Istraživanje o romskim naseljima, uslovima života i mogućnostima integracije Roma

Građani stvaraju romski geto

Problem stanovanja ne može se rešiti uređenjem romskih naselja, njihovim raseljavanjem ili fizičkim zatiranjem već dobro planiranom, sveobuhvatnom i koordiniranom programskom akcijom

BEOGRAD - Još jedan pokušaj vlasti u Beogradu da reši stambeni problem Roma koji žive u nehigijenskim naseljima je propao, a napadi na romska naselja su sve češći. Stanovnici dela Novog Beograda, u koji su trebalo da budu preseljeni Romi, protestom su i naterali Nenada Bogdanovića, gradonačelnika Beograda, da povuče odluku o preseljenju.

Kako Glas saznaje, Detaljnim urbanističkim planom Beograda određeno je sedam lokacija na širem području grada za raseljavanje Roma, a već je jedno preseljenje u Zemunu propalo. Zbog protesta građana, gradska vlast donela je odluku da kontejnere postavi u naseljima u kojima već žive Romi. Izgleda da će nehigijenska naselja, kojih u Srbiji ima skoro 1.000, postati veliki urbanistički i estetski problem jer u njima ne žive samo Romi već i stanovništvo koje se nalazi na ivici siromaštva. Božidar Jakšić i Goran Bašić, autori knjige "Umetnost preživljavanja - gde i kako žive Romi", upozoravaju da je Novi Beograd na putu da stvori romski geto, čiji broj stanovnika neće biti moguće kontrolisati.
   

- Tu ne pomažu nikakve ograde koje samo vizuelno naglašavaju karakter tog privremenog naselja kao geta. Neprijateljsko raspoloženje suseda stvoriće sve preduslove za permanentne rasne i etičke sukobe. Inicijativa gradskih vlasti da se na sistematičan način suoči sa problemom nehigijenskih naselja i urbanističkog haosa zaslužuje javnu pažnju i podršku.

Šteta je što ta inicijativa nije studioznije postavljena i što nisu korišćena iskustva Praga, Bukurešta i Sofije u rešavanju ovog problema. Kolektivno raseljavanje Roma, praćeno snažnim političkim otporom suseda, moglo bi da donese posledice koje svakako ne bi doprinele unapređenju Roma u našem društvu - rekao je Jakšić.

Prema poslednjem popisu stanovništva, u Srbiji živi 108.193 Roma, a nevladine organizacije upozoravaju da ih u našoj zemlji ima između 450.000 i 800.000. Jakšić i Bašić su uradili istraživanje "Romska naselja, uslovi života i mogućnost integracije Roma u Srbiji", u okviru koga su posetili 593 naselja sa oko 250.000 Roma.
   

- Većina naselja ima prodavnicu, struju i put, ali veliki broj priključaka na električnu mrežu je ilegalan, a rasprostranjena je pojava "vuče struju od komšije". Tek u jednoj trećini naselja putevi su regulisani i asfaltirani. Predškolske i školske ustanove su udaljene od naselja. Stambeni objekti su podignuti spontano i građeni su od improvizovanog materijala - blata, starih limova, najlona, sa lošom konstrukcijom od odpadne daske i stare građe - objašnjava Bašić.

Istraživanje je pokazalo da bi se Romi odrekli tradicionalnog načina života u mahalama ukoliko bi im bili ponuđeni bolji uslovi života u drugim sredinama.
- Problem stanovanja ne može se rešiti uređenjem romskih naselja, njihovim raseljavanjem ili fizičkim zatiranjem već dobro planiranom akcijom. Izgradnja velikih legalnih romskih naselja, u kojima bi bili raseljeni stanovnici iz više neplanskih naselja, mogla bi da pojača njihovu getoizaciju i prouzrokuje nove probleme. Može se pretpostaviti da će se na rubovima novosagrađenog naselja podignuti novi kućerci.

Teško je proceniti kakve su perspektive rešavanja problema stanovanja Roma u Srbiji jer je očigledno da ne postoji valjan plan. U ovom trenutku ne postoji ni odgovarajući zakonski okvir na osnovu kojeg bi se predvidelo raseljavanje nehigijenskih naselja, a pored svega, nedostaje i novac - precizira Bašić.
   

Uspešno raseljeni

Beogradu je tokom pedesetih, šezdesetih i sedamdesetih godina raseljeno nekoliko romskih naselja koji bi mogli da posluže današnjim generacijama kao primer dobre prakse. Raseljavanje Jatagan male, koja se nalazila na mestu Mostarske petlje, i Pištolj male na Gundulićevom vencu proteklo je uz obezbeđivanje odgovarajućeg smeštaja za romske porodice, uglavnom u stambenim blokovima. Nije poznato da li su se oni kasnije integrisali sa ostalim stanovnicima.
      
      

Loš materijalni položaj

Gotovo dve trećine romskih porodica svoj materijalni položaj ocenjuju kao loš i nepodnošljivo loš, a samo 18 odsto romskih domaćica je stalno zaposleno i uglavnom su to zanimanja na dnu lestvice kvalifikovanosti i sa najlošijom platom.
Jedan od najvećih problema Roma je zdravstvena nega. Većina romske dece ne pere ruke redovno ni pre jela, dok tri četvrtine romske dece nikad ne pere zube. Žene su posebno izložene zdravstvenom riziku jer uglavnom nose trudnoću bez zdravstvenog nadzora. Uprkos čestim hroničnim bolestima, Romi retko posećuju zdravstvene ustanove - priča Jakšić.
      
   
   
Glas javnosti \ M. Jakovljević