Istorija prvog srpskog tramvaja

Marko Tašković    | 05. 05. 2014. - 18:50h |
Prvi srpski tramvaj sa konjskom vučom krenuo je od Kalemegdana do Slavije 1892, a samo nepune dve godine kasnije počeo je da saobraća i električni tramvaj.

Prva vozila na struju išla su “savskom linijom” pre nego što su prevozila putnike od Terazija do Topčidera.



- Prva tramvajska pruga od Kalemegdana do Slavije puštena je prvog oktobra 1892. Ovom svečanom događaju su pored predsednika opštine Milovana Marinkovića prisustvovali i drugi opštinski odbornici, činovnici i članovi suda. Kompozicija sačinjena od dva vagona je krenula od Suda Opštine varoši Beograda da bi se potom zaustavila pred društvenom kancelarijom na Terazijama kako bi tadašnji mitropolit Mihailo osveštao buduću „beogradsku varošku železnicu“ - objašnjava Aleksandar Zajc iz Udruženja istoričara automobilizma.
Danas, kada je reč o tramvajima, priča se uglavnom o „špancima“ ili KAF firmi dok se krajem 19. veka govorilo o francuskoj kompaniji.


Tramvaj na liniji Terazije - Novo groblje

- Beogradska opština je 1891. zaključila ugovor sa “Periklesom Cikosom” iz Milana, kome je za račun osnovanog Srpsko-francuskog društva ustupljena koncesija za izgradnju osvetljenja i „varoških železnica“, odnosno tramvaja sa konjskom i mehaničkom vučom kao što je para, vazdušni pritisak ili elektricitet. Dogovorene su trase i dužine prve četiri linije, s tim što je za tri planiran tramvaj s konjskom vučom, dok bi jedna bila sa mehaničkom - ističe Zajc.

Prva elektrifikovana pruga od Terazija do Topčidera puštena je u saobraćaj 5. juna 1894. Ipak, da bi tramvaji došli do Terazija, morala je strujom da se snabde i linija konjskog tramvaja.



- Treba napomenuti da su električni tramvaji namenjeni ovoj liniji na Terazije dolazili putem „savske linije“, odnosno linije konjskog tramvaja od električne centrale koja se nalazila gde je danas Muzej nauke i tehnike pa kroz ulice Dušanovu, Rige od Fere, Parisku, Savskog pristaništa i Železničke stanice, prethodno za ovu namenu elektrifikovane. Ovim događajem je Beograd sebe svrstao u red prvih gradova u Evropi koji su uveli električni tramvaj u svakodnevni javni prevoz. Inače, trasa pruge od Terazija do Topčidera išla je Ulicom kralja Milana do raskrsnice s Ulicom kneza Miloša - priča Zajc.

Deset godina kasnije, električni tramvaji su potisnuli tramvaje sa konjskom zapregom sa linija Kalemegdan - Slavija i Žagubica - Električna centrala, a 1905. i s poslednje linije Terazije - Novo groblje. „Konjski tramvaji“ su bili i svojevrsna atrakcija u ondašnjem Beogradu.
 
Terazijski i topčiderski tip tramvaja
Tokom 1906. godine na svim tramvajskim linijama saobraćalo je ukupno 16 motornih tramvaja. To su bila dva tipa dvoosovinskih kola s motorima od 35 i 35 konjskih snaga. Prvi tip je nazvan „terazijski“ zato što je saobraćao kroz varoš, imao je karoseriju s udobnim ispunjenim sedištima i naslonima obloženim pletenom morskom trskom. Drugi tip kola zvao se „topčiderski“ i imao je klupe s drvenim sedištima čiji su se nasloni mogli prebacivati na suprotnu stranu, tako da su putnici uvek mogli da sede licem okrenuti u pravcu vožnje.

Izvor: Blic