IN < - Srbi u "ratnom dnevniku" vermahta - >LO
(1/17) > >> :: Odgovori!
Četnička i partizanska borba ubrzo se, međutim, pretvorila u krvavi srpski građanski rat
Po prvi put našim čitaocima postaće dostupan ovaj prvorazredni istorijski dokumenat. Na srpski su prevedene mnoge zanimljive knjige koje se bave problematikom Drugog svetskog rata. To se, pre svega, odnosi na američke i britanske autore. Te knjige su doprinele da stvorimo objektivniju sliku o nedavnoj prošlosti. Ono što, međutim, upada u oči, jeste nedostatak nemačke izvorne istorijske građe, a ona je - veoma važna.
Ovu činjenicu prvi je primetio Ivan Avakumović. U predgovoru svoje knjige "Mihailović prema nemačkim dokumentima (London, 1969), kaže: "Nemački dokumenti su važni i zbog toga, što današnji režim u Jugoslaviji već četvrt veka pokušava, da svede Mihailovića i njegove ljude na nemačke koloboratere". (Predlažem da se knjiga Avakumovića što pre objavi u Srbiji). Sada je godina 2003.
Ko su izdajnici
Pa ipak, Avakumovićeva tvrdnja iz davne 1969. godine i danas ima svoju težinu. Tito i njegov režim pokušali su da izjednače fašistički, zločinački režim Ante Pavelića u NDH - sa oslobodilačkim pokretom Draže Mihailovića u srpskim zemljama, koji je do godine bio službeno priznat od strane Saveznika i koji su u njegovom štabu (Amerikanci čak do godine 1944) imali svoje vojne misije.
Najzanimljivije pitanje ovde glasi: Šta, stvarno, o tome kažu nemački dokumenti? Odgovor, razume se, nalazimo u najvažnijem nemačkom istorijskom dokumentu, u "Ratnom dnevniku Vrhovne komande nemačke armije" ("Krigstagebuch des oberkommandos der Wehmacht"). Od 1945. pa do nedavno, dakle, skoro pola veka, učili smo u Titovim školskim udžbenicima, da su ustaše i četnici "narodni neprijatelji" i "izdajnici".
Nemački izvori, međutim govore sasvim nešto drugo, da su se, naime, ustaše i Nemci borili protiv četnika, da su četnici bili priznati od Saveznika kao antifašistički pokret otpora, da su četnici prvi započeli borbu protiv okupatora i to već početkom maja 1941, dok su partizani započeli svoje aktivnosti tek u septembru, dakle, četiri meseca kasnije nego Draža Mihailović, da su glavni pokret otpora na prostoru Jugoslavije činili četnici i partizani, i tako redom.
U četničkom pokretu otpora učestvovali su gotovo isključivo Srbi, a u partizanskom ogromnu većinu boraca do 1943 činili su takođe Srbi. Dakle, vreme je da, na osnovu nemačkih izvora, dođemo do jedino pravog zaključka: sa ponosom, pred svetom, možemo da kažemo, da su Srbi u porobljenoj Evropi vodili jednu od najzapaženijih uloga u antifašističkom otporu.
Strašne odmazde
Na našu nesreću dva srpska pokreta otpora, četnički i partizanski, pretvorili su se veoma brzo u srpski građanski rat, koji je odneo stotine hiljada srpskih života. Jednim slovom, danas, sa ove istorijske udaljenosti, možemo prilično jasno da sagledamo, koliko su apsurdne bile naše podele na četnike i partizane, kada je, evo, odgovor pružen jasno od samog neprijatelja, gde na više mesta, na primer, stoji. "danas smo streljali" toliko i toliko "četnika i pa rtizana", dakle, Srba. Tu stoji i to, da je sam Hitler izjavio da se četnici moraju "bez milosti uništavati".
Ovde ima dosta reči o "pregovorima" četnika i Italijana, ali i Nemaca. Ali, iz toga se nikako ne može da izvuče zaključak da je to bila "kolaboracija", jer to i sami nemački izvori negiraju. Četnici su razgovarali sa okupacionim snagama, pre svega, da spašavaju srpske živote, civile, taoce, ili su molili italijanske i nemačke vojne vlasti da intervenišu kod Pavelića, da se prestane sa masovnim ubijanjem srpskog stanovništva u NDH.
