“Niz na abiogenetski i filogenetski razvitok na Duhot vo Chovekot”

Koga zboruvam za Sozdatelot, z a chovekot ,za zivotot i smrtta ,mislata sama po sebe me vodi kon dushata ,toa neispitano ,skrieno tainstveno mesto vo chovechkata mikro vselena ,vsushnost nie site go znaeme ,poznavame prepoznavame ,go chuvstvuvame ,preku nego osetuvame ,toa e nasheto srce vo koe e skriena nashata dusha – ke se obidam da ve ubedam vo toa ….      I sega samo po sebe se nametnuva prashanjeto ,shto e dushata? Odgovorot na ova prashanje ne e ni malku ednostaven ,dushata e seushte edna golema enigma –tajna. Za ova misteriozna tvorba za koja jas vo metafora se izraziv sepletele prikazni ushte od damnina no,nejzinoto postoenje ,nejzinata uloga i znachenje koja ja opredeluva i samata sushtina na chovechkoto bitie i den denes ne se opredeleni ,sfateni definirani i den denes ne se poznati.
Dali mozeme da ja otkrieme tajnata na chovechkata dusha . Na toa ni ukazuva i samiot Aristotel koga veli: . . . . . . . . . mora da postoi zaednichko setilo[ (sensus comunis) koe za svoe mesto go nema mozokot ,tuku se naoga vo srceto –tamu e nashata dusha . ] vo koe se slevaat i site drugi nashi preostanati setila .
Dushata e nositel na samite pochetoci ,nikulci na svesta i prestavuva nejzin, primaren, i prv izvor od koja svesta izvira ,vo koja svesta se sozdava vo svojot prv i najnizok stepen, pochetok i zarodish, a vo umot ,taa svesta se pojavuva vo siot svoj sjaj so seta svoja svetlina koja osvetluva ,koja sjae i zrachi koja go pretstavuva i samiot chovechki duh ,vo svesta e roden duhot na chovekot – Duh.

   Ke go citiram onoj cinichen zapis na Bernar Sho : “ Poslushniot chovek mu se prisposobuva na svetot okolu sebe . Neposlushniot ,pak nastojuva da go otkine i da go prisposobi toj svet na sebesi. Spored toa napredokot im go dolzime na neposlushnite [ na neuglednite ,zaboraveni heroi na Jung , koi ne se plashat od gluposta ,od sopostvenata glupost ,no bidejki se odvazni i smeli i neposlushni i poseduvaat ,imaat uset ,znaenje i umeenje imaat dlaboka izrazena intuitivnost vo sebe i imaat apsolutna smisla za sinteza ,,znachi stanuva zbor za luge koi go prifakaat predizvikot ,za luge vo koi tvorechkata stihija ne mu se pokoruva na dadenoto kako vechno tuku istrazuva vo nego ,raskopuva ,bara .
Niz celata istorija na filozofijata i filozofskata misla ,chovekot se izmachuval i baral patishta kako da izleze od sebesi ,kako da ja napushti svojata nemok ,da go pobedi svoeto neznaenje ,da i se sprotistavi na smrtta .    Vo chovechkata priroda e da gi otkriva znachenjata na nepoznatoto ,da gi tolkuva znacite na tajnata da ja otkriva i sogoluva misterijata . - Dali chovechkata dusha i svest se misterija kako shto ni se chini ? Mislam ne. Deluman odgovor na ova ni dava i stagiraninot Aristotel ,toj pishuva: . . . . . . . – Seto chovechko znaenje poteknuva od eden primaren stremez na chovechkata priroda shto se manifestira sebe si ,preku najelementarnite dejstva i reakcii na chovekot . Sevkupniot opseg na zivotot na setilata e determiniran i ispolnet so ovoj stremez . I vo prirodata ,kako i vo chovekovoto spoznanie povisokite formi se ragaat od poniskita formi .
Setilnata percepcija,pomnenjeto,iskustvoto . imaginacijata i razumot se povrzani megu sebe so zaednichka vrska ,tie se samo razlichni fazi i razlichni izrazi na edna ista fundamentalna aktivnost koja svoeto sovrshenstvo go dostignuva kaj chovekot , no na nekoj nachin ja ima i kaj zivotnite i vo site formi na organskiot zivot .   Spored ova ako se prifati ovoj bioloshki nachin na gledanje , treba da se ochekuva deka prvite fazi od chovechkoto poznanie ke se zanimavaat iskluchivo so nadvoreshniot svet . Vo site svoi neposredni potrebi ,i praktichni interesi chovekot e zavisen od prirodnata sredina . Toj ne moze da zivee bez postojano da se prilagoduva sebesi na uslovite na okolniot svet ,na nadvoreshnata neposredna okolina . Prvite chekori na chovekot kon povisok intelektualen i kulturen pa i duhoven zivot moze da se opishat kako dejstva koi vkluchuvaat eden vid mentalno prilagoduvanje na neposrednata okolina .   Ushte pri najranite skri na svest ,kaj chovekot gledame , i eden introverten nachin na gledanje navnatre kon sebe si ,spoznavanje na svoite lichni psiholoshki manifestacii ,dozivuvanja ,potrebi – ( svesta prvo sfatena kako nagoni,instinkti,stremezi )
Za zadovoluvanje na tie elementarni zivotni potrebi,chovekot pochnuva da se dozivuva prvo sebe si ,stanuva svesen za svojata svest za svojata svesnost i steknuva samosvest ,se sfaka i razbira sebe si kako neshto oddelno ,razlichno no sepak mnogu zavisno od samoto prirodno opkruzuvanje ,vo koj toj so taka mladata svest ,vo sebe e vo neposreden dopir ,toj primitivniot chovek ,istovremeno stanuva svesen ,vo interakcijata i komunikacijata so slichnite na sebe ,toj so svojata svest stanuva svesen za svesta na drugite i taka svesta stanuva svesna za samata sebe ,za svesta . Svesta so svesta samata sebe se potvrduva se opredeluva i se sfaka . Svesta stanuva razum . So pojavata na razumot svesta stanuva subjekt ,koj vo sebe ja sodrzi setilnosta ,posebnata nadvoreshna setilnost izrazena preku nadvoreshnite setila i opshtata setilnost i ili zaednichkata setilnost ,koj zaedno so svesnosta ja davaat ,formiraat dushata na subjektot .    Svesnosta ,preku refleksivnata sfesnost (odnosno svest za svesta ) ja proizveduva ,predizvikuva samosvesta ,koja preku –intencionalnosta- ,svesta stanuva svest za drugite svesti ,vo toa stanuvanje –svesna – za drugite svesti ,svesta go raga razumot , koj razum se karakterizira so govor i jazik ,so mislenje .
Mislenjeto koga se misli samoto sebe ,odnosno koga mislenjeto stanuva misla za mislata se javuva umot , a umot koga misli za samiot sebe se javuva duhot – Chovekot – Duh.   Ova shematski moze da se prikaze vaka :

1)   Materija
2)   Nesvesnost
3)   Setilnost
4)   Svesnost
5)   Refleksivna svesnost
6)   Samosvest
7)   Svest
Smile

   Razum
9)   Mislenje
10)   Um
11)   Duh – Chovek

Ili na podrug nachin prikazan vo vertikala ovoj niz od “entiteti” steknat vo dolgiot evolutiven razvitok ,koj jas ke go narecham “Niz na abiogenetski i filogenetski razvitok na Duhot vo Chovekot” moze da se prikaze i vaka.