Vijetnamski rat :: Istorija sveta ~ Mitovi i Legende

Vijetnamski rat

Trajanje   1959–1975
Mesto   Indokina
Ishod   • Predaja Južnog Vijetnama
•• Ujedinjenje Vijetnama pod komunističkom upravom

Zaraćene strane
Republika
Vijetnam
(Južni Vijetnam)

Sjedinjene Američke Države

Australija, Novi Zeland, Južna Koreja, Tajland,
Filipini
Demokratska Republika Vijetnam
(Severni Vijetnam)

Vijet Kong
Broj vojnika
maks 1.200.000   maks 1.300.000
Žrtve
Ukupan broj poginulih: 250.000+ (Južni Vijetnam), 58.226 (SAD)
Ranjenih: 500.000 (Južni Vijetnam), 153.303 (SAD)   Ukupan broj poginulih: Zvanična procena Severnog Vijetnama: 1.100.000
Ranjenih: 600.000
Civilne žrtve: min 1 milion
Pobednik: Severni Vijetnam

Vijetnamski rat (ili Drigi indokineski rat) bio je sukob između Demokratske Republike Vijetnam (Severni Vijetnam), u savezu sa Vijet Kongom, protiv Republike Vijetnam (Južni Vijetnam), u savezu sa SAD-om.

Sadržaj
1 Uvod
2 Početak
3 ofanziva TET
4 Ofanzive i pregovori
5 Kraj rata
6 Posledice
Uvod

Južni Vijetnam je do 1954. godine bio francuska kolonija. Većina vijetnamskog stanovništva se protivilo Francuskoj vlasti. Nakon značajnih vojnih gubitaka Francuska je tražila izlaznu strategiju. Pod njenom kontrolom se još uvek nalazio jug ali je sever već bio pod upravom Vijetnamaca. U međuvremenu je na severu zemlje, došlo do raskola između komunističkih i nacionalističkih faktora unutar oslobodilačke armije. Kao rezultat toga je preko milion ljudi emigriralo na jug. Ženevskim sporazumom 1954. godine Vijetnamu je data puna nezavisnost, ali je bio podeljen na dva dela. Na severu koji je imao veći broj stanovnika formiran je komunistički sistem vladavine pod vođstvom Ho Ši Mina, a jug je privremeno bio monarhija. Kasnije je referendumom promenio svoje uređenje u republiku pod vođstvom predsednika Diema. Ugovor je predviđao da se održe izbori i na severu i na jugu i izabere vlada koja će ujediniti zemlju. Južni Vijetnam je to odbio tvrdeći da vlast na severu nikada neće dozvoliti održavanje pravednih izbora, da je sever puno brojniji (dva miliona stanovnika više nego jug) i samim time u prednosti i da bi jug bio diskriminisan. Demokratska Republika Vijetnam (severni Vijetnam), je bila veoma nezadovoljna ovom odlukom i počela je da naoružava, ubacuje na jug zemlje i snabdeva snage pod nazivom Viet Kong, koji su mahom bili poreklom sa juga ali su živeli na severu. Republika Vijetnam (južni Vijetnam) je reagovala formirajući svoju vojsku, Armiju Republike Viet Nam. Oružane borbe tih snaga sa snagama severa predstavljaju uvod u građanski rat u južnom Vijetnamu. Severni Vijetnam je zvanično negirao da je umešan sa pobunom na jugu, ali je kontinuirano snabdevao Viet Kong preko mreže puteva u Kambodži i Laosu (koje su bile formalno neutralne) da bi se krajem 60-tih godina i sam aktivno uključio u konflikt. Severni Vijetnam i Viet Kong su imali snažnu podršku istočnog bloka na čelu sa SSSR-om. Južni Vijetnam je uživao podršku Amerike i zapadnog bloka. Australija, Južna Koreja, Novi Zeland, Tajland, Filipini i Sjedinjene Američke Države (sa najvećim brojem) su poslale svoje trupe 1964., čime je konflikt i konačno internacionalizovan. One su podržale južni Vijetnam zbog takozvane domino teorije, po kojoj se verovalo da, ako južni Vijetnam postane komunistički ostale države u regionu bi kao domine takođe promenile državno uređenje i postale komunističke zemlje. Za pojedine zemlje, južni Vijetnam je kao demokratska država po zapadnom sistemu, bio prihvatljiviji nego severni Vijetnam čije je shvatanje demokratije više ličilo modelu Sovjetskih država. To je na primer, podstaklo Španiju da pošalje sanitetsku jedinicu kao i jedan broj Britanaca i Kanađana da kao dobrovoljci služe u vojskama koje su imale svoje vojno prisustvo. Severni Vijetnam je dobijao pomoć od Severne Koreje, Sovjetskog Saveza, Kine i nekih istočnoevropskih država, ali je pomoć bila u glavnom u hrani i novcu. Rusi su doprineli, velikim brojem tehničara i uređajima protivvazdušne odbrane. Koliko je poznato, nisu slali borbene kontigente. Konflikt se vremenom proširio i u susedne države.

