Propala filmska baština
Z. T. MIRKOVIĆ, 8. maj 2007

FILMSKI radnici Vojvodine podneli su ovih dana Okružnom javnom tužilaštvu u Novom Sadu krivičnu prijavu protiv NN izvršilaca odgovornih za uništavanje kulturnih dobara i filmske kulturne baštine pokrajine i zloupotrebu službenog položaja ili ovlašćenja.
     Prijavu su potpisali filmski reditelji: Prvoslav Marić, Želimir Žilnik, Petar Latinović, Karolj Viček, Dušan Ninkov i Predrag Vranješević. Oni traže da tužilaštvo ispita njihove navode i pokrene odgovarajući postupak protiv ljudi čijom nebrigom propada celokupni fond bivšeg “Neoplanta filma” čija su antologijska dela predstavljala kulturni identitet Vojvodine i na najznačajnijim svetskim festivalima.
     - Ukazali smo na to da su u Novom Sadu, 1985. godine pa nadalje, primili od “Neoplanta filma” iz Novog Sada, filmski kinotečki fond sa popisom filmskih dela, i to 264 naslova sa brojem kutija za svaki film, na čuvanje i održavanje bez naknade, a da prethodno nisu obezbedili zakonom propisane uslove za smeštaj - objašnjava reditelj Prvoslav Marić. - Time je celokupna filmska baština sa najvećim imenima vojvođanske kinematografije i njihovim delima, izložena trajnom propadanju.
     Analizirajući hronologiju ovog, kako kaže, kulturnog genocida, Marić podseća na to da je kompletan filmski fond Vojvodine u produkciji “Neoplanta filma” iz perioda od 1966. do 1985. smešten u neuslovne suterenske prostorije neprimerene za čuvanje, “Zvezda filma” u ulici Žarka Vasiljevića.
     Do daljeg propadanja nezaštićenog filmskog blaga, po mišljenju filmskih radnika, ne bi došlo da je ispoštovana odluka vojvođanske vlade da se kinotečki filmski fond Vojvodine ustupi na čuvanje “Tera filmu”.
     - Postojao je i potpisani Ugovor između Jugoslovenske kinoteke i “Zvezda filma” od septembra 1994. godine, o trajnom čuvanju na najvišem profesionalnom novou i bez ikakve materijalne nadoknade, ali popisana filmska građa (negativi slika i negativi tona) nikada nisu predati - navodi Marić.
     Uništavanje filmske baštine nastavljeno je kada je Pokrajina od "Zvezda filma" prošle godine otkupila filmski fond, koji je vlasništvo Pokrajine, za 12 miliona dinara. Istovremeno, u periodu od 1985. godine "Zvezda film" je dobijao godišnje novčane nadoknade iz budžeta Vojvodine na ime održavanja filmskog kulturnog dobra.
     - Istog dana kada je potpisan Ugovor o prodaji, sačinjen je još jedan, za filmski fond totalno poguban sa novosadskom Akademijom umetnosti, o privremenom ustupanju, bez nadoknade, filmske arhivske građe - navodi Marić. - Ta ustanova nema ovlašćenja niti bilo kakvih uslova za smeštaj filmskog fonda kako je to propisano zakonom.
     Da od goreg ima još gore, dokazuje da je kompletan filmski materijal maja i juna 2006. prebačen u, nekadašnji, vojni hangar, na Petrovaradinskoj tvrđavi.
     - U seobi je došlo do tumbanja tako da više nije bilo na jednom mestu sve što pripada jednom filmu: pozitiv, negativ, tonska kopija, magnetni tonovi sinhronizacije ili magnetske trake - ističe Marić. - Sve rolne, oko 8.000 komada, stavljane su na gomilu bez ikakvog reda po vlažnom betonskom podu...
     Vlaga, promene temperature u neizolovanom prostoru, prljavština, prašina, blato doveli su do potpunog ruiniranja filmskog nasleđa. Uzaludno je nekoliko filmskih radnika pozivalo, prozivalo i zahtevalo spasavanje filmova koji su osvajali nagrade i na najbolji način prezentovali Vojvodinu... U martu ove godine, filmski fond je ponovo premešten u neuslovni prostor atomskog skloništa na Novom naselju, koji nije ništa bolji od prethodnih.

     AUTORI I DELA
          MEĐU naslovima su i sama remek-dela velikana animiranog filma: Borislava Šajtinca “Nije ptica sve što leti”, Zorana Jovanovića “Zastave”, Stevana Živkova “Potop” i Karolja Seleša “Tamo, 41”. Od igranih, izdvajaju se filmovi Želimira Žilnika “Rani radovi”, Miroslava Antića “Sveti pesak”, Karolja Vičeka “Trofej”, Dušana Makavejeva “VR - Misterija organizma” i Zorana Maširevića “Granica”.
     Tu su i sjajni dokumentarci: Žilnikovi “Nezaposleni ljudi”, "Crni film”, Prvoslava Marića “Sedamdesete", "Sezonci”, "Gole istine”, Branka Miloševića “Taj čovek do mene”, Miroslava Antića “Pomenik”, Naška Križara “Beli ljudi”...

Izvor: Novosti