Osnovne informacije



Zvaničan naziv                                   
Republika Srbija

Površina
88, 361 km2

Geografska lokacija
Srbija se nalazi u centralnom delu Balkanskog poluostrva u jugoistočnom delu Evrope. Srbija je raskrsnica najvažnijih puteva izmedju Evrope i Azije.

Klima
Umereno-kontinentalna sa manje ili više izraženim lokalnim karakteristikama.
Četiri godišnja doba sa prelazima. Topla leta sa prosečnom temperaturom 30°C i zimom sa prosečnom  temperaturom 5°C.

Populacija
7,498.001

Glavni grad
Beograd sa više od 1,600.000 stanovnika.
Ekonomski, administrativni i kulturni centar Srbije.

Jezik 
Srpski

Pismo
Ćirilica i latinica

Vremenska zona
GMT +1

Novčana jedinica
Dinar



Izvor: Serbiatouristguide

---

Kako doći u Srbiju?

Avionom




Samo nekoliko sati iz bilo kog mesta u Evropi.
Aerodrom "Nikola Tesla" Beograd idealno je lociran u odnosu na druge aerodrome u okruženju. U centru ovog dela Evrope, i nalazi se na raskrsnici najvećih vazdušnih ruta. Od centra Beograda i od glavne železnicke stanice u Beogradu svega 18 km.

Informacije: Aerodrom "Nikola Tesla"
www.beg.aero

Do aerodroma Nikola Tesla u Beogradu, lete sve značajnije evropske avio kompanije: Air France, Al Italia, Aeroflot Russian Airlines , Aerosvit Ukrainian Airlines, Austrian Airlines, British Airways, Czech Airlines, Germanwings, Lufthansa, Montenegro Airlines, Montavia, Norwegian Air Shuttle ASA, Olympic Airlines S.A., Skyservice Airlines,  Swiss International Air Lines Ltd, Tunisair, Turkish Airlines,.

Nacionalni avio prevoznik Jat Airways leti do 18 evropskih gradova.
Trajanje letova od i do većih gradova u Evropi i svetu

Do 1 sat - Bukurešt, Istanbul, Ljubljana, Rim, Beč, Cirih, Sarajevo
Do 2 sata - Berlin, Dizeldorf, Frankfurt, Kijev, Milano, Minhen, Pariz, Prag
Do 3 sata - London, Moskva, Stokholm, Amsterdam
Više od 3 sata - Njujork, Toronto


Vozom



Turisti koji žele da doputuju u Srbiju vozom, mogu preko cele godine da koriste brojne međunarodne železničke vozove, koji sve krajeve Evrope povezuju sa Srbijom.

 
Železničke stanice

Beograd
011/ 360-28-99

Novi Sad
021/ 443-199, 443-200

Subotica
024/ 555-606

Niš
018/ 291-320

Više informacija na http://www.zeleznicesrbije.com/


Kolima



Udaljenost Beograda od većih evropskih gradova izražena u kilometrima



Beograd

Cirih 1,400
Beč 660
Stokholm 2,390
Rim 1,400
Pariz 1,830
Minhen 970
Madrid 2,670
London 2,050
Lisabon 3,320
Istanbul 1,000
Berlin 1,310
Atina 1,280

Formalnosti za vozila



Za vožnju motornog vozila dovoljna je nacionalna vozačka dozvola.

Zelena karta kao međunarodna potvrda je dokaz kojim se potvrđuje postojanje osiguranja od autoodgovornosti za štete pričinjene trećim licima u inostranstvu. Shodno potpisanim Interbiro sporazumima sa nacionalnim Biroima zelena karta se izdaje za sledeće zemlje: Andora, Grčka, Španija, Austrija, Island, Švedska, Belgija, Irska, Švajcarska, Finska, Italija, Holandija, Francuska, Luksemburg, Velike Britanija, Nemačka, Portugalija, Tunis, Mađarska, Kipar, Rumunija, Bugarska, Albanija, Hrvatska, Makedonija, Češka, Poljska, Bosna i Hercegovina, Norveška, Latvija, Slovačka, Turska, Estonija, Moldavija, Danska, Ukrajina.

Napomena: Zelena karta za vozila registarskeo znake iz ovih zemalja je važeća u našoj zemlji samo ukoliko na istoj YU oznaka nije precrtana. Zelena karta će se smatrati važećim pri ulasku u ove zemlje samo ukoliko oznaka ni za jednu od ovih zemalja nije precrtana.

Inostrani motorizovani turisti koji nemaju zelenu kartu u obavezi su da prilikom ulaska u našu zemlju na granici zaključe osiguranje kod domaćih osiguravajućih zavoda.

Granični prelazi



Inostrani turisti koji motornim vozilima posećuju našu zemlju mogu ući na sledećim graničnim prelazima.

Mađarska: Bački Breg, Kelebija, Horgoš

Rumunija: Srpska Crnja,Vatin, Kaluđerovo, Đerdap

Bugarska: Mokranje-Negotin, Vrška čuka-Zaječar, Gradina,Strezimirovci, Ribarci

Makedonija: Preševo, Đeneral Janković, Prohor Pčinjski, Globočica

Bosna i Hercegovina: Sremska Rača, Pavlovića most-Badovinci, Mali Zvornik Ljubovija, Trbušnica, Bajina Bašta, Kotroman, Uvac, Jamena

Hrvatska: Batrovci Šid Sot (Principovac), Bačka Palanka, Bogojevo, Neštin, Bezdan

Albanija: Vrbnica – Prizren, Cafa Prusit

Saobraćajni propisi



Na putevima u Srbiji vozači treba za vreme vožnje strogo da se pridržavaju saobraćajnih propisa.

Oni koji ih ne poštuju rizikuju ne samo da plate novčanu kaznu već dovode i sebe i druge učesnike u saobraćaju u opasnost.

Brzina kretanja vozila do 60 km/h u naseljenim mestima, ako saobraćajnim znakom drukčije nije regulisano.

Na putu van naselja vozač ne sme vozilom da se kreće brzinom većom od:
Putničko vozilo, motocikl       Putničko vozilo s prikolicom
Auto - put                                           120 km/h   80 km/h
Na putevima za saobraćaj motorinim vozilima   100 km/h   80 km/h
Na svim ostalim putevima                         50 - 80 km/h   50 - 80 km/h

U putnickom vozilu, na prednjem sedištu ne sme da se prevozi dete mlade od 12 godina, kao ni lice koje je pod uticajem alkohola.Max prisustvo alkohola u krvi do 0,05%

Pojasevima sigurnosti dužni su da se vežu vozaci i putnici u motornim vozilima koja imaju ugradjene ove pojaseve.

Vozaci i putnici motocikla za vreme vožnje obavezni su da nose zaštitnu kacigu.

Motocikli su obavezni da danju i noću za vreme vožnje imaju uključena svetla.

Kampovanje je dozvoljeno samo u kampovima.

Vozila inostrane registracije moraju da imaju i propisnu oznaku zemlje u kojoj su registrovana.


Cene putarina

Cene putarina u dinarima
Oznaka i deonica puta       
E - 75: Beograd - Novi Sad       
I kategorija    240   
II kategorija    350   
III kategorija    710   
IV kategorija    1.420   
 E - 75: Novi Sad - Subotica       
I kategorija    330   
II kategorija   500   
III kategorija   990   
IV kategorija    1.980   
 E - 75: Beograd - Niš       
I kategorija   730   
II kategorija    1.100   
III kategorija    2.190   
IV kategorija    4.390   
 E - 70: Beograd - Šid       
I kategorija   340   
II kategorija   520   
III kategorija   1.030   
IV kategorija    2.050   
 E - 70: Niš - Leskovac       
I kategorija    190   
II kategorija    280   
III kategorija    570   
IV kategorija    1.130   


Informacije

Auto-moto savez Srbije 987

Auto-moto savez Vojvodine 987


Slučaj saobraćajne nezgode



U slučaju saobraćajne nezgode treba pozvati saobraćajnu miliciju koja će sačiniti zapisnik o saobraćajnoj nezgodi, a za vozila inostrane registracije neophodno je dobiti od milicije potvrdu o oštećenju vozila. Ovaj dokument treba čuvati i pokazati službenim licima na granici prilikom izlaska iz zemlje.

Služba "Pomoć-informacije" Auto-moto saveza Srbije na raspolaganju je za pružanje tehničke pomoći i prevoz oštećenih vozila. U slučaju da vlasnik potpuno napušta vozilo inostrane registracije, treba da ga prijavi carinskim organima ili teritorijalnim društvima AMSS, koja će sprovesti dalji postupak. U oba slučaja potrebno je uzeti potvrdu o predaji vozila, da bi se brže regulisale formalnosti u zemlji u kojoj je vozilo registrovano.

Ako inostrani turista ulazi u zemlju sa oštećenom karoserijom vozila, obavezan je da se obrati službenim licima na granici radi utvrđivanja štete i dobijanja potvrde o tome.

Pružanje pomoći 987



Organizacije Auto-moto saveza Srbije pružaju motorizovanim turistima iz zemlje i inostranstva i raznovrsne vidove tzv. turing pomoći.

Ova vrsta pomoći i usluga obuhvata raznovrsne vidove pomoći u slučajevima saobraćajnih nezgoda, bolesti vozača ili putnika; repatriranje obolelog lica u njegovu zemlju, repatrijaciju motornog vozila koje je oštećeno ili u kvaru, repatrijaciju ličnog prtljaga, prevoz vozila onesposobljenog lica, regulisanje postupka u slučaju odricanja vozila u korist Srbije, uključujući i carinski postupak, zatim pružanje raznih pravnih saveta, odobravanje novčanih kredita u slučaju nezgoda, bescarinsku nabavku rezervnih delova za vozila strane registracije iz inostranstva, preuzimanje i prenošenje hitnih radio-poruka za motorizovane turiste, posredovanje u smeštaju obolelih u bolnice, i dr.

Osnovu sistema pružanja turing-pomoći (ETI ili AAI knjižice), kojima su snabdevani članovi automobilskih nacionalnih organizacija, i u kojima su precizirane pojedine usluge, a uz njih se nalaze i posebna međunarodna kreditna pisma AIT i FIA. Na osnovu tih pisama se, po posebnom postupku, uz uključivanje Auto-moto saveza Srbije kao univerzalnog garanta, vrše plaćanja tih usluga pomenutim kreditnim pismima AIT i FIA.
   

Zašto posetiti Srbiju?

Na to pitanje veoma je lako odgovoriti.
Srbija jedna od najinteresantnijih novih destinacija na svetu.
Nalazi se u samom srcu Evrope. Ima toliko toga da pokaže i ponudi.
Za one koji su upoznali deo, ima još mnogo novih i neotkrivenih mesta.


Prirodne lepote

Srbija je sa svojim netaknutim prirodnim resursima pravi biser. Istinskim ljubiteljima prirode i divljine, Srbija nudi brojne izazove u visokim planinama, prostranim ravnicama, šumskim prostranstvima i prelepim pećinama.

Srbija je idealna za ljude avanturističkog duha. Pojedine biljne i životinjske vrste, već istrebljene u ostalim delovima Evrope, još uvek žive u gustim šumama i bogatim ritovima Srbije.

Upoznaj prirodne lepote Srbije


Đavolja varoš - svetsko čudo prirode



Nominujte Đavolju varoš za izbor novog svetskog čuda prirode!


