Operacija "Švarc" u crnoj gori
Italijani pomažu četnike i odbijaju saradnju s Nemcima

10. maj 1943.
Afrika: ostali smo bez goriva, a municije i rezerve sa životnim namirnicama skoro su pri kraju.
Hrvatska: Posada u Vočinu (600 Hrvata) uspela je da probije obruč i da stigne do Podravske Slatine.
369 divizija nastavlja sa čišćenjem terena oko Foče.
Italijanska okupaciona zona: Četnici su - 30 km jugozapadno od Nikšića - od komunista zaplenili 8 mitraljeza, 30 pušaka i 600 ručnih granata. Četnici su iz Kalinovika proterali komuniste, koji su se povukli na istok.
Srbija: registrovana aktivnost četničkih i komunističkih bandi. Nemačke policijske snage kod Mladenovca zarobile 25 pristalica Draže Mihailovića, među njima ima i viših funkcionera njegovog pokreta, a zaplenjene male količine oružja.

11. maj
Hrvatska: dosadašnji ukupni gubici u borbama oko Vočina:
Nemci: 1 ubijen, 6 ranjeno
Hrvat: 35 ubijena, 53 ranjena.
Crna Gora: odbijen komunistički napad na Bijelo Polje.

12. maj
Hrvatska: neprijatelj proteran iz Vočina i njihovi gubici iznose 140 mrtvih.
Kod Bosanske Krupe nesrećnim slučajem utopilo se 6 nemačkih vojnika u reci Uni.
SS- divizija: Na prostoru mostara četnici sprovode od 5. maja prisilnu mobilizaciju srpskog stanovništva. Četnici su 9/10. maja organizovali i slavlje povodom pobede nad Nemcima u Africi. Govornici su govorili sa prezirom o Fireru i Poglavniku.
Srbija: Kod Žagubice uspešna bugarska operacija protiv četnika. Četnički gubici: 1 ubijen, 17 zarobljeno, mali plen oružja.

13. maj
Nedaleko od Mostara, napadnuta ručnim granatama jedna mala SS (eses)-jedinica. Četnici su, van svake sumnje, identifikovani kao napadači.
Pored Berana, u više navrata četnici napali nemačke položaje.
Primećeni jači pokreti četnika iz Bijelog Polja ka Sjenici.
Srbija: U Beogradu uhapšeno 12 komunista.

14. maj
Hrvatska: Jake komunističke snage prekinule saobraćaj na drumu Glina - Velika Kladuša. SS- divizija: četnici dele letke, gde se govori o četničkoj odluci, da se pozove srpski narod u veliku oslobodilačku borbu protiv Nemaca, Italijana i Hrvata. Istina, Italijani su mnogo uradili za srpski narod, stoji u proglasu, ali sada će ih izdati i predati ih Nemcima.
Četnici su spremali plan da zapadno od Andrijevice napadnu Nemce, ali su Nemci taj plan osujetili.
Nemci zarobili četničkog vođu Pavla Đurišića. Italijani zatražili da im se on mora izručiti. Italijanske snage prete da će ga osloboditi silom.
Srbija: Nedaleko od Šapca zarobljeno 49 četnika.

15. maj
Jugoistok:
U Crnoj Gori započela operacija "Švarc". Četnici očevidno iznenađeni posle kratkih borbi brzo su predali oružje. Italijani odbijaju da sarađuju u ovoj operaciji.
118. divizija: Kod Kalinovika, posle slabog otpora, razoružan veći broj četnika.
369. divizija osvojila Čajniče. Prethodno su komunisti grad uništili i zapalili.

Nemci zauzeli Kolašin.

"Titov štab" smešten 20 km od Žabljaka, a a štab Draže Mihailovića, kako je potvrđeno, nalazi se jugoistočno od Bijelog Polja.
Hrvatska: Banda u jačini od 500 ljudi krade stoku zapadno od Slavonske Požege. Nastavlja se čišćenje terena oko Vočina.
Crna Gora: Napadi komunista na četničke položaje severno i istočno od Nikšića odbijeni su uz pomoć italijanske artiljerije.

16. maj 1943.
Jugoistok: Juče u Crnoj Gori započela operacija "Švarc". Odnos prema Italijanima i dalje napet. Italijanske vojne jedinice iz Bileća odbile su ponudu za razgovor komandanta SS-divizije. Pre nego što je stigla SS-divizija, četnici su se povukli uz podršku Italijana. Italijani su im dali svoje uniforme i kamione, a za to imamo nepobitne dokaze.
118 divizija: Na prostoru Kalinovika zarobljeno 530 četnika.
369. divizija: Nedaleko Čajniča vodile su lakše borbe sa četnicima, koji upravo ratuju sa komunistima.
Više sela između Prijepolja i Brodareva zauzeli su komunisti.
1. brdska divizija: Zarobljeno 2000 četnika.

17. maj
Jugoistok:
Operacija "Švarc": 1. brdska divizija nailazi na žilav otpor komunista. Po mišljenju Italijana, Draža Mihailović nije više u Crnoj Gori, nego je pobegao u Srbiju. Započeli smo akciju hvatanja Mihailovića.
Oko Čajniča i dalje su u toku borbe između četnika i komunista.
Srbija: 300 Bandita Draže Mihailovića privremeno osvojile Guču.

18. maj
Jugoistok:
Operacija "Švarc": vreme oblačno, kišovito. Jake komunističke snage pružaju žilav otpor pred 1. brdskoj diviziji.
Hrvatska: Sabotaže na pruzi kod Vočina i Jajca. Luftvafe aktivna na području Brinja.

19. maj
Sabotaža na pruzi Zemun - Novi Sad
Oko Mladenovca poslate jedinice za borbu protiv bandita. Uhapšeno 12 osoba osumnjičene da su vodile komunističku propagandu.

20. maj
Kod Berana, zbog nepovoljnog vojnog položaja Italijana, poboljšana nemačko-italijanska saradnja.
Napad zapaljivim bombama na Žabljak. Pogođeno neprijateljsko skladište municije. Mesto je uništeno.
114. divizija: Uspešna akcija čišćenja prostora između Kladuše - Gline - Kostajnice. Neprijatelj ima 70 mrtvih i 4 zarobljena. Nedaleko od Prijedora sabotaža na lokalnoj pruzi. Tom prilikom 15 nemačkih vojnika ubijeno, a 20 je nestalo.
Priredio: Nikola Živković

Crnogorski zelenaši
lojalni nemcima
Zelenaš general Popović najavio borbu protiv komunista i četnika

Operacija "Švarc": Jače komunističke i četničke snage povukle se pred pritiskom SS-divizije i umakle ka Pivi i Šavniku.
Gubici i plen u poslednjih tri dana: ubijena 41 pripadnika četnika i komunista, zaplenjeno 250 pušaka, a minimalno 49 poginulo.
Hrvatska: napad na voz kod Prijedora: poginula dva naša vojnika i 7 neprijateljskih. Potera za banditima je u toku.
Severozapadno od Knina: Četnici uspešno odbili komunistički napad.

22. maj
Operacija "Švarc": Jake komunističke snage (14 km jugoistočno od Foče) prisilile 4. hrvatsku brigadu da se povuče.
Borbe između 1.000 komunista i slabijih četničkih snaga na pruzi Doboj - Derventa. Četnici se povukli ka Tesliću.
Prilikom borbe između četnika i komunista kod Knina, komunisti imali 13 mrtvih.
Srbija: Jugozapadno od Užica primećena koncentracija bandita Draže Mihailovića.

