138 - Umro je rimski car Hadrijan . Tokom vladavine od 117. izvršio je značajne reforme u Rimskom carstvu i utvrdio granice u Germaniji i Britaniji, gde je podigao bedem (Hadrijanov bedem) za zaštitu od upada Škota. Bio je veliki poštovalac grčke kulture i pokrovitelj umetnosti, pisao je stihove, vajao i slikao.

1099 - Umro je španski nacionalni junak El Sid (Rodrigo Diaz de Bivar), legendarna ličnost španske epske poezije, glavni lik Kornejeve tragedije "Sid" i Masneove opere.

1509 - Rođen je švajcarski teolog francuskog porekla Žan Kalvin, vođa frakcije protestantizma u Ženevi (kalvinizam), koja je imala mnogobrojne pristalice u evropskim zemljama, posebno u Francuskoj (hugenoti), i izazvala velike društvene potrese. Njegovo delo "Temelji hiršćanstva" (1536) postalo je priručnik protestantske doktrine.

1584 - Po nalogu španskog dvora ubijen je holandski princ od Oranža Vilem I Ćutljivi, borac protiv španske prevlasti i prvi nasledni namesnik (1581) Holandije.

1609 - U Minhenu je osnovana Katolička liga kao odgovor na osnivanje Protestantske unije (1608), što je pojačalo tenzije u Nemačkoj koje su dovele do izbijanja Tridesetogodišnjeg rata (1618-48) u centralnoj Evropi.

1774 - Nakon šestogodišnjeg rata, Rusija i Turska sklopile su Kučuk-Kajnardžijski mir kojim je Turska izgubila Krim, prihvatila rusko-tursku granicu na Bugu i priznala Rusiji pokroviteljska prava nad Vlaškom i Moldavijom, kao i nad pravoslavnim podanicima u Turskoj.

1830 - Na Antilima je rođen francuski slikar i grafičar Kamij Pisaro, jedan od učesnika prve izložbe impresionista u Parizu 1874. U kasnoj fazi opredelio se za poentilizam Seraa i Sinjaka.

1834 - Rođen je češki pisac Jan Neruda, predvodnik generacije "majevaca" - književnika koji su, okupljeni oko časopisa "Maj", promovisali češki književni realizam ("Malostranske pripovetke", "Arabeska", "Železnički radnici", zbirke pesama "Prosti motivi", "Kosmičke pesme", "Balade i romanse").

1856 - U selu Smiljani, kod Gospića u Hrvatskoj, rođen je Nikola Tesla, naučnik i pronalazač na polju elektrotehnike i radio-tehnike. Od 1884. do smrti 1943. živeo je u SAD. Patentirao je oko 700 pronalazaka od kojih nekoliko desetina ima široku primenu, među kojima je i serija izuma (1896-1914) koji čine temelj savremene radio-tehnike.

1871 - Rođen je francuski pisac Marsel Prust čije je delo "U traganju za izgubljenim vremenom" ostavilo dubok trag ne samo u Francuskoj već i u evropskoj književnosti 20. veka, i izvršilo veliki uticaj na mnoge književnike.

1895 - Rođen je nemački kompozitor Karl Orf , autor popularne scenske kantate "Karmina Burana". Bavio se i pedagoškim radom, a u nastavu je uveo tzv. Orfov instrumentarij, sačinjen od grupe instrumenata prilagođenih deci.

1897 - U borbi za prevlast na području gornjeg Nila, francuske trupe zaposele su Fešoude (Kodok) u Sudanu, što je izazvalo ozbiljnu krizu u anglo-francuskim odnosima. Kompromisnim rešenjem 1899. godine, Francuska je dobila zapadni Sudan, a dolina Nila ostala je pod britanskom kontrolom.

1940 - Napadom najmanje 70 nemačkih bombardera na ciljeve u južnom Velsu, u Drugom svetskom ratu počela je Bitka za Britaniju. Pobeda britanskog vazduhoplovstva u septembru prisilila je Nemce da definitivno odustanu od invazije na Veliku Britaniju.

1940 - Francuska Narodna skupština poverila je vlast maršalu Anriju Petenu, koji je tokom Drugog sveskog rata predvodio kolaboracionističku vladu sa sedištem u Višiju.

1943 - Anglo-američke trupe u Drugom svetskom ratu iskrcale su se na Siciliju.

1953 - Sovjetski lider Nikita Hruščov smenio je ministra unutrašnjih poslova Lavrentija Beriju, bliskog Staljinovog saradnika i egzekutora u staljinističkim čistkama. Berija je kasnije uhapšen, osuđen na smrt i streljan.

1962 - Iz Kejp Kaneverala lansiran je prvi američki telekomunikacioni satelit "Telstar", koji je omogućio prenos TV programa preko Atlantskog okeana.

1973 - Bahamska ostrva su stekla nezavisnost u okviru Britanskog Komonvelta, posle 190 godina britanske kolonijalne vladavine.

1976 - Zbog pucanja ventila u hemijskoj fabrici "Ikmeza" u blizini Milana, oblak hemijskih materija, među kojima i dioksina, teško je zagadio četiri opštine - Seveza, Meda, Dezio i Čezena. To je bila prva ekološka nesreća te vrste u Evropi.

1992 - Američki sud osudio je bivšeg panamskog diktatora Manuela Norijegu na 40 godina zatvora jer je dozvolio krijumčarenje droge u Panami.

1994 - Leonid Kučma pobedio je na predsedničkim izborima u Ukrajini.

1995 - Vojne vlasti oslobodile su iz šestogodišnjeg kućnog pritvora vođu burmanske opozicije i dobitnicu Nobelove nagrade za mir Aung San Su Chi.

1999 - Šest afričkih vlada potpisalo je sporazum o prekidu vatre, čime je okončan građanski rat u Demokratskoj Republici Kongo. Sporazum je potpisan bez učešća pobunjeničkih grupa involviranih u sukobe.

2000 - U gomili smeća koja se srušila na sirotinjsko naselje, nazvano Obećana zemlja, u Manili (Filipini) stradalo je više od 200 ljudi.

2006 - Lider čečenskih separatista Šamil Basajev ubijen je u Ingušetiji, ruskoj republici koja se graniči sa Čečenijom. Bio je najtraženiji čovek u Rusiji zbog terorizma i masovnih ubistava, a 2003. su ga SAD i UN uključile u spisak međunarodnih terorista.

 

1533. Papa Klement VII ekskomunicirao engleskog kralja Henrija VIII, odbivši prethodno da poništi njegov brak s Katarinom Aragonskom i ozakoni vezu sa Anom Bolen. Brak u maju 1533. poništio kenterberijski nadbiskup Tomas Krenmer, kralj 1534. osnovao Anglikansku crkvu i proglasio se za njenog poglavara.

1690. U bici kod Bojna, u Slavnoj revoluciji, engleski kralj Vilijam III Oranski pobedio katoličke snage Džejmsa II. Taj dan protestanti u Severnoj Irskoj, oranžisti, obeležavaju nizom parada i marševa.

1844. Rođen Petar I Karađorđević, kralj Srbije i Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca. Za kralja Srbije izabran posle majskog prevrata 1903, u kom su ubijeni kralj Aleksandar Obrenović i kraljica Draga Mašin. Tokom vladavine poštovao ustav i parlamentarnu demokratiju, u spoljnoj politici oslanjao se na Rusiju, Francusku i Veliku Britaniju.

1871. Rođen hrvatski političar i pisac Stjepan Radić, osnivač Hrvatske seljačke stranke, ministar prosvete u Vladi Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca od novembra 1925. do februara 1927, kada njegova stranka prelazi u opoziciju. Umro od povreda u atentatu koji je nad njim i dva poslanika HSS-a u Skupštini u Beogradu 20. juna 1928. izvršio radikalski poslanik Puniša Račić.