Đavolja varoš jedan od najatraktivnijih prirodnih fenomena u svetu. Mesto čudnog imena i čudesnog izgleda, sa skupinom vretenastih stubova pokrivenih kamenim kapama, koje nauka naziva zemljanim piramidama. Sastoji se od 220 zemljanih figura nastalih erozijom tla. Zbog neobičnog izgleda, lokalitet je dobio naziv Đavolja varoš. Đavolja varoš je specifičan i vrlo redak oblik erozije. Posebna je i zbog izuzetno velikog broja postojanih figura. Erozivni proces na tom lokalitetu traje već vekovima, pojedine figure se postepeno ruše, a druge nastaju.

Posebnu specifičnost u odnosu na druge slične prirodne fenomene u svetu, daje joj ekstremno kisela voda u dolini među stubovima, nazvana Đavolja voda. Ona je po hemijskom sastavu, pre svega izuzetnoj kiselosti i visokom sadržaju minerala, jedinstvena u celom svetu. Procenat metala u toj vodi je od pet do neverovatnih 16 procenata.

O nastanku tog impozantnog prirodnog fenomena u narodu kruži više legendi, a one najčešće govore da stubovi predstavljaju svatove okamenjene po božjoj kazni.

Kako doći?

Zaštićeni spomenik prirode "Đavolja varoš" nalazi se na jugu Srbije, 89 kilometara jugozapadno od Niša, odnosno 27 kilometara jugoistočno od Kuršumlije.

Nominujte Đavolju varoš

http://www.new7wonders.com/nature/en/vote_on_nominees/?firstselect=5:127



Đerdapska klisura

Đerdap - prirodni i istorijski fenomen

      

Najlepši deo Dunava se nalazi na mestu gde su reka i Panonsko more provalili bedeme Karpata. Možda je baš taj priliv vode u Crno more doveo do prodora vodene mase kroz Bosfor i Dardanele, i stvorio mit o Atlantidi, odnosno biblijskom potopu. Stotinak kilometara duga, krivudava Ðerdapska klisura je najbolji dokaz koliko je dugo i mučno voda nagrizala stene, koliko je puta pobedila i koliko se puta povukla tražeći lakši put. Prva naselja u klisuri su osnovali sakupljači plodova pre devet milenijuma u Lepenskom viru, Vlašcu i Padini.

Tokom svojih čestih prodora na istok, rimski imperator Trajan se dosta zadržavao u klisuri. Vodio je teške borbe sa Dačanima, i tek kada je napravio put kroz klisuru i most preko Dunava, uspeo je da ih porazi. Most dugačak 1133 metra je pravljen dve godine i bio je veliki gradjevinski poduhvat tog vremena. Tada je od nadolazeće vode sačuvano samo naselje Lepenski vir, Trajanova tabla i deo puta pored nje. Rimljani, a kasnije Vizantinci su dugo ostali u klisuri i tragovi njihovog boravka su vidljivi na svakom mestu.

Područje klisure se vezuje i za velikog srpskog junaka Miloša Obilića. On je lovio po Miroč planini gde ga je sreo i knez Lazar. Po predanju je Miloš podigao manastir Tuman nedaleko od Golupca.

Ðerdapska klisura je niz od četiri klisure i tri kotline. Počinje sa Gornjom klisurom, a slede Gospodjinski vir, Veliki i Mali Kazan i Sipski kanal. Izmedju klisura su prostrane kotline Ljupkovska, Donjemilanovacka i Oršavska. Na ulazu u klisuru se nalazi stari grad Golubac i stena Babakaj. Prica se da su Turci uhvatili devojku Golubanu i da su je odveli u harem. Devojka nikako nije mogla da prihvati sudbinu haremske lepotice pa su je Turci vezali za stenu Babakaj. Devojka se na steni udavila, a grad na strmoj obali je nazvan Golubac.

Klisura pocinje sa jednom tvrdjavom a završava sa drugom. Kod Kladova se nalaze ostaci nekad moćne tvrdjave Fetislam. Tvrdjavu je na tom mestu gradio prvo Trajan, potom Justinijan a u dvanestom veku je napravljeno utvrdjenje Novi grad koje su Madjari razorili.

Na stenovitim obalama Boljetinske reke se može videti razvoj geološke gradje ovog dela Srbije. U okolini ima dosta pećina od kojih je najznačajnija Rajkova pećina kod Majdanpeka.
Ðerdapska klisura je knjiga istorije i u isto vreme knjiga istorije planete zemlje, te ima puno razloga da se poseti ovaj svetski prirodni i istorijski fenomen.


Planine Srbije

Pluća Srbije



Vaša prava ljubav u Srbiji biće planine, zbog svoje izuzetne lepote. Šetnja po čistom vazduhu na visinama iznad 1.400 m nadmorske visine podiže životni optimizam. Planine doprinose zdravlju Vašeg tela i duha.


Kopanik



Kopaonik cele godine nudi idealne uslove za aktivan odmor i predstavlja najveći i najpoznatiji skijaški centar u Srbiji. Najviša tačka je Pančićev vrh - 2.017 metara. "Planina sunca" je naziv koji sa pravom nosi, jer su oko 200 dana godišnje sunčani. Sneg pada od kraja novembra i zadržava se do maja.



Kako doći?

Ibarskom magistralom od Kraljeva preko Biljanovca i Jošanicke Banje, i od Kosovske Mitrovice preko Rudnice;
Autoputem od Pojata preko Kruševca, Brusa i Brzeca; Železnickom prugom Ibarskom dolinom preko Biljanovca.

Šta videti?

Istorijski značaj Kopaoničke oblasti kao središta srpske srednjovekovne države obeležavaju ostaci utvrđenih gradova na visovima centralnog masiva Zvečan, Koznik i Maglič, rudarskih naselja Stari trg i Novo brdo, crkve i manastiri Gradac, Pavlica, Studenica, Žiča i Sopoćani, i zadužbine srpskih vladara, koji se nalaze u podnožju kopaoničkog masiva.


Zlatibor

Planina zlatnih borova



latibor se nalazi u jugozapadnom delu Srbije, na nadmorskoj visini od 700 do 1.500 metara, 238 kilometara udaljen od Beograda. Najviši planinski vrhovi su Tornik 1.496 m i Čigota 1.422 m. Zlatibor je čuveni letnji i zimski turistički centar, sa najdužom turističkom tradicijom među planinama u Srbiji. Za zvanični početak turizma na Zlatiboru smatra se dolazak kralja Aleksandra Obrenovića 1893.godine, kada je kraj i dobio ime - "Kraljeve vode".

Na Zlatiboru postoje dva veštačka jezera. Veće jezero je u Ribnici, na reci Crni Rzav, a u samom centru turističkog naselja Zlatibor nalazi se manje jezero. Okruženo je prijatnim stazama za šetanje i klupicama za odmor gostiju, koji leti mogu da se kupaju i sunčaju, a zimi da se klizaju po zaleđenoj površini jezera.



Kako doći?

220 km od Beograda, magistralnim putem ka Crnoj Gori.
Iz svih vecih gradova Srbije i Crne Gore postoje redovne autobuske linije ka Zlatiboru.

Šta videti?

Sirogojno i Gostilje, etno sela u blizini Zlatibora su prava atrakcija  za posetioce. Muzej narodnog graditeljstva pod otvorenim nebom "Staro selo" u Sirogojnu vraća nas u XIX vek.

Ne propustite noćni provod.


Tara



Tara je jedna od najlepših planina u Srbiji, sa dobro očuvanim nepreglednim šumama jele i očaravajućim prostranstvima sa više od 1.000 vrsta lekovitog bilja. Prekrivena je gustim šumama s proplancima i livadama, sa stenovitim liticama, jarugama i pećinama. Prostire se na nadmorskoj visini od 1.000 do 1.200 metara. Tara je stanište za više od 153 vrste ptica i raznovrstan biljni svet. Posebno se izdvaja Pančićeva omorika, koja se jedino na Tari može pronaći. Raznolikost staništa i očuvanost vegetacije omogućili su opstanak mnogobrojnim životinjskim vrstama, kao što su mrki medved, divokoza, veliki tetreb, suri orao i drugi.

Tara pruža idealne uslove za aktivni odmor. U zimskom periodu gosti mogu da skijaju na nadmorskoj visini od 1.000 m. Dva ski lifta, i to jedan za decu i početnike dužine 150 metara i drugi za skijaše rekreativce, dužine 450 metara. U letnjoj sezoni turistima su na raspolaganju uređene plaže na jezeru, čamci za izlete kao i otvoreni bazeni, 10 kilometara uređene pešačke staze, a za sportiste i rekreativce su na raspolaganju trim staza od 1,6 kilometara, fudbalski teren i otvoreni tereni za male sportove Tu su i drugi sadržaji kao što su uzbudljive šetnje kanjonom, vožnja biciklom, vožnja brodom po jezeru, pecanje, rafting i foto safari. U turističkkoj ponudi su i obilasci manastira, vožnja sa Šarganskom osmicom, i obilazak kuće Tarabića, iz koje potiču poznati proroci Tarabići poznati kao srpski Nostradamusi.

Šume, kanjoni i obale reka čuvaju tragove praistorijske, antičke, rimske i vizantijske kulture. Manastir Rača iz 13. veka, nekropole stećka u Perućcu i Rastištu deo su srpske srednjovekovne baštine.

Jedinstvenu narodnu umetnost predstavljaju dinarske brvnare, koje se prostiru pored obala Drine. Drina sa jezerom kod Perućca obiluje svim vrstama ribe.

Grad Novi Sad



Dobro došli u Novi Sad, dobro došli u Srpsku Atinu, gostoljubivi i lep grad, gde Vas građani, vedri i raspoloženi, dočekuju otvorena srca iskreno i prijateljski. Novi Sad je glavni grad AP Vojvodine, privredni, kulturni, naučni, obrazovni, zdravstveni, administrativni centar sa blizu 350.000 stanovnika. Grad se smestio pored leve obale Dunava u južnoj bačkoj.

Krajem XVII veka na grabenu Fruške gore, nad desnom obalom Dunava, počinje gradnja Petrovaradinske tvrđave. Ubrzo oko šanca formiralo se manje naselje trgovaca, ribara, zanatlija i lađara. U međuvremenu, do 1780. godine, završeno je najveće vojno utvrđenje tadašnje Austrijske carevine Petrovaradinska tvrđava-‘’Gibraltar na Dunavu’’. Gradnju tvrđave pratilo je širenje naselja na suprotnoj obali Dunava, označeno raznim imenima - Neoplanta, Ujvidek, Neusatz, da bi 1. februara 1748. godine dobio ime Novi Sad. Tada su njegovi žitelji platili bečkom dvoru 95.000 ondašnjih forinti za dobijanje statusa slobodnog grada.

Novi Sas je poneo ime Srpska Atina. Žitelji ovog grada to posebno ističu. On je grad prosvete, kulture, grad muzeja, galerija, biblioteka i pozorišta, Godine 1790. Emanuel Janković doneo je prvu štampariju i otvorio knjižaru po evropskim uzorima. Srpska pravoslavna Velika gimnazija (druga kod Srba, posle Karlovačke 1791. godine) osnovana je 1810. godine. Jedan od profesora ove gimnazije, Georgije Magarašević, pokrenuo je 1824. godine časopis "Serbski letopis", koji i danas izlazi pod imenom ‘’Letopis Matice srpske’’ kao najstariji ‘’živi’’ književni časopis u svetu. U Novom Sadu je 1861. godine osnovano Srpsko narodno pozorište, najstariji jugoslovenski profesionalni teatar. Matica srpska, prosvetna, kulturna i naučna institucija, osnovana 1826. godine u Budimpešti, deluje u Novom Sadu od 1864. godine.