Titovi partizani takođe su vodili pregovore sa Nemcima, a po sadržaju oni bi se pre mogli da okvalifikuju kao "kolaboracija", nego što su to ikada uradili četnici Draže Mihailovića. Na kraju, videli smo da su i "neutralni" Švajcarci i Šveđani "pregovarali" sa Nemcima i, recimo, dozvolili im, da preko njihovog teritorija, prevoze vojni materijal i nemačke vojne snage, pa ipak, posle 1945, nikome nije palo na pamet da ih proglasi za "kolaboratere".
Svi Srbi banditi!
A srpski narod, koji je imao čak dva pokreta otpora, sada treba da vodi jalovo raspravu oko toga, da li su ovi ili oni ipak bili "kvislinzi". U isto vreme, na terenu, Nemci, kako vidimo iz "Dnevnika VKV", svakodnevno ubijaju "bandite", dakle, i četnike i komuniste, odnosno - Srbe.
U nemačkoj istoriografiji taj izvor zove se skraćeno: "Ratni dnevnik OKV", na srpski, dakle, "Ratni dnevnik VKV". Reč je, dakle, o strogo poverljivom dokumentu, koji je sačuvan i posle kapitulacije Nemačke godine 1945. U njemu je pohranjena precizna hronika, koja nam govori o vojnoj situaciji nemačke između 1940. i 1945. godine. Na skoro sedam hiljada strana "Dnevnik" nam, - preciznim i trezvenim jezikom, bez ideoloških primesa i ulepšavanja, iz dana u dan, daleko od svake propagande i retuširanja, - govori o tome, kako je nemački vojni vrh video Evropu u tom razdoblju.
"Dnevnik VKV" dopunjen je mnogim važnim istorijskim prilozima, kao što su Hitlerova uputstva. Izdavač je prof. dr Persi Ernst Šram, koji je bio "šef" vođenja "Dnevnika VKV" i to u vremenu od 1943. do 1945. godine. Pored Šrama, i drugi saradnici u izdavanju ovog dela bili su i sami neposrednici učesnici u Drugom svetskom ratu i zauzimali su najviša mesta u Vrhovnoj komandi Vermahta.
Sve nam to garantuje najveći mogući stepen autentičnosti, odnosno, da ovaj "Dnevnik" predstavlja "najvažniji nemački izvor u proučavanju istorije Drugog svetskog rata", kako su jednoglasno naglasili recenzenti ovog dela. "Dnevnik VKV" objavljen je godine 1982, u Minhenu, u osam knjiga. Odgovoran za vođenje "Dnevnika" do godine 1943. bio je Helmut Grjner. On je umro 1958. Ova dvojica najviše su zaslužni, da je "Dnevnik" objavljen.
Priredio: Nikola Živković
Šifra za napad na SSSR. Bojao se nacionalne Rusije
I Grajner i Šram su vodili "Dnevnik VKV" i na koncu rata pošlo im je za rukom, da taj dokumenat sačuvaju. Godine 1939. "Dnevnik" se još nije vodio. Nešto manje materijala postoji za godinu 1942. dok je "izgubljen" samo onaj "Dnevnik VKV" u razdoblju od aprila do maja 1943. za koji se pouzdano zna, da je pao u ruke Amerikancima. nešto je izgubljeno i u vremenu od marta i aprila 1945. U "Dnevnik" ulaze i stenografski zabeleženi razgovori kod Hitlera, poznatiji kao "Firet-Lagebeschprehung".
Samo za 1942. godinu te sveske imale su oko dve stotine hiljada strana. Sačuvano je svega osam stotina strana. Što je izgubljeno, nadomešteno je iz drugih izvora, tako da je na takva "prazna mesta" umetnut "Dnevnik" general-pukovnika Franc Haldera, za koga svi vojni stručnjaci tvrde, da je veoma pouzan hroničar svoga vremena. On je bio i šef generalštaba nemačke kopnene vojske.