1876. U crnogorsko-turskom ratu Crnogorci u bici na Fundini, u Kučima, pobedili tursku vojsku.

1920. Rođen američki filmski i pozorišni glumac ruskog porekla Taiđe Kan, poznat kao Jul Briner. Igrao u mnogim filmovima, Oskara dobio za ulogu u filmu "Kralj i ja".

1921. Mongolija proglasila nezavisnost pod nazivom Narodna Republika Mongolija.

1921. Održano prvo zvanično prvenstvo Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca u vaterpolu. Pobedilo Somborsko sportsko društvo.

1935. Umro francuski oficir Alfred Drajfus. Suđenje na kom je optužen za izdaju, 1894, uzazvalo oštre podele na relaciji republikanci-rojalisti. Drajfus, na osnovu lažnih dokaza, osuđen na doživotnu robiju, rehabilitovan 1906.

1937. Umro američki kompozitor Džordž Geršvin. U klasičnu muziku uneo elemente popularne muzike, crnačkih duhovnih pesama i bluza.

1960. Premijer provincije Katanga u Kongu Moiz Čombe proglasio nezavisnost te pokrajine. Počeli višegodišnji nemiri u toj afričkoj zemlji.

1978. U eksploziji cisterne s tečnim gasom u španskom mediteranskom turističkom kampu u mestu San Karlos de la Rapita poginulo 200 osoba.

1979. Vasionska stanica SAD Skajlab, posle šest godina kruženja oko Zemlje, raspala se pri prizemljenju.

1982. U Beogradu umro jugoslovenski pisac Mehmed Meša Selimović, član Srpske akademije nauka i umetnosti. Posle Drugog svetskog rata direktor Drame Narodnog pozorišta u Sarajevu, umetnički direktor Bosna-filma i glavni urednik Svjetlosti.

1987. Ujedinjene nacije za petomilijarditog stanovnika planete proglasile dečaka rođenog u Zagrebu Mateja Gaspara.

1989. Umro engleski pozorišni i filmski glumac, režiser i producent Lorens Olivije. Jedan od najboljih tumača likova Vilijama Šekspira, prvi glumac kom je dodeljena plemićka titula. Dobitnik najviše nagrada Emi za TV stvaralaštvo, nagrađivan na festivalu u Kanu, dobio Oskara za film Hamlet.

1991. Avion s hodočasnicima iz Nigerije srušio se u Džedi, u Saudijskoj Arabiji. Poginuli svi putnici i članovi posade, 261 osoba.

1995. Snage bosanskih Srba zauzele Srebrenicu, potom Žepu, 25.jula. Više od 30.000 ljudi, uglavnom žena i dece, prebačeno na teritoriju pod kontrolom vlade u Sarajevu. Snage bosanskih Srba kasnije optužene da su na tom području izvršile ratni zločin i da je ubijeno oko 8.000 bosanskih Muslimana.

1995. U Francuskoj umro general Gojko Nikoliš, lekar, narodni heroj, španski borac i član SANU.

1996. Sudsko veće Haškog tribunala potvrdilo optužnice za ratne zločine i genocid protiv lidera bosanskih Srba Radovana Karadžića i vojnog komandanta Ratka Mladića. Sud za njima raspisao međunarodne poternice.

2000. Uz posredovanje predsednika SAD Bila Klintona, u Kejmp Dejvidu počeli pregovori premijera Izraela Ehuda Baraka i palestinskog vođe Jasera Arafata o suverenitetu nad Jerusalimom.

2001. U Kambodži odobren zakon koji bi omogućio suđenje bivšim liderima Crvenih Kmera, tokom čije vladavine je ubijeno 1,7 miliona ljudi.

2002. Parlament Italije odobrio muškim naslednicima krune da se vrate u zemlju. Okončan 56 godina dugo izbeglištvo kraljevske porodice zbog optužbi da je sarađivala s fašistima.

2004. Na devetu godišnjicu masakra u Srebrenici, u Memorijalnom centru Potočari sahranjeni posmrtni ostaci 338 ubijenih u leto 1995. U tom centru do tada pokopano 989 identifikovanih tela.

100. p.n.e. Rođen je rimski vojskovođa, pisac i državnik Gaj Julije Cezar, jedna od najčuvenijih ličnosti svetske istorije. Posle pobede nad svojim suparnicima postao
je diktator Rima. Ubijen je u zaveri pristalica republikanskog uređenja u Senatu 15. marta 44. p.n.e. kada je bio na vrhuncu moći. Njegovi zapisi iz galskih ratova spadaju u remek dela stare rimske književnosti. Uveo je Julijanski kalendar kojim se i danas služe neke pravoslavne crkve.

1191. Engleski kralj Ričard lavljeg srca zauzeo je u Trećem krstaškom ratu grad Akru.

1536. Umro je holandski humanista, filozof i filolog Erazmo Roterdamski, kritičar papske države i zloupotreba crkve. Svoje poglede na duhovne, crkvene i društvene prilike izneo je u satiričnom delu "Pohvala ludosti", a njegov spis "De ratione studii" prvi je sistematski program humanističkog školskog obrazovanja.

1543. Engleski kralj Henri VIII oženio se šesti,poslednji put, Katarinom Par, udovicom lorda Latimera.

1682. Umro je francuski astronom Žan Pikar. Prvi je precizno izmerio stepen meridijanskog luka i omogućio tačnije izračunavanje poluprečnika Zemlje. Pokrenuo je 1679. astronomski almanah "Connaissance des Temps".

1806. U Parizu je formirana Rajnska konfederacija u koju je ušlo 16 nemačkih država pod protektoratom Napoleonove Francuske. To je značilo i kraj Svetog Rimskog Carstva Nemačke, koje je ukinuto 6. avgusta kada se Franc I Habsburg odrekao carske nemačke krune. Konfederacija se raspala 1813. nakon Napoleonovog poraza u bici kod
Lajpciga.

1854. Rođen je američki izumitelj i industrijalac Džordž Istman. Osnovao je kompaniju "Kodak" koja je godinama držala monopol u industriji kamera i filma.

1884. Rođen je italijanski slikar i vajar Amadeo Modiljani. Dobar deo života proveo je u Parizu (1906-20), gde se uklopio u savremene likovne tokove "Pariske škole", a
proslavio se portretima i ženskim aktovima stilizovanim u izdužene forme.

1904. Rođen je čileanski pisac i diplomata Pablo Neruda,dobitnik Nobelove nagrade za književnost 1971. Hrabro se suprotstavio uvođenju Pinočeove diktature, a njegova sahrana iste, 1973. godine, pretvorila se u manifestaciju čileanskih antifašista.
("Dvadeset ljubavnih i jedna očajna", "Pokušaj beskonačnog čoveka", "Španija u srcu", "Elementarne ode").

1910. U avionskoj nesreći poginuo je engleski proizvođač automobila i pilot Čarls Stjuart Rols, koji je s Frederikom Henrijem Rojsom 1906. osnovao kompaniju za proizvodnju automobila "Rols-Rojs".

1920. Zvanično je otvoren Panamski kanal, šest godina nakon što je kroz njega prošao prvi brod.

1941. Nakon napada Nemačke na SSSR u Drugom svetskom ratu,sovjetska vlada i Velika Britanija potpisali su u Moskvi sporazum o uzajamnoj pomoći i zajedničkoj borbi protiv nacističke Nemačke.

1941. Na Cetinju je u Drugom svetskom ratu proglašena suverena i nezavisna Crna Gora pod protektoratom fašističke Italije.

1960. Francuska je priznala nezavisnost kolonija u Africi - Dahomeja, Nigera, Gornje Volte, Obale Slonovače, Čada, Centralne Afrike i Konga.

1979. Gilbertova Ostrva u Tihom okeanu stekla su nezavisnost uokviru Britanskog komonvelta pod nazivom Republika Kiribati, posle 87 godina britanske kolonijalne uprave.