Kulturno-istorijski razvoj Novog Sada znatno je doprineo formiranju arhitektonskih turističkih vrednosti koje čine kompleksne celine spomeničko-umetničkog karaktera. Največi broj ovakvih vrednosti vezan je za centralni, stari deo grada koji danas u delu Zmaj Jovine i Dunavske ulice predstavlja jedinstvenu ambijentalnu celinu u kojoj je zabranjeno funkcionisanje saobraćaja. Prepoznatljivost ovog dela grada uočava se pretežno na zgradama građenim tokom XVIII i XIX veka.

Najstarija građevina u gradu je kuća kod Belog lava, na uglu Zmaj Jovine i Dunavske ulice, iz 1720. godine. Posebnu vrednost predstavlja Gradska kuća, stara zgrada Opštinske skupštine, na Trgu slobode, podignuta u neorenesansnom stilu 1894. godine, po projektu arhitekte Đerđa Molnara. Najvrednija prostorija je Svečana sala na prvom spratu sa zidnim slikama Pavla Ružičke. U tornju je 1907. godine postavljeno zvono sa slikom Svetog Florijana, tadašnjeg zaštitnika grada.

Značajna je i zgrada Vojvođanskog muzeja, nekadašnji Sud, u Dunavskoj ulici, izgrađena 1900. godine, po projektu Đule Vagnera.

Ovde još treba izdvojiti zgrade Doma Vojske Jugoslavije, Novosadske štedionice, danas Vojvođanske banke, Tanurdžićevu palatu, stambeno-poslovni objekat, građenu 1933/34. godine, zgradu gimnazije ‘’Jovan Jovanović Zmaj’’, podignutu 1910. godine, po projektu arhitekte Vladimira Nikolića, Vladičin dvor Bačke eparhije, sa elementima srpsko-vizantijskog i mavarskog stila iz 1901. godine, delo istog arhitekte, kao i zgradu Matice srpske iz 1912. godine koju je projektovao arhitekta Momčilo Tapavica.

Plebanija u Katoličkoj porti, sagrađena je 1808. godine, čuva se kao redak spomenik stare arhitekture. Kada se ulazi u grad sa Varadinskog mosta, zapažaju se Radnički dom sagrađen 1931. godine po projektu Dragiše Brašovana, sa figurom radnika na pročelju, koju je izvajao Toma Roksandić, zatim palata Izvršnog veća, ranije Banska palata, koja se odlikuje izrezitom monumentalnošću, građena u periodu 1936-1939. godine. Ona je takođe delo arhitekte Dragiše Brašovana. Spolja je obložena mermerom sa ostrva Brača. Enterijer zgrade čine široki hodnici iz kojih se ulazi u prostrane poslovne prostorije, a centralni hol je obložen kamenom iz Karare.

Dom kulture, u kome je do izgradnje sopstvene zgrade bilo smešteno Srpsko narodno pozorište, podignut je po projektu Đorđa Tabakovića, 1938. godine. U njemu su sada Pozorište mladih i Lutkarsko pozorište.

Pored toga, značajnu komponentu spomeničkih vrednosti grada čine pojedinačne zgrade i kompleksi građeni u novije vreme: zgrada Srpskog narodnog pozorišta, koju je projektovao Viktor Jackijević, poljski arhitekta, Sportski i poslovni centar Vojvodina, atraktivna građevina metala, stakla, betona i mermera koja se prostire na 65.000 m2 i deo kompleksa od 20 hektara, u kome su i stadion FK ‘’Vojvodina’’ i prostori za sportske i rekreativne sadržaje-teniska igrališta, bazeni, klizalište i drugo, sa velikom dvoranom koja može da primi do 10.000 gledalaca i malom dvoranom za 1.200 gledalaca. Zatim, zgrada Pošte, zgrada Železničke stanice rađena po projektu Imre Farkaša 1964. godine, upravna zgrada NIS-a završena 1998. godine po projektu Aleksandra Kekovića...

U gradu se nalazi nekoliko crkava koje se karakterišu monumentalnošću, arhitektonskim sklopom, vrednom unutrašnjošću i zbirkama predmeta umetničko-istorijskog značaja. Nagli ekonomski, kulturni i prosvetni razvoj, a uz to nacionalno, versko i jezičko šarenilo, uticali su i na to da se u Novom Sadu, i koa verskom središtu, podižu mnoge bogomolje verskih zajednica.

Crkve u gradu su građene u slojevima, tako da su prve podizane od priručnog materijala: dasaka, trske, sa podom od kamena.

Prema predanju, prva pravoslavna crkva Svetog velikomučenika Georgija, saborni hram, postoji još od 1700. godine. Od 1708. godine je u Novom Sadu (tada Šancu) sedište Bačkog vladike. Zidani Saborni hram građen je polovinom XVIII veka, 1742. godine, za vreme vladavine carice Marije Terezije, a sadašnji izgled je dobio projektom arhitekte iz Budimpešte, Mihaila Harminca, 1902-1905. godine, u vreme vladike Mitrofana Ševića. Ikonostas je uradio čuveni srpski slikar Paja Jovanović u Beču, a zidne kompozicije slikar Stevan Aleksić, dok su vitraži na prozorima delo Imre Želera iz Budimpešte.

Do 1748. godine u gradu će biti podignuti svi i danas postojeći pravoslavni hramovi-Saborni sa Vladičanskim dvorom, Almaški, Uspenski i Nikolajevski.

Ovaj poslednji, hram moštiju Svetog Oca Nikolaja, Nikolajevska crkva, u svom osnovnom graditeljskom korpusu, jedini je sačuvan bez znatnih promena, zbog čega se smatra najstarijim pravoslavnim hramom u gradu. Zidan je 1730. godine sa karakteristikama baroka. Kada je oštećen u bombardovanju, sa Petrovaradinske tvrđave 1849. godine, obnovili su ga Jovan i Marija Trandafil koji su tu i sahranjeni. Ikonostas u crkvi uradio je pod uticajem nazarenskog slikarstva, Pavle Simić 1862. godine. Zanimljivo je da su u ovoj crkvi kršteni sinovi Mileve i Alberta Anštajna, Albert i Eduard, 1913. godine.

Uspenska crkva, hram Uspenja Presvete Bogorodice, izgrađen je 1736. godine u barokno stilu i više puta obnavljana. Svoj današnji izgled je dobila oko 1780. godine. Slikarske radove u crkvi su izveli Janko Halkozović i Vasa Ostojić. Posebnost ovog hrama čine sam ikonostas i njegova rezbarija, zatim rezbarija bogorodičinog trona, arhijerejskog prestola i crkvenog nameštaja rezbaratora porodice Gavrilović.

Almaška crkva, sa klasičnim baroknim portalom u duborezu koji je radio Aksentije Marković, podignuta je 1797. godine. Zvonik je na zapadnoj strani, a fasade su bogato dekorisane kao i unutrašnjost hrama. Ikone u njoj su rad Arsenija Teodorovića iz 1825. godine, koji je u porti hrama i sahranjen. Posebnu vrednost crkvi daje ikona Presvete Bogorodice, rad slikara Uroša Predića iz 1905. godine.

Gradskim centrom, odnosno Trgom slobode dominira Rimokatolička parohijska crkva Župa imena Marijina, građena krajem XIX veka, 1894. godine u neogotskom stilu, po projektu arhitekte Đerđa Molnara, čija se mermerna bista nalazi odmah iza vrata u jednoj niši. Crkva je trobrodna, sa gotskim svodovima, koje drže vitki i visoki stubovi. Oltar je ukrašen tirolskom rezbarijom, prozori peštanskim vitražima, a krov je rađen u žolnai keramici.

U Jevrejskoj ulici arhitektonskim sklopom i veličinom izdvajaju se Sinagoga iz 1906. godine, rađena po projektu Lipota Baumhorna. Danas se u njoj ne vrše religiozni obredi, a zbog visoke unutrašnje akustičnosti se koristi kao koncertna dvorana. U Novom Sadu postoji veći broj spomenika i bista posvećenih velikim događajima i pojedincima iz njegove i jugoslovenske istorije.

Od vajarskih i umetničkim vrednosti značajni su - spomenik Svetozaru Miletiću u centru grada, skulpture Jovana Jovanovića Zmaja u Zmaj Jovinoj ulici, Đure Jakšića i Branka Radičevića u Dunavskom parku, biste srpskih književnika, Spomenik žrtvama fašističkog terora na Dunavskom keju, veći broj skulptura pod zajedničkim imenom Srne, radovi Jovana Soldatovića, postavljeni na Petrovaradinskoj tvrđavi.

virtualnigrad.com

Grad Niš



Niš je najveći grad u jugoistočnoj Srbiji i sedište Nišavskog okruga. U gradskom području Niša živi oko 290.000 ljudi, od toga preko 250.000 u samom gradu. Sa 250.518 stanovnika (popis 2002) treći je po veličini grad u Srbiji (bez Kosova i Metohije). Nalazi se oko 250 kilometara jugoistočno od Beograda na reci Nišavi. Grad Niš zauzima površinu od oko 597 km², uključujući Nišku Banju i 68 prigradskih naselja.

Kroz svoju dugu istoriju Niš se nalazio u sastavu mnogih carstava i država, igrajući ulogu administrativnog, vojnog i trgovinskog centra i važne saobraćajne veze na rimskom putu Vija militaris, kasnije zvanim Carski drum, koji je spajao Evropu i Malu Aziju. Bio je rodno mesto cara Konstantina Velikog, kao i careva Konstancija II i Justina I. Sam položaj Niša učinio ga je strateški važnim i time primamljivim gradom za mnoge osvajače. Niš se nalazio pod vlašću Dardanaca, Tračana, Ilira, Kelta, Grka, Rimljana, Huna, Avara, zatim Bugara, Srba, Vizantinaca i Osmanlija. Godine 1878. ponovo je ušao u sastav Srbije, bivajući još pod okupacijom u toku Prvog i Drugog svetskog rata. Uticaj različitih naroda koji su vladali Nišom primećuje se u kulturnom nasleđu grada, pre svega u njegovoj arhitektonskoj raznovrsnosti.

Kod Niša se račvaju najvažnije komunikacije jugoistočne Evrope, ka Turskoj i Grčkoj, a poseduje međunarodni aerodrom Konstantin Veliki, koji nosi međunarodnu oznaku INI. Danas je važan privredni, univerzitetski, kulturni i politički centar Srbije. Niški univerzitet, osnovan 1965. godine, ima 13 fakulteta i oko 30.000 studenata. Niš je, takođe, sedište Niške eparhije Srpske pravoslavne crkve.

Grad Niš je od 2004. administrativno podeljen na pet gradskih opština, a aktuelni gradonačelnik je Miloš Simonović.

virtualnigrad.com

Grad Čačak



Grad Čačak se nalazi u središnjem delu centralne Srbije u Moravičkom okrugu, između opština Gornji Milanovac na severu i opštine Lučana na jugozapadu. Na zapadu je opština Požega koja pripada Zlatiborskom okrugu, istočno je opština Knić koja je sastavu Šumadijskog okruga, a na jugoistoku je grad Kraljevo koja pripada Raškom okrugu.

Grad Čačak zauzima geografski prostor između 20°7'15“ i 20°38'30“ istočne geografske dužine i 43° 44' i 44° 00' 30“ severne geografske širine. Nadmorska visina je u rasponu od 204 m (ušće Bresničke reke u Zapadnu Moravu) do 958 metara (planina Ovčar).

