Fatamorgana je optička pojava nastala inverzijom temperature u kojoj se na dalekom horizontu javlja invertovan lik udaljenog objekta. Ponekad se vidi i lik objekta kao i nekoliko naizmeničnih likova objekta i njegovog invertovanog lika.

Fatamorgana je jedna od nekoliko optičkih pojava koje se grupno nazivaju 'miraži' (mirari lat. začuđujući). Postoje gornji i donji miraži što se odnosi na to gde se optički efekat pojavljuje u odnosu na pravi objekat. Fatamorgana je gornji miraž. Mnogo uobičajeniji je donji miraž koji se javlja usled totalne refleksije svetlosti na sloju vrelog vazduha pri samoj zemljinoj površini.

U pustinjama se javljaju obe vrste miraža (gornji i donji) koje mi nazivamo fatamorganom a koje stvaraju iluziju o postojanju velike vodene mase (jezera) u daljini. U stvari, radi se o refleksiji (dakle, nije plod mašte kako se pogrešno veruje)slike neba sa toplog vazduha iznad peska. Na asfaltnim putevima miraž stvara utisak da se nebo ogleda u barici vode.

Do totalne reflesije dolazi pri prelasku svetlosti iz optički gušće u optički ređu sredinu. Asfalt (i pesak) upijaju sunčeve zrake i tu topltu prenose vazduhu iznad zbog čega njegova gustina i indeks prelamanja postaju niži od okolnog vazduha koji je znatno hladniji. Totalno se reflektuju samo zraci koji padaju pod vrlo malim uglom u odnosu na ravan refleksije, dakle, zraci koji dolaze iz udaljenih objekata koji su nisko na horizontu.

Izvor: Wikipedia