Početak

Krajem 50-tih počinje pobuna u nekim ruralnim oblastima. Delovi seoskog stanovništva se pridružuju komunističkoj gerili Viet Kongu i bore protiv vlade u Sajgonu. Već 1959 u Hanoju je doneta odluka da se krene u oštriju borbu protiv Juga, ali ne direktno već posredstvom Viet Konga koji bi imao izvesnu podršku u logistici i ljudstvu. Sjedinjene Države pomno prate situaciju i kuju plan intervencije. U Vijetnamu se nalaze američki savetnici ali borbenog osoblja nema. Za bezebednost se brine armija Južnog Vijetnama skraćeno nazvana ARVN (arvin). Viet Kong je predstavljao ozbiljan problem i već 1958. dolazilo je do obračuna sa ARVN snagama uglavnom po ruralnim

Vojna karta Južnog Vijetnama

oblastima gde je Viet Kong imao najveću podršku. Da bi održao Viet Kong Sever ih snabdeva preko mreže puteva u Laosu i Kambodži koji su formalno neutralni. Vlada pokušava da uništi Viet Kong tako što pokušava da motiviše razna pobunjena sela i ona koja to nisu da se priklone vladi velikom finansijskom pomoći. To nije uspelo jer neka sela nisu želela da se priklone vladi, a neka su bila primorana da odbiju raznim taktikama zastrašivanja. Konačno vlada odlučuje da se sva sela ograde i čuvaju, a ona kod kojih to nije moguće da se izmeste na mesta gde će to biti moguće. To je međutim samo pogoršalo problem jer seljaci su nerado pristajali da budu premešteni sa zemlje na kojoj su bili vekovima. Viet Kong je u glavnom dejstvovao noću sa malom grupom ljudi koja bi zazuzela selo, pobila članove seoske uprave, a nakon toga uništila putnu infrastrukturu kako bi sprečila armiju da brzo interveniše, a nekad i uzimala "porez" od lokalnog stanovništva. Dešavalo se međutim da se sukobe i sa regularnom vojskom sa grupama koje bi mogle dosegnuti i do 1000 ljudi. Primer takvih akcija je zapanjujuće zauzimanje glavnog grada Phuok Tan provincije oko 70 kilometara severno od Sajgona. Viet Kong je tom prilikom spalio gradsku upravu, obezglavio gradonačelnika, vojnog komandanta i njegovog pomoćnika. U toku akcije je poginulo 70 policajaca, a oko 200 zatvorenka je pobeglo iz okružnog zatvora. Po završetku akcije Viet Kong se povukao u džunglu. Ovom taktikom Viet Kong je uspeo da stvori oko 100 džepova koje je kontrolisao barem preko noći.

Krajem 1962 procenjivalo se da Viet Kong ima oko petinu ruralnog stanovništva pod kontrolom, direktno ili indirektno i najmanje 20 000 ljudi pod oružjem. Vlada još uvek uspeva da izađe na kraj sa pobunom i da obezbedi stabilno snabdevanje Sajgona pirinčem. Oko sedmina sela je ograđena i opremljena radio opremom.