Teritorija grada zauzima površinu od 636 km2, i u pogledu reljefa može se podeliti na:

    * Čačansku kotlinu sa nadmorskom visinom od 200 m do 300 m
    * Brežuljkasto - brdski predeo od 300 m do 500 m nadmorske visine
    * Planinski predeo od 300 m do 985 m nadmorske visine

Planine Jelica sa (929 m), Ovčar (985 m), Kablar (885 m) i Vujan (857 m) okružuju Čačansku kotlinu kroz koju protiče reka Zapadna Morava čija je dužina 318 km. Površina kotline je preko 270 km2, duga je oko 40 km i pruža izvanredne uslove za poljoprivredu.

Jedinstvenu morfološku celinu predstavlja Ovčarsko-Kablarska klisura koja se odlikuje strmim stranama, uklještenim meandrima i nalazi se pod zaštitom države kao prirodno dobro od izuzetnog značaja. U klisuri se nalazi Ovčar Banja kao i Ovčarsko-kablarski manastiri, što klisuri i okolini daje poseban značaj.

Klima Čačka i njegove bliže okoline pripada umereno-kontinentalnom tipu. Srednja godišnja temperatura vazduha je 10,47°C, a vlažnost vazduha 80,7%. Čačak i okolina nisu izloženi jakim vetrovima i najčešće su severni i severoistočni vetrovi, a ređe zapadni. Prosečna brzina vetrova je 2,3 m/s kod severnih, i 1,4 m/s kod zapadnih. Srednja godišnja visina padavina iznosi 692,9 mm.

Poznati Čačani: Bora Đorđević, Sonja Savić, Željko Obradović, Radomir Mihailović Točak, Dragan Kićanović

virtualnigrad.com

Grad Kragujevac



Kragujevac je sa 180.252 stanovnika četvrti grad po veličini u Srbiji (ne računajući Kosovo i Metohiju), i sedište Šumadijskog okruga, a nalazi se oko 120 kilometara južno od Beograda.

Kragujevac je značajan privredni, kulturni, obrazovni i zdravstveni centar Šumadije, Pomoravlja i susednih regiona. Makroregionalni je centar za regione: Čačka, Kraljeva, Užica, Jagodine, Kruševca, Smedereva, Požarevca i severnog Kosova. Do 1990. godine Kragujevac je bio 5. grad po razvijenosti u SFRJ odmah posle slovenačkih gradova. Početkom 1990-ih godina grad postaje jedan od siromašnijih gradova u Srbiji. Danas je Kragujevac ponovo jedan od najjačih administrativnih, kulturnih, finansijskih, industrijskih i političkih centara u Srbiji.
Istorija

Pretpostavlja se da je Kragujevac kao naseljeno mesto postojao i pre Nemanjićke države. Kragujevac je prvi put spomenut u turskom popisnom defteru iz 1476. godine kao "Kragujfoča", bivši trg sa 32 kuće. Ime je dobio po ptici kraguj (vrsti jastreba) koja je u srednjem veku korišćena za lov, a danas zauzima počasno mesto na gradskom grbu.

Po mnogo čemu ovaj grad možemo nazvati „prvim u Srbiji“ – bio je prva prestonica moderne srpske države (1818-1841), u njemu su osnovane: je 1833/1835. prva gimnazija u Srbiji kao i Licej, 1838, preteča Univerziteta u Beogradu, prvi sud (1820. godine), prvo pozorište („Knjažesko – srbski teatar“ 1835. godine), prve novine (“Novine srbske”), muzička formacija (“Knjažesko – srbska banda”), prva apoteka, galerija slika, muzej, biblioteka… Posle viševekovne turske (tj. Austro-Ugarske 1718-1739.) vladavine grad je 1815. godine oslobođen od Turaka, a 3 godine kasnije proglašen prestonicom novostvorene države. Tada počinje njegov brži razvoj, osnivanje institucija od nacionalnog značaja i masovnije doseljavanje stanovništva, a 1853. godine, izlivanjem prvog topa u kragujevačkoj Topolivnici započinje industrijska proizvodnja u Srbiji.

Od tada je Kragujevac poznat kao industijski centar, pre svega značajan zbog proizvodnje oružja, a od sredine 20. veka i proizvodnje automobila. Krajem pretprošlog i početkom prošlog veka, Kragujevac je doživljavao kao i cela Kraljevina svoj uspon. Pored mnogih lepih događaja od velikog značaja za istoriju Srbije koji su se odigrali u Kragujevcu poput Sretenjskog ustava ili objave odredbi Berlinskog kongresa (1878.) po kome je Srbija postala samostalna država istorija grada beleži i ružne trenutke. Takav je bio i 21. oktobar 1941. godine kada je u Šumaricama streljano oko 7000 kragujevčana među kojima je bio i određen broj đaka i profesora. U znak sećanja na njih u Kragujevcu se svakog 21. oktobra održava “Veliki školski čas“. Spomenik V3 (peto tri) podseća na žrtve streljanih gimnazijalaca. (vidi Kragujevački oktobar). Za vreme Prvog svetskog rata, Kragujevac ponovo postaje prestonica, ali ovoga puta ratne Srbije (1914-1915). Nakon Drugog svetskog rata, Kragujevac se sve više razvija industrijski, započinje proizvodnja automobila i dolazi do još masovnijeg doseljavanja stanovništva.

virtualnigrad.com

Grad Valjevo



Grad Valjevo je jedan od gradova u Republici Srbiji i pripada Kolubarskom okrugu. Nalazi u zapadnoj Srbiji u gornjem delu sliva reke Kolubare (pritoke Save), na kontaktu između planinskog i nizijskog dela Srbije. Grad Valjevo se graniči na severu sa opštinama Ub i Koceljeva, na zapadu sa Osečinom i Ljubovijom, na jugu sa Bajinom Baštom i Kosjerićem i na istoku sa Mionicom i Lajkovcem.

Teritorija grada je nepravilnog romboidnog oblika. Ovaj prostor u pravcu zapad-istok preseca dolina reke Kolubare. Severno od ove doline teritorija je brežuljkasta i zatalasana, dok je na jugu reljef značajnije izdignut čineći terasaste forme severne podgorine lanca Podrinjsko-valjevskih planina sve do samog grebena i vrhova Maljena, Bukova, Povlena, Jablanika i Medvednika koji se izdižu do preko 1.200 metara nadmorske visine.

Po podacima iz 2004. grad zauzima površinu od 905 km² (od čega na poljoprivrednu površinu otpada 58.369 ha, a na šumsku 26.503 ha). Centar grada je gradsko naselje Valjevo. Grad Valjevo ima 78 naselja. Po podacima iz 2002. godine u gradu je živelo 96.761 stanovnika. Po podacima iz 2004. prirodni priraštaj je iznosio -3,2 ‰, a broj zaposlenih iznosi 32.215 ljudi. U Valjevu ima 56 osnovnih i 6 srednjih škola.

virtualnigrad.com

Seoski turizam u Srbiji



Srbija ima izvanredne uslove za razvoj seoskog turizma. Od seoskog turizma Srbija može godišnje da ostvari i nekoliko milijardi evra. Svetska Turistička Organizacija, preporučuje Srbiji da razvija seoski turizam. Međutim, i pored toga, još uvek nema materijalnih uslova za dolazak velikog broja stranaca na odmor u srpskim selima. Poznata turistička sela u Srbiji su: Sićevo, Sirogojno, Gostilje, Mokra Gora, Koštunići i mnoga druga.

Zahvaljujući bogatoj ruralnoj tradiciji, jedan od najbitnijih potencijala srpskog seoskog turizma je i razvoj etno sela. Najpoznatija etno sela u Srbiji su Staro selo u Sirogojnu, Drvengrad u Mokroj Gori i Koštunići.

virtualnigrad.com

Selo Sirogojno



Sirogojno se nalazi u istočnom delu Zlatibora. Razvilo se oko crkve podignute početkom XIX stoleća, a zatim i oko škole, zadruge, seoskih kafana i pekara. Crkva Svetih Petra i Pavla sagrađena je 1821-ve godine i stavljena je pod zaštitu države. U njoj se čuvaju mnoge vrednosti, poput vrata u duborezu i više ikona iz XIX veka, a na njenim zidovima su upisana imena izginulih ratnika iz Prvog svetskog rata. Područje Sirogojna, kom pripadaju i sela Drenova, Željine, Trnava i Čičkova, ima poprilično spomen-obeležja iz Drugog svetskog rata. Spomenik na Vladajama, bista prote Milana Smiljanića, spomen ploča na zgradi škole u Trnavi u kojoj je učio narodni heroj Savo Jovanović Sirogojno i rodna kuća ovog heroja u Trnavi samo su neki od njih.

U Sirogojnu se nalazi i etno selo. Muzej „Staro selo“ pod vedrim nebom predstavlja skup zlatiborskih kuća i propratnih drvenih zgrada, skupljenih sa svih strana Zlatibora. Čuvene su i sirogojnske pletilje, čiji džemperi od ovčije vune se prodaju i u Evropi. Tokom sezone, ovde se organizuju likovni, književni, muzički i drugi susreti, izložbe, predavanja i letnje škole.

Mokra Gora



Ono što je počelo kao privatna inicijativa grupe entuzijazista okupljenih oko udruženja “Šarganska osmica”, pretvorilo se u projekt koji je udahnuo novi život Mokroj Gori. Mokra Gora je postala poznata turistička destinacija. Do 1974. godine kroz Mokru Goru je prolazila stara pruga uskog koloseka Beograd-Sarajevo. Udruženje Šarganska osmica pokrenulo je ideju o obnovi nekada popularne Šarganske osmice, jedinstvene trase železnice uskog koloseka (760 mm), koja gledana iz vazduha ima oblik broja osam. Obnovljenim delom pruge od železničke stanice u Mokroj Gori do obližnje stanice u Šargan-Vitasima danas saobraća turistička atrakcija, stari parni voz „Ćira“.

U Mokroj Gori se nalazi nekoliko desetina mineralnih izvora. Zbog činjenice da Mokra Gora leži na jednom od najvećih nalazišta niklom bogate železne rude u Evorpi, većina izvora ima izrazito visok sadržaj rastvorenih jona. Nekoliko poznatijih izvora su lekoviti, ali jedan deo izvora je toksičan (otrovan). Najpoznatiji među lekovitim izvorima u Mokroj Gori nosi naziv “Bele vode”.

Srpski filmski reditelj Emir Kusturica je kod Mokre Gore, na brdu Mećavniku, napravio etno selo „Drvengrad“.

Etno selo Drvengrad na Mokroj Gori



Drvengrad (nem. Küstendorf; Kustendorf) je etno selo u Srbiji kod Mokre Gore u opštini Užice. Drvengrad je smešten na razmeđi Zlatibora i Tare.

Osnovano je i izgrađeno na brdu Mećavnik po zamisli filmskog reditelja Emira Kusturice za potrebe snimanja filma „Život je čudo“. Mećavnik nadvisuje selo Mokra Gora i visinski je na istom nivou sa železničkom stanicom Jatare kroz koju prolazi pruga uskog koloseka „Šarganska osmica“.

