Rat sicilijanske večernje

Rat sicilijanske večernje (1282.-1302.) predstavlja rat, koji je započeo 1282. pobunom ( zvanom Sicilijanska večernja ) protiv Karla I Anžuvinca, a završio je 1302. mirom u Kaltabeloti. Rat se odigravao na Siciliji, Kataloniji i još nekim delovima zapadnog Mediterana. S jedne strane u ratu sudeluje kralj Aragona, a sa druge strane Karlo I Anžuvinac, njegov sin Karlo II Napuljski, kraljevi Francuske i papa.

Na uskršnji ponedeljak 30. marta 1282. u jednoj crkvi na periferiji Palerma upravo tokom večernje molitve započela je pobuna nazvana Sicilijanska večernja. Tačni događaji koji su doveli do večernje nisu najbolje poznati, ali svi različiti opisi toga događaja spominju da su Francuzi napastovali ili provocirali sicilijanske žene. Taj događaj je razljutio Sicilijance, koji su posle toga tokom 6 sedmica pobili 4.000 Francuza na Siciliji. U to vreme kralj Sicilije je bio Karlo I Anžuvinac, koji je vladao Sicilijom uz pomoć Francuza, na koje je narod Sicilije bio jako kivan. Francuzi su bili ozloglašeni, jer su loše postupali sa lokalnim stanovništvom. Narod je poštedio samo nekoliko Francuza, koji su bili poznati po dobrom ponašanju.

Mesina se zadnja pobunila 28. aprila 1282. Pobunu su potpirivali i predstavnici Petra III Aragonskog kao naslednika Manfreda Sicilijanskog. Petar III Aragonski je besuspešno pokušao da dobije podršku Vizantije.

Aragonska invazija Italije
 
Brzo posle pobune Sicilijanci se obraćaju Petru III Aragonskom da im pomogne da se oslobode francuske vlasti, oličene u Anžuvincima. Pri tome mu nude krunu Sicilije, što je Petar prihvatio. Papa Martin odbija da pomogne Sicilijancima, a pubunjenike je čak ekskomunicirao.

Karlo I Anžuvinac je prikupio vojsku u Kalabriji, iskrcao se kraj Mesine i započeo opsadu. Petar III Aragonski se iskrcao 30. avgusta 1282. kraj Trapana i umarširao je u Palermo, a 4. septembra prihvaćen je od Sicilijanaca kao vladar. Do kraja oktobra proterali su snage Karla Anžuvinca. Papa je na to ekskomunicirao aragonskog kralja Petra III Aragonskog i lišio ga kraljevstva.

Petar se iskrcava u Kalabriji, gde do februara 1283. zauzima većinu kalabrijske obale. Karlo I Anžuvinac je bio očajan pa je ponudio Petru Aragonskom da reše sukob dvobojem njih dvojice. Petar Aragonski je to prihvatio. Duel je bio predviđen za 1. jun u Bordou, a sudija je trebao biti engleski kralj Edvard I. Edvard I je odbio da učestvuje u svemu tome, tako da se dvoboj nikad nije održao. Petar III Aragonski se zbog nevolja u Aragonu vratio u Španiju, ostavivši predstavnike da upravljaju Sicilijom u njegovo ime.

Dok je Petar III Aragonski bio u Španiji katalonski admiral Ruđero di Laurija je nastavio sa ratom na jugu Italije. Jakom flotom razarao je kalabrijsku obalu. Ruđero di Laurija je zauzeo Maltu i pobedio je anžuvinsko-provansalsku flotu u bici kod Malte. Ruđero je zatim uništio gotovo celu anžuvinsku flotu. Karlo II Napuljski je zarobljen zajedno sa 42 broda. Karlo I Anžuvinac je umro 1285, a rat u Italiji je ubrzo zaustavljen, jer su nedostajale vođe. Iako mu je glavni protivnik Karlo II Napuljski bio zarobljen, Petar Aragonski se suočavao sa novom pretnjom- Aragonskim krstaškim ratom.

Ruđero di Laurija

Papa Martin je 1284. predao kraljevstvo Aragon Karlu III Valua, bratu francuskog prestolonaslednika Filipa IV Lepog i nećaku Karla I Anžuvinca. Pri tome je papa pozvao u krstaški rat protiv Aragona.