U maju 1963 međutim dolazi do problema iznutra koje nemaju veze sa komunistima. Iako većina, Budisti su u senci Katoličke manjine, pre svega zbog toga što je predsednik i sam katolik. Nije im dozvoljeno da ističu svoje zastave. Budistički sveštenik Tri Kuang je održao govor o verskoj diskriminaciji u Južnom Vijetnamu povodom Budinog rođendana koji se proslavljao u severnom gradu Južnog Vijetnama Hue. Revoltirana govorom vlada Južnog Vijetnama je zabranila reprizu govora na radio stanici što je izazvalo revolt budista koji su izašli da demonstriraju. Demonstracije je suzavcem i šok bombama ugušila policija. Epilog je bilo 9 mrtvih i mnogo povređenih. Kriza je pogoršana kada je predsednik Diem nazvao budističku delegaciju "idiotima" jer su tražili verske slobode koje su već imali zagarantovane ustavom. Zahvaljujući katastrofalnim potezima vlade protesti budista su se raširili po celoj zemlji a pridružili su im se i studenti. 8 budista je izvršilo samoubistvo javnim spaljivanjem što je šokiralo domaću i inostranu javnost. Vlada dalje reaguje tako što nasilno pretresa verske objekte i hapsi sve koji imaju veze sa protestima. Mnogo sveštenih lica je bilo pohapšeno a neki su i prebijani. Do kraja avgusta vlada je pohapsila vođe demonstracija, ali je sveštenik koji je svojim govorom započeo demonstracije našao utočište u američkoj ambasadi.

Revoltirani situacijom elementi vojske su izvršili državni udar u kome su poginuli predsednik i njegov brat. Usledila je nestabilna situacija sa mešavinama vojnih i civilnih vlada da bi se konačno stabilizovala dolaskom premijera Ki-a na vlast. Ustav je promenjen tako da je premijer sa skupštinom imao izvršnu vlast dok je predsednik bio samo figura.

Reagujući na događaje Viet Kong 1964. pokušava da iskoristi svoju priliku i pokreće masovnu ofanzivu sa ciljem da podeli Južni Vijetnam na dva dela i da se uspostavi Komunistička zona. ARVN je teškim naporom uspeo da zaustavi ofanzivu ali se situacija pogoršavala. Samo 10 od 43 provincije je bilo bez Viet Kongovog uticaja. U ostalim provincijama vladine trupe su se kontinualno sukobljavale sa Viet Kongom po selima iako su gradovi bili relativno sigurni. Vlada je pokušala da privuče sela direktnim učešćem u izvršnoj vlasti. U selima koja nisu bila pod Viet Kongovom kontrolom održani su izbori i izabrani većnici. Ova strategija je smanjila Viet Kongovu kontrolu nad selima na 10% do početka 70-tih.

U 1964. godini američke snage po prvi put dobijaju mandat da njihovi vojnici uđu u sukob. Ima ih malo ali se njihov broj 1965. povećava na 175 000. Oni se bore sa 300 000 ARVN vojnika. Vlada Južnog Vijetnama odobrava učešće američkih trupa u nadi da će im pomoći da se reše Viet Konga.

Za to vreme premier Ki pokušava da reši probleme u vojsci naročito loše vođstvo. 1966. pokušava da smeni komandanta Tia koji ima jaku podršku u Danangu i Hju. Tia je odbio da napusti svoje mesto i u tome su ga podržali budisti iz Dananga. Iznerviran razvojem situacije premijer naređuje armiji da ga nasilno razreši dužnosti. Postojao je strah da će budisti tražiti pomoć od komunista ali se to nije dogodilo čime je raspršen mit bivšeg pokojnog predsednika Diema da su budisti infiltrirani komunistima. Vladina akcija je rezultirala smrću preko 800 civila nakon čega se uticaj militantnih budista drastično smanjio. Komandant Tio je proteran i dobio je azil u SAD-u.

Nešto kasnije te godine održani su izbori za konstitutivnu skupštinu. Viet Kong je pokušao da spreči izbore tvrdeći da svako ko glasa daje podršku vladi. Registrovalo se 5.2 miliona od mogućih 8 miliona, a prema zvaničnim podacima odziv je bio 80% iako su mnogi posmatrači ovo posmatrali sa skepsom. Svo vreme ARVN sa Amerikancima izvodi takozvane "traži i uništi" operacije po džunglama Južnog Vijetnama.

Početkom 1967. broj američkih vonika raste na 400 000, a ARVN raspolaže ljudstvom od 700 000 uključujući i policiju koja se aktivno borila. I Viet Kong dobija pojačanja ali ona sada stižu sa Severa više nego što dolaze od Južnjaka i procenjuje se da ih ima oko 282 000. Amerikanci sada počinju da deluju samostalno dok ARVN ima zadatak da održava red u zemlji. Amerikanci pokreću velike operacije Sider Fols i Đankšn Siti. Da bi sprečili ove operacije armija Severnog Vietnama po prvi put direktno sa 60 000 ljudi prelazi granicu i ulazi u Južni Vijetnam time odvlačeći veliki deo vojnika na Sever i efektivno zaustavljajući operacije.