1984. Umro je srpski pisac i diplomata Marko Ristić, istaknuti teoretičar beogradske nadrealističke grupe i jedan od predstavnika moderne i avangarde u srpskoj i jugoslovenskoj književnosti između dva svetska rata. Od 1945. do 1951. bio je jugoslovenski ambasador u Parizu ("Od sreće i od sna", "Bez mere",
"Nox microcosmica").

1993. Zemljotres na severu Japana aktivirao je klizišta i pokrenuo džinovske morske talase, u kojima je oko 200 ljudi izgubilo život.

1997. Kubanska vlada je, nakon laboratorijskih ispitivanja,potvrdila autentičnost posmrtnih ostataka legendarnog gerilskog vođe Ernesta Če Gevare, pronađenih u Boliviji, gde je ubijen, a potom prebačen na Kubu, na osnovu sporazuma vlada dveju zemalja.

1998. Francuska je pobedom nad Brazilom (3:0) u Parizu u finalu svetskog fudbalskog prvenstva, prvi put postala prvak sveta u fudbalu.

2000. U Topoli je umro princ Tomislav Karađorđević, sin kralja Aleksandra I i brat kralja Petra II. Njegova sahrana 16. jula u porodičnoj grobnici na Oplencu okupila je skoro celu porodicu Karađorđević, koja je živela u inostranstvu od Drugog svetskog rata, kada su nove komunističke vlasti zabranile kralju i članovima njegove porodice povratak u zemlju. Princ Aleksandar Karađorđević, sin kralja Petra II, vratio se s porodicom u SRJ 2001, a odlukom Savezne vlade 12. jula porodici Karađorđević je dat na korišćenje dvorski kompleks na Dedinju.

2001. SAD su objavile crnu listu zemalja koje nisu počele borbu protiv trgovine ljudima. Na tom spisku nalaze se 23 zemlje, uključujući Izrael, Grčku i Saudijsku Arabiju.

2001. Bivši bugarski car Simeon II Saks Koburg prihvatio je kandidaturu za premijera. Na tu dužnost je zvanično izabran u parlamentu 24. jula.

2003. Savet bezbednosti UN produžio je mandat međunarodnim mirovnim snagama u BiH (Sfor) za godinu dana i zatražio da svi optuženi za ratne zločine budu privedeni pravdi. Snage Sfora razmeštene su u BiH u januaru 1996.

2003. Umro je legendarni saksofonista i džez kompozitor Beni Karter. Tokom svoje 60-godišnje karijere nastupao je s brojnim istaknutim džez muzičarima, a dela u njegovom aranžmanu izvodili su najslavniji džez sastavi koje su predvodili Djuk Elington, Beni Gudman, Čik Veb i Glen Miler.

2004. Francuska i Irak obnovili su diplomatske odnose prekinute pre 13 godina zbog iračke invazije na Kuvajt.

2006. U napadu na izraelski vojni punkt na granici između Libana i Izraela gerilci Hezbolaha oteli su dva izraelska vojnika. Akcije Hezbolaha i žestoki odgovor Izraela izazvali su novi rat u Libanu, koji je trajao do 14. avgusta kada je nastupilo primirje. Tokom sukoba poginulo je 1.100 Libanaca, mahom civila i 154 Izraelaca, uglavnom vojnika.

2008. Umro je poznati američki kardiolog i jedan od najpoznatijih svetskih hirurga 20. veka, Majkl Debejki, koji je prvi izveo mnoge hiruške zahvate, poput ugrađivanja bajpasa. Tokom sedam decenija duge karijere uveo je nove hiruške metode lečenja i začetnik je moderne kardiološke hirurgije. Operisao je brojne poznate ličnosti među kojima su i tri americka predsednika (Džon Kenedi, Lindon Džekson, Ričard Nikson), ruski predsednik Boris Jeljcin, jordanski kralj Husein, ali i poznate holivudske zvezde.

1793. Ubijen je Žan Pol Mara , jedan od glavnih vodja Francuske revolucije i lider montanjara. Ubistvo je izvršila Šarlot Korde, koja je četiri dana kasnije pogubljena na giljotini.

1822. U ratu Grčke za nezavisnost grčka vojska pobedila je turske snage kod Termopilskog klanca.

1837. Kraljica Viktorija I preselila se u Bakingamsku palatu u Londonu, kao prvi britanski monarh koji će živeti u toj palati.

1878. Završen je Berlinski kongres na kojem su evropske sile (Nemačka, Austro-Ugarska, Rusija, Engleska i Francuska) uspostavile novi odnos snaga na jugoistoku Evrope. Revidiran je Sanstefanski mirovni ugovor zaključen izmedju Rusije i Turske 3. marta, Srbija i Crna Gora stekle su medjunarodno priznanje i znatno su proširile svoje teritorije, a Austro-Ugarska je dobila pravo da okupira Bosnu i Hercegovinu.

1919. Britanski vazdušni brod (dirižabl) R34 sleteo je u Norfolk i time završio prvi let preko Atlantika, od Britanije do SAD i natrag. Putovanje je trajalo 182 sata efektivnog leta.

1930. U glavnom gradu Urugvaja Montevideu počelo je Prvo svetsko fudbalsko prvenstvo na kojem je učestvovalo 13 timova, medju kojima i jugoslovenski.

1941. U Crnoj Gori je podignut ustanak protiv italijanskog okupatora. Od početka Drugog svetskog rata to je bio najveći opštenarodni ustanak u okupiranoj Evropi.

1943. - Pobedom sovjetske vojske okončana je ključna faza Kurske bitke u Drugom svetskom ratu, najveće tenkovske bitke u istoriji, u kojoj je učestvovalo oko 6.000 tenkova. Nemci su izgubili 2.900 tenkova, a poginulo je i ranjeno najmanje 230.000 vojnika.

1944. Sovjetske trupe počele su u Drugom svetskom ratu ofanzivu na Pribaltik i zauzele grad Viljnus u Litvaniji.

1951. U Los Andjelesu je umro austrijski kompozitor Arnold Šenberg . Kao začetnik Bečke atonalne škole, pobornik ekspresionizma u muzici i tvorac novog načina komponovanja - dodekafonije, bitno je uticao na razvoj muzike 20. veka (opera "Mojsije i Aron", simfonijska poema "Peleas i Melisandra", kantate "Gurelider", "Preživeli iz Varšave").

1975. Iz Kejp Kanaverala u Floridi lansiran je američki svemirski brod "Apolo", koji je učestvovao u prvoj sovjetsko-američkoj misiji u svemiru.

1977. Zbog nestanka struje Njujork je bio u potpunom mraku, posle čega je policija uhapsila 3.000 pljačkaša.

1985. Na stadionima u Londonu i Filadelfiji istovremeno su održani humanitarni rok koncerti "Live Aid" koje je organizovao Bob Geldof za pomoć gladnima u Africi. Prikupljeno je preko 60 miliona dolara, a TV prenos koncerata pratilo je oko milijardu i po gledalaca širom sveta.

1985. Sovjetski atletičar Sergej Bubka postigao je novi svetski rekord u skoku sa motkom kada je u Parizu prvi put preskočio šest metara.

1992. Preuzimajući dužnost premijera Izraela, Jicak Rabin je izrazio spremnost da poseti prestonice arapskih zemalja radi postizanja mira na Bliskom istoku.

1995. Na Cetinju je pred oko 300 vernika proglašena autokefalna Crnogorska pravoslavna crkva, koju nije priznala nijedna pravoslavna crkva u svetu.

1996. Održan je "Love Parade" festival na kojem je oko pola miliona rejvera igralo ulicama Berlina uz tehno muziku. To je bio najveći javni skup u tom gradu posle Drugog svetskog rata.

1999. Više hiljada iranskih studenata sukobilo se sa policijom u centru Teherana, protestujući zbog odluke vlasti o zabrani svih mitinga i nezvaničnih okupljanja.

2000. Policija UN na Kosovu zvanično je saopštila da se tokom prvih šest meseci 2000. u regionu Kosova desilo više od 1.900 incidenta, da je ubijeno 19 ljudi i da je izvršeno niz kriminalnih radnji - napada, otmica, silovanja i podmetanja požara.

