Žitelji najugroženijih područja čekaju odluku o rebalansu budžeta
U nerazvijenim opštinama Srbije živi 800.000 ljudi
Autor: D. Veljković | Foto:Beta | 03.11.2008. - 05:00




Od usvajanja rebalansa budžeta u Skupštini zavisi i pomoć najnerazvijenim opštinama, kojih je 46 u Srbiji. Pare za program Vlade i planove lokalnih samouprava biće dobrim delom nabavljene iz budžeta. Planova, dakle, već ima, a kad će se krenuti sa njihovom realizacijom, zavisi od poslanika. U međuvremenu, najveća sirotinja jedva sastavlja kraj s krajem u ovim opštinama u kojima su najmanje plate, a najveća nezaposlenost. Mladi nezaustavljivo beže u velike gradove.

Lebane, Preševo, Trgovište i Dimitrovgrad su po stopi nezaposlenosti najnerazvijenije opštine u Srbiji. U Lebanu je, recimo, prosečna septembarska plata za radnike u manjim pogonima iznosila osamo i po hiljada dinara!

Na najnovijoj listi je 46 najmanje razvijenih opština, u kojima živi više od 800.000 stanovnika. Devet takvih opština nalazi se na Kosovu, ali se ne zna koje su - jer ih Vlada Srbije nije imenovala uredbom kojom je jula ove godine oformila službu za održivi razvoj nedovoljno razvijenih područja, na čijem je čelu ministar bez portfelja Sulejman Ugljanin.
Da bi nerazvijena područja bila izvučena iz dugotrajnog društvenog zapećka, mora im se dati novac pre svega za izgradnju dobre putne mreže, ali i za struju, vodu, kanalizaciju, kao i za podizanje standarda građana, jer je reč i o područjima koja decenijama demografski izumiru. Prvi korak je izgradnja puteva.
Ministarstvo za infrastrukturu ove budžetske godine ima na raspolaganju oko devet milijardi dinara (nezavisno od Kancelarije za održivi razvoj koju vodi ministar Ugljanin) namenjenih za poboljšanje lokalne infrastrukture, prevashodno putne mreže, kaže za „Blic” dr Rajko Perić, državni sekretar u tom ministarstvu.
Novac je većim delom iz NIP, ostatak direktno iz budžeta, i ovo ministarstvo nastoji, kako Perić dodaje, da vodi računa o ravnomernom regionalnom razvoju kroz oko 700 projekata koliko ih u ovom trenutku ima. Prilikom odobravanja sredstava, dodaje Perić, vodi se računa i o tome da se izađe u susret opštinama koje imaju skromnije budžete, a njih je najviše u istočnoj i južnoj Srbiji.
- Putna mreža je alfa i omega svega. Tek potom ulaže se u vodu, struju, kanalizaciju, što su preduslovi za dovođenje investitora, samim tim za razvoj privrede i novog zapošljavanja, a bez toga nema ni govora o razvoju Srbije - ističe Perić.
Prema rečima ministra Sulejmana Ugljanina, koji vodi službu za održivi razvoj, u jeku je skeniranje problema koje decenijama imaju naše tradicionalno najnerazvijenije opštine. Ovaj projekat odnosi se, naglašava Ugljanin za „Blic”, i na dostizanje održivog razvoja nerazvijenih opština i na borbu protiv siromaštva u njima, jer ova dva problema idu „ruku pod ruku”.
tim stručnjaka
- Nerazvijeno područje Srbije (bez Kosova) obuhvata 37 opština, koje su prema indikatorima razvijenosti tipizirane u dve grupe: ekonomski nerazvijena i područja sa posebnim razvojnim problemima. Na nerazvijenom području živi 12,4 odsto stanovništva Srbije. Kriterijumi za utvrđivanje stepena nerazvijenosti bili su nacionalni dohodak po stanovniku, stopa nezaposlenosti, stanje infrastrukture, stambeni uslovi, brojnost socijalno ugroženih grupa kao što su deca, stare osobe, invalidi, izbeglice, Romi, ruralno stanovništvo i neobrazovani građani - ističe ministar Ugljanin, koji ukazuje na to da je siromaštvo pre svega koncentrisano na jugu i jugoistoku Srbije.
- U programima unutar projekta održivog razvoja, borbe protiv siromaštva i finansiranja povećanja zaposlenosti u privredno nedovoljno razvijenim i izgrazito emigracionim područjima učestvovaće sva ministarstva u skladu sa svojim prerogativima. U toku je formiranje međusektorskog stručnog tima, preko kojeg će biti koordiniran rad sa ostalim ministarstvima. Kad je o finansiranju reč, novac će biti obezbeđen u budžetu, ali će se koristiti i sredstva iz Predpristupnih i drugih međunarodnih fondova. Računamo i na strane investitore, dijasporu ali i na samu lokalnu samoupravu - objašnjava ministar Ugljanin.
Tempo realizacije projekta zavisiće od toga koliko će para za ovu namenu biti izdvojeno za budžetsku 2009. godinu, ali i od spremnosti lokalnih samouprava. Ugljanin kaže da mu je cilj da u svih 46 opština bude finansiran „bar po jedan projekat koji je u vrhu prioriteta”. On navodi primer Brodareva, dela opštine Prijepolje, izdvojenog 25 kilometara od gradskog jezgra, u kojem živi oko 10.000 građa na koji nemaju vodovod ni kanalizaciju, zbog čega deca i danas obolevaju od žutice.
zaustaviti migracije
- Ove probleme ne može da reši niko sa strane i rešenje može da bude u tome da se to naselje izdvoji u zasebnu opštinu čime bi se zaustavila migraciona kretanja, ali i stvorili uslovi za povratak stručnih kadrova iz Beograda, Sarajeva, Podgorice i Zapadne Evrope - predlaže ministar Ugljanin.
Vlada preko ove službe namerava, kako Ugljanin pojašnjava, da finansira i podstiče projekte koje kao prioritete kandiduju same opštine. Ali, kako ministar apostrofira, to mogu biti projekti koji podstiču zapošljavanje, efikasnost socijalne i zdravstvene zaštite, bolji položaj penzionera i starih osoba, obrazovanje, regionalni i ruralni razvoj, ekološki aspekt razvoja… Sa svoje strane i država ima posla, primera radi, da se pozabavi podsticanjem decentralizacije državnih funkcija, davanjem poreskih i carinskih olakšica ovim područjima, olakšice prilikom kupovine nepokretnosti, davanje prednosti nerazvijenim područjima u oblasti registracije slobodnih zona...
- U budžetu se moraju naći sredstva za finansiranje izrade strategija održivog razvoja nerazvijenih i devastiranih područja, finansiranje izrade prostornih, urbanističkih i razvojnih planova, otvaranja industrijskih zona u nerazvijenim opštinama i prigraničju (otkup zemljišta, eksproprijacija, uređenje zemljišta, komunalne infrastrukture, formiranje akcionarskih društava za upravljanje industrijskim zonama), finansiranje kancelarija agencija za regionalni razvoj u zemljama EU, prekookeanskim zemljama, na Bliskom i Srednjem Istoku - navodi ministar Ugljanin.
On veli da će u nerazvijenim opštinama država otvarati ispostave nekih republičkih institucija, kao što je Zavod za javno zdravlje, kancelarija za privredne registre… Sve do edukacije lokalnog stanovništva radi dizanja svesti o razlozima i uzrocima nerazvijenosti i siromaštva, kao i posebne brige o mladim talentima iz ovih područja.
- Srbiji jeste potrebna posebna politika podsticaja održivog razvoja nedovoljno razvijenih opština, od popravljanja infrastrukture, obrazovanja, preko komunikacije do informisanja i prekvalifikacije nezaposlenih prema stanju u organizovanoj i sivoj ekonomiji. To je put ka trajnoj ekonomsko-političko-socijalnoj stabilnosti u kojoj će ljudi težiti Srbiji, a ne da beže u beli svet - zaključuje ministar Ugljanin, uz opasku da tako Srbija, istovremeno, postaje poželjan partner EU.