Drvengrad je etno selo u gradskom obličju i strukturi. U obliku je pravougaonika čija duža (glavna) osa na jednom kraju ima ulaznu kapiju, odakle polazi glavna ulica i prostire se do drugog gde se nalazi mala drvena pravoslavna crkva sa drvenim zvonikom. Crkva je građena po ugledu na ruske crkve brvnare (videti sliku u galeriji) i posvećena je Svetom Savi. U centralnom delu sela je trg popločan drvenom kockom i sečenim drvenim pragovima i opkoljen brvnarama. Brvnare su autentične i prenete, neke iz tih krajeva, a neke iz Republike Srpske, u vidu skeleta i postavljene na kamene temelje. U svakoj od njih nalaze se sadržaji karakteristični za grad:

    * galerija slika Macola
    * biblioteka
    * bioskop Andergraund (smešten pod zemljom)
    * poslastičarnica Anica, sa domaćim kolačima i prirodnim sokovima
    * nacionalni restoran Lotika
    * prodavnica narodne radinosti toga kraja

Ulice u selu su dobile imena po poznatim ličnostima kulture i nauke.

Stručni žiri briselske Fondacije za arhitekturu Filip Rotije je ovo Kusturičino graditeljstvo proglasio najboljim arhitektonskim ostvarenjem u protekle tri godine u Evropi.

Emir Kusturica objašnjava Drvengrad rečima:
Vikicitati „Izmislio sam grad koji izgleda kao da se u njemu uvek živelo. A nije nikad.“

Selo Borač



Borač je seosko naselje u opštini Knić u Šumadijskom okrugu. Prema popisu iz 2002. bilo je 692 stanovnika (prema popisu iz 1991. bilo je 872 stanovnika).

U Borču se nalaze: crkva iz 14. veka, Borački krš (zanimljiva stenska formacija), ostaci srednjevekovnog Boračkog grada i groblje iz 17. veka. U selu je očuvan veliki broj starih srpskih kuća (kraj 19. - početak 20. veka), a u nekima od njih se može dobiti smeštaj, jer se seljani bave seoskim turizmom.

Crkva se nalazi podno Boračkog krša i do nje se može lako prići; dvorište je divno uređeno i ima mesta za sedenje i izlet. Put pored crkve vodi do planinarskog doma, od koga se može popeti na vrh Krša, na kome su ostaci grada.

Vojvodina

Govoriti o svom rodnom kraju znači u isti mah: biti pristrasan, biti zaljubljen, biti nežan, biti detinjasto razbarušen i dostojanstven kao himna. Zato mi, Vojvođani, kad beležimo makar dva obična reda o ravnici s koje smo potekli, kad pokušavamo zenicama kamere bar jednom namignemo za večnost, nalazimo, možda i nesvesno, takve predele, takve ljude, takve dokaze koji nisu samo gola statistika i bedekerska informacija.


Miroslav Antić, pesnik


osmotrite Vojvodinu očima onih koji u njoj žive. Onih koji su projezdili njenim prostranstvima... Onih koji su pronašli mir u njenim šumama... Onih koje reke nose daleko...

Pančevo



Na samoj obali Tamiša, krajem devetnaestog i početkom dvadesetog veka, postojalo je Valtmanovo kupatilo, omiljeno mesto za odmor, razonodu i letnju dokolicu. Kupatilo je imalo kabine za presvlačenje i dva improvizovana bazena u pontonu koji je plutao na reci. Gospoda su se kupala u jednom, a dame i deca u drugom. Ulaz se plaćao, ali ste zato mogli da iskoristite usluge učitelja plivanja. Jedino kupalište na Dunavu bilo je Lido, a na njega se odlazilo brodićem na celodnevni izlet.

Dva svetionika, podignuta 1909. godine, na ušću Tamiša u Dunav, jedan su od zaštitnih znakova grada.
Apatin ima i rečnu kapetaniju odgovornu za područne jedinice Sombor i Kula, sa sedištem u Bezdanu.

Grad Pančevo

Pančevo je tradicionalno trgovački i zanatski grad sa 300 godina dugom industrijskom tradicijom. Danas je  jedan od najvažnijih industrijskih centara u Vojvodini i Srbiji. Na spisak brojnih fabričkih postrojenja nastalih do Drugog svetskog rata, posle šezdesetih godina prošlog veka, nižu se Azotara, Utva, Minel, novi pogoni Staklare i Tesle, Rafinerija nafte i Petrohemija.

Zbog velikog industrijskog zagađenja i razvoja trgovačke polulegalne zone nazvane Buvljak, većina građana Srbije ima ružnu sliku. Posle 850 godina od prvog pominjanja u pisanim dokumentima, da i ne govorimo o postojanju različitih kultura na području Pančevo još od 5.300 godine p.n.e., i posle tri veka urbanog razvoja, Pančevo to svakako ne zaslužuje.



Grad nikao iz močvare gde trava tako bujno raste da se u njoj konjanik gubi (zapis Evlije Čelebije, 17. vek), u čijim širokim ulicama prepoznajemo tragove davno minulih vremena, nadomak Beogradu, a sačuvan od njegove buke, teskobe i vreve, uvek u toku savremenih zbivanja, plete o sebi priču u koju lako ulazite,  ali – da izađete iz Pančeva ravnodušni? Nikada.

Kroz grad su prošli, a često ostavili i trajan pečat u duhu građanskog  života,  slikar, ikonograf i portretista Konstantin Danil, vojskovođa grof Mersi, knjižari i izdavači - braća Pavle i Kamenko Jovanović, slikar Uroš Predić, graditelj Adam Fridrich Kverfeld, brigadni general Mihovil Mihaljević, sveštenik i pesnik prota Vasa Živković, kompozitor i horovođa Mita Topalović, pesnik Milan Ćurčin, fizičar i vizionar Mihajlo Pupin kao gimnazijski đak, književnica Isidora Sekulić kao učiteljica, pisac Miloš Crnjanski, kapetan Petar Aračić, slikar Milan Butozan, pesnik Miroslav Antić, slikar i profesor Gimnazije Stojan Trumić i drugi. 

Gradska šuma se proteže od desne obale Tamiša ka Beogradu do Dunava. Močvarno tlo i bujna vegetacija, pogoduje i mnogim životinjskim vrstama: crnoj rodi (Ciconia nigra), beloj rodi (Ciconia ciconia), rečnom raku (Actacus astacus), belouškama (Natrix natrix), bizamskom pacovu (Ondatra zibethica), barskoj kornjači (Emys orbicularis)... Nedirnuta lepota prirode na samoj obali reke koja je sa druge strane urbanizovana i tek na korak od samog centra grada, predstavlja veliki izazov za ljubitelje prirode i arhitekte.


Sremski Karlovci



Rimski car Marko Aurelije Probus je odlično procenio, još 276. godine, da će obronci Fruške gore biti blagodarni za njegove podrume vina. Prvi čokoti zasađeni su na bregu kod Sirmijuma, a ubrzo su fruškogorski vinogradi ubrajaju među najčuvenije u Srednjoj Evropi. U 15. veku, putopisci su opevali vino koje teško da bi još negde moglo da se pronađe, a točeno je od dvora u Beču do krčmi u Londonu.

Crna desertna vina, ausbruh, bermet i šiler, često su služila diplomatama da utvrde pregovore sa Austrijom i Ugarskom. Pa, šta je pošlo po zlu? Krajem 19. veka, nemilosrdna bolest filoksera, iz Zapadne Evrope, napala je i fruškogorske vinograde.
U čast grožđa, vina, vinara, vinarija, od 1992. godine, Sremski Karlovci su domaćini Grožđenbala.

Karlovačka berba grožđa



Manifestacija „Karlovačka berba grožđa” je nastala iz tradicionalne običajno – narodne svečanosti kojom se obeležava početak berbe grožđa (Stojanović, 1997.). Ova manifestacija, Karlovčanima poznatija kao „Grožđenbal”, obnovljena je 1992. godine, posle pauze od dvadesetak godina, i od tada se održava svake godine poslednjeg vikenda septembra, odnosno prvog vikenda oktobra meseca. Organizator je Skupština opštine Sremski Karlovci.

Osnovni cilj manifestacije je negovanje kulturne i duhovne tradicije grada, unapređivanje turizma, a pre svega , podsticaj svim vinogradarima da istraju u proizvodnji vina i na taj način nastave bogatu tradiciju svojih predaka.
Vinogradarstvo na ovim prostorima datira još iz starog veka i ubraja se među najstarije u Evropi. Slavna istorija počinje od prvih čokota, zasađenih 276. godine, po volji Rimskog cara Marka Aurelija Probusa na bregu kod Sirmijuma (vinska karta, 1997.)

Ovaj fruškogorski deo Srema pokazao se kao plodno tlo za gajenje vinove loze i ubrzo se fruškogorski vinogradi ubrajaju među najčuvenije u Srednjoj Evropi, a ljudi sa ovog podneblja postajuu vrhunski vinogradari, vinari i podrumari.

Lepotu Karlovačkog vina još „u XV veku putopisci su izdašno hvalili da je tako ugodno da bi slično na celoj zemlji bilo teško naći” Točeno u Evropskim prestonicama od dvora u Beču do krčmi u Londonu (vinska karta,1997.).

Naročito su bila cenjena stara crna desertna vina poput ausbruha, bermeta i šilera. Ova vina su proslavila Karlovce u prošlim vekovima. Odluke od važnosti za srpski narod pod Austrijom i Ugarskom, nisu rešavane bez kovčega bermeta ili kojeg drugog Karlovačkog vina. To je bila polujavna tajna i uhodana navika naših mitropolita i patrijaha, ali i imućnijeg građanstva (vinska karta, 1997.).

Međutim, u periodu od 1885. do 1895. godine, opaka bolest filoksera, koja dolazi iz Zapadne Evrope, uništila je gotovo u potpunosti Karlovačke vinograde. Za tih deset godina trgovina vinom je zamrla, ugašena su mnogobrojna tržišta širom Evrope, a grad stagnira i gubi svoju ekonomsku moć.
Na veliku radost svih ljubitelja vina Karlovački vinogradi su popsle dužeg perioda (oko 30 godina) obnovljeni na novoj podlozi. Unapređen je način obrade i čuvanja vina, proizvedene su nove sorte, ali proizvođači su se preorjentisali na proizvodnju belih vina, a ona nisu dostigla stari nivo i slavu.

I danas pored svih nedaća, ljubav prema čokotu i vinu karlovački vinogradari oplemenjuju tekovinama savremene enološke nauke, u saradnji sa Institutom za voćarstvo i vinogradarstvo na Poljoprivrednom fakultetu u Novom Sadu i Zemunu. Sve više se neguju sorte za vrhunska bela vina, poput rizlinga, župlanke, neoplante, a treba svakako, pohvaliti i one najupornije koji su tragom starih, sačuvanih i zapamćenih recepta ponovo počeli da spravljaju čuveni karlovački bermet.

Program manifestacije „Karlovačka berba grožđa” se sastoji od privrednog dela u okviru koga se organizuje prodajna-izložba grožđa, vina i autentičnih suvenira i kulturno-umetničkog dela u okviru koga se organizuju izložbe i bogat kulturno-zabavni program (koncerti, smotra folklora i td.)

Najvećim delom se odvija u centru Karlovaca, a godišnje ovu manifestaciju poseti oko 100.000 turista.

Apatin



Jeste, najpoznatiji je po pivu, a nije ni čudo kada pivara ima tradiciju dugu više od  250 godina, od 1756. godine... A, kako Vam zvuči Zlatni kotlić, Zlatna ribica, Zlatna bućka? I ovome je dom Apatin.
Apatinske ribarske večeri se održavaju već 40 godina. Miris paprikaša, fiša, prostire se obalama Dunava, pa mami na takmičenja i susede. Svega ovde ima, jer ovo je prirodno mrestilište za oko 50 vrsta slatkovodnih riba, među kojima su najznačajnije vrste: šaran, štuka, smuđ, som. Somovi znaju da budu teški i do 30 kilograma. Ovde se nalaze i čuvena lovišta podunavskog jelena i divljači, ali i retke vrste kao što je belorepni orao, crna roda, kormoran.
Prvi termalni izvori su otvoreni 1913. godine i spadaju u isti red kao i vode u Karlovim Varima (Češka), Harkanju (Mađarska) i Lipiku (Hrvatska).

