Vukoman Aračić

General Vukoman Aračić rođen je u Novom Laništu 10. maja 1850. godine. Posle završene gimnazije u Kragujevcu (1869), otišao je na vojnu akademiju - Artireljijsku školu, kao polaznik njene devete klase, koju je završio kao sedmi u rangu 1874. godine.

U ratu protiv Turaka dve godine kasnije je ađutant za generalštabne poslove Timočkog korpusa. U produžetku rata (1877-78) on je načelnik štaba Jagodinske brigade i učestvuje u borbama na Samokovu. Tada na čelu svojih zemljaka ulazi na Nišku tvrđavu.

Naredne dve godine on je u činu kapetana II klase bio oficir ordonans Šumadijske divizije. Kao državni pitomac Vukoman Aračić je otputovao 1880. u Beč radi studija inženjerije. Tamo je boravio do 1882. g. Po povratku iz Beča obavljao je dužnost načelnika štaba inženjerijskog puka. U generalštabnu struku kapetana I klase preveden je 1885. i odmah u ratu protiv Bugara postaje načelnik štaba Drinske divizije I poziva.

Posle toga obavljao je dužnosti u inženjerijskom komitetu i operativnom odeljenju generalštaba. Od 1890. do 1903. bio je komandant dunavske divizijske oblasti, komandant IX pešadijskog puka, načelnik operativnog odeljenja Glavnog generalštaba i komandant IV komande šumadijske divizijske oblasti, a od 1902. i počasni ađutant Kralja Aleksandra Obrenovića.

U periodu 1893. do 1903, sa manjim prekidima, bio je i profesor Vojne akademije. Predavao je kao honorarni i redovni profesor vojnu geografiju i istoriju ratne veštine na njenom nižem, a taktiku i generalštabnu službu sa ratnom igrom na njenom vižem kursu.

Napisao je knjige Oreografija oko naše zemlje na Balkanskom poluostrvu (1898) i Đeneralštabna služba ratnog doba (1899), a 1914. pripremio je za izdavanje delo Đeneralštabna služba mirnog doba, koje zbog rata nije odštampano.

Bio je jedan od utemeljivača prvog konjičkog kluba u Šumadiji: Šumadijskog oblasnog kola jahača Knez Mihajlo 1898 godine.

Penzionisan je iz političkih razloga (kao Obrenovićevac 1903. godine). Godine 1912. aktiviran kao rezervni generalštabni pukovnik i postavljen ponovo za komandanta Timočke divizijske oblasti.

Sjajne komandantske vrednosti Aračića dolaze do punog izražaja u Drugom balkanskom ratu 1913.godine, posle junskog prepada Bugara na Bregalnici. Tada je on mobilisao Timočane - obveznike drugog i trećeg poziva i Poslednju odbranu (starce i mladiće). S tako formiranim jedinicama 23. i 24. juna on razbija nalet Bugara i već 2. jula prelazi u napad. Oni zauzimaju Kulu i Belgradžik i zaustavljaju se kod samog grada Vidina kojeg opsedaju. Za ove uspehe operativne prirode pukovnik Vukoman Aračić unapređen je u generala i vraćen u aktivnu službu, a grad Zaječar ga je proglasio svojim počasnim građaninom.

U Prvom svetskom ratu Aračić je uspešno komandovao Timočkom divizijom II poziva i Šumadijskom divizijom I poziva, pri oslobađenju Šapca i u periodu Cerske bitke. Za vreme bitke na Drini Timočani su naneli teške udare protivniku na krvavoj Parašnici.

Nešto kasnije, 29. septembra 1914. general Aračić je postavljen za komandanta Užičke vojske u vreme bitke na Drini. Ove jedinice su posle prodora u istočnu Bosnu i nanošenja velikih gubitaka protivniku bile prinuđene da se iz strateških razloga povuku sve do Ovčarsko-kablarske klisure.

Za vreme Kolubarske bitke (XI-XII 1914) komandovao je borbama na liniji: Varda - Veliki Prisedo - Kadinjača - Ponikve. Užička vojska je solidno naslonila svoje desno krilo na levo krilo I armije pa je protivofanziva srpske vojske na tom delu fronta odlično napredovala.

Posle pobedonosne Kolubarske bitke general Aračić se predano angažuje na stvaranju što boljih uslova za ozdravljenje i oporavak svojih vojnika koje je nemilosrdno obarala epidemija pegavog tifusa. Boreći se protiv te stihije i on se zarazio se od austrougarskih zarobljenika - i pokleknuo. Dvanaestog februara 1915. godine General Aračić umro i sahranjen u Užicu, a njegova porodica ga je dvadesetih godina prenela i sahranila u porodičnu grobnicu na Novom groblju u Beogradu.

General Vukoman Aračić je bio oženjen Milicom, i imali su četvoro dece Petra (armijski general i saradnik bele ruke), Slavku (udatu za pukovnika Vojina Popovića), Milivoja (inženjer i između dva svetska rata jedan od vođa Zemljoradničke stranke kao i narodni poslanik) i Branislava (kao kapetan prve klase izvršio samoubistvo 1913. godine jer je bio optužen za proneveru novca).

Izvor: Wikipedia