Infrastruktura jedan od prioriteta
Ministarka finansija Diana Dragutinović izjavila je da je predloženi rebalans budžeta Srbije održiv i da je rezultat kompromisa o novim prioritetima Vlade Srbije.
Prioriteti Vlade, zbog kojih su povećani budžetski rashodi, jesu, kako je navela, povišica penzija, ulaganje u infrastrukturu i strateške investicije, kao i pomoć mladim talentima.


Podrška neće izostati
Od Kancelarije za održivi razvoj nedovoljno razvijenih područja očekujemo da našem sektoru za regionalni razvoj predstavi planove koji su predviđeni njihovim projektom, ali u startu možemo reći da ćemo učiniti sve da se ti projekti što bolje realizuju, kaže za „Blic” Nikola Papak, savetnik potpredsednika Vlade Mlađana Dinkića.



Lebane Posao čeka 5.000 ljudi
U Lebanu, opštini sa 24.250 stanovnika, gotovo da ne radi nijedno od pet većih proizvodnih preduzeća. Na posao godinama čeka pet hiljada radno sposobnih stanovnika. Razlog što investitori zaobilaze Lebane jesu nerešeni imovinski odnosi oko zemljišta na kome se nalaze propali industrijski giganti.
- Bivša tekstilna fabrika „Eksportekst”, recimo, prostire se na 13 hektara zemljišta i ima odlično očuvane pogone. Za tu lokaciju zainteresovana je beogradska firma „Fruit soul” za proizvodnju prirodnih sokova. U prvoj fazi uposlila bi 80 radnika i još 500 kooperanata, što bi za Lebane značilo pravi bum. Međutim, zemljište se nalazi u vlasništvu Republike - navodi predsednik opštine Mića Stanković.         M. Ž. I.

Dimitrovgrad Nužna pomoć Vlade
- Prema poslednjim podacima u Dimitrovgradu na posao čeka oko 1.800 ljudi - kaže predsednik opštine Dimitrovgrad dr Veselin Veličkov. On dodaje da ova pogranična opština velike nade za svoj dalji razvoj polaže u izgradnju Robno-transportno logističkog centra u zoni prema graničnom prelazu Gradina.
- Jasno je da bez pomoći Vlade nećemo moći sami da izgradimo ovaj objekat, koji bi nam otvorio oko 300 novih radnih mesta - kaže za ‘’Blic’’ dr Veličkov.                                                                  Z. P.

Izvor: Blic