2001. Pakistanski predsednik general Pervez Mušaraf stigao je u Indiju na samit posvećen smirivanju odnosa izmedju ova dva nuklearno
naoružana suseda (Pakistana i Indije).

2001. Kina je osudila kinesko-američkog naučnika Li Šaomina zbog špijuniranja u korist Tajvana i naredila njegovu deportaciju. SAD su zatražile od Kine da razreši slučajeve i ostalih pet zatvorenih naučnika, američkih državljana.

2003. Kuvajtski emir šeik Džaber Al Ahmed Al Sabah doneo je dekret kojim se odvaja mandat premijera od krune, po prvi put od kada je Kuvajt stekao nezavisnost (1961).

2008. U saobraćajnoj nesreći u Poljskoj poginuo je bivši šef poljske diplomatije i nekadašnji slavni antikomunistički disident Bronjislav Germek.

 

1223. Umro francuski kralj Filip II Avgust. Vladavinu počeo 1179. uspešnim ratovanjem protiv Engleza, od kojih je preuzeo posede u zapadnoj Francuskoj, a pobedom nad englesko-nemačkom vojskom proširio teritoriju Francuske. Učestvovao u Trećem krstaškom ratu.

1602. Rođen francuski državnik italijanskog porekla Žil Mazaren, naslednik kardinala Rišeljea na dvoru Luja XIII. Za vreme regentstva Ane Austrijske, majke Luja XIV, imao punu vlast i kao vešt diplomata postavio temelje francuske nadmoći u Evropi, najviše izražene u vreme vladavine Luja XIV.

1789. Masa zauzela zloglasni zatvor Bastilju u Parizu, simbol francuske monarhije. Taj dan smatra se početkom Francuske buržoaske revolucije, prekretnice u evropskoj istoriji. U Francuskoj se slavi kao nacionalni praznik.

1817. Umrla francuska književnica Ana Lujza Neker, Madam de Stal. Knjigom "O Nemačkoj" dala značajan doprinos teoriji francuskog i evropskog romantizma. Njen salon u Parizu bio je čuveno mesto okupljanja intelektualaca tog vremena.

1867. Alfred Nobel, pronalazač dinamita, prvi put demonstrirao svoj izum u kamenolomu kod engleskog grada Redhil.

1887. Umro nemački industrijalac i proizvođač oružja Alfred Krup. Prvi počeo da proizvodi topove od livenog čelika i stekao monopol u snabdevanju pruske armije, stvarajući pri tom moćni metalurški koncern Krup.

1889. U Parizu održan međunarodni socijalistički kongres, u organizaciji marksističkih partija Nemačke i Francuske. Osnovana Druga internacionala, donete rezolucije o osmočasovnom radnom danu i o proslavi 1. maja kao dana međunarodne solidarnosti radnika.

1901. U Beogradu svečano otvoreno prvo radničko pozorište u Srbiji. Predstave izvođene u kafani Radnička kasina, na uglu Dečanske i današnje Nušićeve ulice.

1902. U Sarajevu osnovano srpsko kulturno-prosvetno društvo Prosvjeta.

1904. Rođen američki pisac, poreklom poljski Jevrejin, Isak Baševis Singer, dobitnik Nobelove nagrade za književnost 1978.
1913. Rođen američki političar Lesli Linč King Junior, poznat kao Džerald Ford, predsednik SAD od 1974, kada je, sa mesta potpredsednika, zamenio Ričarda Niksona, koji je zbog afere Votergejt podneo ostavku. Na predsedničkim izborima 1976. pobedio ga Džimi Karter.

1918. Rođen švedski filmski i pozorišni režiser i scenarista Ingmar Bergman, jedan od najznačajnijih filmskih stvaralaca XX veka, dobitnik tri Oskara.

1933. U Nemačkoj, nacionalsocijalisti, koji su s Hitlerom došli na vlast u januaru, zabranili sve opozicione partije.

1958. U Iraku izvršen vojni udar u kom su ubijeni kralj Fejsal II i premijer Nuri el Said. Irak proglašen za republiku, vlast preuzeo general Abdul Karim Kasim.

1959. Prvi brod na atomski pogon USS Long Beach porinut u Kvinsiju, u Masačusetsu. Brod je imao dva nuklearna reaktora i postizao je brzinu od 30 čvorova na sat.

1965. Američki satelit Mariner 4, lansiran 1964, napravio prve fotografije Marsa.

1976. Kineski graditelji završili železničku prugu Tanzam, vezu Zambije i luke Dar es Salam u Tanzaniji.

1992. Milan Panić, američki biznismen srpskog porekla, izabran za prvog premijera Savezne Republike Jugoslavije.

1997. Haški tribunal osudio bosanskog Srbina Dušana Tadića na 20 godina zatvora zbog učešća u etničkom čišćenju bosanskih muslimana 1992. na području Prijedora, u severozapadnoj Bosni.

1998. U 89. godini umro Ričard Mekdonald, vlasnik restorana Mekdonalds. Prokrčio put konceptu brze hrane i razvio ga u najveći lanac restorana u svetu.

1999. Obnovljeni avio-letovi Argentina - Foklandska ostrva, prvi put posle Foklanskog rata 1982.

2000. SAD i Vijetnam sklopili, 25 godina po završetku Vijetnamskog rata, trgovinski ugovor koji je Hanoju otvorio put u Svetsku trgovinsku organizaciju.

2000. Sud u Majamiju obavezao najveće američke proizvođače cigareta da plate 145 milijardi dolara na ime odštete pušačima u Floridi zbog ugrožavanja njihovog zdravlja.

2001. Vlada Srbije saopštila da je u akumulacionom jezeru hidroelektrane Perućac otkriven kamion-hladnjača u kom je nađeno 50 do 60 leševa, za koje se pretpostavlja da su žrtve sukoba na Kosovu 1999.

2002. Pripadnik neonacističkog pokreta pucao na predsednika Francuske Žaka Širaka na proslavi nacionalnog praznika. Širak nije povređen, napadač uhvaćen, parada nastavljena.

 

1099 - Krstaši su u Prvom krstaškom ratu osvojili Jerusalim i razorili ga. Grad je posle rimskog razaranja 70. godine obnovio rimski car Hadrijan i pretvorio ga u rimsku vojnu koloniju, a 638. došao je pod vlast Arapa i postao muslimansko sveto mesto. Arapi su ga preoteli od krstaša 1187.

1291 - Umro je nemački car Rudolf I Habsburg, osnivač istoimene dinastije. Po olasku na presto (1273.) dao je rođacima Austriju, Štajersku, Kranjsku, Korušku i Tirol, koje su postale habsburške nasledne zemlje. Time je udario temelje moći habsburške monarhije.

1410 - Litvansko-poljski kralj Vladislav II Jagjelo pobedio je, uz pomoć čeških najamnika, Nemački viteški red (Tevtonski red) u bici kod Tanenberga, i proširio poljsko-litvansku državu.

1606 - Rođen je Holanđanin Harmens van Rijn Rembrant, jedan od najvećih majstora u istoriji slikarstva. Uradio je oko 650 uljanih slika, oko 300 gravira i oko 2.000 crteža, uključujući remek-dela "Noćna straža", "Izgubljeni sin", "Čas anatomije doktora Tulpa".

1795 - Marseljeza je zvanično prihvaćena za himnu Francuske.

1865 - U Dablinu je rođen britanski političar i novinski magnat Alfred Nortklif, vlasnik i jedan od osnivača listova "Daily Mirror", "Daily Mail" i "The Times". Ujedinjavanjem više listova i časopisa osnovao je 1905. "Associated Newspaper" što je narednih dvadest godina bio najuticajniji novinski koncern u Evropi.

1869 - Francuz Ipolit Mež Muri patentirao je margarin.

