MANASTIRI I CRKVE KOSOVA I METOHIJE

GLOBO?ICA (KA?ANIK)
Selo Globo?ica kod Ka?anika prvi put se pominje 1389. godine, kada ga je gospodar Andrejaš, sin kralja Vukašina i brat Marka (Kraljevi?a), priložio manastiru Sv. Andrije kod Skoplja.Selo je bilo slovensko, sa pravoslavnim življem i crkvom Sv. Nikole, koja je kasnije uništena do temelja.
U Globo?ici danas više nema Srba.

prsten GNJILANE
Grad Gnjilane je današnje upravno središte Gornje Morave.
U srednjem veku grad se zvao Morava i bio je veliki trgova?ki i zanatski centar. U Gnjilanu su ?esto boravili srpski vladari, pa je i prvi pisani pomen o njemu, iz 1342. godine, neposredno vezan za boravak kralja Stefana Dušana.
Pod današnjim imenom grad se prvi put pominje krajem 14. veka u povelji srpske kneginje Milice, žene kneza Lazara. U turskom popisu iz 1455. godine navodi se da u Gnjilanu ima 41 srpsko doma?instvo, na ?elu sa popom.Od srednjeg veka u Gnjilanu je postojalo nekoliko crkava.Jedna crkva je verovatno bila posve?ena Sv. Petki, pošto se mesto gde se nalazila još dugo po njenom rušenju zvalo Petkovce.
Manastir Sv. Jovana imao je brojno bratstvo, što potvr?uju ostaci dosta velikog kalu?erskog groblja. Sredinom 18. veka Turci su razorili manastir i na tom mestu osnovali sadašnju varoš.Godine 1861. na temeljima starije, omanje crkve u centru Gnjilana, sagra?ena je velika crkva Sv. Nikole. Ona je više puta stradala u požarima, a jednom je izgorela do temelja. Poslednji put je obnovljena 1983. godine. Danas se u njoj ?uva lepa zbirka ikona, knjiga i crkvenih sasuda.

GODANCE (GLOGOVAC)
Na desetak kilometara od Glogovca nalazi se albansko selo Godance.
Pod nešto druga?ijim imenom ono se prvi put pominje 1365. godine u darovnici srpskog gospodara Vuka Brankovi?a manastiru Hilandaru na Svetoj Gori.U turskom popisu ra?enom 1455. godine zapisano je da u selu živi 30 srpskih porodica, sa pravoslavnim popom.Do 17. veka Godance je imalo srpsku crkvu.

GOJBULJA (VU?ITRN)
U podnožju Kopaonika smešteno je srpsko selo Gojbulja.
Po turskom popisu iz 1455. godine selo je imalo 33 srpske ku?e i crkvu koja je verovatno bila posve?ena Svetoj Petki.Na temeljima te stare crkve, koja se nalazi na seoskom groblju, godine 1986. podignuta je i osveštana nova crkva Sv. Petke.

gorazdevac GORAŽDEVAC (PE?)
>Nedaleko od Pe?i nalazi se srpsko selo Goraždevac.Goraždevac se prvi put pominje u povelji kralja Stefana Prvoven?anog izdatoj oko 1220. godine manastiru Ži?i.Po turskom popisu iz 1485. godine zabeleženo je da u selu ima 28 srpskih ku?a, me?u kojima i dom srpskog popa.
U selu se nalazi najstarija crkva brvnara u Srbiji, podignuta u 16. veku. Posve?ena je Sv. Jeremiji. Na ikonostasu su sa?uvane dveri iz 16. veka, a u crkvi nekoliko ikona, knjiga i sveštenih sasuda.Godine 1926. u blizini stare crkve je sagra?ena nova crkva, posve?ena Pokrovu Sv. Bogorodice.

gorioc GORIO? (ISTOK)
Istok je sadašnje opštinsko središte u Metohijskom podgoru.Pod istim imenom se prvi put pominje 1348. godine, u povelji srpskog cara Stefana Dušana manastiru Sv. Arhan?ela kod Prizrena.U naselju i njegovoj neposrednoj okolini sa?uvani su ostaci nekoliko sakralnih objekata.
Usred naselja su ostaci stare srpske crkve i hriš?anskog groblja.Nova crkva, posve?ena Sv. Apostolu Petru i Pavlu, podignuta je 1929. godine. Krajem 1943. i po?etkom 1944. godine, albanski fašisti su je pretvorili u svojevrstan logor, u kome su mesecima danono?no držali zato?ene Srbe iz Istoka i obližnjih sela. Iz crkve su ih potom internirali u politi?ke i radne logore po Albaniji i Italiji.Iznad Istoka, na mestu Bela stena, nalazi se manastir Gorio?, koji je metoh manastira De?ana. Po predanju, isto?ki manastir je podigao Stefan De?anski i posvetio ga Svetom Nikoli u znak zahvalnosti svetitelju što mu je na tom mestu iscelio "ogorele o?i". Otud manastiru i ime "Gori-o?(i)" ili "Ogori-o?(i)".
Na mestu stare crkve Sv. Nikole, koja nije sa?uvana, u 16. veku je sagra?ena nova crkva. U toku Drugog svetskog rata i Gorio? je služio albanskim fašistima kao zatvor za Srbe i Crnogorce. Marta 1983. Albanci su pokušali da u Gorio?u siluju sedamdesettrogodišnju kalu?ericu.
U crkvi Sv. Nikole sa?uvana je zbirka od 11 ikona sa zapisima iz 16, 17. i 18. veka. Manastir je imao bogatu zbirku srpskih srednjovekovnih rukopisnih knjiga, koje su sredinom 19. veka prenete u Rusiju i danas se ?uvaju u Državnoj javnoj biblioteci u Lenjingradu.

