prvu posetu nekog japanskog suverena SAD.

1989. - Završava se šahovski turnir u Tilburgu, Holandija, pobedom Garija Kasparova.

1990. -
Na aerodromu u kineskom gradu Guangdžou poginulo 127 ljudi kada je otet kineski avion udario u dva aviona na aerodromskoj pisti.
Nezadovoljni politikom nove hrvatske vlasti, Srbi iz Kninske krajine blokirali železnički i drumski saobraćaj i time prekinuli sve veze iz Beograda i Zagreba ka jadranskoj obali.

1991. - Počeli sukobi hrvatskih snaga i Jugoslovenske narodne armije oko Dubrovnika. U narednim danima opustošena okolina grada, a stari grad granatiran i ostao bez struje i vode.

1998. - Žan Pol Akajesu, bivši major armije Ruande, optužen za genocid i zločine protiv čovečnosti, osuđen u Hagu na tri doživotne robije.

1999. - Kina i Rusija proslavile, prvom zajedničkom vojnom vežbom, 50. godišnjicu diplomatskih odnosa dve zemlje.

2000. - Tokom postizborne krize u Jugoslaviji Slobodan Milošević se putem državne televizije obratio naciji i izjavio da mu je „savest potpuno mirna“, dok se talas nezadovoljstva njegovom višegodišnjom vladavinom širio zemljom. Generalni štrajk i blokade puteva paralisali Srbiju, štrajkovi i protesti počeli i u državnim medijima koji su do tada bili pod Miloševićevom kontrolom.

2002. - Bivša predsednica Republike Srpske Biljana Plavšić izjavila, preko video-veze s tribunalom u Hagu, da se oseća krivom po tački optužnice koja je tereti za zločin protiv čovečnosti tokom rata u Bosni i Hercegovini, a Tužilaštvo povuklo preostalih sedam tačaka optužnice, među kojima i onu za genocid.

2003. - Južnoafrički pisac Džon Maksvel Kuci dobio Nobelovu nagradu za književnost za 2003.


Rođenja
1847. - Paul fon Hindenburg, nemački državnik i feldmaršal.
1851. - Ferdinan Foš, francuski maršal.
1869. - Mohandas Karamčad Gandi, nazvan Mahatma, indijski nacionalni vođa.
1883. - Karl Tercagi, otac mehanike tla.
1920. - Marija Bursać, naroni heroj
1969. - Dejan Govedarica, srpski fudbaler.

Smrti
829. - Mihailo II Amorijac, vizantijski car.
1803. - Samjuel Adams, američki političar.
1973. - Pavo Nurmi, finski sportista.
1985. - Rok Hadson, američki filmski glumac.
1996. - Andrej Lukanov, bivši bugarski premijer.



Izvor: Wikipedia

3. oktobar (3.10.) je 276. dan u godini po gregorijanskom kalendaru (277. u prestupnoj godini). Do kraja godine ima još 89 dana.



2333. pne. - Prema legendi utemeljena Kraljevina Koreja.

382. - Okončan Gotski rat sklapanjem sporazuma o savezu između rimskog cara Teodosija I i Gota.

1866. - Mirovnim ugovorom u Beču, kojim je okončan sedmonedeljni rat Italije i Austrije, Italiji pripali oblast Veneto i grad Venecija.

1906. - Na Radio-konferenciji u Berlinu SOS ustanovljen kao međunarodni signal za pomoć, umesto do tada najčešće korišćenog CeKuDe (CQD). Konvecnija stupila na snagu u julu 1908.

1929. - Kraljevina Srba, Hrvata i Slovenaca promenila naziv u Kraljevina Jugoslavija, a državna teritorija podeljena na devet oblasti, banovina.

1932. - Irak posle isteka britanskog mandata stekao nezavisnost i postao član Lige naroda.