1904 - Umro je Rus Anton Pavlovič Čehov, jedan od najznačajnijih pripovedača i dramskih pisaca svetske književnosti. Kao dramski pisac smatra se nenadmašnim majstorom atmosfere i dijaloga. Njegove drame i danas su na repertoarima
svetskih pozorišta ("Galeb", "Tri sestre", "Višnjik").

1918 - Opštom ofanzivom snaga Osovine pod komandom nemačkog generala Eriha fon Ludendorfa počela je druga bitka na Marni u Prvom svetskom ratu. To je bio poslednji pokušaj Nemačke da nadvlada savezničke snage na zapadnom frontu.

1929 - Umro je austrijski pisac Hugo fon Hofmanstal, proslavljeni autor libreta za opere Riharda Štrausa ("Kavaljer s ružom", "Arijadna na Nasosu","Žena bez senke").

1937 - Pušten je u saobraćaj kanal Moskva-Volga, dugačak 128 kilometara, dubok 5,5 i širok 85 metara, čime je regulisana reka, a grad Moskva dobio luku povezanu sa pet mora.

1941 - U bici kod Orše u Drugom svetskom ratu, sovjetska vojska prvi put je upotrebila plotunsko raketno oružje, nazvano "kaćuša".

1958 - Američke snage iskrcale su se u Libanu i intervenisale na zahtev predsednika Kamija Šamuna, omogućivši mu da se ponovo kandiduje za šefa države.

1968 - Uspostavljen je prvi direktni putnički avio-saobraćaj između SAD i SSSR. Na liniji Moskva-Njujork leteli su avioni "Aeroflota" i "Pan Amerikena".

1974 - Na Kipru je vojnim udarom grupe grčkih oficira u Nacionalnoj gardi, pristalica aneksije Grčkoj, oboren predsednik i arhiepiskop Makarios, a vlast je preuzeo Nikos Sampson, bivši lider oslobodilačkog pokreta EOK. To je bio povod Turskoj da ubrzo okupira severnu trećinu Kipra.

1975 - Sovjetski i američki vasionski brodovi "Sojuz 19" i "Apolo 18" lansirani su u orbitu oko Zemlje, u okviru zajedničkog programa kojim je predviđeno njihovo spajanje u svemiru.

1983 - U napadu jermenskih terorista na prostorije turske vazduhoplovne kompanije na pariskom aerodromu "Orli", šest ljudi je poginulo, a 48 ranjeno.

1992 - U organizaciji Građanskog saveza Srbije i Centra za antiratnu akciju ispred Savezne skupštine u Beogradu održane su demonstracije protiv diskriminacije i pretnje pripadnicima drugih nacionalnosti pod nazivom "Žuta traka". Povod je bilo prisilno iseljavanje Hrvata iz vojvođanskog sela Hrtkovci.

1995 - Vojska Šri Lanke okončala je najveću ofanzivu od 1987. protiv tamilskih pobunjenika, tokom koje je poginulo najmanje 300 ljudi.

1997 - U Majami Biču na Floridi ubijen je Đani Versače, italijanski modni kreator, jedna od vrhunskih modnih kreatora 20. veka.

1999 - Po ulasku međunarodnih mirovnih snaga na Kosovo, u Prištinu je stigao šef civilne administracije UN Bernar Kušner, a vojni zvaničnici proglasili su Kosovo jednim od najopasnijih mesta na svetu zbog velikog broja mina koje su postavile sve strane u ratu.

2000 - Zimbabve je ponovo zakonom uredio status crnih seljaka na farmama belaca.

2003 - Umro je Hjum Kronin, brodvejski i holivudski glumac koji se prvi put na filmu pojavio 1943. godine u Hičkokovoj "Senci sumnje", a igrao i u filmovima "Poštar uvek zvoni dvaput", "Dvanaest besnih ljudi" i "Čaura".

2004 - Bivši ministar finansija Ruande Emanuel Ndindabahizi osuđen je na doživotni zatvor zbog učešća u genocide 1994. godine.

2005 - Veće Okružnog suda u Beogradu osudilo je četvoricu pripadnika paravojne formacije "Osvetnici" (Milana Lukića, Olivera Krsmanovića, Dragutina Dragićevića i Đorđa Ševića) na ukupno 75 godina zatvora zbog ratnog zločina otmice i ubistva 16 građana muslimanske nacionalnosti iz mesta Sjeverin.

622 - Istoričari smatraju da ovim datumom počinje prva godina islamske ere, odnosno dan kada je Muhamed, sa svojim pristalicama napustio Meku da bi osnovao prvi centar nove vere u Medini.

1054 - Zbog sukoba oko pitanja da li rimski papa ima primat među hrišćanskim poglavarima, došlo je do raskola između rimske i carigradske hrišćanske crkve. Spor je kasnije doveo do "velike šizme" i stvorene su dve crkve - istočnopravoslavna i zapadna rimokatolička.

1533 - Prema naredbi španskog osvajača Fransiska Pizara (Francisco Pizarro), ubijen je car Inka Atahualpa, iako je dao traženi otkup - jednu sobu punu zlata i dve pune srebra.

1661 - Stokholmska banka izdala je prve papirne novčanice u Evropi.

1723 - Rođen je engleski slikar Džošua Rejnolds (JoshuaReynolds), jedan od najvećih portretista u istoriji slikarstva, prvi predsednik Kraljevske umetničke akademije (1768) i dvorski slikar od 1784. Izradio je oko 2.000 portreta i snažno uticao na generacije engleskih portretista.

1858 - Rođen je srpski vojvoda Petar Bojović, čuveni vojskovođa u ratovima 1912-18. Zaslužan je za pobede u Prvom balkanskom ratu nad turskom vojskom u bitkama kod Kumanova i Bitolja (1912), a u Drugom balkanskom ratu za uspeh u bici kod Bregalnice (1913) nad bugarskom vojskom. Za uspehe u Prvom svetskom ratu dobio je čin vojvode. Kao komandant Prve armije, 1. novembra 1918. Oslobodio je Beograd. Umro je 1945. godine u Beogradu i sahranjen je bez vojnih počasti.

1861 - Osnovano je Srpsko narodno pozorište u Novom Sadu.

1867 - Francuski vrtlar Žozef Monije (Joseph Monier) patentirao je u Parizu armirani beton.

1872 - Rođen je norveški istraživač Rual Amundsen (Roald) prvi čovek koji stigao na Južni pol (1911). Poginuo je u junu 1928. u avionskoj nesreći, pokušavajući da pronađe nestalu italijansku ekspediciju koja je krenula ka Severnom polu.

1890 - Umro je švajcarski pisac Gotfrid Keler (Gottfried Keller) najveći pripovedač nemačkog govornog područja u Švajcarskoj ("Ljudi iz Zeldvile", "Ciriške novele", "Sedam legendi", "Epigram", "Zeleni Hajnrih", "Martin Zalander").

1896 - Umro je francuski pisac Edmon Gonkur (Edmond Goncourt) načiju je inicijativu osnovano književno društvo koje od 1903. Nosi ime braće Gonkur "Academie des Goncourt".

1917 - Osujećen je pokušaj boljševika da preuzmu vlast u Rusiji, Trocki je uhapšen, a Lenjin se povukao u ilegalu.

1918 - U Jekaterinburgu je ubijen poslednji ruski car Nikola II Romanov i članovi njegove porodice.

1925 - U Bagdadu je otvoreno zasedanje prvog izabranog parlamenta Iraka.

1935 - U Oklahoma Sitiju postavljen je prvi u svetu parking merač.

1945 - SAD su u pustinji Alamogordo, u državi Novi Meksiko, izvršile prvu probu atomske bombe, pod šifrovanim nazivom "Triniti".

1950 - Na stadionu "Marakana" u Rio de Žaneiru, Urugvaj je u finalu svetskog prvenstva pobedio Brazil sa 2:1, osvojivši drugi put svetski fudbalski šampionat. Utakmicu je pratilo 199.000 gledalaca.

1951 - Belgijski kralj Leopold III abdicirao je u korist sina Boduena (Baudouin).