23 maj
Hrvatska: Više sela u okolini Travnika osvojeno od strane jakih komunističkih snaga (250 ljudi), a stanovnici.
Italijanska okupaciona zona: italijansko vazduhoplovstvo tuklo po neprijateljskim ciljevima na prostoru između Gospića i Otočca. Gospić ostao bez vode, jer su komunisti izvršili sabotažu. Prilikom borbi između četnika i komunista ubijeno 8 komunista.
Srbija: Na prostoru između Požege i Kraljeva potvrđeno, da Draža Mihailović vrši mobilizaciju. Kod Požarevca primećeno od strane naše obaveštajne službe ("Ast.=Abnjehr=stelle"), da četnici oko Požarevca poseduju nove engleske puške (karabine).

24 maj
Jaki neprijateljski napadi nedaleko od Foče (verovatno 4 komunističke brigade), očevidno, kako bi probili odbranu 118. divizije. Iz Sarajeva nam stiglo pojačanje.

Vođa zelenaša (koji se zalažu za samostalnu Crnu Goru) general Popović dao je izjavu, da će zelenaši biti lojalni saradnici sa Nemcima i protiv komunista i četnika. Šef štaba Draže Mihailovića, major Ostojić nalazi se, na osnovu pouzdanih izvora 30 km severozapadno od Nikšića.

Hrvatska: sprovedena uspešna akcija čišćenja na prostoru Daruvar - Virovitica i pri tome uvijeno 22 neprijatelja i 6 zarobljeno. Na planini Moslavina primećena veća grupa komunističke bande (350 ljudi) i ona se povukla ka istoku.

Borbe na prostoru Glina - Petrovac - Bosanska Krupa i neprijatelja imao 5 mrtvih.

Italijanska okupaciona zona: dejstvovalo italijansko vazduhoplovstvo protiv neprijateljski ciljeva na prostoru Gospić - Karlobag - Otočac i bacalo pomoć Hrvatima, koji se nalazi u Gospiću u neprijateljskom obruču.

Srbija: Nedaleko Knjaževca razoružana srpska straža Milana Nedića od strane četnika.

25. maj
I dalje traje neprijateljski pritisak na Foču i to verovatno sa 6 brigada i sa ukupno 6000. 25 km jugozapadno od Sjenice 104 divizija potpomognuta sa lokalnom muslimanskom milicijom vode borbe sa četnicima.
Srbija: Kod Grdelice borbe između bugarskih snaga i bandita

26. maj
Jedan poverljiv čovek nam javlja, da se Tito sa svojim štabom nalazi 14 km istočno od Žabljaka, u dolini Tare.
Hrvatska: Severno od Slavonske Požege primećene neprijateljske snage sa oko 1.500 ljudi. Na prostoru Bjelovara komunisti sa oko 150 ljudi napali jednu hrvatsku jedinicu. Hrvati imali dva ubijena, a 7 ih je nestalo.

114 divizija: U borbama sa banditima severozapadno od Kostajnice ubijeno 9 neprijatelja.
Italijanska okupaciona zona: na prostoru Knina borbe između četnika i komunista, u kojima je ubijeno 10 komunista.

Srbija: Ubijeno 250 ljudi Draže Mihailovića u znak odmazde zbog njihovog napada o pre šest dana na jednu našu jedinicu.

Na prostoru Valjeva i Čačka potvrđeno, da postoji banda Draže Mihailovića sa oko 500 ljudi.

Hrvatska: Borbe između Hrvata i komunista kod Koprivnice, u kojima ubijeno 8 komunista i 4 zarobljeno. Nedaleko Gline komunisti upali jedno hrvatsko uporište, ali je napad odbijen.

Italijanska okupaciona zona: u borbama između četnika i komunista na prostoru Knina - Grahova komunisti su imali ponovo 40 mrtvih i 10 zarobljenih.

Srbija: U znak odmazde zbog sabotaže u Požarevcu i na železničku prugu streljano 125 komunista.

28. maj
Hrvatska: Nedaleko od Siska napadnuto jedno hrvatsko utvrđenje i pri tome zarobljeno 100 Hrvata.

29. maj
Hrvatska: Jake komunističke snage kod Slavonske Požege ugrožavaju više naselja. Borbe ustaša sa banditima kod Okučana. 7 neprijatelja ubijeno.
114. divizija: Pri čišćenju prostora zapadno od Gline ubijeno 14 neprijatelja. Severoistočno od Tuzle primećeno oko 1000 komunista.
373. divizija: Prilikom čišćenja terena kod Gornjeg Vakufa zarobljeno 62 komunista, a među njima jedan komesar.
Italijanska okupaciona zona: 6. i 14. hrvatska brigada vrše čišćenje terana oko Brinja i neprijatelj imao 17 mrtvih.

30. maj
Jugoistok:
Sopstveni gubici u poslednjih 15 dana: 131 ubijen, 506 ranjenih i 744 nestala komunisti: 897 ubijena, 620 ranjenih i 701 zarobljen.
četnici: 15 mrtvih, 3049 zarobljenih.
Hrvatska: Slavonska Požega navodno u rukama komunista. Ustaše su u borbama imale znatne gubitke.
114. divizija: Borbe sa komunističkim bandama kod Bosanskog Novog.

31. maj 1943.
Hrvatska: Sve su češći slučajevi, da se hrvatske jedinice, prilikom neprijateljskih napada, bez otpora daju razoružati ili zarobiti.
Priredio: Nikola Živković

Kalabić se nudi Nemcima
"Njegov pokušaj da se približi nama (Nemcima), je odlučno odbijen"

Ustaški bataljon u akciji čišćenja terena severozapadno od Požege i naišao na jaki otpor neprijatelja. Hrvatski gubici su, navodno, visoki. Komunisti gađali Požegu sa lakim naoružanjem. Neprijatelj napao kod Gline jednu hrvatsku jedinicu i uspeo da zarobi pukovnika Lanića sa još 21 vojnikom.
Srbija: Primećen jaki četnički pokret na prostoru Ivanjice.

1. jun 1943.
Hrvatska: Jake komunističke snage nedaleko Slavonske Požege, ima ih nekoliko hiljada, očigledno dobro naoružani i opremljeni, kreću se ka jugu. Protiv njih je delovalo i vazduhoplovstvo. Zbog situacije oko Požege, iz Zagreba krenuo jedan nemački bataljon u pomoć. Borbe između nemaca i komunista severoistočno od Banja Luke.
Srbija: Zbog pljačke, četnici obesili seljake kod Uba. Pokušaj Kalabića, jednog od vođa pokreta Draže Mihailovića, da nam se približi, odbijen, a njegovi ljudi uhapšeni. LJudi Draže Mihailovića na prostoru Topole streljali komunističke simpatizere i zahtevaju od seljaka da učestvuju u progonu komunista.

2. jun
Hrvatska: Južno od Velike Kladuše vođene borbe između Hrvata i komunista.
Srbija: U akciji čišćenja sela oko Mladenovca, koja su komunistički zaražena, uhapšeno 18 osoba, a 5 je, prilikom pokušaja da pobegnu, ubijeno. Kod Čačka uhapšeno 12 osoba, za koje se sumnja da su simpatizeri Draže Mihailovića.

3. juna
Pritisak na položaje potpukovnika Gerltlera na prostoru Tjentišta ne prestaje
Hrvatska: kod Kladuše razbijena jedna neprijateljska grupa, 14 komunista ubijeno. Kod Kostajnice neprijatelj ima 6 mrtvih, a nedaleko Bihaća ubijeno 17 neprijatelja.
Italijanska okupaciona zona: italijansko vazduhoplovstvo delovalo po neprijateljskim ciljevima na prostoru Plaški - Drežnice.

4. juna
Jugoistok: Most na Drini kod Foče, zbog visokog vodostaja reke, uništen.
Hrvatska: Situacija u dolini Slavonske Požege i dalje je napeta. Po neprijateljskim položajima delovalo nemačko i hrvatsko vazduhoplovstvo i imali dobre rezultate.