Petar III Aragonski je već imao domaće nemire i pre toga papina poziva, a morao je konsolidirati redove pre francuskih napada. Prestolonaslednik Francuske Filip IV Lepi je u to doba bio kralj Navare i pretio je invazijom Aragona. Brat Petra III Aragonskog pridružio se Francuzima. Držao je važne teritorije između Aragona i francuskih vazalnih poseda. Najznačajniji posed je bila grofovija Rusijon. Tokom 1284. velika francuska armija vod vođstvom kralja Filipa III Ćelavog ulazi u Rusijon. Vojska se sastojala od 16.000 konjanika, 17. 000 strelaca i 100.000 pešaka. Međutim lokalno stanovništvo je bilo protiv Francuza, zadavši im dosta muke da ih savladaju.

Tokom 1285. francuske snage su opet napredovale, tako da je Karlo III Valua krunisan, ali ne sa pravom krunom, nego sa kardinalskim šeširom. Iz Italije se vratio Ruđero di Laurija uništivši francusku flotu. Francuska vojska je bila teško pogođena epidemijom dizenterije. Čak se i naslednik francuskog prestola, Filip IV Lepi razbolio. Francuzi su bili prinuđeni da pregovaraju o slobodnom prolasku kraljevske porodice preko Pirineja. Kraljevska porodica je dobila slobodan prolaz, a francuska vojska nije , pa je desetkovana na Pirinejima pri proboju u Francusku. Čak je i francuski kralj Filip III Ćelavi pobegao ispred Petra Aragonskog i umro je u Perpinjanu.

Petar III Aragonski je umro 2. novembra 1285. Ugovorom iz Taraskona 1291. Aragon i službeno pripada Petrovu nasledniku Alfonsu III Aragonskom, a crkva ukida zabranu i ekskomunikaciju.

Sicilija protiv Napulja i Aragona

Ugovorom iz Taraskona okončao se rat sa Aragonom. Aragon je nasledio Alfonso III Aragonski, koji isto brzo umire, pa Alfonsov brat Džejms I Sicilijanski ujedinjuje dva kraljevstva: Aragon i Siciliju. Džejms I Sicilijanski je potpisao 1295. ugovor u Ananjiju sa papom, po kome Siciliju predaje papama. Papa predaje Siciliju Karlu II Napuljskom. Sicilijanci i sin Petra Aragonskog Fridrih III Sicilijanski ne prihvataju taj dogovor. Sicilijanci proglašavaju Fridriha III Sicilijanskog kraljem. Ponovo izbija rat aragonske Sicilije i anžuvinskog Napuljskog kraljevstva.

Ugovor Džejmsa I Sicilijanski sa papom obavezivao ga je da pomaže Anžuvincima protiv svoga brata Fridriha III Sicilijanskog. Aragonska flota je zbog toga napadala Siciliju. Fridrih III Sicilijanski je izvršio invaziju Kalabrije 1296. Zauzeo je nekoliko gradova, potakao je pobunu u Napulju. Pored toga pregovarao je sa gibelinskim gradovima Toskane i Lombardije i potpomagao je pobune protiv pape.

Aragonski kralj Džejms I Sicilijanski je ozbiljno nameravao da ispuni svoj deo sporazuma iz 1295. Dobio je podršku najboljih i najsposobnijih očevih ljudi, a posebno admirala Ruđera di Laurije. Komandujući flotom uz pomoć admirala Ruđera di Laurije aragonski kralj pobeđuje 4. jula 1295. sicilijansku flotu u bici kod rta Orlando. U to vreme Anžuvinci se iskrcavaju na Siciliji i zauzimaju Kataniju, koju Sicilijanci uspevaju kasnije da povrate. Međutim 14. juna 1300. Ruđero di Laurija pobećuje Sicilijance i zarobljava Fridriha III Sicilijanskog.

Po zahtevu pape Karlo III Valua se iskrcava 1302. na Siciliji. Kuga mu je desetkovala vojsku, pa je bio prinuđen da moli za mir. Mir u Kaltabeloti je sklopljen 19. avgusta 1302. Po tome mirovnom sporazumu Fridrih III Sicilijanski je priznat za kralja Sicilije. Karlo II Napuljski je priznat kao kralj Napuljske kraljevine. Tokom 1303 papa je ratifikovao taj sporazum, a sporazum je učvršćen udajom Karlove ćerke za Fridriha III Sicilijanskog.

Izvor: Wikipedia