1965 - Predsednici Francuke i Italije Šarl de Gol (Charles, Gaulle) i Đuzepe Saragat (Giuseppe) otvorili su 11,6 kilometara dug tunel ispod Mon Blana koji je povezao dve zemlje.

1969 - Američki vasionski brod "Apolo 11" lansiran je iz Kejp Kanaverala u istorijsku misiju ka Mesecu sa astronautima Nilom Armstrongom (Neil), Edvinom Oldrinom (Edwin Aldrin) i Majklom Kolinsom (Michael Collins).

1976 - Indonezija je anektirala bivšu portugalsku koloniju Istočni Timor kao svoju 27. pokrajinu.

1979 - Sadam Husein (Sađam Hušein) je postao predsednik Iraka.

1985 - Umro je nemački pisac Hajnrih Teodor Bel (Heinrić Theodor Boell), dobitnik Nobelove nagrade za književnost 1972, najprevođeniji nemački pisac posle Drugog svetskog rata ("Grupni portret s damom", "Mišljenje jednog klovna").

1989 - Umro je austrijski dirigent Herbert fon Karajan, jedan od najvećih dirigenata 20. veka. Od 1949. bio je dirigent Bečkog simfonijskog orkestra, od 1955. vodio je Berlinsku filharmoniju, a od 1956. do 1964. bio je direktor Bečke državne opere.

1990 - Na Filipinima je u zemljotresu poginulo više od 1.600 ljudi.

1995 - Umro je britanski pesnik Stefan Spender (Stephen). Na početku karijere nazvan je drugim Šelijem (Shelly) ("Dvadeset pesama", "Ruševine i viđenja").

1998 - Kosovski Albanci su u Prištini konstituisali paralelni kosovski parlament. Policija je, po naredbi srpskih vlasti koje su taj postupak smatrale nelegalnim, kao i majske izbore, zaposela prostorije i zaplenila dokumenta o radu parlamenta.

2000 - U Budimpešti je umro pesnik Đerđ Petri, jedan od najpoznatijih mađarskih disidenata za vreme komunističkog režima Janoša Kadara.

2001 - Predsednik Međunarodnog olimpijskog komiteta (MOK) od 1980. Huan Antonio Samaran (Juan Antonio Samaranć) penzionisan je, a potom imenovan za počasnog doživotnog predsednika MOK-a. Njega je nasledio belgijski hirurg Žak Rog (Jacques Rogge).

2001 - Kineski i ruski predsednici Đijang Cemin i Vladimir Putin potpisali su prijateljski pakt kojim su postavljeni principi partnerstva dve zemlje, a u funkciji zaštite njihovih interesa.

2003 - Vojnim pučem je svrgnuta vlada afričke ostrvske države Sao Tome i Principe dok je njen predsednik Fradike de Menezes bio u privatnoj poseti Nigeriji.

2004 - Tribunal u Hagu obelodanio je optužnicu protiv bivšeg lidera Srba u Hrvatskoj Gorana Hadžića, zbog ratnih zločina nad hrvatskih i drugim nesrpskim stanovništvom u istočnoj Slavoniji. Hadzić je od tada u bekstvu.

2004 - Na aerodromu u Tokiju uhapšen je bivši svetski prvak u šahu Bobi Fišer. U martu 2005. Fišer je otputovao na Island pošto je dobio državljanstvo te ostrvske zemlje i time izbegao deportaciju u SAD, koje ga traže više od deset godina zbog kršenja međunarodnih sankcija prema bivšoj SR Jugoslaviji, gde je 1992. odigrao šahovski meč sa Borisom Spaskim.

2004 - Umro je Čarls W. Svini (Charles Sweeney) američki pilot koji je upravljao bombarderom koji je bacio atomsku bombu na japanski grad Nagasaki 1945. godine.

2005 - UNESCO je uvrstio Mostar (BiH) na listu svetske kulturne baštine.

 

1453 - U bici kod Kastijona Francuzi su postigli odlučujuću pobedu nad Englezima, koja je dovela do okončanja Stogodišnjeg rata.

1762 - Ubijen je ruski car Petar III, tri dana nakon što je oboren sa vlasti i zatvoren. Presto je preuzela njegova supruga Katarina II Velika, koja je kasnije postala jedan od najčuvenijih ruskih vladara.

1790 - Umro je škotski ekonomista Adam Smit, uz Dejvida Rikarda, najpoznatiji predstavnik engleske klasične političke ekonomije. Postavio je osnove radne teorije vrednosti ("Bogatstvo naroda", "Teorija moralnih osećanja").

1890 - Sesil Roudz, po kojem je Rodezija dobila naziv, postao je premijer Kapske kolonije u Južnoj Africi.

1912 - Umro je francuski matematičar, fizičar i filozof Žil Anri Poenkare. Razvio je teoriju automorfnih funkcija i istraživao diferencijalne jednačine, a posebno su značajni njegovi radovi na području topologije i njegova interpretacija geometrije Lobačevskog. Objavio je oko 500 naučnih radova.

1917 - Britanska kraljevska kuća promenila je svoje ime Saks-Koburg-Gota u Vindzor zbog antinemačkog raspoloženja u Britaniji tokom Prvog svetskog rata.

1928 - Umro je srpski geolog i paleontolog Svetolik Radovanović, član Srpske kraljevske akademije, prvi ministar privrede u Srbiji (1904-05). Reformisao je srpsko rudarsko i šumarsko zakonodavstvo, a 1892. je, sa geologom Jovanom Žujovićem, osnovao Srpsko geološko društvo.

1945 - U Potsdamu je počela konferencija o posleratnoj budućnosti Evrope. Na skupu koji je okončan 2. avgusta predstavnici zemalja pobednica u Drugom svetskom ratu - SSSR-a, SAD i Velike Britanije, Staljin, Truman i Čerčil, kojeg je 28. jula zamenio novi šef britanske vlade Klement Atli, doneli su odluku o demilitarizaciji i denacifikaciji Nemačke i dogovorili su se o teritorijalnim promenama u istočnoj Evropi.

1946 - U Beogradu je pogubljen Dragoljub Draža Mihailović, general kraljevske jugoslovenske vojske i vođa četničkog pokreta u Drugom svetskom ratu.

1959 - Umrla je čuvena američka džez i bluz pevačica Bili Holidej.

1968 - U Iraku je oborena vlada Abdula Arefa, a na vlast je došlo desno krilo BAAS partije. Predsednik republike, a kasnije i vlade postao je general Ahmed Hasan al-Bakr.

1969 - U Španiji, general Fransisko Franko imenovao je za svog naslednika princa Huana Karlosa, koji je preuzeo vođstvo države 22. novembra 1975, dva dana nakon diktatorove smrti.

1973 - U Avganistanu je proglašena republika, nakon vojnog udara kojim je prekinuta četrdesetogodišnja vladavina kralja Mohameda Zahir Šaha. Predsednik je postao bivši premijer Sardar Muhamad Daud Kan.

1975 - Američki i sovjetski vasionski brodovi "Sojuz 19" i "Apolo 18" spojili su se u Zemljinoj orbiti. Komandanti letilica, Aleksej Leonov i Tom Staford, razmenili su čestitke, pri čemu je Rus govorio engleski, a Amerikanac ruski.

1979 - Diktator Nikaragve Anastasio Somoza Debajle dao je ostavku i pobegao iz zemlje, a vlast je preuzeo levičarski sandinistički pokret Danijela Ortege Saavedre.

1981 - Više od 100 ljudi je poginulo, a 550 ranjeno kada su izraelski avioni bombardovali palestinska područja Bejruta.

1984 - Lansiran je sovjetski svemirski brod "Sojuz T12", a član posade Svetlana Savickaja postala je prva žena koja je "prošetala" svemirskim prostorom izvan letelice.

1994 - Brazil je na svetskom fudbalskom prvenstvu u SAD osvojio četvrtu šampionsku titulu.