5. jun
Jugoistok:
Neprijatelj pokušava da sa brojčano nadmoćnijim snagama probije položaje potpukovnika Gertlera, kako bi preko Popova Mosta stigao do Kalinovika.
Borbena grupa general-majora Ludvigera: veći delovi jedinice prešli Taru. Bugarske jedinice stigle do Suvodola (7 km od Žabljaka).
Hrvatska: Glavne borbe sada su se prenele sa prostora Slavonske Požege na prostor Našica. Borbena jedinica, koja krenula da probije neprijateljski obruč oko Našica, naišla na snažan otpor 8 km severoistočno od Našica.
369 divizija: Jugozapadno od Bijeljine komunisti osvojili jedno hrvatsko uporište i zarobili 900 Hrvata.

6. jun
Hrvatska: Severozapadno od Bjelovara izvršen napad na jedno hrvatsko uporište. 28. Hrvata je zarobljeno.

7. jun
Operacija "Švarc": sve govori, da je neprijatelj pojačao svoje položaje na planini Durmitor. U borbama kod Gackog neprijatelj ima velike gubitke (200 mrtvih). Sopstveni gubici: 10 mrtvih, 50 ranjenih. Uspešno delovanje vazduhoplova po neprijateljskim ciljevima na prostoru Mratinja, Tjentišta i Suha.
Hrvatska: Gubici među hrvatskom posadom Našica i Đurđenovac iznos 117 mrtvih, a neprijateljski 51.
Na prostoru Rume ubijeno 3 nemačka vojnika.
Na osnovu hrvatskih izveštaja, Slunj zauzele 2 komunističke brigade. Ne zna se ništa za sudbinu 130 hrvatskih vojnika.
Srbija: Iz Sandžaka na prostor Užica stiglo 200 četnika. Zbog sabotaže privremeno zatvorena pruga Višegrad - Užice - Valjevo.

8. jun
Hrvatska: Konačni hrvatski gubici u borbama za Našice: 71 ubijen, 26 ranjenih, 97 nestalih, 80 civila mrtvih, a neprijatelj imao 280 mrtvih.
Ustaška jedinica, koja je krenula ka Slavonskoj Požegi, najvećim delom dezertirala. Svega 100 ustaša stiglo u Pleternicu.
Srbija: Kod Lazarevca borba između komunista i četnika. Ubijeno 5 četnika. Prilikom bugarskog čišćenja terena na prostoru Prokuplja - Kuršumlije ubijen 1 komunista i 19 četnika, a među njima i dvojica oficira i 12 muškaraca u engleskim uniformama. Zaplenjena dva kamiona, jedan engleski kratkotalasni radio predajnik, padobran i dolari i zlato.

9. jun
Hrvatska: Hrvati ponovo osvojili Slunj. Neprijatelj imao 7 mrtvih.
Srbija: velike borbe između bandi Draže Mihailovića i komunističkih bandi na prostoru Šapca. Pojačana bezbednost Lazarevca od jačih komunističkih bandi. Na prostoru Aranđelovca primećene 2 veće banditske grupe Draže Mihailovića. Na prostoru Ivanjice četnička banda broji 400 ljudi, a među njima i 15 Engleza.

10. juna
Operacija "Švarc": neprijatelj dovlači pojačanje sa istoka preko Pive. Nakon teških borbi sa promenljivom srećom neprijatelju je pošlo za rukom, da na jednom mestu probije front kod 369 divizije. Most na Sutjesci je srušen. Neprijatelj ima velike ljudske i materijalne gubitke.
Hrvatska: jugoistočno od Virovitice komunisti izvršili napad i 13 Hrvata je razoružano.

11. jun
369. divizija: Istočno od Vlasenice primećena jedna komunistička grupa (300 ljudi). Na prostoru Zenice uništena jedna četnička grupa, 9 neprijatelja ubijeno.
373. divizija: Napadnuto nemačko obezbeđenje druma Donji Vakuf - Travnik. Dva Nemca ubijena.

12. jun
Operacija "Švarc": Naše snage stežu obruč zapadno od Pive. Naše jedinice, posle jakog otpora neprijatelja, osvojile Tjentište. 118. divizija izbrojala 214 mrtvih neprijatelja i 34 zarobljena. U pojedinim mestima registrovane brojne žrtve tifusa. I ta smo naselja zapalili.
Priredio: Nikola Živković

Englezi doturaju oružje Srbima
Na prostoru Žagubice engleski avioni bacaju "pakete" četnicima

Hrvatska: Sabotaža na pruzi kod Virovitice. Srbija: porasla aktivnost bandi Draže Mihailovića u jugozapadnoj Srbiji. Kod Požarevca, prilikom potere za četnicima, zaplenjeno oružje, koje su Englezi bacili iz aviona na teritoriju Srbije. Sabotaža na pruzi Kraljevo - Kruševac. Prilikom dizanja u vazduh pruge upotrebljen engleski eksploziv.

13. jun 1943.
Operacija "Švarc": vreme oblačno. Neprijatelj pokušao da se probije iz obruča, ali bez uspeha. Ukupni naši gubici od 15. maja do 12. jun 1943. u operaciji "Švarc" iznose: 323 poginula, 1696 ranjena i 217 nestali. Hrvatski gubici: 43 ubijeno, 184 ranjeno, 208 nestalo. Neprijateljski gubici: 3252 izbrojena ubijena, 4209 zarobljeno, 17 nam je prebeglo, 59 zarobljeno.
Hrvatska: na putu od Brčkog ka Bijeljini 2. hrvatski bataljon (1000 ljudi), posle višečasovne borbe sa komunistima, gotovo potpuno uništen. Vratilo se samo 600 vojnika i to bez odeće. Hrvatski oficiri su zarobljeni.

14. jun
Operacija "Švarc": najveći deo neprijateljskih snaga, koji su se našli u obruču, uništeni. Neprijatelj pretrpio velike gubitke kod Tjentišta izbrojeno 406 ubijenih neprijatelja.
ú brdska divizija: pronašli velike masovne grobnice i naselja punih leševa, a uzrok smrti: tifus.
Hrvatska: 369. divizija: kod Kladnja ubijeno 75 neprijatelja i 10 Hrvata.

15. jun
Operacija "Švarc" okončana. Vreme: vedro. Broj izbrojenih mrtvih neprijatelja povisio se na 5 697.
SS-divizija i 118-divizija: prilikom čišćenja obračun na prostoru zapadno od Sutjeske do sada nađeno 1 193 neprijatelja. pored toga nađeno oko 200 leševa, koji su umrli od gladi. Oslobođeno 150 Italijana.
Hrvatska: kod Sokoca jedna ustaška jedinica napadnuta od strane komunista.
Srbija: Četnici mobilišu seljake sa ciljem da izvrše desetodnevni manevar.

16. jun
Prilikom čišćenja terena Kotor Varoš - Prijavor - Teslić ubijeno 78 komunista, a 8 zarobljeno.
Srbija: bugarske trupe kod Lebana ubile 9 četnika, a 50 sumnjivih lica zarobljeno.

17. jun
Hrvatska: Kod Rume napadnut jedan putnički voz. Tri radnika sa hrvatske železnice su nestala.
Borbe jugozapadno od Daruvara: ubijeno 195 komunista i 14 zarobljeno. Poginula i 57 Hrvata, a 39 nestalo.
Železnička pruga Sarajevo - Mostar pojačana sa tri bataljona.
Srbija: U Užicama streljano 20 jataka bandi Draže Mihailovića.
Operacija "Švarc" je završena. Četnici su se već pre operacije zahvaljujući italijanskoj pomoći spasli nemačkog obruča. Glavnina komunističkih bandi pod Titom uništena je na prostoru Piva - Sutjeska. neprijatelj je imao najmanje 12 000 mrtvih. Od toga broja 10 000 poginulo u borbama, a 2 000 od tifusa i gladi. Tito je uspeo da pobegne sa oko 4 000 ljudi. Teške bolesnike us sami ubili.
Sopstveni gubici iznose: 465 ubijena, 1554 ranjena, 281 nestali: Hrvatske jedinice imaju 47 ubijenih i 399 nestalih boraca.
Savezničke trupe borile su se preko mesec dana, pod teškim uslovima, po pljusku i snegu, na teško pristupačnom terenu, gde planinski visovi dosežu do 2 500 metara. naše trupe postigle su maksimum, a posebno se istakla 1. brdska divizija, kao i SS-divizija. Veoma je bilo teško snabdevanje trupa. Rezultat borbi jeste sledeći: Titove snae na hercegovsko-crnogorskom prostoru su razbijene. Titov ugled je time veoma oslabljen.

