Sigurno ste u novinama, na televiziji, filmovima kao i u svakodnevnom životu čuli za psihologe, psihijatre, psihoterapeute. Ali u čemu je razlika između ovih zanimanja i čime se ti ljudi zapravo bave? Većina ljudi nije informisana šta ti pojmovi stvarno znače i na koju vrstu stručnjaka se odnose. Često se u medijima, naročito u holivudskim filmovima pridaje gotovo misteriozni značaj ovim zanimanjima, psiholozi, psihijatri i psihoterapeuti često su predstavljeni kao ljudi sa nekakvim natprirodnim moćima, koji su u stanju da čitaju misli i da upravljaju životima drugih ljudi itd. Ovakav uticaj medija stvara brojne zablude, dezinformacije i osnov za brojne predrasude prema ovim zanimanjima. Zato ćemo u ovom tekstu pokušati da na najjednostavniji način objasnimo čime se bave ovi profesionalci i u čemu su osnovne razlike između navedenih pojmova.

Najčešća predrasuda među ljudima u našoj zemlji je da su pojmovi psiholog, psihijatar i psihoterapeut zapravo sinonimi, odnosno da se radi o jednoj te istoj vrsti zanimanja koja ima tri različita naziva. To ustvari nije tačno.

Zato ćemo prvo objasniti u čemu je razlika između psihologa i psihijatara. Psiholozi i psihijatri imaju sasvim različito obrazovanje, psiholozi su stručnjaci koji su završili studije psihologije dok su psihijatri stručnjaci koji su završili studije medicine i nakon toga specijalizaciju iz psihijatrije. Dakle, psihijatri su lekari a psiholozi nisu. Psihijatri su lekari koji rade u medicinskim ustanovama (ili privatnim specijalističkim lekarskim ordinacijama), oni prepisuju lekove, uspostavljaju medicinske dijagnoze, zaduženi su za lečenje duševnih bolesnika i pacijenata koji pate od različitih vrsta psihičkih tegoba. Psihijatrijski pristup lečenju se bazira na medicinskom modelu, pacijent prvo dolazi sa odgovarajućim uputom u određenu ustanovu, psihijatar obavlja intervju sa pacijentom sa namerom da prikupi osnovne medicinske i opšte podatke o pacijentu (anamneza) koji mu služe kao osnov za uspostavljanje dijagnoze (određivanje vrste poremećaja) na osnovu kojih dalje prepisuje određenu vrstu farmakoterapije (lekove), donosi odluke o vrsti lečenja (kućno lečenje, lečenje u dnevnoj bolnici, zadržavanje na odeljenju itd). Za razliku od toga, psiholozi nisu lekari, njihov pristup tretmanu ljudi sa psihičkim tegobama nije medicinski. Mnogi psiholozi zaposleni su i rade u medicinskim ustanovama u okviru stručnih timova (zajedno sa psihijatrima, pedijatrima, lekarima opšte prakse, socijalnim radnicima itd) ali i drugim nemedicinskim ustanovama u kojima mogu pružati psihološku pomoć osobama koje imaju neke psihičke smetnje (kao što su škole, preduzeća, državna i privatna psihološka savetovališta, obdaništa itd). U svom radu psiholozi ne postavljaju medicinske dijagnoze i ne prepisuju lekove već se isključivo bave sprovođenjem psiholoških tretmana što uključuje intervju sa klijentima, psihološko testiranje, psihološko savetovanje i primenu različitih psiholoških tehnika.

Psihoterapeuti mogu biti i psiholozi i psihijatri, a u nekim evropskim zemljama i stručnjaci iz drugih oblasti humanističkih nauka (npr: pedagozi, andragozi, defektolozi itd) koji su pored svog osnovnog obrazovanja završili neku od specijalističkih edukacija za neku vrstu psihoterapije. Tako da nisu svi psiholozi i psihijatri ujedno i psihoterapeuti, to su samo oni koji su završili određene edukacije. U našoj zemlji ne postoji posebno i zvanično zanimanje (delatnost) psihoterapeut, za razliku od zanimanja psiholog i psihijatar. Psihoterapija predstavlja jednu vrstu psihološkog tretmana (specifične veštine, neki će reći zanata) čiji je osnovni cilj pružanje psihološke pomoći osobama koje imaju neke psihičke smetnje, koji prolaze kroz neku vrstu životne krize, imaju različite vrste emocionalnih problema, problema u komunikaciji ili samo žele da unaprede svoje mentalno zdravlje, pospeše lični rast i razvoj, saznaju nešto više o sebi i poboljšaju kvalitet svog života.