1944. - Prva proleterska brigada oslobodila grad Ub u Zapadnoj Srbiji

1952. - Velika Britanija na ostrvima Monte Belo pored severozapadne obale Australije isprobala prvu atomsku bombu.

1968. - Predsednik Perua Fernando Belaunde Teri oboren sa vlasti u vojnom udaru Nacionalne revolucionarne hunte koju je predvodio general Huan Velasko Alvarado. Po dolasku na vlast vojna hunta nacionalizovala petrolejske izvore i počela da sprovodi sveobuhvatnu agrarnu reformu.

1981. - Posle sedam meseci irski nacionalisti u zatvoru Mejz u Belfastu obustavili protestni štrajk glađu protiv britanskih vlasti, tokom kog je umrlo 10 štrajkača.

1989. - U okružnom sudu u Prištini počelo suđenje Azemu Vlasiju i trinaestorici kosovskih Albanaca optuženih za kontrarevolucionarno delovanje i organizovanje štrajka albanskih rudara u rudniku „Stari trg“.

1991. - Predsedništvo Jugoslavije u nepotpunom sastavu odlučilo da pređe na rad u uslovima neposredne ratne opasnosti, ocenivši da je građanski rat na pomolu i da su se za takav rad stekli uslovi predviđeni Ustavom. Od tada sednicama Predsedništva prisustvovali samo članovi iz Srbije, Vojvodine, Kosova i Crne Gore, pa je nazvano „krnje Predsedništvo“.

1995. - Predsednik bivše jugoslovenske republike Makedonije Kiro Gligorov povređen u atentatu eksplozijom automobila-bombe u centru Skoplja, a njegov vozač i jedan slučajni prolaznik poginuli.

1997. - Japanski voz na magnetnim jastucima brzinom od 451 kilometar na čas oborio svetski rekord na eksperimentalnoj železničkoj deonici zapadno od Tokija.

1999. -
Osnovana grobarska navijačka grupa Južni Front.
U atentatu na Ibarskoj magistrali kod Lazarevca poginula četiri člana Srpskog pokreta obnove, tada jedne od najjačih opozicionih političkih stranaka u Srbiji. Predsednik stranke Vuk Drašković koji je tom prilikom lakše povređen, optužio je tadašnju vlast za ubistva i atentat na njega.
Prvi put posle Drugog svetskog rata na parlamentarnim izborima u Austriji nacionalistička Slobodarska partija Jerga Hajdera osvojila drugo mesto po broju poslanika u Parlamentu i dobila mogućnost da učestvuje u formiranju Vlade.

2001. - Senat SAD odobrio sporazum o trgovinskoj saradnji s Vijetnamom, koji je Vijetnamu obezbedio normalan trgovinski status i odnose sa SAD.



Rođenja
1888. - Karl fon Osjecki, nemački novinar, dobitnik Nobelove nagrade za mir 1935.
1895. - Sergej Aleksandrovič Jesenjin, ruskih pesnik. (†1925.)
1897. - Luj Aragon, francuski pisac. (†1982.)
1964. - Klajv Oven, engleski glumac.
1969. - Gven Stefani, američka pevačica.
1981. - Zlatan Ibrahimović, švedski fudbaler.

Smrti
1226. - Đovani Bernardone, italijanski fratar, poznat kao Franjo Asiški. (*1182.)
1796. - Mahmut Bušatlija, skadarski paša.
1999. - Akio Morita, japanski biznismen, tvorac Sonija. (*1921.)
1977. - Velibor Gligorić, srpski književni i pozorišni kritičar i istoričar književnosti. (*1899.)



Izvor: Wikipedia

4. oktobar (4.10.) je 277. dan u godini po gregorijanskom kalendaru (278. u prestupnoj godini). Do kraja godine ima još 88 dana.



1209. - Nemački kralj Oton IV krunisan je za rimsko-nemačkog cara. Tokom tri naredne godine napao je Toskanu, Siciliju i južnu Italiju, zbog čega ga je papa Inokentije II ekskomunicirao.