18. jun
Hrvatska: hrvatske specijalne jedinice razbile komunističke grupe severno od Bjelovara i severozapadno od Gline. Neprijatelj je imao 14 mrtvih. Napad na nemački teretni voz kod Novske. U borbama poginulo jedan nemački vojnik, a 5 ranjeno. Pruga je bila zatvorena oko 7 časova.
Kladuša u okruženju od strane komunističkih snaga. Protiv neprijatelja dejstvovalo naše vazduhoplovstvo.
Fojnicu i Busovaču zauzeli komunisti.
Italijanska okupaciona zona: odbijen komunistički napad na Knin. komunisti imali 10 mrtvih.
Srbija: u znak odmazde zbog sabotaža, koje su se u poslednje reme dogodile protiv nas, streljano 350 komunista i 50 četnika.
Kod Prokuplja pojačana komunistička aktivnost, sukobi sa srpskom stražom Milana Nedića.

19. jun
Hrvatska; kod Kotor Varoši uništena jedna komunistička grupa, ubijeno 39 neprijatelja. Kod Knina ubijeno 79 neprijatelja.

20. jun
Srbija: U Beogradu uhapšeno 12 komunista. Zbog sabotaže pruga Lajkovac - Mladenovac 9 časova bila zatvorena.

21. jun
Pojačana aktivnost Draže Mihailovića. Javljeno, da se na prostoru jugozapadno od Donjeg Milanovca nalazi jedan štab Draže Mihailovića sa više štabskih oficira, a među njima i jedan Englez. na prostoru Žagubice navodno pojačana aktivnost engleskog vazduhoplovstva, koja baca pomoć ustanicima.
Na prostoru Rudnika četnici nastavljaju da sprovode prisilnu mobilizaciju. U borbi sa četnicima severozapadno od kraljeva bugarske trupe ubile 2 četnika, a dvojicu zarobile.
Priredio: Nikola Živković

Težak poraz partizana na Sutjesci
Od 16.000 ljudi spasilo se samo 3.000 boraca pod vođstvom Tita

22. jun 1943.
Hrvatska: Prilikom napada na jednu hrvatsku patrolu nedaleko Petrinje zarobljeno 19 Hrvata
Srbija: borbe između četnika i komunista na prostoru Valjeva i Kruševca.

23. jun
Crna Gora: italijanska divizija "Venecija" i "Peruđa" vodile borbe sa ustanicima: 18 komunsita ubijeno, 17 zarobljeno.
Srbija: U znak odmazde streljano 20 četnika i 10 komunista. Nastavlja se aktivnost četnika Draže Mihailovića na prostoru Arilja.

Posebni izveštaj:
Od 15. juna do 17. jun na visoravni Crne Gore nemačke snage vodile su - zajedno a pojedinim bugarskim i hrvatskim jedinicama, koje su stajale pod nemačkom komandom - vojnu operaciju sa ciljem da unište: prvo, jake komunističke bande, koje su iz Hrvatske ovde našle utočište, i drugo, naoružanu nacionalističko-srpsku organizaciju, koju vodi četnički vođa Draža Mihailović. Četnici su mogli da se na vreme, pre nego što je započela nemačka operacija, sklone. Zarobljeno je 4000 četnika, ali pre početka operacije. Draža Mihailović uspeo je da pobegne.

Komunističke bande, koje su imale oko 16 000 ljudi, i pored žilavog otpora, bile su stegnute u obruč i posle teških borbi na prostoru Drina-Sutjeska sabijene i uništene. Spasilo s e samo oko 3000 ljudi pod vođstvom Tita. Naše trupe uz pomoć saveznika uspele su na taj način da unište najjaču, dobro organizovanu komunističku grupu na Balkanu.

24 jun
Hrvatska: Na prostoru Višegrada primećene jače četničke snage. Severozapadno od Tuzle registrovane jače komunističke grupe sa teškim naoružanjem.
Borbe kod Kladuše okončane. Gubici neprijatelja: 682 mrtva. Ubijena tri Nemca i 60 Hrvata.

Srbija: Kod Boljevca nastavljaju se borbe između četnika i komunista. Kod Paraćina se pojavila komunistička grupa koja teroriše stanovništvo.
Na prostoru Sjenice muslimanska milicija, pod vođstvom nemačkih oficira, ubila 50 četnika.

25. jun
Srbija: Povećan pokret bandi na prostoru Kruševca i registrovano intenzivnije vazdušno snabdevanje bandi od strane engleskih aviona. Dva engleska transportna aviona na prostoru Bajine Bašte bacila pomoć bandi Draže Mihailovića. U Požarevcu i Beogradu uhapšeno 16 komunista.

26. jun
Hrvatsko uporište 10 km. od Vlasenice palo u ruk neprijatelja. Zarobljen komunista izjavio, da su komunisti u nedavnim borbama u Crnoj Gori izgubili 70% svojih snaga i da je Tito navodno ranjen. Preostali deo komunista namerava da se dokopa Srbije i Slavonije.

Crna Gora: Na severu Crne Gore jača četnička propaganda i registrovano sakupljanje jačih četničkih snaga (2000?).
Srbija: Jugoistočno od Kruševca nastavljaju se borbe između četnika i komunista. Zbog sabotaža na železničkoj pruzi, streljano 30 komunista.

27. jun
Hrvatska: Vlasenica i Srebrenica pale u neprijateljske ruke. Komunisti nastavili da progone ustaše, koji su pobegli prema Zvorniku. Hrvati imaju znatne gubitke. Navodno da je došlo kod Srebrenice do ujedinjenja četnika i komunista.

Crna Gora: U znak odmazde za ubijene italijanske oficire na prostoru Berane - Podgorica - Nikšić streljano 150 zarobljenih komunista.

28. jun
Hrvatska: Kladanj pao u ruke neprijatelja.
Srbija: U Zvornik stiglo nekoliko hiljada izbeglica sa hrvatskog područja.
Srbija: Streljano 7 komunista.

29. jun
Hrvatska: Stupari (12 km severno od Kladnja) pali u ruke neprijatelja. Nedaleko Zvornika vode se borbe između Hrvata i komunista.

Srbija: Zbog sabotaža i prepada, koje su u poslednje vreme izvršene u Srbiji, u znak odmazde streljano 605 četnika Draže Mihailovića i osumnjičenih da su komunisti.
Kod Bora ubijeno 9 četnika, a 116 osumnjičenih da su pristalice Draže Mihailovića uhapšeno. U Nemačko - srpskoj policijskoj akciji na prostoru Šapca uhapšeno 43 komunista.

30. jun
Hrvatska: Titove bande nalaze se u istočnoj Bosni u bednom stanju i najvećim delom su demoralisane. Kladanj su navodno noću 28. juna nadletali engleski avioni i bacili pomoć ustanicima.
Srbija: Kod Knjaževca učestale demonstracije gladnih. Na prostoru Aranđelovca 9 civila ubili komunisti.

1. jul 1943.
Neprijateljsko vazduhoplovstvo napalo aerodrome na Siciliji. Jasno je, da nemačke jedinice predstavljaju najvažniju komponentu odbrane italijanskog prostora.