1995 - Umro je argentinski automobilski as Huan Manuel Fanđo, petostruki svetski šampion u "Formuli-1".

1996 - Američki putnički avion "Boing 747" na liniji Njujork-Pariz ekplodirao je iznad Atlantskog okeana, nakon što je poleteo sa aerodroma "Kenedi". Poginulo je svih 230 putnika i članova posade.

1998 - Posmrtni ostaci ruskog cara Nikolaja II Romanova i članova njegove porodice, preneti iz Jekaterinburga 80 godina nakon ubistva, sahranjeni su u Sankt Peterburgu. Svečanoj ceremoniji prisustvovao je i predsednik Rusije Boris Jeljcin.

1998 - Džinovski talasi izazvani snažnim zemljotresom na dnu Pacifika odneli su šest sela na severozapadnoj obali Papue Nove Gvineje. Poginulo je oko 2.000 ljudi.

1998 - Na konferenciji UN u Rimu, predstavnici 120 zemalja usvojili su statut kojim je uspostavljan prvi stalni Međunarodni krivični sud za ratne zločine. SAD su odbile da se priključe tom sudu. Do marta 2003. sporazum je ratifikovalo 89 zemalja.

2000 - Bašar el-Asad postao je predsednik Sirije, obećavši prilikom inauguracije da će nastaviti nepopustljivu politiku prema Izraelu kakvu je vodio njegov otac Hafez el-Asad, koji je umro 10. juna.

2001 - Na osnovu odluke vlade SRJ, princ Aleksandar Karađorđević i članovi njegove porodice uselili su se u kraljevsku rezidenciju u Beogradu koja je jugoslovenskoj kraljevskoj porodici oduzeta posle Drugog svetskog rata.

2001 - Nakon završetka sukoba na Kosovu i prestanka vazdušnih napada NATO-a na SRJ, istražitelji Međunarodnog suda za ratne zločine iz Haga pronašli su, prema izjavi portparola tužilaštva suda Florens Artman, tokom 1999. i 2000. godine 876 grobnica na Kosovu i ekshumirali 4.392 žrtve od kojih je 2.099 identifikovano.

2002 - Umro je Jozef Luns (90) komandant Zapadne alijanse sa najdužim stažom na toj funkciji. Luns, bivši ministar inostranih poslova Holandije, imenovan je za generalnog sekretara NATO-a u oktobru 1971, za vreme hladnog rata. Tu dužnost napustio je 1984. godine.

2003 - U Americi je umrla "kraljica salse", pevačica kubanskog porekla Selija Kruz (79). Kubu je napustila uoči dolaska Fidela Kastra na vlast i nastanila se u SAD, a povratak na karipsko ostrvo joj nikad nije dozvoljen. Odigrala je ključnu ulogu u promovisanju kubanske muzike, snimila 70 albuma i pet puta dobila nagradu Gremi, najznačajnije američko priznanje za muziku.

2004 - Grčke vlasti uhapsile su u Solunu Dejana Milenkovića Bagzija, osumnjičenog za saučesništvo u ubistvu premijera Srbije Zorana Đinđića. Nekoliko meseci kasnije Bagzi je izručen vlastima u Srbiji, gde je dobio status zaštićenog svedoka.

2005 - Specijalni tribunal u Iraku podigao je prvu optužnicu protiv bivšeg predsednika te zemlje Sadama Huseina za zločine počinjene tokom njegove 35-godišnje vladavine.

2006 - U cunamiju koji je pogodio indonežansko ostrvo Java poginulo je 525 osoba. Poplavni talas visok dva metra posledica je zemljotresa jačine 7,7 Rihterove skale, čije epicentar bio u Indijskom okeanu.

 

64. Dve trećine Rima izgorelo je u požaru. Car Neron optužio je hrišćane da su podmetnuli požar i prognao ih iz Rima.

1290. Kralj Edvard I proterao je Jevreje iz Engleske.

1536. Engleski parlament doneo je odluku o nepriznavanju papske vlasti u Engleskoj. Engleskom je tada vladao Henri VIII.

1610. Umro je italijanski slikar Mikelanđelo Merizi da Karavađo, koji je već u ranoj fazi prekinuo sa manirizmom i naturalističkim realizmom slikao likove iz
svakodnevnog života, koristeći svetlost kao glavni elemenat kompozicije.

1635. Rođen je engleski fizičar Robert Huk. Usavršio je mikroskop i eksperimentalno dokazao da se centar težišta Zemlje i Meseca kreće oko Sunca u elipsi. Formulisao je osnovni zakon teorije elastičnosti ("Hukov zakon").

1721. Umro je francuski barokni slikar Žan Antoan Vato, dominantna ličnost francuskog slikarstva početkom 18. veka ("Polazak na Kiteru", "Parisov sud").

1811. Rođen je engleski pisac Vilijam Mejkpis Tekeri, jedan od najznačajnijih satiričara 19. veka ("Vašar taštine").

1870. Prvi vatikanski koncil proglasio je dogmu o papinoj nepogrešivosti (infalibilitet) o pitanju vere i morala svih vernika.

1872. Umro je meksički državnik i nacionalni heroj Benito Pablo Huarez. Kao predsednik Meksika (tri puta, 1858, 1867, 1871) odvojio je crkvu od države i sproveo niz reformi kojima je smanjio moć crkve i vojske.

1887. Rođen je norveški oficir Vidkun Kvisling, premijer marionetske pronacističke vlade u Drugom svetskom ratu (1942-45). Po završetku rata osuđen je na smrt i streljan, a njegovo ime postalo je simbol nacionalne izdaje.

1918. Rođen je južnoafrički političar Nelson Mandela, lider Afričkog nacionalnog kongresa i borac protiv aparthejda. Nakon 28 godina provedenih u zatvoru, postao je 1994. prvi crnac predsednik Južne Afrike.

1921. Rođen je američki astronaut Džon Glen, prvi Amerikanac koji je 1962. obleteo Zemlju u kosmičkom brodu "Merkjuri-Atlas 6".

1925. Budući nacistički lider Nemačke Adolf Hitler je objavio prvi tom svog ličnog manifesta "Majn kampf".

1933. Rođen je Jevgenij Aleksandrovič Jevtušenko, predvodnik post staljinističke generacije ruskih pesnika ("Padaju beli snegovi", "Obećanje", "Hidrocentrala u Bratsku", "Autobiografija").

1936. Pobunom u Melilji, u španskom Maroku, protiv vlade Narodnog fronta premijera Manuela Asanje, počeo je građanski rat u Španiji.

1942. Nemci su, u Drugom svetskom ratu, uz pomoć domobrana, nakon više od mesec dana borbi pobedili partizanske snage na planini Kozari, u severozapadnoj Bosni. Spaljena su sela, a oko 50.000 ljudi odvedeno je u logore.

1942. SAD su u Drugom svetskom ratu objavile rat Bugarskoj, Mađarskoj i Rumuniji.

1971. Šest emirata u Persijskom zalivu - Abu Dabi, Dubai, Šardža, Adžman, Um-al-Kajvajn i Fudžajra - sklopilo je sporazum o osnivanju federacije Ujedinjeni Arapski Emirati. Sporazum je stupio na snagu u decembru 1971, a u februaru 1972. federaciji se priključio i Ras-al-Kajma.

1972. Egipat je zatražio od SSR-a da povuče svih 20.000 vojnih savetnika, optuživši Moskvu da nije poslala obećano oružje.

1991. Predsedništvo SFRJ u Beogradu donelo je odluku o povlačenju Jugoslovenske narodne armije iz Slovenije, nakon što je ta jugoslovenska republika 25. juna proglasila samostalnost.

1992. Ratni brodovi NATO-a uplovili su u Jadransko more radi kontrole sprovođenja sankcija UN protiv SR Jugoslavije, u prvoj takvoj operaciji u Evropi od Drugog svetskog rata.