U vezi nemačke politike i vojnih operacija na Balkanu najpouzdaniji je izveštaj Hillgrubera, te knjiga Ladislava Horz i Martina Broszat: "Der kroatische Ustascha Staat 1941 - 1945", Stuttgart, 1964.
Preveo sam i one delove "Dnevnika" koji govore o najvažnijim događajima i na drugim ratištima, koji su, razume se, bili od velikog značaja i za srpski narod. Reč je, pre svega, o istočnom frontu. Zanimljivo, da nemački izvori ne govore toliko o "Sovjetima", nego uglavnom o "Rusima".
Tako, 22. jun 1941. kažu, da je napadnut ne Sovjetski Savez, već Rusija. Ili, ne govore o "sovjetskim zarobljenim vojnicima", nego o "ruskim", i tako redom. Nije potrebno ni posebno napominjati da je najveći deo "Dnevnika VKV" posvećen Istočnom frontu, odnosno borbi sa ruskim vojnicima.
Za našu javnost ovaj "Dnevnik" jeste važan, jer će moći da čita, necenzurisano, šta je "najvažniji nemački dokumenat" stvarno mislio o Srbima, o četnicima, o partizanima, i tako redom. Kao što i naslov feljtona sugeriše iz tih skoro sedam hiljada strana "Dnevnika", ja sam nastojao da pronađem sva ona mesta, koja se, na ovaj ili onaj način, odnose na Srbe i njegove interese.
Pri tome, razume se, nisam se ograničio samo na Nedićevu Srbiju, nego sam gledao na celokupan etnički srpski prostor, nastojeći tako, da se pruži što potpunija slika položaja srpskog naroda u Drugom svetskom ratu, kako su ga, razume se, videli nemci. Ovde je, dakle, reč, o Srbima "Ratnom dnevniku Vrhovne komande Vermahta"; Minhen, 1982, 6800 strana; priredio za štampanje, predgovor napisao i preveo sa nemačkog na srpski: Nikola Živković.
"Ratni dnevnik Vrhovne komande Vermahta. 1. avgust 1940 - 31. decembar 1941. u dve knjige; priredio za štampu i objasnio: Hans-Adolf Jacobsen ("Kriegstagebuch des oberkommandos der Wehmacht; zusammengestellt und erlautert von Hans-Adolf Jacobsen), str. 1600.
1940.
28. oktobra 1940.
05:30 Italijanske trupe sa teritorija Albanije napale Grčku.
31. oktobra
Rezultat dosadašnje vazdušne bitke sa Engleskom: do danas oboreno 1733 nemačka aviona i 915 britanskih. Nemačka izvršila 783 napada na Englesku, a Britanci 601 napad na Nemačku.
3. novembar
Grčka izvršila uspešan protivnapad i uspela da potisne 11. italijansku armiju na početne pozicije.
Nemačka podmornica U-99 u Severnom Atlantiku potopila dva britanska vojna broda "Laurentic" i "Partoclus".
14/15. novembar
Snažan nemački vazdušni napad na Kaventri, u kome je učestvovalo 437 aviona.
16/17. novembar
127 britanskih bombardera izvršilo je napad na Hamburg.
22. novembra
Uspešno završena protivofanziva grčke armije, koja je potisnula italijansku armiju na teritoriji Albanije.
18. decembra 1940.
Hitler potpisao "uputstvo broj 21 (plan "Barbaross"): "Nemačke oružane snage mora da su spremne, da u jednoj brzoj vojnoj akciji pobede Sovjetsku Rusiju". Priprema treba da se završe do 15. maja 1941.
1941.
21. januara 1941.
Britanske trupe zauzele Tobruk.
30. januara
Finska odbila da učestvuje u nemačkom napadu na Lenjingrad.
6. februara
Britanska armija osvojila Bengazi.
8. februara
Prvi konvoj sa nemačkim vojnicima i materijalom isplovio iz Napulja u pravcu Tripolija (Libija).
11. februara
Stigle prve nemačke trupe u Tripoli.
12. februara
General Rommel postavljen za komandanta nemačkih trupa u severnoj Africi.
