Sve o multipla sklerozi

Multipla skleroza od koje boluje oko milion ljudi u svetu pripada grupi emijelinizacionih (gubitak mijelina lipoproteinske membrane koja obnavlja nervna vlakna) bolesti centralnog nervnog sistema. To je sporonapredujuća bolest koju karakterišu raspršeni plakovi (nakupine) demijelinizacije po raznim delovima centralnog nervnog sistema, a predilekciona mesta su vidni živac, kičmena moždina, moždano stablo, mali mozak.

Ti plakovi su varijabilni po veličini i obliku i ta oštećenja mozga (a i kičmene moždine) mogu se videti na CT (kompjuterizovana tomografija) i MRI (magnetna rezonanca). Nastale promene rezultiraju različitim neurološkim simptomima i znacima koji se javljaju u vidu pogoršanja bolesti, pa smirenja kroz neko vreme. Poznato je da rasprostranjenost ove bolesti nije ista svuda u svetu i da broj obolelih raste idući od ekvatora prema severu. Visok broj ljudi oboleva od multiple skleroze u skandinavskim zemljama, Velikoj Britaniji, SAD, a u našoj zemlji oboleva 15-30 na svakih 100.000 stanovnika. Bolest se obično pojavljuje između druge i četvrte decenije života, mada su opisani slučajevi pojavljivanja bolesti ranije, u periodu od 5. do 15. godine života ili kasnije posle 50. godine.

Tok bolesti je raznovrstan i nepredvidiv. Najčešći početni simptomi ovog oboljenja su pojava parestezija ekstremiteta, trupa ili jedne strane lica, utrnulost u pojedinim delovima tela, subjektivnim osećajem kao udar struje bez ikakvog objektivnog dokaza, zatim slabost ili nespretnost ruke i noge (hemipareze, ili drugi oblici pareza), te poremećaj vida, zamagljenje, bol u jednom oku, ispadi u vidnom polju. Osim ovih znakova i simptoma mogu se javiti slabosti očnih mišića, pojava duplih slika, vrtoglavica, nesigurnost i nestabilnost pri hodu, poteškoće u kontroli mokraćnog mehura, poremećaj govora.

Javljaju se i psihičke promene u vidu intelektualnog pada, euforije, razdražljivosti, apatije, depresije, a u stanjima gde bolest duže traje može se javiti i demencija (oštećenje pamćenja, shvatanja i orijentacije). Neki od ovih simptoma i znakova mogu biti prisutni mesecima i godinama, pre nego što se uspostavi dijagnoza. Međutim, kod tipičnih slučajeva na osnovu kliničke slike, već nakon prvog napada može se posumnjati na ovo oboljenje. Da bi se uspostavila konačna dijagoza mora se sprovesti kompletno neurološko ispitivanje koje podrazumeva pregled likvora, neurofiziološko i radiološko ispitivanje (CT i NMR).

Treba napomenuti da kod ovog oboljenja remisije (faze smirenja) mogu trajati mesecima, godinama, pa čak i decenijama. Kod nekih bolesnika koji imaju česte napade bolesti egzacerebacije (faze pogoršanja) tok bolesti može biti ubrzan i dovesti do razvoja invaliditeta. Uzrok ovog oboljenja je nepoznat. Mnogi stručnjaci veruju da virus podstiče pogrešnu reakciju imunološkog sistema koji uzrokuje multiplu sklerozu. Smatra se da virus (najverovatnije) malih boginja naseljava mozak budućeg bolesnika još u detinjstvu, ali nakon niza godina može se javiti pogrešna imunološka reakcija i započinje autoimuni atak na mijelin domaćina.

Neki vanjski faktori kao što su bolesti sa visokom telesnom temperaturom (febrilne), intoksikacije, traume, teški fizički napori, psihičke traume, neadekvatna ishrana mogu u nekim slučajevima dovesti do izbijanja simptoma multiple skleroze, ali tim faktorima se može prepisati samo provokativna, a ne i uzročna uloga. Sigurno je da se bolest može pogoršati usled nepovoljnih okolnosti koje negativno utiču na organizam.

Oboleli od multiple skleroze treba da se čuvaju od fizičkog napora, prehlada (pogotovo infekcija), da izbegavaju alkohol, cigarete i da žive u što povoljnijim životnim prilikama, ali i treba da vode računa da se održavaju u aktivnom životu što duže, ukoliko to bolest dopušta.
Smatra se da ishrana bogata nezasićenim masnim kiselinama (semenke suncokreta i suncokretovo nerafinisano ulje), a siromašna zasićenim masnim kiselinama (masti životinjskog porekla) može imati koristi kod obolelih od multiple skleroze.

Pošto multipla skleroza spada u grupu dugotrajnih bolesti sa raznovrsnom simptomatologijom i pristup lečenju je različit. Lečenje je specifično, simptomatsko i dugotrajno, uz primenu fizikalne i rehabilitacione terapije koja je individualna za svakog bolesnika.

Dr Ksenija Maid, neurolog