2. jul
Posle promene u državnom i u partijskom vrhu Italije, volja za otporom postala je delom jača, ali, sa druge strane, jačaju antifašističke i defetističke snage, koje su takođe zahvatile i armiju. Italija ne poseduje dovoljno tenkovskih divizija, kao ni antitenkovsko naoružanje. Odbrana italijanske obale je slaba, a vrednost italijanske ratne mornarice je još veoma mala. Italijansko vazduhoplovstvo može da efikasno deluje samo kada se osloni na nemačko vazduhoplovstvo . Samopouzdanje italijanskog vojnika jeste gotovo uništeno. Odnos između nemačkih i italijanskih vojnika jeste, sve u svemu, korektan.
Priredio: Nikola Živković

Kako se plaši stanovništvo
Što više govoriti o uništavanju grčkih i srpskih bandi

Kod italijanskog stanovništva, međutim, primećuje se hladno, pa čak i neprijateljsko držanje prema nemačkim vojnicima.

Jugoistok

U odnosu na hrvatske jedinice - 4. brigadu, te 369. i 373 pešadijske divizije , koje su učestvovale u operaciji "Švarc", - primećeno jeste sledeće: treba da se poveća broj nemačkih vojnih instruktora, jer je obuka hrvatskih vojnika slaba. Što se tiče čistih hrvatskih vojnih formacija, one su u borbama potpuno zatajile. Jedna od direktnih posledica tog zatajivanja hrvatskih jedinica sastoji se u tome, da moral i borbena snaga bandita stalno jača.

Svoju ocenu hrvatske vojske dao je i nemački general u Hrvatskoj, Glez fon Horstenau. On je naglasio, da su se hrvatske jedinice u većini slučajeva, kad su se našle u ozbiljnoj borbenoj situaciji i većem iskušenju, pokazale kao nepouzdane ("unzuverlassig", str. 740). One imaju uspeh samo onda, kad se oslanjaju ili, kada stoje pod nemačkom kontrolom. Zbog svih tih razloga, treba da se ispita mogućnost, da se u potpunosti odustane od formiranja čisto hrvatskih jedinica.

3. jul 1943.
Istok: na čitavom ruskom frontu nije bilo značajnih okršaja. Neprijateljsko vazduhoplovstvo nastavilo je sa napadima na gradove i aerodrome Sicilije.

4. jul
Neprijateljsko vazduhoplovstvo izvršilo noću snažan napad na Keln, i to na sam grad i na industrijsko područje.
Bugarska 25. divizija treba da obezbeđuje delove SS-brdske divizije i delove hrvatske 373. divizije.

5. jul
Poseban naglasak treba staviti na propagandu, kako bi se stanovništvo Balkana zaplašilo - koje je jednostrano informisano od strane neprijateljskih radio stanica u vezi uspeha ustanika - u izveštajima Vermahta mora da se daleko više govori, nego što je do sada bio slučaj, o uništavanju grčkih, srpskih i komunističkih bandi.
Ukupni nemački tenkovski gubici na ruskom frontu od 22. juna 1941. do 30. juna 1943: 8.105 tenkova.
Da bi se uništile neprijateljske snage kod Tuzle, upotrebiće se 369. (hrvatska) divizija i SS-divizija "Princ Eugen".

6. jula
Istok: Naša operacija "Citadela" na ruskom frontu nije uspela, jer je neprijatelj tačno znao za početak našeg napada, pa time nije postignuto operativno iznenađenje.
Na Balkanu, a posebno na ostrvu Krit, registrovana aktivnost bandi i sabotaža.

7. jul
Ukazana je važnost koju za našu privredu ima rudnik boksita kod Drniša i da ga zato treba vojno obezbediti, kako bi mogao nesmetano da funkcioniše. Javljeno je da je kod Drniša nedavno uništen drumski i železnički most. Poduzete mere da se mostovi što pre poprave.

8. jul
Na prostoru Kurska vode se teške tenkovske borbe.
Balkan: U Grčkoj i Hrvatskoj u toku su borbe sa jakim banditskim grupama.

9. jul
Naša 9. armija nije uspela na prostoru Kurska da probije neprijateljsku liniju odbrane.
Noću težak vazdušni napad na Keln.
Opšte informacije: ukupni gubici Britanskog ratnog vazduhoplovstva u vremenu od 1. septembra 1939. do 30. juna 1943. procenjuju se na 24.900 aviona. Nemački gubici ratnog vazduhoplovstva - bez da se uzima u obzir operacija protiv Poljske i Rusije - iznose 14.757 aviona. Ukupni nemački gubici ratnog vazduhoplovstva od 1. maja 1942. do 8. juna 1943. na Istočnom frontu iznose 3.712 aviona, a sovjetski iznose oko 21.000.

10. jul
Na prostoru Tuzle traju borbe sa jakim banditskim grupama. Od Italijana se traži garancija, pre nego što započnu sa vojnim operacijama u Lici, da se obezbedi razoružanje četnika. Čim Italijani pruže tu garanciju, onda odmah može da se započne sa operacijom na tom području.

11. jul
Sicilija: kod Likata i Đela američko-britanske snage izvršile invaziju. Njima u susret treba da krenu divizija "Herman Gering", te italijanske divizije "Livorno" i "Napoli". Neprijateljske padobranske jedinice najvećim delom su uništene.

12. jul
Sicilija: neprijatelj je uspeo da na svim linijama proširi svoju teritoriju, pošto je italijanska odbrana potpuno zatajila. Divizija "Herman Gering" na Siciliji broji 17.601 vojnika.
Na prostoru Tuzla-Sarajevo neprijatelj pruža žilav otpor 369. diviziji i SS-diviziji "Princ Eugen".

13. jul
Na prostoru Kurska jak neprijateljski tenkovski protivnapad, i to po čitavoj dužini fronta. Na više mesta Rusi su uspeli da probiju našu odbranu.
Sicilija: sav teret borbe nose gotovo isključivo nemačke vojne snage. Tenkovska jedinica "Herman Gering" ima znatne gubitke.
Naša obaveštajna služba primila je informaciju, po kojoj je general Mihailović 7. jula 1943. uputio poziv svim svojim potčinjenim komandantima, u vezi neprijateljskog iskrcavanja na Siciliju, da spreme ustanički pokret, ali da krenu u akciju tek kada on to odobri.

14. jul
Zbog upada bugarskih trupa u istočnu Grčku, u Atini je izbio štrajk.
Borbe protiv ustanika u istočnoj Bosni i planini Papuk su u toku.

15. jul
Sicilija: glavne borbe vode se kod Katanije. Po svemu sudeći. Siciliju više ne možemo da odbranimo.
Ponovo živnula aktivnost bandi na ostrvu Krit, a oni uživaju podršku neprijateljskih podmornica.
Priredio: Nikola Živković

Panika u Hrvatskoj
Razlog: Iskrcavanje saveznika na Siciliju

16. jul 1943.
Nemački komesar za Norvešku javlja Fireru da je bežanje bivših norveških oficira - koji su spremni da se bore protiv Nemačke - iz Norveške u Švedsku, u poslednje vreme poprimilo veće razmere. Ovim je narušeno poverenje prema Norvežanima, koje su, nakon vaše pobede godine 1940. svi zarobljeni vojnici i oficiri bili pušteni kućama. Zbog toga je Hitler sada naredio da svi bivši norveški oficiri treba da se tretiraju kao ratni zarobljenici i da se kao takvi transportuju u Nemačku.

17. jul
Nakon neprijateljskog iskrcavanja na Siciliji, u Hrvatskoj je nastalo panično raspoloženje. Očekuje se promena u vladi, koja bi trebalo da se jasno distancira od dosadašnjeg ustaškog kursa.