14. februara
Bezuspešni pregovori Hitlera sa jugoslovenskim predsednikom vlade Cvetkovićem i ministrom spoljnih poslova Cincar-Markovićem u vezi pristupa Jugoslavije Trojnom paktu.
3. marta 1941.
Hitler: "Po svaku cenu moramo da izbegnemo, da na mesto boljševističke Rusije dođe nacionalna Rusija, koja će, kao što istorija dokazuje, na kraju krajeva, opet da bude neprijateljski raspoložena prema Nemačkoj.
Priredio: Nikola Živković
Odbačen Trojni ugovor, Hitler odlučio da uništi Jugoslaviju
4. marta 1941.
Sastanak Firera sa jugoslovenskim princom-namesnikom Pavlom u Berghofu. Pri tome je izdato saopštenje, da je Jugoslavija u principu spremna da pristupi Trojnom paktu.
12. mart 1941.
U pregovorima sa Jugoslavijom postignut je dogovor, da se odustane od transporta kroz Jugoslaviju. Nemačka ima 97 miliona stanovnika.
13. mart 1941.
Ambasador Riter, iz nemačkog ministarstva spoljnih poslova, saopštava da se pregovori oko pristupanja Jugoslavije Silama osovine odvijaju povoljno. Glavnu poteškoću predstavlja još uvek pitanje vojne podrške Jugoslavije Trojnom paktu, koje se protivi jugoslovenskom narodnom mentalitetu i zato ga Jugoslavija još uvek ne prihvata. Ambasador Riter izrazio je mišljenje, da je Hitler spreman da izađe u susret Jugoslaviji i zbog velikog političkog značenja pristupa Jugoslavije Trojnom paktu. Nemačka, dakle, treba da odustane od svog zahteva da Jugoslavija dozvoli transport nemačkih trupa kroz svoju zemlju.
14. mart
Pregovori sa Jugoslavijom nikako da se privedu koncu.
22. mart
Nove teškoće u pregovorima sa Jugoslavijom i njenog pristupanja Trojnom paktu. Tri jugoslovenska ministra dala su ostavku na svoje položaje.
24. mart 1941.
Sutra u podne, u Beču, potpisuje se pristup Jugoslavije Trojnom paktu.
27. mart 1941.
Puč u Beogradu. Jutros je jugoslovenska vlada podnela ostavku. Demonstracije pred nemačkom ambasadom. Antinemačke demonstracije u Beogradu i u drugim gradovima Srbije. Ugovor još nije ratifikovan. Novi predsednik vlade zove se Simović. Oko 13:00 javljeno, da je Firer odlučio da uništi Jugoslaviju . Vrhovni komandanti kopnene vojske i vazduhoplovstva već se nalaze kod Hitlera.
Razgovor Hitlera sa feldmaršalom fon Brauhičem, Kajtelom, Geringom, Jodlom, Ribentropom i a šefovima generalštabova vojske, vazduhoplovstva i Rajhskancelarije. Hitler im kazao za svoju odluku da "Jugoslaviju uništi i vojno i kao državu". Zahteva se od Italije, Mađarske i Bugarske da i one učestvuju u toj akciji. Uveče, Hitler potpisao "Uputstvo broj 25", koje predviđa "blickrig" protiv Jugoslavije i Grčke i napad je pomeren sa 1. aprila na 6. april ove godine. To znači pojam planiranog poduhvata "Barbarosa" za oko četiri nedelje. (knjiga 2., str. 981-1244).
28. mart 1941.
Vojni udar u Jugoslaviji uperen je, pre svega, protiv Nemačke. Nova vlast je neprijateljski raspoložena prema Nemačkoj. Juče sastanak ambasadora Herena sa novim jugoslovenskim ministrom spoljnih poslova. Reč je o pokušaju da se nastavi sa dosadašnjom politikom prijateljstva sa Nemačkom. Ovo stoji u suprotnosti sa Pozivom armiji i stanovništvu. U Zagrebu nema demonstracija protiv Nemačke, ali zato ima u Beogradu. Čerčilov govor povodom vojnog puča u Beogradu.
31. mart
Vojni ataše iz Beograda javlja, da Jugoslavija ostaje verna Trojnom paktu. Očigledno samo da dobije na vremenu.
