Nekada smo mesec jul obeležavali kao početak borbe protiv okupatora, a danas nemamo antifašistički praznik. Potreban nam je novi Dan ustanka. Oružani otpori u bivšim republikama bili zapravo pobune Srba.




TOPLI jul, koji smo decenijama slavili kao mesec ustanaka, i ovih dana je podgrejao činjenicu da država Srbija, uprkos velikim žrtvama protiv nemačkih i drugih okupatora u Drugom svetskom ratu, zvanično ne proslavlja početak oružanog otpora.

To što su predstavnici jedne od partija vladajuće koalicije, SPS, 7. jula učestvovali u obeležavanju 72-godišnjice antifašističke borbe u Srbiji, samo je ponovo otvorilo polemike o tome da li bi čuveni događaj u Beloj Crkvi zaista trebalo da slavimo kao dan ustanka ili se tada zapravo odigrao zločin u kojem je jedan Srbin iz političkih motiva ubio drugog.

Posle petooktobarskih promena, Dan ustanka u Srbiji 7. jul je ukinut kao praznik, a očekivalo se da će tačku na slučaj staviti i presuda Okružnog suda u Šapcu. Ona je rehabilitovala dvojicu žandarma, koje su komunistički heroj Žikica Jovanović Španac i Cvetin Soldatović upucali na seoskom vašaru u Beloj Crkvi. Pretresanjem događaja, dokumenata i propitivanjem svedoka stiglo se do dokaza da na "Dan ustanka" nisu ubijeni okupatori, već nedužni predstavnici tadašnjeg državnog sistema. I da Žikičin čin nije bio herojski, nego bratoubilački.

- Srbija bi trebalo da uspostavi novi Dan ustanka, ali ga je teško odrediti s obzirom na to da su podele između četnika i partizana i dalje snažne. Činjenica je da su u samoj Srbiji, ustanak protiv okupatora podigli i partizani i Jugoslovenska vojska u otadžbini, kao i da se partizanski i četnički odredi nisu sukobljavali sve do pred kraj 1941. godine. Čak je bilo i zajedničkih akcija - objašnjava istoričar dr Dragan Petrović.

Istoričar dr Momčilo Pavlović ističe da antifašizam ne može da se prišije isključivo jednom pokretu ili vođi, već da je u pitanju antifašizam naroda.

- Možda bi dobar datum za Dan ustanka bio 27. mart kada je došlo do erupcije antifašističkih osećanja, kako komunista, tako i monarhista. Doduše, sam događaj je po mnogima bio i nepromišljeni čin, ali je ipak poslao nedvosmislenu poruku da srpski narod ne prihvata fašizam - kaže Pavlović.

Komunistički režim u bivšoj Jugoslaviji poigravao se činjenicama i kada su u pitanju ostali julski ustanci u bivšim republikama.

To što su Srbi podigli ustanak protiv ustaškog režima u Srbu 27. jula 1941. danas ne sprečava državu Hrvatsku da ovaj datum obeležava kao Dan antifašizma u Hrvatskoj. Nedavno je pokrenuta i inicijativa da 27. jul ponovo postane državni praznik u najmlađoj članici EU.

Dan ustanka je i dalje zvanični praznik u Sloveniji, dok se u BiH ne slavi, iako se ove godine navršava 70 godina od bitaka na Sutjesci i Neretvi. U Crnoj Gori Dan ustanka 13. jul se danas slavi kao Dan državnosti, jer je na ovaj datum 1878. godine na Berlinskom kongresu priznata nezavisnost Knjaževine Crne Gore.

- Svi ustanci u bivšim jugoslovenskim republikama, izuzev onog u Sloveniji, uglavnom su bili antifašistički pokreti srpskog naroda, a ne hrvatskog, muslimanskog ili crnogorskog, kako se to kasnije interpretiralo. Jer, upravo su Srbi bili najviše ugroženi okupacijom strane vojske, ali i od marionetskih tvorevina na njegovom etničkom prostoru kao što je NDH. U Crnoj Gori se srpski narod masovno odlučio na ustanak baš 13. jula, samo dan posle proglašenja marionetske vlade pod Sekulom Drljevićem na Cetinju - ističe Dragan Petrović.

Prema rečima sagovornika "Novosti", zapadno od Drine ustanak protiv NDH i organizovanog državnog genocida koji je ona primenjivala prema srpskom narodu, buknuo je i ranije, još u maju mesecu, ali je u julu dobio dodatni zamah paralelno sa brutalnošću i masovnošću ustaških zločina.

- Važno je istaći da zapadno od Drine samoorganizovanje srpskog otpora protiv ustaškog genocida u mnogim slučajevima nije imalo ideološku odrednicu. Ustanici su i u kasnijim fazama rata često lavirali između partizana i četnika. Praktično sve do kapitulacije Italije septembra 1943. Čak i na teritoriji posleratne SR Hrvatske veći deo partizanskog pokreta su činili etnički Srbi. Slično je bilo i u ostalim republikama - poručuje Petrović.

Nažalost, ulogu srpskog naroda u antifašističkim ustancima poslednjih godina falsifikuju i pojedini zapadni istoričari.

- Stručni istoričari u Evropi znaju istinu, ali postoje i oni poput Žorž - Mari Šenija, prvog ambasadora Francuske u Zagrebu, a zatim i visokog predstavnika EU za Mostar. On je 2002. godine objavio naučni rad sa stavom da je, "suprotno tradicionalnom uverenju u Francuskoj kako su Srbi izneli na Balkanu i Prvi i Drugi svetski rat, najveći deo partizana zapravo bio iz Hrvatske i Bosne i Hercegovine i da su etnički partizani najčešće bili Hrvati, Bosanci i Jugosloveni". Upravo zbog toga naša država mora da promoviše sve relevantne istorijske podatke o Drugom svetskom ratu, ali i da posveti veću pažnju datumima koji obeležavaju našu borbu protiv fašizma - zaključuje Petrović.


OSLOBAĐANJE GRADOVA

LOGIČNIJE bi bilo da je za obeležavanje početka ustanka izabrano oslobođenje gradova, kao što su Loznica, Kraljevo ili Kruševac, smatra Srđan Cvetković iz Instituta za savremenu istoriju.
- To su bile borbe u kojima su zajedno učestvovali i partizani i četnici. Naravno, to nije odgovaralo novim vlastima - kaže Cvetković. - Ubistvo u Beloj Crkvi je bio neplanirani incident, koji je kasnije od strane novog režima iz političkih razloga dobio veliki značaj.

Izvor: Novosti

Za koji Britanci kazu da mi nemamo pravo na njega posto su oni te "demonstracije" organizovali i lepo platili 



tacno


Nije sporno da su sto u partizane (komuniste) sto u cetnike (monarhiste) odlazili ljudi iz ideoloskih razloga - ali mi se cini da je najcesce bilo sledece - "dosla vojska u selo, rekli ide se u rad i gotovo" (pa koja je uspela da pokupi vise) - iole iskreni ucesnik tih vremena ce ovo potvrditi

Inace, godina je 2013 - partizani vs. cetnici