Po prvi put letelica američke svemirske agencije NASA detektovala je materiju izvan našeg Sunčevog sistema, koja je došla odnekle drugde iz galaksije.


Takozvanu međuzvezdanu materiju primetila je letelica NASA-e “Istraživač međuzvezdanih granica” (IBEX – Interstellar Boundary Explorer), koja proučava granicu Sunčevog sistema u svojoj orbiti, oko 322.000 kilometara iznad Zemlje.


“Ova vanzemaljska međuzvezdana materija je u stvari ono od čega su zvezde, planete i ljudi napravljeni i stvarno je važno da se analizira”, izjavio je na konferenciji za medije u Vašingtonu Dejvid Mekomas, glavni istraživač IBEX-a i pomoćnik zamenika predsednika Odeljenja za svemirsku nauku i inženjering Istraživačkog instituta Sautvest u San Antoniju.


Međunarodni tim naučnika predstavio je u štabu NASA-e nova otkrića IBEX-a, u šta spada prvo detektovanje vanzemaljskih čestica vodonika, kiseonika i neona, nakon potvrde prethodno otkrivenog helijuma.


Ovi atomi su ostaci supernova, starijih zvezda koje su okončale svoj život u eksploziji, koja je razbacala te elemente širom galaksije. Kako međuzvezdani vetar oduvava ove nabijene i neutralne čestice kroz Mlečni put, letelica IBEX može da detektuje elemente koji su prisutni.

Istraživači su otkrili 74 atoma kiseonika na svakih 20 atoma neona u međuzvezdanom vetru. Radi poređenja, u Solarnom sistemu ima 111 atoma kiseonika na svakih 20 atoma neona, što znači da je u svakom delu našeg sistema više atoma kiseonika nego u obližnjem međuzvezdanom prostoru, istakli su naučnici u saopštenju.


“Važno je znati njihovu količinu jer ti elementi grade zvezde, planete, ljude. Otkrili smo ovu zagonetku – materija van Sunčevog sistema ne izgleda kao ona unutar njega. Izgleda da joj manjka kiseonika u odnosu na neon”, istakao je Mekomas.


Manjak kiseonika u međuzvezdanom materijalu može da znači da se Sunce formiralo u regionu sa manje kiseonika u odnosu na njegovu trenutnu lokaciju, ukazali su naučnici. Ili, to bi moglo da znači da je kiseonik “zaključan” u drugim galaktičkim materijalima, poput kosmičkih zrnaca prašine ili leda.

“Ovo nam postavlja novu zagonetku: da li je nešto od tog kiseonika, tako suštinskog za život na Zemlji, zaključano u kosmičkoj prašini? Ili nam to govori koliko je drugačije naše okruženje u odnosu na sunčevo rodno mesto?”, upitao je Eberhard Mebijus, profesor Univerziteta Novi Hempšir.


Letelica IBEX je takođe izmerila da međuzvezdani vetar putuje manjom brzinom i iz drugog pravca nego što se prethodno mislilo. Istraživanje sada pokazuje da međuzvezdani vetar vrši za 20 odsto manji pritisak na našu heliosferu, zaštitni “mehur” koji štiti Sunčev sistem od moćnih, štetnih kosmičkih zraka.


“Merenje pritiska materije i magnetnih polja u galaksiji na našu heliosferu pomoći će nam da odredimo veličinu i oblik Solarnog sistema dok putuje kroz galaksiju”, naveo je u saopštenju Erik Kristijan, naučnik misije IBEX iz NASA-inog Centra za svemirske letove “Godard” u Grinbeltu.

Evolucija

Rezultati novog istraživanja pomoći će naučnicima i da otkriju nešto više o istoriji materije u univerzumu. Podaci sa IBEX-a biće korisni i za razumevanje evolucije galaksije.
“Oni nam govore o delu svemira u kojem živimo, kao i o interakciji tog dela sa ostatkom galaksije”, istakao je Mekomas.
“Ako razmišljate unazad, sve do Velikog praska, tada su postojali samo vodonik i helijum. Onda su ih zvezde i supernove poprskale teškim elementima – ako zamislite da smo napravljeni od materijala koji je izbačen iz supernove, a to se nastavlja. Tako, 4,5 milijardi godina kasnije, Sunce se formiralo iz solarne magline i sada smo deo Mlečnog puta. To nam pruža dobre podatke – Veliki prasak i formiranje Sunca u ono što je naša okolina. Otuda se može pratiti kako je materija evoluirala tokom vremena u kosmosu”, objasnio je Mebijus.

IBEX-ova otkrića

NASA je lansirala misiju IBEX oktobra 2008. kako bi odredila granicu između Solarnog sistema i međuzvezdanog prostora. Letelica IBEX, “teška” 169 miliona dolara, prvo je trebalo da krene u dvogodišnju misiju. IBEX meri i broji energetski neutralne atome, čestice stvorene u području Sunčevog sistema poznatog kao region međuzvezdane granice. Otkako je lansirana, letelica je već došla do velikih otkrića o heliosferi i granici između Solarnog sistema i međuzvezdanog prostora.
IBEX je 2009. detektovao misterioznu traku na ivici Solarnog sistema napravljenu od toka nabijenih čestica koji putuje od Sunca milionima kilometara na čas. Sledeće godine naučnici su objavili da je zahvaljujući letelici po prvi put viđen solarni vetar kako udara u magnetosferu Zemlje.




Izvor: Blic

lepo, lepo