1. april
Dve trećine ratnog vazduhoplovstva premešteno prema jugoslovenskoj granici . Nemački ambasador iz Beograda danas u Berlinu. Idn (Eden) prošle noću u Beogradu.
2. april
Raspušten jugoslovenski parlament. Bugari nisu izrazili spremnost da ratuju protiv Jugoslavije.
3. april
Samoubistvo mađarskog predstavnika vlade grofa Telekija, kao protest protiv nemačkog pritiska na Mađarsku, da učestvuje u ratu protiv Jugoslavije.
4. april
Nemačko - italijanske trupe zauzele Bengazi (Libija)
5. april
U Moskvi potpisan sovjetsko - jugoslovenski Ugovor o prijateljstvu. Antoneku je veoma zabrinut zbog predstojećeg napada na Beograd, jer se boji ruskog napada.
6. april
Početak napada na Jugoslaviju i Grčku. Ukupne snage upotrebljene u napadu protiv Jugoslavije i Grčke iznose oko 1.200 tenkova, 210 lovaca, 400 bombardera i 170 izviđačkih aviona. Protiv Jugoslavije: 7 pešadijskih divizija, 4 motorizovane divizije, 4 tenkovske divizije. Protiv Grčke: 6 pešadijskih divizija, dve tenkovske divizije.
Mađarska učestvuje sa 10 brigada, a Italija sa 28 divizija i 320 aviona. Vojne snage Jugoslavije: 17. pešadijskih divizija, 3 konjičke divizije, oko 700 aviona.
Grčka armija poseduje: 20 pešadijskih divizija, 80 aviona. U toku dana pet snažnih vazdušnih napada na Beograd sa ukupno 484 bombardera i štuka.
7. april
Naša 12. armija ušla u jugoslovenski prostor. Snažan otpor jugoslovenske armije. Mađarska učestvuje sa četiri korpusa. U Mađarskoj postoje tri struje: 1. mađarska vlada je protiv učestvovanja u napadu protiv Jugoslavije; 2. mađarska armija veruje u nemačku pobedu; 3. Mađarski krupni kapital ne želi rat, ali hoće da dobije teritorije.
Beograd napadnut tri puta tokom dana i jednom noću. Silovit otpor pružaju Grci na Rupelovom prevoju . Gubici: 98 neprijateljski, 14 sopstveni.
Poziv Pavelića hrvatskom narodu. Mačekov uticaj izgubljen.
8. april
Naša 12. armija napreduje. Zauzeto Skoplje.
10. april
Ulazak jedinica 2. nemačke armije u Zagreb. Proglašena "nezavisna država Hrvatska" od strane general-pukovnika Kvaternika.
U Makedoniji zarobljeno 100.000 jugoslovenskih vojnika . Zbog lošeg vremena juče nije bilo velikih napada nemačkog ratnog vazduhoplovstva ("Luftnjaffe") protiv Jugoslavije.
Jugoslovenska ratna mornarica nije isplovila.
11. aprila
Početak ulaska mađarske 3. armije u Jugoslaviju.
12. april
11. tenkovska divizija nalazi se 45 kilometra od Beograda . Pavelić proglašen za šefa hrvatske države.
13. april
Dva jugoslovenska vazdušna napada na Segedin. Više aviona pobeglo u Rusiju.
15. april
Nemačke trupe osvojile Sarajevo
Priredio: Nikola Živković
Armija Kraljevine položila oružje pred Nemcima 17. 4. 1941.
14. april
U Jugoslaviji otpor se pruža samo još na pojedinim mestima. Pokušava se organizovanja otpora na brdovitim terenima oko Sarajeva.
Sirovine u Jugoslaviji: najviše bakra u Evropi i to u Boru, a boksit sadrži 9 odsto svetskih rezervi.
17. april 1941.
General Kalafatović potpisao u Beogradu kapitulaciju Jugoslovenske armije. Ukupan broj jugoslovenskih ratnih zarobljenika iznosi: 344.000.
18. april
Samoubistvo grkog predsednika vlade Korizisa.
20. april
Kapitulacija grčke armije u Epirusu. Počeli pregovori između Ribentropa ú grofa Čana u Beču oko podele Jugoslavije.