1994. U eksploziji podmetnute bombe u centru jevrejske zajednice u Buenos Ajresu poginulo je 96 ljudi.

2001. Skupština Srbije usvojila je zakone o radio-difuziji, o borbi protiv organizovanog kriminala i mafije, kao i zakon kojim se Resor državne bezbednosti MUP-a Srbije transformiše u samostalnu Bezbednosno-informativnu agenciju.

2002. A.J.P. Abdul Kalam, etnički Tamil, postao je 12. po redu predsednik Indije i treći je Musliman izabran na tu visoku državnu funkciju. Kalam je naučnik i tvorac indijskog nuklearnog programa.

2003. Britanska policija pronašla je telo naučnika Dejvida Kelija, stručnjaka za naoružanje u Ministarstvu odbrane, koji je bio glavni izvor britanskog BBC za tvrdnju o navodnom vladinom falsifikovanju podataka o iračkom oružju za masovno uništenje. Prema izveštaju policije Keli je izvršio samoubistvo.

2005. Bivši komandant Jedinice za specijalne operacije (JSO) Milorad Ulemek, zvani Legija i još trojica pripadnika JSO osuđeni su na po 40 godina zatvora zbog ubistva bivšeg predsednika Srbije Ivana Stambolića i pokušaj ubistva lidera SPO Vuka Draškovića u Budvi. Maksimalne kazne zatvora potvrdio je Vrhovni sud Srbije 28. juna 2006.

2005. Umro je general Vilijam Vestmorlend, komandant američkih vojnih operacija u Vijetnamu.

 

1427. Umro je Stefan Lazarević, srpski knez (1389-1402), sin kneza Lazara i kneginje Milice, vazal turskog sultana Bajazita I do 1402, kada se povukao u Carigrad, gde je od vizantijskog cara Jovana II Paleologa dobio titulu despota. Posle poraza Bajazita I kod Angore od Mongola, sklopio je sporazum sa ugarskim carem Žigmundom I, od kojeg je 1403. dobio Mačvu i Beograd, koji je proglasio prestonicom, a 1421. je nasledio Zetu. Bavio se prevođenjem s grčkog jezika, napisao je poslanicu "Slovo ljubve".

1545. Brod "Meri Rouz", ponos ratne flote engleskog kralja Henrija VIII, potonuo je u kanalu Solent, između obale južne Engleske i ostrva Vajt. Život je izgubilo više od 700 ljudi.

1553. Marija Tjudor proglašena je za kraljicu Engleske. Udajom za španskog princa Filipa približila se Vatikanu i progonila protestante, zbog čega je nazvana Marija Krvava i Marija Katolička. Tokom njene vladavine, Engleska je izgubila Kale (1558), svoje poslednje uporište u Francuskoj.

1814. Rođen je Samjuel Kolt, koji je napravio revolver nazvan po njegovom prezimenu.

1834. Rođen je francuski slikar, grafičar i vajar Edgar Dega, koji se smatra jednim od najboljih crtača u likovnoj umetnosti. Virtuoznost crtača najbolje je iskazao slikajući telo u pokretu ("Balerina", "Kupačica", "Pralja").

1870. Francuski car Napoleon III objavio je rat Pruskoj, koji je imao teške posledice po francusko Drugo carstvo. Francuska vojska pretrpela je težak poraz u bici kod Sedana (2. septembra), car je zarobljen, a u Parizu je proglašena republika.
1877. Održan je prvi teniski turnir u Vimbldonu. Pobedio je engleski teniser Spenser Gor.

1883. Na brdu Stražilovo, iznad Sremskih Karlovaca, sahranjeni su posmrtni ostaci srpskog pesnika Branka Radičevića, nakon što su, 30 godina posle njegove smrti, preneti iz Beča.

1893. Rođen je ruski pisac Vladimir Majakovski, utemeljivač ruskog futurizma i vodeći pesnik u vreme Oktobarske revolucije i ranom sovjetskom periodu ("Pesme o revoluciji", "Oblak u pantalonama", "Rat i svet", "Lenjin").

1900. Otvorena je pariska podzemna železnica (metro).

1936. Umro je srpski geolog i političar Jovan Žujović, osnivač geološke nauke u Srbiji. Napravio je prvu preglednu geološku kartu Srbije i napisao mnogobrojne radove iz geologije, paleontologije i antropologije.

1937. U Beogradu je došlo do sukoba policije i demonstranata ("krvava litija"), koji su protestovali zbog podnošenja Skupštini na ratifikaciju konkordata između Vatikana i Kraljevine Jugoslavije. Konkordat je potpisan u julu 1935, ali zbog otpora javnog mnjenja nije stupio na snagu.

1941. Britanski premijer Vinston Čerčil počeo je kampanju pod nazivom "V for Victory" u Drugom svetskom ratu.

1943. U nameri da oslabe italijanski fašistički režim, saveznici su u Drugom svetskom ratu iz 700 aviona zasuli bombama aerodrome i vojne poligone u blizini Rima.

1947. Ubijeni su burmanski premijer Aung San i šest ministara. Atentat su izvršili politički protivnici tokom zasedanja vlade.

1956. Lideri Jugoslavije, Indije i Egipta Josip Broz Tito, Džavaharlal Nehru i Gamal Abdel Naser, potpisali su Brionsku deklaraciju o zajedničkoj protivblokovskoj politici, što je označilo početak stvaranja Pokreta nesvrstanih zemalja.

1965. Umro je korejski državnik Singman Ri, prvi predsednik Južne Koreje 1948. Sa vlasti se povukao 1960, pod pritiskom studentskih protesta zbog izbornih prevara.

1974. Španski diktator Fransisko Franko, zbog bolesti, privremeno je predao vlast princu Huanu Karlosu, koji je 1975, posle Frankove smrti, postao kralj Španije.

1980. U Moskvi su otvorene 22. olimpijske igre, koje je bojkotovalo više od 40 zemalja zbog sovjetske invazije na Avganistan.

1989. Poljska Narodna skupština izabrala je generala Vojćeha Jaruzelskog za predsednika Poljske.

1992. U eksploziji automobila-bombe u Palermu ubijen je Paolo Borselino, vodeći italijanski sudija u borbi protiv mafije.

1994. Narodna Skupština Republike Srpske odbila je Plan teritorijalnog razgraničenja u Bosni, koji je početkom meseca Kontakt grupa ponudila zaraćenim stranama. SR Jugoslavija, od koje se očekivalo da utiče na bosanske Srbe da prihvate predloženi plan, kažnjena je pooštravanjem međunarodnih sankcija, a u Bosni je nastavljen rat.

1996. Na zahtev međunarodnih predstavnika u posleratnoj Bosni, predsednik Republike Srpske Radovan Karadžić podneo je ostavku na sve javne funkcije.

1997. Irska republikanska armija objavila primirje u svojoj 28-godišnjoj kampanji protiv britanske vlasti u Severnoj Irskoj.

2000. Rusija je predstavila svetskom tržištu novo protivtenkovsko oružje montirano na prikolici kros-kantri motocikla.

2002. Italija je pristala da vrati prastari obelisk koji su fašističke trupe iznele iz Etiopije, pre gotovo 65 godina, čime je okončan jedan od najvećih diplomatskih sukoba Rima.

2002. Umro je Aleksander Ginzburg, pisac i jedan od najvećih disidenata tokom sovjetske ere. Bio je hapšen i upućivan u radne kampove, zbog osnivanja prvog nezavisnog magazina u Sovjetskom Savezu, u kome je kritikovao tadašnji pravosudni sistem.

2005. Liban je dobio prvu vladu, nakon povlačenja sirijskih trupa iz te zemlje, posle 29 godina. U sastav novog kabineta prvi put su ušli članovi šiitske grupe Hezbolah, koju SAD smatraju terorističkom organizacijom.

2013. U Zimbabveu je počela da emituje program prva nezavisna televizijska stanica "1.TV", čime je okončan 30-godišnji državni TV-monopol pod kontrolom predsednika Roberta Mugabea.