Opština Apatin



Opština Apatin se nalazi u severozapadnom delu Vojvodine (Zapadna Bačka), uz levu obalu Dunava. Zauzima prostor od 349 km2, na kojem živi oko 40.000 stanovnika u jednom gradskom i četiri seoska naselja (Prigrevica, Kupusina, Svilojevo i Sonta). Regionalnim putem R 101, Apatin je povezan sa Somborom (16 km) i graničnim prelazom prema Republici Hrvatskoj kod Bogojeva (35 km). Apatin je udaljen 100 km od Novog Sada, preko Odžaka, a 120 km preko Vrbasa. U reljefu opštine Apatin zastupljene su dve geomorfološke sredine: aluvijalna ravan Dunava i lesna terasa, a prosečna nadmorska visina je 85 m.

Prvi termalni izvori u apatinskoj opštini otvoreni su 1913. godine, ali tek 1927. godine je izvršena temeljna analiza mineralnih svojstava vode, kada je utvrđeno da termalne vode spadaju u isti red kao i vode u Karlovim Varima (Češka), Harkanju (Mađarska) i Lipiku (Hrvatska). Krajem 1983. godine dovršena je izgradnja prve faze banje "Junaković", a 2000-te godine dograđen je i novi deo objekta. Banja "Junaković" se nalazi četiri kilometra udaljena od Apatina. Od Apatina do banje "Junaković" organizovan je autobuski prevoz sa više prolazaka u toku dana.

Turistička privlačnost celog ovog kraja su i vrlo bogate ribolovne vode na Dunavu i njegovim rukavcima, kao i poznata lovišta, staništa čuvenog podunavskog jelena i druge divljači.

Netaknuta priroda prašumskog izgleda, stoletna autohtona šuma, bare i močvare, bogatstvo flore i faune karakterisitke su specijalnog rezervata prirode "Gornje Podunavlje". Ovaj rezervat deo je velike poplavne, ritsko močvarne zone srednjeg toka Dunava. 280 vrsta ptica, od kojih neke veoma retke, kao što je orao belorepan, crna roda, kormorani, kao i autohtone šume crne topole, brestova, crnog gloga i hrasta, staništa više vrsta orhideja, lokvanja i drugih biljaka, dovoljno govore o neprocenjivom prirodnom bogatstvu ovog prirodnog rezervata.

Apatin je od davnina poznat kao centar ribarstva. Poplavno područje specijalnog prirodnog rezervata "Gornje Podunavlje" predstavlja prirodno mrestilište za oko 50 vrsta slatkovodnih riba, među kojima su najznačajnije vrste: šaran, štuka, smuđ, som i dr. Nisu retki ulovi kapitalnih primeraka, naročito somova, koji su teški i preko 30 kg. Danas ovo područje pruža izuzetne mogućnosti za ribolov, kako na Dunavu, tako i na mnogobrojnim meandrima, rukavcima i mrtvajama. Takođe, poznata je apatinska ribarska kulinarska tradicija, kao i manifestacija "Apatinske ribarske večeri".

Dobra putna infrastruktura koja se proteže kroz nepregledna polja, šume i močvare, idealno su područje za zaljubljenike u biciklizam. Dunav na ovom području pruža i nekoliko prelepih plaža pogodnih za kupanje i sportove na vodi u letnjim mesecima.

Zrenjanin



Humke oko Mužlje i Titela skrivaju nebrojene tajne, a jedna od njih je svakako dokaz o postojanju čoveka još pre 6.000 godina. Istoriju ovog kraja obeležio je i Atila-Bič božji za čije ime su vezane mnogobrojne legende Carske bare.
Veliki Bečkerek, ili kako su ga Katalonci, jedan od naroda koji je naseljavao Zrenjanin, nazvali Nova Barselona, imao je tu sreću da je bio dom najrazličitijim kulturama i narodima, pa je svako od njih ostavio neponovljiv pečat u životu, arhitekturi, istoriji i običajima.

Grad Zrenjanin



Opština Zrenjanin se nalazi u središnjem delu Banata, u Vojvodini, Republika Srbija. Po površini koju zauzima, druga je po veličini u Srbiji – 1.326km2.

Zrenjanin od ukupnog zemljišta 82,5% je poljoprivredno. Područje opštine Zrenjanin je najgušće rečno čvorište u Evropi,gde protiče više vodenih tokova: Begej, Tamiš, Tisa, Karaš, i kanalska mreža Dunav-Tisa-Dunav. Grad Zrenjanin leži na koordinatama 20stepeni 23' istočne geografske dužine i 45stepeni23’ severne geografske širine. Nadmorska visina je 82m. Ovo područje je raskrsnica magistralnih putnih pravaca koji povezuju Srbiju sa Madjarskom i Rumunijom i to: Beograd-Zrenjanin-Srpska Crnja-Temišvar(Rumunija) , Beograd-Zrenjanin-Novi Kneževac- Segedin (Madjarska).

Opštinu čine grad Zrenjanin i 21 naseljeno mesto: Aradac, Elemir, Melenci, Jankov Most, Mihajlovo, Klek, Banatski Despotovac, Ečka, Belo Blato, Lukino Selo, Lukićevo, Lazarevo, Orlovat, Tomaševac, Taraš, Botoš, Knićanin,Perlez,Stajićevo, Farkaždin i Čenta. U opštini živi 132.051 stanovnik, a grad Zrernjanin ima 79.773 stanovnika. U nacionalnoj strukturi najveće učešće imaju Srbi,potom Madjari, Rumuni, Slovaci i ostale nacionalne manjine. Grad Zrenjanin je administrativni, ekonomski, obrazovni, kulturni, zdravstveni i politički centar srednjeg Banata i predstavlja sedište Srednjebanatskog okruga. Od privrednih grana pored poljoprivrede zastupljene su i prehrambena, hemiska, metalska i tekstilna industrija.

Kovačica



Lepota naivne umetnosti je u čistom srcu koje inspiraciju crpi iz svakodnevnog života. U Kovačici period umetničkog osvešćenja, kako pišu knjige, počinje 1939. godine. Igrajući šah, Martin Paluška i Jan Sokol, jedan mašin bravar, drugi poljoprivrednik, jedan drugom su, u velikoj tajnosti, kao subverzivnu aktivnost, objavili da vole da slikaju. I od tada su, kad god je bilo moguće, slikali zajedno, a tokom i nakon rata priključio im se Mihal Bireš i Vladimir Boboš. Pa, iako su najpoznatiji po naivi, u Kovačici ćete se upoznati i sa Janom Nemčekom i njegovom tehnikom ručnog pravljenja gudačkih instrumenata.

Opština Kovačica



Selo Kovačica je smešteno u jugozapadnom delu Banata, u dodirnoj zoni južnobanatske lesne zaravni i lesne terase.

Zapadno od ovog mesta na udaljenosti od 13 km protiče reka Tamiš. U saobraćajnom pogledu Kovačica ima povoljan položaj. Železničkom prugom je povezana sa Pančevom i Zrenjaninom, a asfaltnim putem sa ostalim mestima opštine i važnim gradskim centrima.

Istorijat:

Prvo naselje pod imenom Kovačica pominje se 1751. kada nakon rasformiranja Potiskopomoriške vojne granice brojni srpski graničari sa svojim porodicama naseljavaju ovo mesto.
Formiranjem Nemačkobanske vojne granice od 1767. godine Kovačica dobija mađarsko ime Antalfalva (Antalovo selo).

Novo razdoblje u razvoju Kovačice nastaje na samom pocetku XIX veka kada je naseljavaju Slovaci. Prve slovačke porodice doseljavaju se u Banat 1784. godine. Njihove najveće naseobine bile su sadašnja naselja Aradac i Ečka. Saznavši za povoljnije uslove života u Vojnoj granici, veći broj slovačkih porodica iz Ečke 1802. godine podnosi molbu Ferdinandu I za preseljenje u pustaru Kovačicu. Ne čekajuci zvanično odobrenje koje je stiglo tek januara 1803. godine, brojne porodice su se odmah preselile.

Doseljenici su sa sobom doveli svog popa i učitelja, zajednički sagradili objekat koji je bio podeljen na molitveni dom i školu, podigli sebi kuće i uspešno organizovali život u novoj sredini.

Stanovništvo:

Prema popisu iz 2002. godine Kovačica je imala 6793 stanovnika. U nacionalnoj stukturi preovladava slovačko stanovništvo, a zatim slede Srbi, Rumuni, Mađari, Romi, Albanci i drugi.

virtualnigrad.com

Manastir Bešenovo


U blizini Iriga i dugo vreme bez monaha, nalaze se ostaci manastira Bešenovo sa crkvom posvećenom sv. Arhanđelima. Prema predanju, osnovao ga je kralj Dragutin, ali se najčešće, kao najstariji pomen, navodi 1467. godina kada je, prema izgubljenom natpisu na zidu, crkva živopisana. Manastir Bešenovo je pouzdano zabeležen u svim turskim popisima počevši od 1545. do 1548. godine. Kada je manastir Vitovnica kod Požarevca stradao od Turaka, kaluđeri ovog manastira su sa najvrednijim liturgijskim predmetima prebegli u manastir Bešenovo.

Među liturgijskim predmetima bilo je Četverojevanđelje koje je 1557. godine okovao Kondo Vuk, kao i srebrna čaša iz 1662. godine, delo kujundžije Luke (ove dragocenosti se čuvaju u Muzeju SPC u Beogradu). Iako prepravljana u 19. i početkom 20. veka crkva manastira Bešenova zadržala je u osnovi svoj prvobitni oblik jednobrodne građevine raškog tipa sve do Drugog svetskog rata kada je razorena.



Trostrani oblik manastirski konaci dobili su između 1730. i 1771. godine. Podaci o ikonama sa ikonostasa koji se pominje u opisu iz 1753. godine, kao i o ikonama sa ikonostasa iz druge polovine 18. veka, nepotpuni su i nedovoljno obrađeni. Slikarski radovi u manastirskoj kapeli, radovi Kuzmana Kolarića iz 1783. godine uništeni su zajedno sa crkvom. Treći po redu ikonostas slikao je Stevan Aleksić 1906-09. godine, kao i zidne slike na svodu i zidovima i istorijsku kompoziciju Spaljivanje moštiju sv. Save. Delovi ovog ikonostasa sačuvani su u Muzeju Srema u Sremskoj Mitrovici.

Posle razaranja u Drugom svetskom ratu, manastir nije obnavljan.


Manastir Grgeteg


Na putu između Beograda i Novog Sada, nalazi se aktivan, muški manastir Grgeteg.

Kao i kod većine manastira, ne zna se pouzdano ko je bio graditelj, kao što nije poznato ni vreme njegove izgradnje. Legenda tvrdi da je ovaj manastir podigao despot Vuk Grgurević (Zmaj Ognjeni) ne bi li smestio svoga slepog oca Grgura Brankovića, slepog hilandarskog monaha Germana. Navodi se čak i 1471. godina kao godina njegovog podizanja. No, kako je Grgur Branković umro 1459. godine, ova priča se oduvek smatrala samo legendom. Pretpostavlja se da je manastir sagrađen između 1459. (pad Despotovine), ali pre turskog osvajanja Srema (1521. godine).