1582. - Četvrti oktobar označen je kao poslednji dan Julijanskog kalendara u Papskoj državi, Španiji i Portugalu. Gregorijanski kalendar stupio je na snagu narednog dana sa datumom 15. oktobar, a ubrzo su ga prihvatile gotovo sve katoličke države. Kraljevina Srba, Hrvata i Slovenaca prihvatila je taj kalendar za područje Srbije, Crne Gore i Makedonije 19, odnosno 31. januara 1919.

1853. - Turska je, uz podršku Velike Britanije i Francuske, objavila rat Rusiji, nakon što je Rusija odbila da se povuče iz podunavskih kneževina Vlaške i Moldavije koje je okupirala da bi, kako je obrazložila, zaštitila pravoslavne podanike na teritoriji Otomanskog carstva.

1865. - Pruski kancelar Oto fon Bizmark i francuski car Napoleon III postigli su u Bijaricu sporazum da Pruska preuzme vrhovno vođstvo u Nemačkoj. Pet godina kasnije izbio je francusko-pruski rat u kojem je Napoleon III zarobljen, a u Francuskoj je 4. oktobra 1870. ponovo uspostavljena republika.

1878. - Prvi ambasador Kine u SAD Čen Lan Pin predao je akreditive američkom predsedniku Raterfordu Hejsu.

1918. - Boris III postao je car Bugarske, nakon što je njegov otac Ferdinand I abdicirao. Godine 1923. zaveo je diktaturu u zemlji, a u Drugom svetskom ratu bio je saveznik nacističke Nemačke.

1944. - Raspušten je koncentracioni logor na Banjici u Beogradu, koji su nemačke okupacione vlasti osnovale u junu 1941. Prema nepotpunim podacima, kroz taj logor prošlo je oko 100.000 zatvorenika, od kojih je oko 80.000 ubijeno.

1945. - Osnovan Partizan.

1957. - Sovjetski savez lansirao prvi veštački Zemljin satelit - Sputnjik 1.

1965. - Papa Pavle VI postao je prvi papa koji je posetio SAD i koji se obratio narodima sveta sa govornice UN u Njujorku, pozivajući ih na uspostavljanje trajnog i pravednog mira u svetu.

1974. - Amerikanac Dejvid Kunst postao je prvi čovek koji je obišao svet pešice. Na putovanje dugo 23.250 kilometara on je krenuo 20. juna 1970.

1977. - UN su proklamovale Opštu deklaraciju o zaštiti životinja, a 4. oktobar proglašen je Svetskim danom zaštite životinja.

1992. - Vlada Mozambika i pobunjenici potpisali su mirovni sporazum, čime je okončan 16-godišnji građanski rat u toj afričkoj zemlji.

1993. - Predsednik Rusije Boris Jeljcin upotrebio je tenkove da bi zauzeo zgradu parlamenta u koju su se zabarikadirali poslanici, nakon što je 21. septembra raspušten parlament. Potpredsednik Rusije Aleksandar Ruckoj i lideri parlamenta predali su se vojnicima lojalnim Jeljcinu posle desetočasovnog tenkovskog napada i pogibije najmanje 300 ljudi.

1999. - Komandant ustaškog logora u Jasenovcu u Drugom svetskom ratu Dinko Šakić osuđen je u Zagrebu na 20 godina zatvora. U tom, najvećem koncentracionom logoru u Jugoslaviji, ubijeno je nekoliko stotina hiljada ljudi, uglavnom Srba, Jevreja i Roma, kao i hrvatskih antifašista.

2000. - Ustavni sud SR Jugoslavije poništio je predsedničke izbore održane 24. septembra na kojima je kandidat opozicije Vojislav Koštunica pobedio kandidata Socijalističke partije Srbije i dotadašnjeg predsednika Slobodana Miloševića. Na poziv Demokratske opozicije Srbije da se 5. oktobra okupe u protestu zbog toga isped Savezne skupštine, građani iz cele Srbije krenuli su prema Beogradu probijajući policijske blokade na putevima.