27. april...
Nemačke trupe ušle u Atinu.
Pad Grčke
30. april
Nemačka osvojila Grčku, sem ostrva. Ukupan broj ratnih zarobljenika: 223.000 grčkih i 21.900 britanskih . Grčki vojnici pušteni kući. Nemački gubici u ratu protiv Jugoslavije i Grčke: 2559 mrtvih, 5820 ranjenih i 3.169 nestalih vojnika.
10. maj
Četnički vođa pukovnik Draža Mihailović, koji nije priznao kapitulaciju Jugoslovenske armije, počeo sa otporom na području Ravne gore (jugozapadna Srbija) protiv nemačkih okupacionih snaga.
20. maj
Nemačka počela sa invazijom grčkog ostrva Krit, koga brane jake britanske snage.
15. jun
Hrvatska pristupila Trojnom paktu..
22. jun
U 03:00 početak ofanzive protiv Rusije. Ukupne nemačke vojne snage: 118 pešadijskih divizija, 15 motorizovanih divizija, 19 tenkovskih divizija, sa oko 3.050.000 vojnika. Istovremeno na Zapadu nemačke vojne snage broje 38 divizija: 8 u Norveškoj, 7 na Balkanu, u Africi 1 i u Nemačkoj 1 divizija.
Procene ruskih snaga: 118 pešadijskih divizija, 20 konjičkih divizija, 40 motorizovanih i tenkovskih brigada, oko 6.000 aviona.
23. jun
Slovačka je za rat protiv Sovjetskog Saveza stavila Nemačkoj na raspolaganje dve divizije.
25. jun 1941.
Dozvoljen transport naše 163. divizije preko Švedske. Pregovori sa Švedskom protekli povoljno. Nemački gubici između 22. juna 1941. do 20. marta 1942: poginulo 237.807 nemačkih vojnika (od toga 9729 oficira). Od toga broja samo na ruskom frontu Nemačka imala 228.059 poginulih vojnika. Istovremeno Nemačka je zarobila 3.461.338 ruskih vojnika.
26. jun
Finska objavila rat Sovjetskom Savezu.
27. jun
Mađarska objavila rat Sovjetskom Savezu.
4. jul
Jugoslovenska komunistička partija (generalni sekretar Tito) odlučila je, da povede "oružani ustanak" protiv "fašističke okupacije" Jugoslavije.
5. jul
Nemačko ratno vazduhoplovstvo izgubilo je na ruskom frontu u vremenu od 22. juna do 5. jula 1941. godine: 124 lovaca, 196 bombardera i 171 izviđački avion.
8. jul
Hitler najavio da Moskvu i Lenjingrad sravna sa zemljom.
13. jul
Protivnapad 21. sovjetske armije pod generalom Jefremovim doveo je do osvajanja Rogačova i Šlobina.
19. jul
Od početka napada na Sovjetski Savez nemačko ratno vazduhoplovstvo izgubilo je 216 lovaca, 278 bombardera i 280 ostalih aviona (izviđačkih, transportnih i drugo).
21. jul
Sovjetske trupe povratile su Velikije Luki.
27. jul
Ruske trupe povratile su Jarčevo (istočno od Smolenska).
31. jul
Gering izdao nalog Hajnrihu da izvrši "sve potrebne pripreme za celokupno rešenje jevrejskog pitanja u Evropi". Ovim je započeto "konačno rešenje" ("Endloesung"), odnosno, fizičko uništavanje evropskih Jevreja.
5. avgusta
Kraj bitke za Smolensk. Zarobljeno 310.000 sovjetskih vojnika i uništeno 3.205 tenkova.
29. avgust
General Milan Nedić obrazovao, pod kontrolom nemačke vojne uprave, srpsku vladu .
19. septembra
6. nemačka armija osvojila Kijev.
24. septembra 1941.
Kontraofanziva 9. i 18. sovjetske armije protiv 3. rumunske armije i delova nemačkih vojnih snaga nedaleko Melitopola.