18. jul
Stanje na Siciliji se stabilizovalo i izgleda mnogo bolje, ali se ne zna koliko će to dugo da traje.
U istočnoj Bosni neprijatelju je pošlo za rukom da probije obruč 369. (hrvatske) divizije i da krene u pravcu juga.

19. jul
Severozapadno od Orela Rusi uspeli, sa daleko nadmoćnijim snagama, da probiju nemačku odbranu.
Naše vazduhoplovstvo uspešno delovalo protiv neprijateljskih brodova u pomorskoj luci Sirakuza, na Siciliji.

20. jul
Komanda za Jugoistok uhvatila je pre četiri dana, 16. jula 1943, jednu radio poruku Draže Mihailovića, u kojoj on, - s obzirom na najnoviji razvoj situacije na evropskim ratištima, - poziva na pojačano vršenje sabotaža u Hrvatskoj, te da njegove jedinice treba da krenu prema Jadranu, kako bi Saveznici, ako dođe do njihovog iskrcavanja, tamo srele četnike, a ne komuniste. Kako bi Titu izbila adute iz ruke, četnička propaganda treba da je jugoslovenska, a ne velikosrpska.

21. jul
Na prostoru Kurs-Orel neprijatelj uspeo da probije našu odbranu i to 10 km u pravcu Orela.
4. nemačke divizije prebačene ka jugu Italije. Nedaleko Sirakuze nemački brodovi noću potopili 2 neprijateljska razarača i jedan teretni brod od 3 000 tona nosivosti.

22. jul
Hitler naredio da se kompletna 29. tenkovska divizija iz Kalabrije prebaci na Siciliju.

23. jul
U vezi transporta izdana je sledeća naredba: između Skoplja i Soluna umesto dosadašnja dnevno 22 voza, treba da povisiti na 28. Do sada su između Zagreba i Skoplja saobraćala dnevno 22 voza i taj kapacitet treba povisiti na 30. Da bi se rasteretila železnica, deo transporta treba da ide Dunavom i zbog toga potrebno je izgraditi most na Dunavu, između Rumunije i Bugarske, kod Đurđua.

U vezi stanja na srpsko-crnogorskoj granici, gde su Nemci naoružali lokalno muslimansko stanovništvo, naša komanda javlja da su Italijani razoružali muslimanske civile, ai u svakom drugom pogledu idu na ruku Srbima, a na štetu muslimana. 118. divizija primila je naređenje, da stanu na put takvim stvarima. U krajnjem slučaju, muslimani treba da pređu na nemačku okupacionu zovu, dakle, u Srbiju.

24. jul
80 neprijateljskih aviona napalo ostrvo Krit i nije nanelo neke veće štete, a mi smo oborili 17 neprijateljskih aviona.
Bilo je govora o tome kako najbolje zaštititi glavne železničke pruge u Grčkoj, Srbiji i Hrvatskoj.

25. jul
Puč u Italiji: juče u 15.50 sastao se u Rimu, po prvi put od početka rata, Veliki savet fašističke stranke. Sednica je okončana jutros u 03.00. Na njoj je izraženo nepoverenje Musoloniju: 19 članova Saveta glasala je protiv njega, a 7 za njega. Dok je jedan glas bio uzdržan. Posle toga je kralj zamolio maršala Badolja da formira novu vladu.

Prva izjava Badoljija bila je jasna. "Italija nastavlja da ratuje i ostaje nemački saveznik. Uveče je došlo do antifašističkih ispada, a poprimili su delimično i antinemački karakter. Na severu Italije počinju da se bude socijalističke i komunističke snage. Najnoviji događaji u Italiji posledica su zamora ratom i naroda i armije, kao i ratni neuspesi. Italijanski generali Ambrozio i Roata ne uživaju nikakav ugled kod Nemaca. Napetost u Italiji raste i zato jer neprestano raste nadmoćnost neprijateljskih snaga na prostoru Sredozemnog mora.

26. jul
Teški neprijateljski napad na Hamburg i Kil, a noću na Esen. Oborena 48 neprijateljskih aviona.
Razmatra se mogućnost da Nemačka preuzme potpuno kontrolu nad Italijom, kako u vojnom pogledu, tako i u odnosu na njen železnički i drumski saobraćaj. Takođe postoji namera da se uhapse sve vodeće ličnosti Italije, za koje se veruju da su izdale Nemačku, te d se pripremi akcija "oslobađanja Dučea".

27. jul
Jaki vazdušni napadi na Hamburg, Hanover i Vezerminde. Sa 9 aviona napali smo London.
Nemački general u Zagrebu javlja da je pozicija Poglavnika, posle nedavnih događaja u Italiji, znatno oslabljena.

28. jul
Naše snage na Balkanu primile su zapovest da preuzmu komandu nad 11. italijanskom armijom.
Prema još neproverenim izveštajima, Italijani u Karlovcu i Ogulinu prodavali su stanovništvu oružje.

29. jul
Razmatra se mogućnost, da nemačke snage evakuišu svoje snage sa Sicilije i smatra se da je to moguće uraditi u roku od tri noći. Takođe je u razgovoru sa Firerom bilo govora o eventualno evakuaciji nemačkih trupa sa Sardinije i da se one onda prebace na Korziku.

30. jul
Sastanak nemačkog generala u Hrvatskoj fon Horstenau sa Poglavnikom. Pavelić mu je kazao da se italijanski general Roata sastao pre pet dana u Veneciji sa komandantom italijanske 2. armije, generalom Robotijem i izjavio da izjava lojalnosti maršala Bagolja prema Nemačkoj ne znači drugo već da Italija dobije bitku sa vremenom. Italija uskoro namerava da proglasi neutralnost. To isto ponovio je Roata i pred hrvatskim predstavnicima, pa je tako do te informacije stigao i Poglavnik.

31. jul
Očekuje se da će Sicilija uskoro potpuno da padne u ruke neprijatelja.
1. avgust 1943.
Neposredni nemački zadaci: da se preuzme komanda nad svim italijanskim ratnim i trgovačkim brodovima, kako bi se sprečila njihova predaja neprijatelju. Da se preuzme kontrola na svim italijanskim aerodromima i avionima, kako bi se sprečila zloupotreba od strane italijanskih pilota i protuvazdušne odbrane.
Priredio: Nikola Živković

Italijani napušaju Nemce
Italijanski oficiri započeli razgovore s četnicima i Titom

2. avgust 1943.
Sinoć je 100 neprijateljskih aviona napalo rafineriju nafte u Ploeštima (Rumunija).
Na Zapadni front treba da se pošalje bošnjačka SS- divizija i "Hitlerova omladina".

3. avgust
Nemački general u Hrvatskoj fon Horstenau javlja da je juče imao razgovor sa Poglavnikom. Pavelić je generalu Glezu prepričao razgovor, koga je vodio uveče 31. jula 1943. sa italijanskim poslanikom u Zagrebu i koji mu je tom prilikom kazao da Italija ne samo da će istupiti iz pakta Osovine, nego da će nastaviti da ratuju u savezništvu sa drugom, neprijateljskom stranom.
Nemački general iz Zagreba ,takođe, javlja da je stanje na dalmatinskoj obali zabrinjavajuće. Italijanski oficiri 2. armije navodno su već započeli razgovore sa četnicima i Titovim ljudima. Prednost daju Titu, kome su spremni predati Split i ostale značajnije gradove, kako bi njegova revolucionarna armija bila spremna da dočeka Britance.

4. avgust
Nastavljaju se teške borbe na Siciliji.
Na zahtev Bugarske, nemačke jedinice na prostoru Demotika pojačane su jednom SS-jedinicom.

5. avgust
Istok: neprijatelj izgubio 126 aviona, a mi 20.
Komanda za Jugoistok javlja da je Hitler odobrio predlog da se 297. divizija prebaci na prostor Raška-Kosovka Mitrovica.

6. avgust
Istok: nakon ogorčenih borbi izgubili smo Belgorod.