2001. - Ruski avion Tupoljev-154 koji je iz Izraela leteo za Moskvu pao je u Crno more pogođen raketom koju je greškom ispalila ukrajinska vojska na vojnoj vežbi. Poginulo je 78 putnika i članova posade.



Rođenja
1854. - Mihajlo Pupin, srpski naučnik i pronalazač. (†1935).
1892. - Engelbert Dolfus, austrijski državnik.
1924. - Čarlton Heston, američki glumac.
1949. - Armand Asante, američki fimski glumac.
1976. - Danilo Ikodinović, srpski vaterpolista.

Smrti
1669. - Harmens van Rijn Rembrant, holandski slikar. (*1606).<
1970. - Dženis Džoplin, američka pevačica. (*1943).



Izvor: Wikipedia

5. oktobar (5.10.) je 278. dan u godini po gregorijanskom kalendaru (279. u prestupnoj godini). Do kraja godine ima još 87 dana.


610.- U Carigradu, u crkvi Presvete Mudrosti (Aja Sofija) Iraklije (610.-641.) krunisan za novog istočnorimskog (vizantijskog) cara. Iraklije je ostao upamćen kao veliki vojskovođa i reformator vizantijskog vojnog i administrativnog sistema.

1511. - Papa Julije II osnovao je Svetu ligu Aragona, Venecije i Papske države sa ciljem da odbrani jedinstvo crkve, ali i da istera Francuze iz Italije.

1796. - Pod pritiskom Francuske, Španija je objavila rat Velikoj Britaniji, koji je završen katastrofalnim porazom francusko-španske flote 1805. u bici kod Trafalgara.

1883. - Prvi evropski transkontinentalni ekspresni voz „Orijent ekspres“ krenuo je iz Pariza za Istanbul.

1908. - Bugarski knez, nemački princ Ferdinand Koburg proglasio je nezavisnost Bugarske od Otomanskog carstva, a sebe carem Ferdinandom I.

1910. - Portugalija je posle obaranja kralja Manuela II proglašena republikom pod predsednikom Žuakimom Teofilom Fernandešom Bragom.

1915. - Snažnom artiljerijskom vatrom duž celog fronta na Dunavu, Savi i Drini, u Prvom svetskom ratu počela je ofanziva Centralnih sila na Srbiju.

1938. - Predsednik Čehoslovačke Eduard Beneš podneo je ostavku i otišao u izbeglištvo, nakon što je pod pritiskom Velike Britanije i Francuske prihvatio Minhenski sporazum kojim je Sudetska oblast ustupljena Hitlerovoj Nemačkoj.

1954. - Velika Britanija, SAD, FNR Jugoslavija i Italija su potpisale Londonski sporazum o ukidanju Slobodne zone Trsta i dodeli zone B i manjeg dela zone A Jugoslaviji, a većeg dela zone A sa gradom Trstom Italiji.

1964. - U Zapadni Berlin je kroz tajno iskopan tunel ispod Berlinskog zida pobeglo 57 državljana Istočne Nemačke, što je bilo najveće masovno bekstvo od izgradnje zida 1961.

1969. - Bi Bi Si je emitovao prvu epizodu serije „Leteći cirkus Monti Pajtona“, koja je postala kultna emisija širom sveta.

1974. - Pet ljudi je poginulo, a 35 ranjeno u eksploziji bombi koje su irski nacionalisti bacili u dva bara u mestu Gildford u Engleskoj.

1983. - Lider poljskog pokreta „Solidarnost“ Leh Valensa dobio je Nobelovu nagradu za mir.

1988. - Čileanci su se na plebiscitu izjasnili protiv predloga da predsedniku Čilea Augustu Pinočeu bude produžen mandat do 1997. godine.