16. oktobra
Sovjetska vlada i diplomatski predstavnici napuštaju Moskvu i sele se u Kujbišev na Volgi. 4. Rumunska armija sa delovima nemačkih vojnih jedinica ušla je, bez borbe, u Odesu, koju su Sovjeti već ranije napustili.
22. oktobar 1941.
Na ruskom frontu: pred čitavim frontom naše 11. armije otporna snaga i volja neprijatelja nije slomljena.
26. oktobar
Propali višenedeljni pregovori između Mihailovića (vođa četničkog pokreta, koji su verni kralju) i Tita (vođa komunističkih partizana u Jugoslaviji) u vezi mogućnosti zajedničke borbe protiv okupatora i to zato, jer su postavljeni takvi uslovi, koje Mihailović nije mogao da prihvati.
Sukob Tita i Draže
2. novembar
Počele ogorčene borbe između Titovih partizana i četnika (Mihailović). Nemačke trupe zauzele su Užice, koje je Tito proglasio za "narodnu republiku". Ostatak partizana povukao se u Crnu Goru, na Durmitor.
16. novembar
Velo poluostrvo Krim, sem tvrđave Sevastopolj, nalazi se pod nemačkom kontrolom, 11. armija.
18. novembra
Početak britanske protuofanzive u Severnoj Africi.
1. decembar
O početka rata protiv Sovjetskog Saveza Nemačka je imala sledeće gubitke: 162.314 mrtvih, 571.767 ranjenih i 33.334 nestala . Vrhovni komandant Srednje armije na ruskom frontu feldmaršal Fon Bok javlja da se od sad mogu postići još samo manji uspesi. Nije daleko vreme, "u kome će snaga naših trupa biti potpuno iscrpljena".
Priredio: Nikola Živković
Nemci na ruskom frontu od 22. 6. 1941. izgubili 2.093 aviona
6. decembar
General Žukov krenuo u protunapad. Nemačko ratno vazduhoplovstvo od 22. juna 1941. godine izgubilo na ruskom frontu 758 bombardera, 568 lovaca i 767 ostalih aviona.
Vreme: u Rusiji do - 38 stepeni,
7. decembar
Istok, Sovjetska Rusija
Južna armija: jaki napadi neprijateljskog ratnog vazduhoplovstva tokom čitavog dana. Srednja armija (Heres rupe Mite): Na severnom krilu morali da se povučemo pred nadmoćnim neprijateljem.
Severna armija: neprijatelj nastoji da nam preseče put do Tišvina.
Vreme: do -35 stepeni.
Japanski napad na Perl Harbur, glavnu pomorsku bazu pacifičke flote.
Balkan
Srbija: Pripreme za napad protiv četnika Draže Mihailovića na planinskom području 25 km jugoistočno od Valjeva. Nastavak akcije čišćenja terena: ubijeno 47 ustanika. Čišćenje terena severoistočno od Loznice. Akcija čišćenja srpske policije oko Gornjeg Milanovca: 28 komunista, 2 oficira i 40 članova Mihailovićeve grupe uhašeno.
8. decembar
Srbija: Na jugozapadu moravske doline i u planinama južno od nje nastavlja se akcija čišćenja. Neprijateljski gubici: 73 mrtva, uhvaćen 91 pripadnik Mihailovićevih četnika. Ubijeno 80 komunista. Živa aktivnost bandi oko Niša.
Hrvatska: I dalje jaka aktivnost bandi na prostoru Tuzla - Banja Luka - Sarajevo. Pri tome je pruga Doboj - Tuzla minirana.
9. decembar
Srbija: Na području južno od Užica nastavlja se akcija čišćenja terena koja je uperena protiv Mihailovićevih pristalica. U Beogradu uhapšeno 80 komunista i sumnjivih lica.
10. decembar
Srbija: Akcija čišćenja i osiguranja saobraćajnice uz dolinu Zapadne Morave protiv pristalica Mihailovića je okončana. Mihailoviću je pošlo za rukom da sa malobrojnim pristalicama pobegne, ali je uhvaćen vođa štaba Mišić sa svojim ljudima. Time je razbijena najveća grupa nacionalnih ustanika na srpskom prostoru. Upućen proglas Srbima da je Mihailovićeva glava ucenjena na 200 000 dinara.