Iste godine Južni Vijetnam dobija novi ustav koji ga čini državom sa predsedničkim uređenjem. Održava se izbor za predsednika koje dobija Tiu, general Južnovijetnamske vojske, a podpresednik postaje bivši premijer Ki. Nešto manje od 5 miliona ljudi je izašlo na biralište a pobednički kandidat je dobio 35% glasova. Izabran je i senat, a izbori su smatrani poštenima. Ekonomija takođe počinje da se razvija zahvaljujući pre svega američkoj pomoći. To najviše osećaju ljudi koji žive u gradovima i čiji životni standard postaje najviši u okruženju.

Novembra meseca 1967. 500.000 američkih vojnika je u Južnom Vijetnamu a iste godine u Sajgon dolazi presednik SAD Lindon Džonson opet sa pričama da će Amerika sačuvati Južni Vijetnam. Međutim otpor ratu raste u SAD, oktobra 1967. organizuje se Marš na Pentagon Džonson je otputovao decembra meseca u Australiju i tamo ga je sačekala gnevna omladina. Da bi nekako onemogućili ulazak Vijetkonga u Južni Vijetnam Amerikanci bombarduju džungle u Demokratskoj Narodnoj Republici Laos. Te džungle Amerikanci zovu Put Ho Ši Mina . Jako puno vojnika gine na svim stranama. Američka vojska u proseku gubi 140 ljudi nedeljno. ARVN i Komunisti još više.

ofanziva TET

Šef policije Južnog Vijetnama Ngien Nok Loan ubija kapetana Viet Konga Ngijena Van Liema

Vojnik Viet Konga pod nadzorom policajca čeka da bude saslušan nakon šo je zarobljen pri napadu na Sajgon

Masakr nad Vijetnamskim civilima koji su počinili američki vojnici

Početkom 1968. godine je bilo jasno da će se nešto dogoditi. Put Ho Ši Mina je vrveo od saobraćaja gde su osmatrači detektovali 8000 kamiona za samo jedan mesec. Amerikanci su međutim verovali da je cilj baza Kei San. Krajem Januara ARVN je bio na stepenu niske borbene goovosti i 50% njegovih vojnika je bilo na odsustvu da bi sa familijom proslavili novu godinu. Razlog za to je bilo obostrano proglašenje primirija za Tet, Vijetnamsku novu godinu koja je padala 31. januara.

Snage Severnog Vijetnama su to iskoristile da izvedu operacije protiv velikih gradova Južnog Vijetnama. U ponoć 30. Januara kada su komunističke snage (Viet Kong i Armija Severnog Vietnama) napali skoro istovremeno Kui Non i Na Trang mnogi ARVN i američki vojnici uopšte nisu reagovali misleći da se radi o proslavi. U roku od nekoliko sati Komunističke trupe su ušle u centar Da Nanga, Hoi Ana, Kontuma, Pleikua i Ban Me Touta.

Tokom jutra 31. januara komunistički samoubilački odred se infiltrirao u centar Saigona u kamionu sa cvećem, napavši američku ambasadu u napadu koji je trajao 6 sati. Ostatak je u grad ušao pešice, gradskim prevozom i volovskim zapregama dok su im oružje na skrivenim mestima ostavili unutrašnje pristalice. Policijski čas koji bi sprečio ovo je bio suspendovan zbog Nove Godine. Rezultat je bio totalni haos u kome su se komunisti borili sa policijom, ARVN-om i Amerikancima po čitavom gradu. Viet Kong je uspostavio kontrolu nad nekim predgrađima Saigona gde je ubijao ljude koji imaju bilo kakve veze sa policijom ili vladom. Policija se svetila ubijanjem zarobljenih komunista na licu mesta. Slika šefa policije Južnog Vijetnama Loana koji ubija zarobljenika koji je predhodno ubio porodicu njegovog zamenika je postala jedan od simbola strahote rata. ARVN i Američki avioni su bombardovali delove predgrađa Saigona u pokušaju da kontrolišu situaciju. Sukobi su u Saigonu trajali do kraja marta. 1250 civila je izginulo, a 100 000 je ostalo bez krova nad glavom stvarajući ogroman ekonomski udar na već podugu listu izbeglica koje je trebalo izdržavati.