1989. - Nobelova nagrada za mir dodeljena je tibetanskom duhovnom vođi u izbeglištvu Dalaj Lami.

1994. - U Švajcarskoj su pronađena tela 48 pripadnika sekte „Hram Sunca“ koji su izvršili obredno masovno samoubistvo.

1995. - Američki izaslanik za Balkan Ričard Holbruk uspeo je, nakon dva meseca pregovora sa Srbijom i Hrvatskom i liderima zaraćenih strana u Bosni, da postigne sporazum o prekidu vatre, koji je bio uvod u mirovne pregovore u Dejtonu.

2000. - Demonstracije 5. oktobra 2000. - posle neuspelih pokušaja policije da suzavcem rastera stotine hiljada demonstranata u centru Beograda, koji su protestovali zbog poništavanja predsedničkih izbora, građani su ušli u Saveznu skupštinu, a nešto kasnije i u zgradu državne Radio televizije Srbije. Pod pritiskom masa Slobodan Milošević, desetogodišnji neprikosnoveni lider Srbije, sledećeg dana je priznao izborni poraz od kandidata Demokratske opozicije Srbije, Vojislava Koštunice.

2004. - U okviru kasarne Topčider, ispred podzemnog vojnog objekta Karaš pod nerazjašnjenim i kontroverznim okolnostima poginula su dvojica gardista Vojske Srbije i Crne Gore: Dragan Jakovljević i Dražen Milovanović.



Rođenja
1713. - Deni Didro, francuski filozof i pisac († 1784.)
1829. - Čester A. Artur, američki političar. († 1886.)
1864. - Luj Limijer, francuski hemičar i industrijalac.
1983. - Niki Hilton, naslednica Hilton hotelskog lanca, dizajner.
1986. - Novica Veličković, srpski košarkaš.

Smrti
1056. - Henrik III, car Svetog rimskog carstva. (* 1017.)
1880. - Žak Ofenbah, francuski kompozitor nemačkog porekla (* 1819.)
1933. - Nikolaj Judenič, ruski general
1957. - Hoze Andrade, urugvajski fudbaler. (* 1901.)
2001. - Emili Šindler, supruga Oskara Šindlera, filantrop.



Izvor: Wikipedia

6. oktobar (6.10.) je 279. dan u godini po gregorijanskom kalendaru (280. u prestupnoj godini). Do kraja godine ima još 86 dana.



105. pne - Bitka kod Arausiona (danas Oranž u Francuskoj): Rimljani izgubili oko 100 000 ljudi u teškoj borbi sa varvarskim plemenima Kimbra i Tevtonaca.

1908. - Austro-Ugarska anektirala Bosnu i Hercegovinu, što je izazvalo duboku krizu u odnosima evropskih sila. Da bi izbegle rat, vodeće evropske zemlje priznale aneksiju u martu 1909. Pod pritiskom evropskih sila aneksiju priznala i Kraljevina Srbija.

1915. - Napadom na Srbiju Bugarska, koja je na početku rata proglasila neutralnost, uključila se u Prvi svetski rat na strani Centralnih sila. Suočena istovremeno s nemačko-austrougarskom ofanzivom na severu, srpska vojska bila prisiljena da se povuče na Kosovo, a potom preko Albanije do Jadranskog mora, odakle su je savezničke snage prebacile na ostrvo Krf.

1927. - Premijerom filma „Pevač džeza“ u Njujorku, s tada vrlo popularnim pevačem Alom Džonsonom u glavnoj ulozi, počela era zvučnog filma.

1958. - Američka nuklearna podmornica „Sivulf“ izronila na površinu kod obale Nove Engleske posle dva meseca provedena u morskim dubinama, što je bio svetski rekord u ostajanju pod morem.

1972. - Više od 200 ljudi poginulo i više od hiljadu povređeno u železničkoj nesreći kod meksičkog grada Saltiljo.

