Vojna lica masovno tuže državu zbog neisplaćenih zarada

Država potkradala oficire

Odredba Zakona o Vojsci da plata starešina ne može biti manja od tri ni veća od pet prosečnih plata u Srbiji poštovana od januara do maja 2000.

BEOGRAD - Državna zajednica Srbija i Crna Gora duguje vojnim licima na ime zakinutih zarada prema grubom proračunu oko pet milijardi dinara, odnosno nešto više od 57 miliona evra. Prema procenama pravnih stručnjaka, oko 50.000 zaposlenih u Vojsci Srbije i Crne Gore ima pravo na isplatu ovog duga, a prosečan iznos dugovanja je oko milion do milion i po dinara, u zavisnosti od čina i položaja.

Kada se nezvanično pominje cifra od 550 miliona evra kao ukupan godišnji vojni budžet, jasno je da dug u visini od deset odsto od ukupnih sredstava namenjenih vojsci nije nimalo naivan. Ovaj dug je nastao od 2000. do 2004. godine, pošto je Zakon o Vojsci, kojim se propisuje visina iznosa zarada vojnih lica, donet u januaru 2000. godine. Plate zaposlenih u vojsci su obračunavane prema Zakonu samo u periodu od januara do kraja maja 2000. godine, dok kasnije nije poštovana odredba da plata oficira ne može biti manja od tri ni veća od pet prosečnih plata u Srbiji.

- Odredbom člana 75 stav 1 Zakona o Vojsci Jugoslavije propisano je da se ukupan iznos sredstava za plate profesionalnih vojnika utvrđuje prema zvaničnom podatku o neto zaradi koja služi kao osnov za utvrđivanje zarada zaposlenih u republici članici na čijoj se teritoriji je sedište Saveznog ministarstva za odbranu, objavljenom u službenom glasilu te republike, s tim da prosečna plata po činu i plata po položaju profesionalnih oficira i oficira po ugovoru ne može biti manja od tri, niti veća od pet neto zarada iz ovog stava - rekao je advokat Darko Kesić.
      

Sa 50 miliona evra može se...

Za 57 miliona evra, može da se kupi 150.000 tona sirove nafte ili da se finansira izgradnja polovine mosta preko Ade Ciganlije u Beogradu. Toliko košta i jahta "Olimpija", koju je Roman Abramovič poklonio predsedniku Rusije Vladimiru Putinu. Za ovaj iznos može da se kupi jedna srednje razvijena banka u Srbiji ili da se otkupi Ronaldinjov ugovor od "Barselone". Toliki je i godišnji prihod koji Srbija ubere od putarine. Vojska bi za ove pare mogla da kupi jedan polovan borbeni avion "jurofajter" ili 20 novih modernizovanih tenkova M-84.
      
   
   

Zakon je predvideo i da Savezna vlada može da umanji ukupan iznos sredstava za plate za 20 odsto, ukoliko je taj iznos veći od onog predviđenog budžetom. Ovaj član zakona je poslužio kao izgovor za neisplaćivanje punog iznosa plata profesionalnim vojnicima. Međutim, neke od presuda donete u korist vojnih lica koja su tužila državu i nalazi sudskih veštaka u ovim slučajevima demantuju da u budžetu nije bilo dovoljno novca za obračunavanje plata kako je to zakon propisao.

Iako se država u žalbama na presude donete u korist zaposlenih u vojsci pozivala na to da nije bilo dovoljno sredstava za isplatu zarada prema zakonu, u nekoliko presuda viših sudskih instanci kojima se odbacuju žalbe na presude opštinskih sudova, navedeno je da je u budžetu bilo dovoljno para da plate budu isplaćene onako kako je zakon propisao. Država kao tužena se pozivala i na nenadležnost opštinskih sudova, ali je i ovaj argument odbačen.

- U maju 2005. godine pred Drugim opštinskim sudom je bilo 2.457 tužbi vojnih lica protiv državne zajednice Srbija i Crna Gora zbog smanjenih primanja, a sada ih je i više od tri hiljade. Pošto je bilo nedoumica oko nadležnosti sudova, Vrhovni sud je razmatrao primedbe na nadležnost i utvrdio da su opštinski sudovi na teritoriji na kojoj tužitelj radi nadležni za ovakve tužbe - kažu iz Drugog opštinskog suda u Beogradu.

Prema podacima Republičkog zavoda za statistiku, prosečna plata 2001. godine u Srbiji bila je 230 nemačkih maraka, ili po tadašnjem kursu 6.900 dinara, što znači da bi oficirska plata trebalo da bude između 20.700 i 34.500 tadašnjih dinara. U presudi jednog od sudova, navedeno je da je država zakinula oficiru sa činom potpukovnika u prva tri meseca 2001. godine između 3.700 i 5.100 dinara mesečno, ili između 50 i 70 odsto od tadašnje prosečne plate u Srbiji.

Slična situacija bila je i sa neisplaćenim penzijama, takozvanim "velikim dugom penzionerima" nastalim 1994. i 1995. godine, što je država rešila isplatom u ratama, iako nije bilo masovnog podnošenja tužbi protiv države, kao što je slučaj sa vojnim licima.


Izvor: Glas Javnosti \ N. Čolić