Čini se da je manastir bio dobrostojeći jer je, u vreme otkupa od Turaka, svoje vinograde, bašte, livade i njive otkupio za iznos od 6000 akči, dok su mu godišnja davanja na ime ušura od vina, žitarica i košnica bila povećana na 500 akči. Manastir je očigledno dobro stajao pa opat Bonini navodi da je u 1702. godini imao ukupno 4 mlina, 200 jutara oranica i livada (u njemu je tada boravilo 25 monaha), a po jednoj austrijskoj povelji iz 1706. godine vidi se da je imao ukupno deset vodenica.

Stradanje i preporod

Tokom 1739. godine Grgeteg je bio pribežište za kaluđere iz manastira Slanci u Srbiji koji su se, bežeći pred Turcima, sklonili u Grgeteg donoseći sa sobom stvari, odežde i knjige. Po prolasku opasnosti, oni su se tamo vratili. Iste te godine iz pridvorne kapele beogradske mitropolije u Grgeteg su prenete i njihove prestone ikone. U vreme tursko-austrijskog rata (1683-99.godine), manastir je paljen 1688. godine, a onda je i napušten, ali od 1691. godine kada je, od strane austrijskog cara Leopolda, poklonjen Isaiji Đakoviću, počela je i njegova obnova.

Manastir je ponovo naseljen, a crkva i konaci su obnovljeni. Isaija Đaković je sagradio crkvu od kamena koja je imala dva kubeta (veće nad malom pripratom i manje nad pevnicom). Pod crkve je bio popločan opekama, a zidovi su samo okrečeni. Postojao je i ikonostas za koga se danas ne zna ni kako je izgledao, ali se čini da je rezbarski rad imao umetničku vrednost. Ikone već nisu bile iste vrednosti, jer Opis za 12 ikona sv. Apostola jednostavno kaže da su proste molerie. Možda je i to bio razlog što je 1774. godine Jakov Orfelin preuzeo izradu novih ikona.

Postoji tvrdnja da je ceo ikonostas izgoreo u velikom požaru iz 1841. godine, međutim čini se da nije tako. Pronađena je fotografija sa kraja XIX veka gde se ikonostas vidi u sasvim dobrom stanju, što znači da tada nije stradao. Iz nekog razloga on je zamenjen novim koji i danas tamo stoji. Stari ikonostas na sebi ima ukupno 85 ikona, ali od njega je malo šta do danas sačuvano. To stoga što je ikonostas bio zidan tako da su i ikone slikane na zidanoj podlozi. Sačuvane su samo prestone ikone sv. Nikole i sv. Jovana (rađene na drvetu). Današnji oblik manastir Grgeteg duguje arhimandritu Ilarionu Ruvarcu, poznatom istoričaru koji je dao da se 1899. godine u potpunosti izvrši restauracija crkve i konaka. Novi ikonostas je sagrađen (kombinacija kamena i metala) i živopisan između 1902. i 1904. godine od strane akademskog slikara Uroša Predića. Na ikonostasu je samo 21 ikona. Na prvi pogled ih je malo, ali je zato njihov format povećan. Istovremeno, Predić je podigao prestone ikone iznad carskih dveri (u drugu zonu) nasuprot dotadašnjem običaju da budu u nivou carskih dveri. Osim toga od scena praznika izabrao je samo dva najvažnija: Rođenje i Vaskrsenje Hristovo.



Nova crkva je obnovljena između 1898-1901. godine po projektima zagrebačkog arhitekte Hermana Bolea. Svečano osvećenje manastira je obavljeno 10. juna 1901. godine. Prisustvovali su mitropolit Georgije Branković, Antonije Hadžić*, pesnik Laza Kostić, bački episkop Mitrofan (Šević, 1900-18. godine), nastojatelji svih fruškogorskih manastira i mnogi drugi. Arhimandrit Ilarion Ruvarac nakon ovog svečanog osvećenja nije još dugo živeo i umire 1905. godine. Njegov grob (sa skromnim spomenikom) danas se nalazi na brežuljku više manastira, na jednom divnom mestu sa kojeg se pruža izvanredan pogled na celokupnu okolinu. Odmah u blizini, pod starim borovima, nalazi se otvoreni zvonik (tokom II svetskog rata srušen je manastirski zvonik). Kako se nalazi skoro na najvišoj tački to se njegova zvonjava prostire na veliku daljinu.

Biblioteka

Sve ovo je veoma stradalo tokom II svetskog rata tako da su osim uobičajenih oštećenja manastirski objekti doživeli i rušenje zvonika. Zvonik nikada više nije obnovljen tako da je manastirska crkva i danas bez njega. Na svu sreću ikonostas nije stradao. Za ovaj manastir je vezano nekoliko interesantnih događaja. U njemu je 1730. godine umro arhimandrit Teodosije Pećanin u 108. godini. Od 17 arhimandrita Grgetega (do II svetskog rata) čak ih je 11 izabrano za episkope, a German Anđelić je imenovan za patrijarha (1881-88). Ono što je danas  najlepše u manastiru jeste ikonostas sagrađen uglavnom od mermera (gipsa i kovanog gvožđa) tako da su jedino carske i dvoje sporednih dveri od drveta. Unutrašnjost crkve nije živopisna, ali su zidovi, svodovi i unutrašnjost kupole ukrašeni mnogobrojnim floralnim ukrasima koji već sami po sebi privlače veliku pažnju. Možda nemaju veliku umetničku vrednost, međutim ne može im se odreći lepota i skladnost.



U središtu ikonostasa nalazi se velika ikona na kojoj je prikazana Tajna večera sa Isusom u sredini čiji lik apsolutno dominira. Prestonih ikona ima ukupno 4 (sv. Nikola, Bogorodica, Isus, Jovan Krstitelj) i one se nalaze u drugoj zoni (u prvoj nema ikona - izuzev na carskim dverima). U gornjoj zoni nalazi se velika ikona Svetog Trojstva, a sa strane Hristovo vaskrsenje i Hristovo rođenje. Na vrhu ikonostasa je veliki krst sa raspećem, a oko njega su dve manje ikone. Dragocenosti manastir nije imao mnogo, ali su one bile veoma vredne. Pred rat u njemu se nalazio epitrahilj kojeg je radila Jelena Crnojević (1533. godine) od crvene svile. On se danas ne nalazi u Grgetegu, već u Muzeju Srpske pravoslavne crkve u Beogradu. Vez na njemu je goblenski rad rađen više svilom, nego metalnom žicom (kod ostalih epitrahilja na Fruškoj gori je obratno). Na epitrahilju su izvezeni Deisis i apostoli. Čini se da je vezilja pokušala da upotrebom raznih boja imitira boje zografa na ikoni. On je danas dosta oštećen. Manastir je takođe posedovao veliku biblioteku koja najvećim delom potiče od arhimandrita Ilariona Ruvarca. U vreme kad je on preuzimao manastir biblioteka je posedovala 904 knjige (svrstane u 414 naslova) od kojih je dobar deo rukopisnih. Tu biblioteku je on nazvao Starija biblioteka, a on sam formirao je Noviju biblioteku koja je brojala 819 knjiga (u 460 naslova).

Mesto Ilariona Ruvarca

Ilarion Ruvarac - izuzetan istoričar i možda još i veći polemičar je i umro u Grgetegu. Njegov grob se nalazi na manastirskom groblju koje je smešteno na malom proplanku iznad manastira (u neposrednoj blizini velikog belog krsta). Na ovom groblju, okruženom hrastovom šumom, ima desetak kamenih nadgrobnih spomenika među kojima onaj posvećen Ilarionu Ruvarcu ima posebno mesto. Nalazi se na pomalo uzdignutom mestu, usamljen, sa jednostavnim granitnim spomenikom na kojem pišu samo najosnovniji podaci.

U II svetskom ratu manastir je teško stradao, a od 1953. godine se postepeno obnavlja. 1988. godine vršeni su konzervatorsko-restauratorski radovi. Slava manastira Grgeteg je Prenos moštiju Svetog oca Nikolaja - 22. (9.) maj.

(? - 20. VII 1708.), prvi vrhovni mitropolit karlovački, a ranije episkop aradsko-jenopoljski. Na Saboru u Krušedolu (posle smrti Arsenija III Čarnojevića) 7. I 1708. izabran za prvog vrhovnog mitropolita svih Srba pod austrijskom vlašću.

(1832-1905), istoričar, arhimandrit manastira Grgeteg, osnivač srpske kritičke istorijske škole; borio se protiv nekritičke tradicionalne srpske istoriografije.

(13. III 1803. Kulpin - 17. VII 1907. Karlovci), mitropolit karlovački i patrijarh srpski (izabran 21. IV 1890.). Osnovao je fond sv. Save sa 20000 kruna. O svom trošku podigao je škole u Dalju, Belom Brdu i Kulpinu, a u Santovu i za Šokce kad su prešli u pravoslavlje.

* (1833-1916), književnik, bio sekretar i predsednik Matice srpske.

Manastir Rakovac

Negde na pola puta između Iriga i novog sada, nalazi se aktivan ženski manastir Rakovac. U prvim decenijama XVIII veka u manastiru je postojao veoma aktivan prepisivački centar. Tu je prepisan Dušanov zakonik, a 1714. je dovršen čuveni rakovački rukopisni Srbljak u kojem su sabrane sve pohvalne pesme Srbima vladarima - svetiteljima.

Kao i kod drugih fruškogorskih manastira nastanak manastira Rakovac je, makar i posredno, vezan za sremske Brankoviće. Po predanju izgradio ga je vojvoda Raka Milošević, komornik despota Jovana Brankovića (1499-1502), pa je po njemu i dobio ime. Međutim, malo je toga što može da potvrdi ovu priču o njegovom ktitoru ili makar vreme kada je sagrađen. Nema sumnje da je manastir veoma star o čemu svedoči i zapis urezan na zidu priprate iz 1533. godine, pa se iz toga pretpostavlja da je crkva zidana u to vreme. Po nekim podacima Turci su manastir 1541. godine popalili. Šta se posle toga događalo ostaje tajna, ali se čini da je manastir i dalje bio aktivan jer se on u nekim turskim spisima spominje 1546. godine kao manastir Vračevi na području mezre Rakovca.



Prepisivački centar

Ko je obnovio manastir nakon turskog uništenja takođe je tajna mada postoje pretpostavke da su to učinili neki monasi koji su sa juga bežali ispred turske navale. Delatnost novopridošlih monaha se nije zaustavila samo na popravkama. Budući da su sa sobom doneli svoje knjige, svoju obrazovanost, to su novopridošli monasi počeli i sa drugim delatnostima. Tako je manastir Rakovac ubrzo postao prepisivački centar. Kako je za takav rad potrebno dosta troškova i drugih uslova stiče se utisak da je manastir materijalno dobro stajao. Taj kulturni polet manastira za kratko je prekinut 1678. i 1682. godine kada su ga Turci ponovo popalili, ali već 1692. godine manastir se ponovo obnavlja i nastavlja svojim životom, a što se vidi i iz toga da manastir u 1702. godini ima vlasništvo nad 50 jutara obradivog zemljišta i 100 jutara šume.