1973. - Napadom Egipta i Sirije na izraelske položaje na istočnoj obali Sueca i na Golanskoj visoravni počeo četvrti vojni sukob Izraela i Arapa, okončan 22. oktobra rezolucijom Saveta bezbednosti Ujedinjenih nacija o prekidu vatre.

1976. - Vojna hunta u Tajlandu srušila vladu Senija Pramođa, a vojska na univerzitetu u Bangkoku masakrirala velik broj studenata-levičara.

1987. - Završava se šahovski turnir u Tilburgu, Holandija, pobedom Jana Timana.

1988. - Pod pritiskom demonstracija rukovodstvo Vojvodine podnelo ostavke. Tokom protesta demonstranti na funkcionere koji su pokušali da im se obrate bacali jogurt, zbog čega je taj događaj kasnije nazvan „jogurt-revolucija“.

1991. - Indonežanski vojni avion udario u Džakarti u zgradu Vlade. Poginule 102 osobe, povređeno ih više od 5.000.

1998. - Pod pritiskom međunarodne zajednice i pretnjama vazdušnim udarima NATO počelo povlačenje srpskih snaga bezbednosti sa Kosova prema centralnoj Srbiji.

2000. -
Slobodan Milošević priznao pobedu Vojislava Koštunice u prvom krugu izbora za predsednika Savezne Republike Jugoslavije čestitajući mu pobedu. Vojislav Koštunica je postao prvi izabrani političar u SRJ koji nije bio član Saveza Komunista Jugoslavije.
Savezni ustavni sud potvrdio pobedu Vojislava Koštunice na predsedničkim izborima 24. septembra. Slobodan Milošević u obraćanju naciji putem televizije priznao poraz i čestitao pobedu novoizabranom predsedniku. Time okončana postizborna kriza tokom koje su na stotine hiljada građana širom Srbije protestovale zbog pokušaja vlasti da falsifikuje izborne rezultate.



Rođenja
1552. - Mateo Riči, italijanski jezuita.
1767. - Henri Kristof, haićanski državnik.
1842. - Čedomilj Mijatović, predsednik Srpske kraljevske akademije
1846. - Džordž Vestinghaus, američki inženjer i industrijalac.
1887. - Šarl Eduar Žanre, francuski arhitekta i teoretičar švajcarskog porekla.
1903. - Ernest Tomas Sinton Volton, irski fizičar.
1914. - Tor Hejerdal, norveški etnolog i istraživač.
1930. - Hafez al Asad, sirijski državnik i general.

Smrti
404. - Eudoksija, supruga istočnorimskog (vizantijskog) cara Arkadija i majka Teodosija II.
1014. - Samuilo, car koji je 976. digao ustanak protiv Vizantije i osnovao Samuilovo carstvo.
1536. - Biblije Vilijam Tindejl, engleski verski reformator i prevodilac.
1878. - Ilija Milosavljević Kolarac, srpski trgovac. (*1800).
1981. - Anvara el Sadata, egipatski državnik.
1989. - Bet Dejvis, američka filmska glumica.
1990. - Marija Draženović Đorđević, prva žena-ratni pilot u Jugoslaviji.
2007. - Laza Ristovski, klavijaturista Smaka i Bijelog dugmeta.



Izvor: Wikipedia

7. oktobar (7.10.) je 280. dan u godini po gregorijanskom kalendaru (281. u prestupnoj godini). Do kraja godine ima još 85 dana.



1571. - Španska i mletačka mornarica potukle su kod Lepanta u jugozapadnoj Grčkoj tursku flotu. U najvećoj pomorskoj bici posle bitke kod Akcijuma 31. pne. poginulo je oko 25.000 turskih vojnika i potopljeno 80 turskih brodova. To je bila i poslednja velika bitka sa brodovima na vesla.

1806. - Ralf Vedživud je u Londonu patentirao indigo.