Najgore je prošao grad Hue koji su komunisti u potpunosti osvojili i držali 4 nedelje. Armija od 3000 komunista je držala grad. Grad je pao nakon užasnih bitaka koje su se vodile za svaku kuću. U gradu je nađeno 19 masovnih grobnica u kojima je bilo pokopano preko 1000 ljudi, u glavnom ljudi iz gradske uprave ali i drugih od kojih su neki bili i živi sahranjeni. Američki vojnici su počinili ratni zločin u selu Song Maj gde su pobili 109 civila. Dva vojnika su optužena a kasnije i osuđena na doživotnu robiju. Ofanziva je bila zaustavljena do kraja Marta.

Prema strategiji Severnog Vijetnama cilj je bio da se totalnim napadom izazove revolucja koja bi srušila Južnu Vladu. To se međutim nije desilo. Operacija je u stvari bila kontra produktivna jer su i ljudi koji nisu bili naklonjeni vladi počeli da je podržavaju nakon što su videli strahote Hjua. Šta više, ofanziva je stvorila 500 000 izbeglica koji su pomoć i smeštaj primali od vlade čime su joj postali još više zavisni. Ono što je postigla međutim je dokaz da Komunisti mogu udariti bilo gde, bilo kada, što je kod Američke javnosti stvorilo još veći otpor prema ratu. Problem je povećao glavni američki oficir u Vietnamu general Vestmoreland koji je verovao da je armija Viet Konga esencijalno rasturena "propalom" ofanzivom i tražio još 200 000 ljudi da "završi posao". To je rezultiralo njegovom smenom i besom javnosti u Vašingtonu.

Za samo 2 nedelje Amerikanci su izgubili 973 ljudi, ARVN 2000, a komunisti preko 30 000.

1969 godine poslata je ogromna vojna pomoć Južnom Vijetnamu. U međuvremenu u SAD ubijen je Martin Luter King i Robert Kenedi da bi ta 1968 u americi kulminirala ogromnim anti-ratnim neredima u Čikagu, Los Anđelesu, Vašingtonu i drugim gradovima.

Ofanzive i pregovori

Ali ni 1969 nije bila mnogo bolja. Prvo na vlast dolazi Ričard Nikson potom on naređuje tajno bombardovanje Demokratske Kambodže. Nikson odlazi u Sajgon i obećava Tiu novom vođi Južnog Vijetnama pomoć ali u leto dolazi novi talas protesta u SAD pa 15.oktobra 1969 još jedan. Ovo prisiljava administraciju SAD da počne polagano povlačenje iz Vijetnama u julu 1969 .

Te iste godine vlada Južnog Vijetnama nudi političkom krilu Viet Konga, Nacionalnom Oslobodilačkom Frontu, da učestvuje na izborima, ali su oni to odbili insistirajući da vlada prvo mora podneti ostavku. Dejstvo Viet Konga je bilo slabo ove godine i uglavnom se svodilo na granatiranje većih gradova. U Hanoju Septembra 1969 umire Ho Ši Min SAD su se nadale da će to okončati rat ali Ho Ši Mina je jasno poručio testamentom da rat mora da se nastavi do pobede nad "okupatorom" što je novi predsednik Leis Van podržao.

Drugog maja 1970 na univerzitetu Kent počinju protesti koji kulminiraju pucanjem u studente četvoro ubijenihpo zvaničnoj verziji. Ne zvanično nekoliko desetina mrtvih i na stotine povređenih.

1970. su održani izori za polovinu Senata Južnog Vietnama. Opozicioni kanditdati dobijaju najviše glasova ali je većina još uvek na strani predsednika.

Američke trupe i ARVN zajedno pokušavaju da zaustavi priliv snaga iz Severnog Vijetnama iz Demokratske Kambodže prvo bombardovanjem, pa zatim i vojnom akcijom ali Vijetkong presreće američke snage u džunglama koje Nikson povlači nakon intervencije kongresa. Time je otklonjena mogućnost da SAD spreče infiltraciju Vijetkonga na Jug. U 1970. vlada Kambodže koja je blagonaklono gledala na snage Severnog Vijetnama je zbačena, a za premijera postavljen Lon Nol koji je želeo da spreči transporte i infiltraciju ali mu to nije pošlo za rukom uprkos združenim naporima ARVN-a i vladinih trupa.