Čini se da su to bile najplodnije godine manastira, a to se vidi po mnogo čemu. Izvršen je prepis Dušanovog zakonika, doneto je dosta knjiga iz Rusije, stare knjige se koriče (godine 1724. arhimandrit Atanasije je ukrasio jedan Psaltir), popravljaju se itd. Upravo 1714. godine dovršen je i poznati rakovački rukopisni Srbljak napisan od strane monaha Maksima. On u sebi sadrži sabrane sve pohvalne pesme Srbima vladarima - svetiteljima. Upravo iz tog, za manastir Rakovac toliko plodonosnog, XVIII veka potiču njegovi najpoznatiji monasi: Sevastijan (episkop budimski 1662.), arhijereji Vićentije Jovanović, Pavle Nenadović, Danilo Jakšić, Sinesije Živanović, Mojsije Putnik, Josif Šakabenta, Pantelejmon Živković i Georgije Hranislav (svi iz XVIII i početka XIX veka)*.



Za sve to vreme radilo se dosta i na popravci manastira. Tokom 1718. godine obnova je završena i crkvu je osvetio Nikanor Dimitrijević. Kako je manastir tada (barem orijentaciono) izgledao vidi se iz bakroreza bečkog majstora T. Mesmera pod nazivom Hristos Evharistija. Smatra se da je ovo najstarija grafička predstava jednog manastira sa područja Karlovačke mitropolije. Kako je likovna predstava manastira više u funkciji ilustracije same gravire nego što joj je zadatak da ga verno prikaže, to se njoj (graviri manastira) mora sa rezervom prići. To se naročito odnosi na onaj deo gde su (veoma proizvoljno) prikazani konaci sa polukružnim ulazom na južnoj strani. Stoga je mnogo verniji i značajniji bakrorez koji je uradio Hristofor Žefarović na kojem je obrađeno Žitije svetih vračeva Kuzmana i Damjana, ali je tu ilustrovan i manastir Rakovac sa najbližom oklinom. Ovaj bakrorez je urađen 1743. godine (samo dve godine nakon Mesmerovog), a po porudžbini Pavla Nenadovića. Umetnik je uz manastir prikazao doček patrijarha Šakabente.



Godine 1751. sazidana je i kapelica na manastirskom groblju uglavnom prilogom monaha i postrižnika Hadži Joanikija. To je skromna jednobrodna crkvica sa tri prozorska otvora, ulaznim vratima na južnoj strani i kriptom ispod priprate i naosa. Zidana je od tesanih kvadara. Godine 1753. priziđuje mitropolit Vićentije Jovanović (?) visok zvonik kvadratnog preseka sa zasvođenom kriptom ispod prizemlja i malom kapelom (posvećenom sv. Nikoli) na prvom spratu. 1763. godine opet se obnavlja celokupni manastir. Ono što je posebno karakteristično za manastir Rakovac jeste da je on uz manastire Krušedol i Veliku Remetu, jedan od prvih manastira na Fruškoj gori na kojem je izgled crkve usklađivan sa izgledom baroknog zvonika. Zgrade manastirskih konaka su sa tri strane okruživale crkvu dok je četvrtu (istočnu) stranu štitio visoki zaštitni zid. Taj konačni (trostrani) oblik konaka je završen 1771. godine. Verovatno je da su takvi (stalni) radovi iscrpli sredstva kojima je manastir raspolagao, pa su monasi izgleda živeli u teškim materijalnim uslovima. Stoga ne iznenađuje da su dosta putovali tražeći priloge. Tako se zna da su jeromonasi Vasilije i Prokopije kupili priloge u karansebeškoj i budimskoj eparhiji. Baš tokom 1753. godine primećeno je da neki od monaha nemaju potrebne odeće pa im je naređeno da je nabave. U to vreme u manastiru živi 22 monaha, 3 đaka, 9 slugu i 24 prnjavoraca.

Uništeno blago

Od najstarijih fresaka u manastiru je ostalo veoma malo tragova i one se mogu danas videti  (fragmentarno) u kaloti i tamburu kubeta kao i na dva stupca. Još tokom restauracije 1763. godine skoro sve stare freske su uništene i danas ispod opalog maltera mogu da se vide samo njihovi ostaci. Pretpostavlja se da su stare freske slikane tokom XVI veka ili početkom XVII, a još do 1900. godine postojalo ih je još nekoliko očuvanih, ali prilikom popravke 1900. godine one su bile uništene do kraja (!).



Jedino se uspeo sačuvati u potpunosti lik Hrista Pantokratora u kubetu, scena nebeske liturgije i stojeće figure proroka u tamburu kubeta. No, sve su veoma oštećene tako da se sada mogu nazreti samo fragmenti. Ipak, za najznačajniji slikarski rad manastira Rakovac smatraju se freske (devet velikih kompozicija) naslikane u trpezariji, koje je tokom 1768. godine izradio Amvrosije Janković. Rađene su u stilu baroka, ali sa puno religioznog osećaja i poznavanja naše stare ikonografije. Na žalost, svih devet slika je tokom rata uništeno. Na svu sreću, ostale su fotografije na kojima se mogu danas videti. Manastirska crkva je tokom 1761. godine dobila novi ikonostas koji započet od strane Vase Ostojića, zografa i molera iz Sremskih Karlovaca. Jednobrodna grobljanska kapela, posvećena Bogorodici, sagrađena 1751. godine čuva ikonostas koji su slikali Janko Halkozović i Vasa Ostojić.
Vremenom, manastir je sve više gubio na onome svom prvobitnom značaju. U vezi sa tim i materijalno stanje u njemu se sve više pogoršavalo tako da polovinom XIX veka on se od svih fruškogorskih manastira (uz Veliku Remetu) smatra najsiromašnijim. Manastir je teško stradao u II svetskom ratu, a mnoge kulturno-istorijske i umetničke vrednosti nepovratno su propale. Prva posleratna liturgija je služena u crkvi manastira Rakovac 14. jula 1975. godine. Slava manastira Rakovac je Sv. muč. i besrebr. Kozma i Damjan - 14. (1.) jul i Sv. Kozma i Damjan - Vračevi - 14. (1.) novembar.

* Vićentije Jovanović, mitropolit beogradsko-karlovački (1731-37); Pavle Nenadović, mitropolit gornjokarlovački (1744-49) i beogradsko-karlovački (1749-68); Danilo Jakšić, episkop gornjokarlovački (1751-71); Mojsije Putnik, episkop bački (1757-74); Josif Šakabenta, episkop bački (1783-86); Georgije Hranislav, episkop bački (1839-43).


virtualnigrad.com

Ovo se... inace... odnosi i na neke od nas koji nismo iz Vojvodine, a kojima je ta ravnica iz nekog razloga i u srcu i u dusi. I da, napominjem da je Dunav najlepsi upravo u Vojvodini, obratite paznju... razumecete o cemu pricam




Vojvodina je geografija, istorija, kultura i pogled na svet. Izrasla je na »ničijoj zemlji« između Dunava, Tise, Begeja i Tamiša. Vojvodina ima 21.533 km2 i oko dva miliona stanovnika.  I jednu od najlepših srednjovekovnih građevina. Petrovaradinska tvrđava nikad nije osvojena mada je bila pod opsadom. Što svedoči o vojvođanskoj naravi. Glavni grad je Novi Sad (Neoplanta, Nojzac, Ujvidek). U Vojvodini je sve pomešano. Od klime do običaja i jezika. U Vojvodini se oduvek živelo zajedno. Uprkos onima koji su, s vremena na vreme, dokazivali da je to nemoguće. Prva razglednica u svetu poslata je iz Vojvodine 11. maja 1871. godine. I pored čitke adrese, dugo je lutala i vratila se u Vojvodinu. Vojvodina je pravo mesto za sve adrese. 

Današnja Vojvodina je nastala na razvalinama raznih carstava. Rimskog, vizantijskog, turskog, austrougarskog.
Ovde se doseljavaju Nemci, zastaju   Grci, Jermeni, Jevreji, Cincari. Tu su već  Mađari, Slovaci, Ukrajinci.
Otuda u baštini Vojvodine toliko lepote. Doseljenici iz »donjih zemalja« podigli su Fruškoj gori više od trideset manastira. Zbog toga je zovu i drugom Svetom gorom. Tu su prenete srpske svetinje i tu je počela srpska pismenost. Prva srpska gimnazija otvara se 1871. godine u Sremskim Karlovcima. Matica srpska osnovana je 1826, a Srpsko narodno pozorište 1861. godine. Najstariji književni časopis na svetu koji i danas izlazi, Letopis, pokrenut je 1825. god. Odavde su  bakropisac Orfelin, satiričar Sterija, naučnik Pupin, slikar Predić, mudra Isidora Sekulić. Vojvođanin je od zemlje do neba i Miroslav Antić: »Vjeruj vo jedinu tu Vojvodinu u soli, u hlebu, u vinu«.

U Vojvodinu su svi odnekud došli. Neko pre neko kasnije. Posle poraza Turske kod Beča, patrijarh Čarnojević poveo je 1690. godine Srbe u Veliku seobu iz južnih krajeva u panonsku ravnicu. Austrijski car im je obećao da će birati vojvodu. To je prvi pomen vojvodstva. Naziv (Srpska) Vojvodina se javlja 1848. godine na Majskoj skupštini u Sremskim Karlovcima. Da bi sačuvali jezik i veru Srbi su u Vojnoj granici branili austrijsko carstvo.
Svoje duhovno carstvo sticali su u unakrsnoj vatri između velikih sila. Okupljeni oko Svetozara Miletića ujedinjuju se u snažan nacionalni pokret. Odlukom Narodne skupštine u Novom Sadu 25. novembra 1918. godine Vojvodina je pripojena Srbiji.

Mast i strast se u Vojvodini ne razdvajaju. U  Vojvodini je hleb nasušni, a šunka nasušna. U  Velikom srpskom kuvaru  iz 1878. godine Novosađanka Katarina  Midžina spominje  dve vrste šunke. Banatsku masniju i bačku mesniju. Kobasica je »od preko«, sremska. Jeromonah Draganović iz Krušedola, kuvar patrijarha Rajačića, ima recept za čvarke od slabe i  od  jake slasti. Hroničar Nevelkovski iz 17. veka beleži da su u ovim krajevima »opasni sa jelom«. »Opasnost« ne prolazi. I danas se prave kilometarske kobasice. Slanina samo u Vojvodini ima svoj festival. Od čega bi vojvođanska narav bila tako dobroćudna ako ne od sitosti? Jovan Jovanović Zmaj, pesnik i gurman, napisao je u Odi kiseloj čorbi: “Kisela čorbo, vreme nek' leti, besmrtna ti si, nećeš umreti; Dobra ti dela srpstvo svedoči, i kad odeš u raj ćeš doći”.

     
Novi Sad je, kao svakom svoj grad, najlepši na svetu. Na mapi Gerharda Merkatora iz 16. veka na njegovom mestu je naselje Bistriz. Hans Andersen u svom dnevniku sa putovanja Dunavom spominje Novi Sad kao »vodeni grad«.

Nikao je na plodnoj zemlji uz mostobran preko od tvrđave pre tri stotina i nešto godina. Austrougarska carica Marija Terezija dodelila mu je status slobodnog kraljevskog grada 1. februara 1748. godine.

Tada je nazvan današnjim imenom.
U to vreme nijedan Fruškogorac nije mogao da se oženi ako nije zasadio novi sad (novo grožđe).

Grad u (užem smislu) zauzima 130 km2 i ima 235 hiljada stanovnika. Prva skela između Novog Sada i Petrovaradina postavljena je 1213, a poslednja 1999. godine.

Novi Sad je osetljiv na mostove. Od dvadesetih godina 17. do dvadesetih godina 20. veka na Dunavu kod Novog Sada su postavljena 134 pontonska mosta. Istorija onih drugih mostova je posebna priča.

Toliko posebna da je Novi Sad jedno vreme nazivan gradom gde »reka teče iznad mostova«.


vojvodinaonline.com