1813. - Padom Beograda u turske ruke ugušen je Prvi srpski ustanak i Turci su uspostavili upravni aparat i organizaciju kakva je postojala pre izbijanja ustanka 1804.

1879. - Potpisana Dvojna alijansa 1879. godine između Nemačke i Austro-Ugarske.

1908. - Nakon oslobađanja od turske vlasti Krit se ujedinio sa Grčkom. Grčka je 1912. anektirala to ostrvo, a Londonskim ugovorom 1913. aneksija je međunarodno priznata.

1919. - Osnovana je holandska avionska kompanija KLM, najstariji postojeći avio prevoznik u svetu.

1940. - Nemačka je u Drugom svetskom ratu okupirala Rumuniju i preuzela kontrolu nad njenim naftnim poljima.

1949. - Na području sovjetske okupacione zone proglašena je Nemačka Demokratska Republika (Istočna Nemačka) sa predsednikom Vilhelmom Pikom i premijerom Otom Grotevolom. Dve nemačke države (Istočna i Zapadna) ponovo su se ujedinile 3. oktobra 1990.

1959. - Sovjetski vasionski brod „Luna 3“ je prvi fotografisao tamnu stranu Meseca.

1981. - Potpredsednik Egipta Hosni Mubarak postao je šef države nakon ubistva Anvara el Sadata 6. oktobra.

1985. - Palestinski gerilci oteli su u Mediteranu italijanski putnički brod „Akile Lauro“ sa oko 440 ljudi i zapretili da će ga eksplozijom uništiti ukoliko Izrael ne oslobodi iz zatvora 50 Palestinaca.

1992. - Savet bezbednosti UN usvojio je rezoluciju o formiranju međunarodne komisije eksperata za ispitivanje ratnih zločina na prostoru bivše Jugoslavije i izrazio zabrinutost zbog informacija o masovnom ubijanju i sprovođenju etničkog čišćenja.

1996. - Istražitelji Međunarodnog suda za ratne zločine na prostoru bivše Jugoslavije izvadili su iz masovne grobnice u Ovčari kraj Vukovara 200 tela.

1997. - Oko 30.000 muzičara, umetnika, radničkih lidera i političara iz celog sveta stiglo je u Boliviju na komemorativni skup povodom 30-godišnjice smrti Če Gevare.

2000. - U Beogradu je konstituisana Skupština SR Jugoslavije; Vojislav Koštunica je položio predsedničku zakletvu. U narednim danima novi predsednik primio je mnogobrojne državnike, a Jugoslavija je, nakon desetogodišnje izolacije, otvorila proces pomirenja sa svetom.

2000. - Slovenački skijaš Davo Karničar (38) postao je prvi čovek koji je uspeo da se na skijama spusti sa najviše planine na svetu, 8.848 metara visokog Mont Everesta.

2001. - SAD i Velika Britanija su počele vazdušne napade na Avganistan zbog odbijanja avganistanskih vlasti da izruče Osamu bin Ladena. Američke vlasti optužile su Ladena za teroristički napad izvršen 11. septembra na Svetski trgovinski centar u Njujorku i zgradu Pentagona kada je poginulo nekoliko hiljada ljudi.



Rođenja
1885. - Nils Henrik David Bor, danski atomski fizičar.
1880. - Paul Hauser, nacistički oficir. († 1972.)
1900. - Hajnrih Himler, nemački vojskovođa. († 1945.)
1914. - Mihailo Lalić, jugoslovenski autor ratne proze.
1931. - Dezmond Tutu, južnoafrički nadbiskup, borac protiv aparthejda.
1981. - Ana Franić, srpska glumica.

Smrti
929 - Karlo III Prosti, francuski kralj (*879.)
1849. - Edgar Alan Po, američki pisac.
1956. - Klarens Birdsej, američki pronalazač. (*1886).
1959. - Mario Lanca, američki operski pevač i filmski glumac italijanskog porekla.



Izvor: Wikipedia