7. avgust
Posle najnovijih događaja postalo je jasno da je važnost Balkana porasla i zbog toga je Firer rešio da formira novu armijsku grupu, koja ima komandu nad Grčkom (a to uključuje i ostrvo Krit i egejska ostrva) i to pod zapovedništvom generala Romela. Glavna komanda za ceo Balkan, po naredbi Hitlera, nalazi se u Beogradu (general Felber - Felber): njemu su podređeni vojni zapovednik Grčke u Atini (general Špajdel - Speidel) i general u Hrvatskoj (Glez fon Horstenau - Glaise von Horstenau).

8. avgust
Istok: Neprijatelj je uspeo da sa jakim tenkovskim snagama probije front i sada se nalazi 40 km severozapadno od Harkova.
U Grčkoj, Srbiji i Hrvatskoj registrovana lokalna aktivnost bandita.

9. avgust
Primećena pojačana aktivnost francuskog porketa otpora, koji vrše sabotaže i to na prostoru Savojskih Alpa. Taj pokret stoji pdo jakim komunističkim uticajem. Italijani su do sada veoma malo poduzeli kako bi stali naput tim sabotažama Francuza.

10. avgust
Neprijatelj se primakao na 15 km od Harkova.
Oko 300 neprijateljskih aviona izvršilo napad na Manhajm.
11. avgust
Do 300 neprijateljskih aviona izvršilo težak napad na Nirnberg. Oboreno 13 neprijateljskih aviona.
Jaka lokalna aktivnost bandi i vršenja sabotaže prilikom žetve u Srbiji i Hrvatskoj. Na sarajevskom aerodromu ustanici uništili 17 nemačkih i hrvatskih aviona.

12. avgust
Na prostoru Harkova neprijatelj zabeležio nove uspehe.

13. avgust
Jaki neprijateljski vazdušni napadi na Bon, Bohum, Gelzenkirhen-Horst, Duizburg i još 6 drugih mesta u rajnsko-vestfalijskoj industrijskoj oblasti. Oboreno 37 neprijateljskih aviona.

14. avgust
Kod Harkova protivnik je zabeležio nove uspehe.
Evakuacija naših trupa sa Sicilije odvija se prema planu.

15. avgust
Sve su jasniji znaci da neprijatelj sprema invaziju prema jugu Italije.

16. avgust
Sabotaže pri žetvenim radovima u Srbiji. Kod Sarajeva živa aktivnost Titovih bandi.

17. avgust
Predviđa se da će Italijani uskoro da evakuišu celu dalmatinsku obalu i nemačke trupe nameravaju da je vežu za Hrvatsku, a time će Hrvatsku jače vezati za Nemačku. Kao protivuslugu Nemačka traži od Hrvatske da se odrekne Srema, koji seže do vrata Beograda, a tim bi se malo ublažili zatrovani hrvatsko-srpski odnosi. Time bi vlada Milana Nedića bila stabilnija.

18. avgust
Juče, po planu, u 06:30 poslednji nemački vojnik evakuisan je sa Sicilije. Time je, i pored neprijateljske nadmoći u vazduhu, na moru i broju vojnika, uspešno prebačeno sa Sicilije oko 60.000 nemačkih vojnika sa celokupnim naoružanjem.

19. avgust
Istok: neprijatelju je pošlo za rukom da sa nadmoćnim snagama probije odbranu 6. armije.

20. avgust
Prema našim informacijama u Madridu s pojavio jedan italijanski general, koji je vodio razgovor sa britanskim ambasadorom.
Priredio: Nikola Živković

Pet novih divizija u Srbiji
Bugarska odbila zahtev Nemačke da pošalje dodatne trupe u Srbiju

21. avgust
Kao posledica povlačenja naših trupa, naše vazduhoplovstvo više nije u stanju da ugrožava rusku industriju na prostoru Urala, pa ni gradove kao što su Grozni, Saratov i Gorki. Sa druge strane, sada rusko vazduhoplovstvo može da leti do Berlina i Gornje Šlezije.

22. avgust
U Hratskoj sve su češći slučajevi koji govore o nepouzdanosti hrvatskih divizija. Na prostoru Like upravo je u toku okupljanje jačih komunističkih snaga.

23. avgust
Istok: opala borbena snaga nemačke 6. armije.

24. avgust
Nemačka 8. armija uspešno je izvršila evakuaciju i napustila Harkov, te zauzela nove odbrambene položaje.
Na prostoru Like situacija postaje sve napetija.

25. avgust 1943.
Vođeni razgovori između nemačkog generala Vestfala i italijanskog generala Roate. Nemački general izrazio je svoje čuđenje zbog nepoverenja Italijana prema Nemcima, jer Nemci su na najbolji mogući način dokazali na delu svoju vernost prema svome savezniku Italiji, pošto su poneli glavni teret teških bobi na Siciliji, gde je poginulo mnogo Nemaca. General Roata je upozorio na činjenicu da se neke nemačke jedinice na severu Italije ponašaju tako kao da Italija nije nemački saveznik, nego jedna okupirana zemlja.
114. divizija prebačena je na prostor Drniš - Knin - Gračac i njen glavni zadatak jeste da se brine o bezbednosti rudnika uglja kod Tuzle i boksita kod Mostara.

26. avgust
150 neprijateljskih aviona napalo 8 italijanskih gradova. Samo na aerodromu Fođa uništen je 31 nemački avion, a 41 je oštećen.
Veliki nemački gubici severno od Save.

27. avgust
Nemačka podmornica severno od Tunisa potopila dva neprijateljska trgovačka broda. Na ostrvo Korziku uspešno prebačena jedna SS-brigada.
Registrovan veliki broj dezertera kod 369. hrvatske divizije (175 dezertera od 6. avgusta 1943).

28. avgust
Do 400 neprijateljskih aviona napalo noću Nirnberg
U Srbiji se vrše sabotaže pri žetvenim radovima. I dalje traje štrajk u Atini. Napravljena studija o mogućnostima odbrane celokupnog Balkana. Predviđeno je da se dovedu 8 dodatnih divizija (3 za Grčku i 5 za Srbiju). Bugarska odbila zahtev Nemačke da pošalje dodatne trupe van svoje teritorije i to je opravdala stavom Turske. U 16.20 u Sofiji je potpuno neočekivano umro bugarski kralj Boris.

29. avgust
Opšti pregled situacije: posle pada Sicilije neprijatelj je dovukao nova, sveža pojačanja, tako da sada neprijatelj na prostoru Sredozemnog mora raspolaže sa 37 pešadijskih divizija, 12 tenkovskih, te ima velike vojnopomorske snage: 7 bojnih brodova, 7 nosača aviona. Neprijatelj takođe raspolaže sa tri puta više vojnih aviona (4000 lovaca i bombardera, te 500 transportnih aviona).
Istok: na celokupnom frontu besne ogorčene borbe. Rusi su na nekoliko mesta uspeli da probiju našu odbranu, a posebno kod naše 2,4. i 9. armije.

30. avgust
Položaj u Hrvatskoj: uveče je bio kod Hitlera nemački poslovnih u Zagrebu, Kaše (Kasche). Za razliku od čestih nemačkih vojnih izvora, koji govore o pojavama potpunog rasula u hrvatskoj vojsci, nemački poslanik zastupa mišljenje, da je hrvatska država u potpunosti sposobna da funkcioniše, te da nemačka strana treba da pokaže više strpljenja prema hrvatskim težnjama i frustracijama. Hitler je na kraju zaključio da Nemačka nema drugog izbora, već da podrži Poglavnika. Da bi Hrvatska ostala stabilna, neophodno je prisustvo nemačkih vojnih snaga. Nemačka mora da podrži ustaški pokret, jer je on jedini državotvorni pokret u Hrvatskoj.