Džejn Fonda (bivša supruga osnivača Si En Ena Teda Tarnera)u Hanoju drži miting protiv rata.

8.februara 1971 ARVN i američka avijacija upadaju u Demokratsku Narodnu republiku Laos da bi zaustavili infiltracije iz Severnog Vijetnama. U početku su napravili solidan napredak i uspeli da zauzmu Čepone početkom Marta. Međutim odlučnošću Vietkongovih vojnika i greškama u obaveštajnom radu (ARVN nije znao da snage Viet Konga i Severnog Vietnama poseduju tenkove) ofanziva je zaustaljena a ARVN je bio prinuđen na povlačenje. ARVN je izgubio 1146 ljudi, 4236 je bilo ranjeno, a 237 nestalo. Sajgone je tvrdio da je u ofanzivi poginulo 13668 komunista ali ovo je gledano sa dozom skepse od strane posatrača.

Od aprila do jula 1971 u Vijetnamu ostaje 40000 američkih vojnika. Ove godine su održani izbori za predsednika i donji dom. U skupštini je predsednik Tiu pretrpeo smanjenje podrške. Od 160 sedišta opozicija je imala 60, duplo više nego u predhodnom sazivu. Iste godine predsednik Tiu je ponovo izabran za predsedika.

Viet Kong još uvek ne deluje kao što je to činio pre Tet Ofanzive. Dolazi povremeno do većih sukoba u Kontum provinciji. Severni Vijetnam u međuvremenu gomila trupe oko i u demilitarizovanoj zoni između 2 zemlje. Prema podacima 2 divizije regularne Severne Vietnamske vojske se infiltriralo preko granice. U martu 1972. dolazi do invazije Severno Vijetnama. Oko 15 000 Severnih Vojnika se uspelo probiti preko granice sa Severom. U strahovitom naletu Severnjaci su tenkovima i borbenim vozilima pregazili zapanjenu treću diviziju Južnjačke vojske. Za manje od nedelju dana pola provincije Kuangtri je pod kontrolom komunista. Iz Kambodže i Laosa kreću 2 nove ofanzive u Bingholnu i Kontumu. Ofanziva je zaustavljena u Maju ali je glavni grad Kuangtri provincije takođe došao pod komunističku upravu. Ovo je bio prvi put da je jedan glavni grad provincije bio pod komunističkom kontrolom. Kontum i Anlok u Bingholnu su bili pod opsadom ali su uspeli da se odbrane.

Da bi povratili izgubljeno ARVN je pokrenuo kontra ofanzivu zajedno sa Američkom avijacijom (Američke kopnene trupe i ostali su bile do tada već gotovo napustile Vietnam) kojom je uspeo da prekine opsade i povrati Kuangtri Siti koji je tada već bio u ruševinama od bitaka i bombardovanja. Do kraja ofanzive 15 000 ARVN trupa je izginulo i 83 000 Severnjaka i Viet Konga. Rezultat su bili izvesne pogranične zone koju je sada kontrolisala vojska Severnog Vietnama.

Niksonu je to poslužilo kao pvod za bombardovanje Hanoja i luke Hajfong. Te 18.decembra 1972 počinje 11-o dnevno bombardovanje Hanoja. Američka Pevačica Džoan Baez dolazi u Hanoj i peva u skoloništima. Luka Hajfong je napadnut 22.decembra 1972 oštećene ambasade Narodne Republike Bugarske,Narodne Socijalističke Republike Albanije, Egipta, Republike Kuba kao i sovjetski i kineski brodovi. Bombardovanje prestaje 29.decembra 1972.

Mirovni pregovori koji su trajali već nekoliko godina u senci borbi rezultiraju potpisivanjem sporazuma 27.januara 1973. Obe strane su se odrekle nečega. Severni Vijetnam je obećao prekid vatre u Jugu. Za uzvrat je dobio obećanje da će biti raspisani izbori u čijem pripremanju će moći učestvovati Viet Kong i najvažnije dozvoljeno je bilo Komunistima da ostanu u regionima koji su zauzeli predhodne godine drastično slabeći položaj Južnog Vietnama. Poslednja vojna pomoć Južnom Vijetnamu upućena je 20.januara 1973, ali je finansijska nastavila da pristiže.Primirije stupa na snagu u ponoć po Griniču 23.januara1973.

