Orkanske godine
Ranija proračunavanja su pokazala da se zagrevanjem vazdušnog omotača (atmosfera) Zemlja suočava sa neobuzdanim kišama, iako silina i količina nisu podjednake iznad kopna i nad okeanima

Orijaški uragani „Din” i „Feliks”, s čistom peticom na lestvici snage, podsetili su nas proteklih sedmica da nailaze olujne godine. Snažni vetrovi, svejedno kako ih u kojem delu sveta nazivaju - orkani, uragani, cikloni, tajfuni (iako se, strogo govoreći, razlikuju) -ostavljaju za sobom i pustoš i smrt. U septembru su, inače, najučestaliji.

Iz Godardovog instituta u sastavu NASA ovih dana su upozorili da sveopšte otopljenje podgreva sve učestalija veoma burna vazdušna strujanja, praćena obilnim padavinama, gromovima i munjama. Žiteljima pojedinih područja s razlogom se učini da su, možda, svedoci novog biblijskog potopa.

Mada se u računarima neposredno ne oponašaju pljuskovi s grmljavinom i električna pražnjenja, traga se za uslovima koji pogoduju sve jačim burama. Ranija proračunavanja su pokazala da se zagrevanjem vazdušnog omotača (atmosfera) Zemlja suočava sa neobuzdanim kišama, iako silina i količina nisu podjednake iznad kopna i nad okeanima.

Topliji kontinenti

U predstojećim klimatskim promenama, podstaknutim udvostručenjem iznosa ispuštenog ugljen-dioksida, površina naše planete ugrejaće se za još 18 Celzijusovih stepeni. Topliji kontinenti zagrejaće okeane (voda iziskuje da upije više toplote od tla da bi joj porasla temperatura) i pojačaće se električno pražnjenje na većim visinama na kojima su, obično, oluje snažnije.

I kada se udruže sa silnijim vetrovima iznad kopna, ishod će biti - godine s više orkana. Loša vest se osobito tiče krajeva u kojima, inače, češće duvaju jaki vetrovi.

Godina čije smo malo više od dve trećine dana potrošili biće, prema nalazima naučnika sa Univerziteta Kolorado, veoma uzburkana, ali neće dostići 2004. i 2005. koje su - iako u granicama kolebanja -upamćene po divljanju uragana. Najnovije predviđanje do kraja najavljuje 17 oluja iznad Atlantskog okeana, od kojih devet orkanske siline. Pet bi trebalo da dostignu treći, četvrti i peti podeljak Safir-Simpsonove lestvice, s brzinama vetrova do 200 kilometara na sat i većim. Tri više od prognoze obnarodovane na samom početku.

U poređenju s 2006. to je, čak, za sedam više!

Proračuni su utemeljeni na sveopštim okeanskim i atmosferskim okolnostima, a pojedini proučavaoci su brže-bolje sve pripisali ljudskom nemaru.

Više kiše, više snega

Iako su površinske temperature porasle u minulom stoleću, nema pouzdanih podataka koji su uticali na porast učestalosti i jačine uragana u ma kojem od sedam područja u kojima nastaju, izuzev Atlantskog okeana (ovde počinju prvog juna, a okončavaju se 30. novembra) u proteklih 12 godina, smatra Vilijam Grej sa Univerziteta Kolorado. Pomenuti skok u snazi traje već nekoliko godina i deo je prirodnog toka koji se proteže nekoliko decenija unazad. Prvi put je uočen 1995. godine, a potrajaće - kako se predskazuje - još 15 ili 20.

U Nacionalnom centru za atmosferska proučavanja (SAD) 2005. osmelili su se da predvide da li će sledećih sto godina doneti više ili manje oluja. Računarska proračunavanja su neumoljivo izbacila zaključak: više padavina i češće nepogode. Objašnjenje: Zemlja postaje toplija, ujedno i vlažnija. Uobičajeno je da se više vode izlije iz oblaka ako se živa uspinje u termometru.

Kiše i snega pašće, u proseku, 10 do 20 odsto više, naglašava Džerald Mil iz dotične naučne ustanove. Snažnije oluje nailaziće u kasnu jesen, u toku zime i u rano proleće, a najviše vode izliće se na tlu tropskih predela u kojima se vazduh najbrže zagreva. Severoistočni krajevi Severne Amerike, južne Evrope, južne Azije i istočne obale istog kontinenta, jugozapadne Australije i središnji i južni Južne Amerike iskusiće velika razaranja, zato što su to područja u kojima se stiču i uskovitlavaju najveće vlažne mase vazduha. I to dolazeći sa okolnih okeana.

Čak i da ljudi održe sadašnje stanje ili smanje ispuštanje gasova „staklene bašte” (na prvom mestu je ugljen-dioksid), najokorelijih uzročnika sveopšteg otopljenja, u sledećih nekoliko desetleća iz godine u godine padaće više kiše i snega zahvaljujući učinku svojevrsne toplotne tromosti (inercija).

Drugim rečima, mali su izgledi da se u ovom stoleću zaustavi (nikako da umanji) zagrevanje Zemlje, sa svim pratećim nedaćama! Hteli-ne hteli, živećemo u orkanskim godinama.

Stanko Stojiljković

Izvor: Politika