GORNJA BITINJA (UROŠEVAC)
Selo se prvi put pominje u turskom popisu uz 1455. godine kao veliko naselje sa 47 srpskih ku?a i dva seoska popa.U selu se nalazila stara crkva posve?ena Svetom ?or?u. Prema o?uvanom delu zapisa u apsidi, ktitorka je bila izvesna Jelena. U podu crkve su ostale dve mermerne plo?e sa klesanim ornamentima i kra?im zapisom, koje podse?aju na plo?e mozai?kog poda crkve kralja Milutina u Hilandaru. Na ostacima ove crkve je 1920. godine izgra?en novi hram.U crkvi Svetog ?or?a je najverovatnije bilo sa?uvano poznato Prizrensko jevan?elje na pergamentu iz 13. veka sa 36 minijatura. Narodna biblioteka u Beogradu je otkupila ovo jevan?elje od skopskog antikvara Haxi Jordana, koji ga je pronašao. Prilikom nema?kog bombardovanja Beograda 6. aprila 1941. godine jevan?elje je izgorelo u velikom požaru.

GORNJA NERODIMLJA
gornja nerodimljaGornja Nerodimlja je staro i veliko selo.
Prvi put se pominje u Gra?ani?koj povelji srpskog kralja Stefana Uroša Milutina iz 1311-1316. godine.U Nerodimlji se nalazio dvorac Stefana De?anskog, u kome je 1330. godine pisana De?anska hrisovulja. Car Dušan i car Uroš imali su svoje dvorove u obližnjoj tvr?avi Gornji i Donji Petri?, i odatle su izdali mnoge povelje, pisma i druga akta.
U porti nerodimljske crkve Svetih Arhan?ela 1321. godine je umro kralj Stefan Uroš Milutin i odatle je bio prenet u svoju zadužbinu - manastir Banjsku.U Nerodimlju je 1371. godine umro i poslednji potomak iz loze Nemanji?a - car Uroš. Godine 1705. njegovo telo je preneto u fruškogorski manastir Jazak.Po turskom popisu iz 1455. godine u Nerodimlju je bilo 71 srpsko doma?instvo i dva pravoslavna popa.U selu se nalazi nekoliko hramova i crkvišta.Manastir i crkva Svetih Arhan?ela poti?u iz 14. veka, a obnovljeni su 1700. godine. Do pre 1975. godine iznad crkve je raslo gorostasno stablo crnog bora, koje je, prema predanju, svojom rukom zasadio kralj Dušan 1336. godine.Iznad Gornje Nerodimlje, u jednom zaseoku, nalazi se crkva Uspenja Svete Bogorodice ili manastir Svetog Uroša. Po tradiciji, manastir je krajem 14. veka podigla carica Jelena na grobu svog jedinca cara Uroša. Iz ove crkve prenete su careve mošti u JazakU selu se još nalaze ostaci crkve Svetog Nikole i temelji triju crkava nepoznatih svetitelja.

GORNJA PAKAŠNICA (PODUJEVO)
Pakaštica se prvi put pominje u turskom popisu iz 1455. godine, kada su Gornja i Donja Pakaštica ?inile jedno selo sa 33 srpske ku?e na ?elu sa seoskim popom.Do 1878. godine u selu je bilo više srpskih ku?a.
U 15. veku u Gornjoj Pakaštici je postojala pravoslavna crkva.
Godine 1986. u obe Pakaštice ostala su još samo dva srpska doma?instva.

GORNJE SELO (PRIZREN)
gornje seloGornje Selo se prvi put pominje u svetoarhandjelskoj povelji srpskog cara Stefana Dušana iz 1348. godine.U selu se nalazi grobljanska crkva Svetog ?or?a. Delom o?uvane freske rad su prizrenskih majstora iz 16. i 17. veka. Sa?uvano je i nekoliko dosta ošte?enih ikona iz 17. veka.Zanimljiv je timpanon nad južnim vratima. Ra?en je u jednom komadu kamena, na kome su u plitkom reljefu uklesani rascvetali krst i dve simetri?no postavljene ptice. Ovaj timpanon predstavlja daleki i pozni odsjaj nekada bogato skulptovanih srednjovekovnih portala.

GOTOVUŠA (UROŠEVAC)
gotovusaGotovuša se prvi put pominje u turskom popisu iz 1455. godine kao veliko selo sa 64 srpske ku?e i pravoslavnim popom.U selu postoji crkva Svetog Nikole iz druge tre?ine 16. veka. Ranije je verovatno bila posve?ena Svetom Dimitriju ili hramu Svetog Spasa.Druga gotovuška crkva je posve?ena uspenju Bogorodice.Iznad sela, u blizini stare tvrdjave Zidovce,
stoje tragovi neke stare crkve.

GRA?ANICA

GRMO?EL (DE?ANI)
Nedaleko od De?ana nalazi se selo Gramo?el.Gramo?el se prvi put pominje u De?anskoj hrisovulji iz 1330. godine kao jedno od najbrojnijih de?anskih sela sa 90 ku?a i skoro 300 muških osoba.U turskom popisu 1485. godine zapisana su 52 srpska doma?instva na ?elu sa pravoslavnim popom.Na današnjem groblju Albanaca katolika sa?uvani su temelji pravoslavnog manastira, a na gramo?elskom romskom groblju mogu se videti ostaci starog srpskog groblja.