Iduća 1974 prolazi u iščekivanju. Niksona 1974 obaraju sa vlast aferom Votergejt što je za režim u Sajgonu značilo da je ostavljen. Krajem decembra 1974 Vojska Severnog Vijetnama sprema akciju invazije na Jug.

Početkom 1975. godine situacija se pogoršala za Južni Vijetnam. Pomoć je skresana na minimum, dok Sever dobija veliku pomoć od SSSR-a i Kine. Pored toga Južni Vijetnam je ispunjen sa oko 200 000 snaga Severnog Vietnama kojima je teritorija garantovana sporazumom iz 1973.

U Januaru 1975. dolazi do ofanzive iz Kambodže u kojoj je pala čitava provincija Puok Long . Umartu iste godine napadnuti su 2 provincionalna grada u Kontumu i Pleiku. Zajedno sa tim komunisti su 10. marta napali Ban Me Tout, još jedan grad na severu Južnog Vietnama. ARVN je pružio značajan otpor ali je grad brzo pao. 14. marta predsednik Tiu leti u operativan centar drugog korpusa u Na Trangu. Tamo je počinio grešku koja je po mnogima koštala Južni Vietnam svog postojanja. Američki savetnici i ARVN generali su tražili povlačenje sa severnih planina jer ih je bilo teško braniti. Predsednik je nevoljno pristao.

Povlačenje se pretvorilo u neorganizovano bežanje kada se lokalno stanovništvo počelo povlačiti sa vojskom. Bilo je slučajeva da su bebe napuštane pored puta. Kada su vojnici i izbeglice bile blizu Tui Hoa Severnjaci su otvorili artiljersku paljbu dodatno pogoršavajući situaciju.

U gradu Hue koji je bio još severnije zavladala je panika. Većina građana koji su se još uvek sećali Tet ofanzive želeli su da odu što pre. Armija je takođe mislila da je predsednik i njoj naredio da se povuče što je izazvalo haos. Predsednik Tiu se 20. marta obratio naciji sa obaveštenjem da Hue nije pao. Hue je u prošlosti bio imperijalni glavni grad što ga je čnilo gradom od velikog psihološkog značaja. Pokušano je da se odbrana organizuje ali je grad pao nakon 6 dana.

Pažnja se usmerila na Danang u kome je bilo preko 500 000 izbeglica. To je stvorilo klimaks panike u kome su se ljudi tukli, nekad i na smrt, za mesta na autobusu i avionu do Saigona. Mnogi su otišli brodovima i splavovima. Predsednik Tiu je naredio da se Danang brani po svaku cenu ali je grad brzo pao.

Početkom Aprila Saigon je bio preplavljen izbeglicama a vlada je kontrolisala radijus od 60 kilometara oko grada. Vladine trupe su organizvali snažnu odbrambenu liniju kod Zvan Loka koju su uspeli da održe 2 nedelje trpeći ogromne gubitke.

Za to vreme neki od njihovi sunarodnika u Saigonu pokušavaju da napuste državu. Američka ambasada i aerodrom Tan Son Nut su postali zatrpani ljudima očajnim da napuste zemlju. 143 000 Južnih Vietnamaca je evakuisano. Vlada Južnog Vijetnama zahteva intervenciju vojske SAD. Amerika ne čini ništa. Tiu podnosi ostavku 21.aprila 1975. i u oproštajnom govoru žestoko napada SAD optužujući ih za izdaju. Kao dokaz pokazuje Niksonovo pismo u kome se Južnom Vietnamu garantuje zaštita od invazije sa Severa. Kako je Nikson podneo ostavku nije mogao da to obećanje i ispuni.

Tiu je dobio azil u Tajvanu, nakon čega je živeo u Velikoj Britaniji da bi se preselio u SAD gde je živeo do svoje smrti 2001. V.D. Predsednika SAD Džerald Ford objavljuje u Nju Orleansu kraj rata govoreći da je Amerika spasila čast i pobedila.