31. avgust
Sredozemlje: jedna nemačka podmornica potopila je jedan neprijateljski trgovački brod i jedan tanker.

1. septembar 1943.
Istok: neprijatelj uspeo da na više mesta probije našu odbranu: kod Mokrij-Jelančik i Ljubotina.

2. septembar
Posle uspešne neprijateljske ofanzive, naša 6. armija formira novu liniju odbrane.

3. septembar
Neprijatelj se u 7.30 iskrcao na jugu Italije, kod Ređo Kalabrije i to jedna engleska i jedna kanadska divizija, koje imaju snažnu podršku sa mora i iz vazduha.

4. septembar
Noću teški napadi na Berlin. Nemačke podmornice dobile nove uređaje, a to izaziva nervozu kod neprijatelja.
Nemačko vazduhoplovstvo bombardovalo Knin.

5. septembar
Nastavlja se sa čišćenjem terena oko Gospića; takođe veliki gubici neprijatelja u borbama zapadno od Banja Luke.

6. septembar
Istok: neprijatelj na više mesta probio odbranu 6. armije. Da bi sprečili poraz, upotrebili smo naše poslednje rezerve.
Noću teški vazdušni napadi na Manhajm i Ludvigshafen.

7. septembar
Zbog teškog položaja na ruskom frontu, neke naše vojne jedinice, koje su već bile određene da krenu i to jedna na Zapad, a druga na Balkan, sada su transportovane ka Istoku i to na prostor Kubana.
Raste napetost između Nemačke i Italije, jer su sumnje sve konkretnije, da Italija planira da položi oružje. Naša strana za takav mogući razvoj blagovremeno priprema protivmere. Ako Italija istupi iz rata, onda za nas Hrvatska postaje veoma važan partner i nama je mnogo stalo da saradnja sa Poglavnikom bude dobra. Zato je važno da Nemačka ima pozitivan stav prema hrvatskoj državi. Da bi povećali samopouzdanje hrvatske armije, preporučljivo je da nemački vojni instruktori pokažu makar malo volje i da nauče nekoliko hrvatskih reči. Kako bi naglasili, da je naša borba zajednička, potrebno je da hrvatskim oficirima dodeljujemo, daleko više nego što je to bio slučaj do sada, nemačka odlikovanja.
Priredio: Nikola Živković

Dvajt Ajzenhauer i kapitulacija Italije
U Srbiji i Hrvatskoj razoružavanje italijanskih trupa teče po planu a na Rodosu su Nemci upotrebili silu

8. septembar 1943.
Prve vesti o kapitulaciji italijanske armije saznali smo preko neprijateljskih radio stanica. General Ajzenhauer je preko radija, u 17.00, potvrdio vest, da je Italija bezuslovno kapitulirala. Uhvatili smo jednu američku radio vezu, iz koje se jasno vidi da su Italijani izdali neprijatelju kako može da sa brodovima uđe u zaliv Salerna, a da ne naleti na nemačke mine. Time je neprijatelju učinjena velika usluga i zato je njihovo iskrcavanje kod Salerna bilo uspešno.

9. septembar
Na ostrvu Krit italijanske trupe su, bez otpora, razoružane, a na ostrvu Rodosu nemačke trupe morale su da upotrebe silu da bi razoružale Italijane. U Srbiji i Hrvatskoj akcija razoružavanja italijanskih trupa teče po planu.

10. septembar
Na Rodosu još uvek traju borbe naših vojnih jedinica sa Italijanima. Jak otpor pružile su nam i italijanska 211. obalna divizija, koja je stacionirana u blizini Rima. Na kraju su morali da nam predaju oružje. Na ostrvu Sardinija više italijanskih jedinica odbilo je da prizna kapitulaciju svog vojnog vrha i rešilo je da nastavi borbu sa nemačkim saveznicima. Na vojnopomorske baze La Specija krenuo je veliki konvoj italijanskih vojnih brodova sa namerom da se preda neprijatelju (3 bojna broda, 6 krstarica, 6 razarača). Nemački borbeni avioni uspeli su da iz tog konvoja potope 1 bojni brod, jednu krstaricu i jedan razarač.
Bugarska ostaje bezuslovno verna nama.

11. septembar
Istok: neprijatelj ušao u grad Novorosijsk. Naša 6. armija povukla se na nove položaje.
Sredozemlje: neprijatelj ušao u Taranto i Salerno. Naše jedinice nastavljaju sa akcijom razoružavanja italijanske armije. Na prostoru Rima kapitulirao italijanski motorizovani korpus. Naše jedinice se evakuišu sa Sardinije i prelaze na Korziku. Držimo pod kontrolom skoro sve italijanske gradove.
Balkan: U toku su borbe na ostrvu Rodos, gde su se iskrcale britanske snage. Zabrinjavajuća situacija u Hrvatskoj: zbog žive aktivnosti ustanika verovatno će opstati eksploatacija boksita, gvožđa i nafte.

12. septembar
Blagodareći efikasnoj akciji naših snaga, pošlo nam je za rukom da u kratkom roku razoružanom italijansku armiju i da sprečimo da neprijatelj iskoristi ovaj slab momenat. U ruke neprijatelja pao je samo mali deo oružja. Sve važnije vojne i privredne instalacije uništili smo, pre našeg povlačenja sa juga Italije. To je i glavni razlog da je zaustavljeno neprijateljsko napredovanje ka severu Italije. Moraćemo da evakuišemo i Korziku.
Balkan: na Rodosu pred Nemcima kapitulirale italijanske trupe (40.000 vojnika). Na ostrvu Krit italijanske trupe, koje su prijateljski raspoložene prema Nemcima, priključile se nemačkim trupama. Split i Zadar zauzele su nemačke trupe.

13. septembar 1943.
Specijalne nemačke jedinice oslobodile sinoć Dučea, koje je bio čuvan od jakih italijanskih policijskih snaga, i prebacile ga u Beč.
Balkan: U Dubrovniku naše jedinice razoružale 28.000 Italijana. Sve u svemu, kad se zna da smo na Balkanu imali veoma slabe vojne snage, možemo da sa zadovoljstvom utvrdimo da je razoružanje italijanske vojske teklo povoljno po nas. Ponašanje Italijana bilo je različito. Neki su ostali lojalni Nemačkoj, a neki su nam pružili otvoreni otpor. Hitler je rešio da se brane grčka ostrva Krit i Rodos, kao i poluostrvo Peloponez. Pitanje jedne crnogorsko-albanske države i dalje ostaje otvoreno.

14. septembar
Nemačke tenkovske jedinice kod Salerna krenule u protunapad i u tome su bile uspešne, te su pod svoju kontrolu stavile deo izgubljenog teritorija.
Pošto je stanje u Hrvatskoj kritično, Hitler je izdao zapovest da se za borbu protiv bandita upotrebi 1. kozačka divizija, a naoružanje za tu diviziju da se upotpuni iz zaplenjenog italijanskog oružja.

15. septembar
Italijanske vojnike treba deliti u tri grupe:
1. koji su nam ostali verni i njih treba da poštujemo kao verne saveznike i da im ostavimo oružje, da nastave zajedničku borbu sa nama.
2. koji više ne žele da ratuju i prema njima treba da se odnosimo kao prema ratnim zarobljenicima.
3. koji nam pružaju otpor i otvoreno sarađuju sa neprijateljem: oficire treba odmah streljati, a vojnike da upotrebimo kao radnu snagu na Istoku.

16. septembar
Naše trupe odlično napreduju, i u protivofanzivi su stigle do severne obale Salerna. Transport 90. tenkovske jedinice sa Sardinije na Korziku urađen prema planu.
Balkan: na dalmatinskoj obali (kod Splita i Zadra) u toku su borbe sa pobunjenicima, ali i sa nekim italijanskim jedinicama, koje su se ponovo prihvatile oružja.
Priredio: Nikola Živković