11. decembar
Srbija: U operaciji protiv Mihailovićevih pristalica gubici neprijatelja iznose 10 mrtvih, a dva nemačka zarobljenika su oslobođena. Bande na području jugozapadno od Čačka delimično uništene. Gubici neprijatelja: 18 mrtvih. Sopstveni gubici: jedan ranjen. Jaki prepadi na 8 mesta u okolini Niša. Jake banditske snage u okolini Leskovca.
12. decembar 1941.
Mađarska, Rumunija i Bugarska objavile rat SAD-u.
13. decembar
Sovjetske vojne snage uspele su da probiju odbranu nemačke tenkovske armije (general Guderian) kod Tule.
18. decembar
Balkan: nemamo nikakvih vesti.
20. decembar
Srbija: jake bande jugozapadno od Valjeva. Bande su se pojavile i na zapadnom Kosjeriću. Uhvaćeni major Mišić, kao pripadnik Mihailovićevog pokreta, streljan.
21. decembar
Srbija: Prepadi bandi kod Petrovca. Uhapšeno 17 komunista.
Hrvatska: Nastavljaju se prepadi u prostoru Sarajevo - Tuzla - Banja Luka. Pojedine borbe ustanika sa hrvatskim trupama. Od strane ustanika zatraženo da se tri srpske opštine severozapadno od Tuzle priključe ustanicima.
24. decembar
Srbija: Jake aktivnosti bandita na prostoru Valjeva. U Beogradu uhapšeno 54 osobe.
25. decembar
Srbija: U Beogradu 22 i 23. decembra napadnuti nemački i hrvatski vojnici od strane stanovništva i pri tome je ubijen jedan hrvatski vojnik, a dva ranjena. Pokrenut postupak, da se uzmu Srbi kao taoci i da se streljaju.
Hrvatska: Prema hrvatskim izveštajima, pukovnik Mihajlović, koji je pobegao iz Srbije, preuzeo je komandu nad ustanicima na Romaniji (28 km od Sarajeva).
26. decembar
Srbija: Na prostoru jugozapadno od Šapca ponovo su se pojavile veće partizanske grupe. Oko 2300 srpskih izbeglica sa hrvatskog ustaničkog područja stiglo u Kosovsku Mitrovicu.
30. decembar 1941.
Srbija: Pojavile su se nove bande južno od Užica, kao i na prostoru Šabac - Sremska Mitrovica. Velike snežne padavine. Visina snežnog pokrivača do 30 santimetara. Drumovi delimično zavejani, a delom zaleđeni.
Hrvatska: pokret bandita na planini Ozren. Muslimansko stanovništvo iz Bosne delimično i na teritoriji Srbije.
1942.
"Ratni dnevnik vrhovne komande Vermahta2, 1. januar 1942 - 31. decembar 1942, knjiga 3. i 4, 1464 str; sastavio i objasnio: Andreas Hilgruber
Kratak pregled vojne i političke situacije od 1. januara 1942. do 31. decembra 1942. sa stajališta Nemačkog najvišeg vrha:
Nemačka i njeni saveznici
1. Italija: Godina 1942, što se tiče saradnje nemačke i italijanske armije, bila je zadovoljavajuća. Jedini izuzetak bio je prostor Jugoslavije, gde je došlo do otvorenog sukoba između nemačkih i italijanskih vojnih vlasti. Za Nemce, problem je pre svega bio u stavu italijanske 2. armije, koja je lokalnu vlast u delovima Dalmaciji i istočne Hercegovine predala četnicima. Ovo se posredno odnosi na komandanta italijanske 2. armije, generala Roatu (Roata), koga Hitler nije voleo.
General Roata je, sredinom 1942. godine, naoružao četničke jedinice i to u istočnoj Hercegovini, Crnoj Gori, zapadnoj Bosni i Dalmaciji. Ovaj potez generala Roata mnogo je razbesneo hrvatske i nemačke vojne vlasti. Četnički je pokret, godine 1942, bio priznat od Saveznika kao antifašistički pokret otpora, a general je preko te akcije pripremao teren da Italija pređe na stranu Saveznika.
Priredio: Nikola Živković