Tija nasleđuje podpresednik Van Hunong koji momentalno podnosi ostavku nakon što je Severni Vietnam odbio da pregovara sa njim. Opsada Sajgona počinje 25.aprila 1975. Obruč se stegnuo 28.aprila 1975. Tog istog dana general Min, jedan od vođa udara protiv Diema i opozicionar postaje poslednji predsednik Južnog Vietnama. U 16:30 29.aprila 1975. ambasador SAD beži iz Sajgona sa njim idu i diplomate drugih zapadnih zemalja.U 7 časova i 53 minuta 30. aprila 1975 poslednji vojnici SAD napuštaju Sajgon i Vijetnam.U 11 časova 30.aprila 1975 zvanično kraj JUŽNOG VIJETNAMA predajom koju je objavio predsednik Min. Dolazi do sporadičnih sukoba po Saigonu koji izazivaju neorganizovanje grupe ARVN i policije koji su ugušeni u toku nekoliko dana. Nekoliko policajaca i vojnika je izvršilo samoubistvo.

Sutradan 1.maja 1975. Sajgon je kršten imenom Ho Ši Min Grad a 7. maja 1975 održana je parada pobede čim je rat okončan nakon 30 godina. 1977 proglašena je Socijalistička Republika Vijetnam.

Posledice

Žrtve rata su bile ogromne. Sa Vijetnamske strane one su bile oko 1.000.000 komunista, 183.000 mrtvih ARVN, 500 000 ranjenih ARVN. Najmanje milion civila na jugu je izginulo, a 935.000 je bilo ranjeno od prilike jer se tačan broj ne zna. U Americi podaci su konfuzni zvanično se tvrdi da je poginulo oko 58000 vojnika dok drugi vojni izvori tvrde da je prosečno mesečno ginulo po 1000 američkih vojnika što znači 12000 godišnje pomnoženo sa 11 godina prisustva u Vijetnamu izlazi duplo više od zvaničnog podatka a u ovu cifru se ne računaju oni koji su doplai zarobljeništvo i o kojima se ništa ni danas ne zna. Pogino je i 501 Australijanac, 5000 Južnih Koreanaca, 38 Novo Zelanđana i 351 Tajlanđain.

Nakon sjedinjenja oko 2.000.000 je napustilo Južni Vijetnam, uglavnom čamcima. Tako su i dobili ime Ljudi iz čamaca. Nakon završetka rata, dosta ljudi koji su imali veze sa vladom Južnog Vietnama i armijom koji je činilo 1.000.000 ljudi je poslato u kampove za takozvanu re-edukaciju, gde su bili politički indoktrinirani i maltretirani. Njihova deca su takođe stigmatizovana i otežan im je pristup javnim servisima. Ovakav tretman je naterao neke od njih da napuste zemlju.

Sever je kao najveću prepreku sjedinjenju naveo suviše raskošan životni stil ljudi iz Južnih gradova i rečeno je da postoji potreba da se njihov način života "dekompresuje". Vietnam je bio izolovan nakon rata uživajući podršku SSSR-a i Kine. Milion ljudi je nasilno preseljeno iz gradova u sela da bi pospešili poljoprivrednu proizvodnju. Vođstvo nove Socijalne Republike Vietnam je 1986. donelo odluku da počne reforme pošto čist komunizam nije dao rezultate. Reforme pod nazivom Doi Moi (ekonomsko renoviranje) su otvorile Vietnam kapitalizmu. Nakon kolapsa Sovjetskog saveza morali su još više ići u ovom pravcu. Odnosi Vijetnama i SAD normalizovani su 1995. godine kada je Vašington ukinuo trgovinski embargo, a 2001. normalizovana je trgovina sa Vijetnamom.

Bivši premijer Južnog Vijetnama Ki je posetio 2004. godine svoju otadžbinu i ponudio pomoć. Jedan je od retkih koji je to uradio, što je izazvalo negodovanje nekih od tri-milionske dijaspore. Velikim sletom u Hanoju 1. maja 2005. proslavljeno je 60 godina pobede nad Japanskim i 30 godina pobede nad "američkim zavojevačem".

Po mišljenju nekih Vijetnam je zemlja koja grabi napred sprovodeći reforme kineskog tipa. ali se trudi da ne zaboravi svoju borbu za ujedinjenje. Međutim, prema finansijskim podacima, Vijetnam je zemlja sa niskim nivoom proizvodnje po stanovniku u regionu, što je mera razvoja neke zemlje. Južna Koreja na primer čiji je razvojni put ekonomije bio sličan razvojnom putu koji je vodio Južni Vijetnam ima nivo proizvodnje po stanovniku od $9930, dok Vijetnam ima $430.

Izvor: Wikipedia