Dakle, ni psiholozi ni psihijatri pa ni psihoterapeuti nisu nikakvi čarobnjaci koji imaju neke natprirodne moći, oni ne proriču sudbinu i ne čitaju misli drugim ljudima već u svom radu koriste isključivo proverene psihološke tehnike i metode putem kojih pomažu ljudima da prevaziđu, razumeju, reše i kontrolišu svoje psihičke smetnje i unaprede svoje psihološko funkcionisanje.

Vladimir Mišić dipl. psiholog

Psihologija kao nauka i profesija


Psihologija je nezavisna naučna disciplina koja se bavi proučavanjem psihičkog života ljudi i životinja. Psihologija se bavi izučavanjem psihičkih procesa (kao što su: mišljenje, pamćenje, učenje, emocije, motivacija itd) kao i izučavanjem psihičkih osobina (kao što su: navike, sposobnosti, crte ličnosti, potrebe, interesovanja, stavovi itd). Za psihologiju se ne može reće da je ona u potpunosti društvena nauka. Iako je ona najbliža društvenim naukama, za psihologiju su od velikog značaja znanja pojedinih prirodnih nauka, kao što su znanja iz fiziologije, genetike, neuronauka itd. U zadnjih nekoliko decenija postoji značajna saradnja i dopunjavanje saznanja iz različitih naučnih oblasti koje se bave proučavanjem ljudi, što je dovelo do stvaranja brojnih graničnih disciplina, kao što su: neuropsihologija, biološka psihologija, bihejvioralna genetika itd.

U okviru psihologije postoje različite naučne discipline kao što su: razvojna psihologija, socijalna psihologija, psihologija ličnosti, psihologija rada, pedagoška psihologija, klinička psihologija itd. Pošto se psihologija bavi proučavanjem ponašanja ljudi, psihološka naučna saznanja imaju primenu u raznim oblastima ljudskih delatnosti kao što su: vojska, sport, industrija, ljudski resursi, marketing, školstvo, zdravstvo, socijalni rad itd. U okviru navedenih delatnosti psiholozi rade kao stručni saradnici obično u timovima stručnjaka koji uključuju stručnjake različitih profesija (kao što su: lekari, pedagozi, socijalni radnici, ekonomisti, menadžeri itd).

U periodu društvene tranzicije kroz koju naša zemlja prolazi, psihologija dobija sve veći značaj i primenu u različitim oblastima društvenog života, što je uobičajena i dugogodišnja praksa u razvijenim zemljama sveta. U našoj zemlji postoje brojne predrasude u vezi psihologije koje su posledica nedovoljne informisanosti ljudi kao i uticaja medija (pre svega filma) u kojima se psihologija i aktivnost psihologa predstavlja na stereotipan i često mističan, dakle pogrešan način. Razmotrićemo sada neke od tih tipičnih predrasuda koje su rasprostranje u našoj sredini:

Prva i vrlo česta predrasuda o psihologiji je da je psihologija grana medicine i da su psiholozi lekari (popularno “doktori”). Kao što je gore navedeno psihologija je sasvim nezavisna naučna disciplina i nije sastavni deo medicine. Za razliku od medicine, psihologija se ne bavi izučavanjem funkcionisanja ljudskog organizma, već isključivo funkcionisanjem psihičkog života, odnosno ponašanja ljudi u zavisnosti od brojnih društvenih i bioloških faktora. Dakle, psiholozi nisu lekari, oni ne prepisuju lekove, ne koriste stetoskop ni ostalu medicinsku aparaturu. Za razliku od lekara, psiholozi u okviru svoje delatnosti kao sredstvo rada koriste razgovor (sa klijentima, pacijentima, ispitanicima) i psihološke merne instrumente (testove, upitnike, skale procene itd) putem kojih prikupljanje neophodne informacije, planiraju i sprovede psihološke tretmane u funkciji pružanja psihološke pomoći, edukacije, istraživanja, organizacije rada, selekcije kandidata za neko radno mesto itd.

Druga često zastupljena predrasuda o psiholozima je da su svi psiholozi zapravo klinički psiholozi, psihoterapeuti, psihoanalitičari, ljudi koji analiziraju tuđe ponašanje, motive i skrivene želje. Kao što je gore navedeno, postoje brojne grane psihologije (kao što postoje i brojne specijalnosti medicine) i samo jedna od tih grana jeste klinička psihologija. Za razliku od psihologa koji se ne bave kliničkom psihologijom (koji rade u oblasti rada, ljudskih resursa, marketingu itd) jedino psiholozi koji su završili dodatne specijalističke edukacije za sprovođenje psiholoških tretmana (psihoterapija, savetovanje, psihodijagnostika, različite forme edukacija itd) se bave pružanjem psihološke pomoći osobama koje imaju poteškoće u psihičkom funkcionisanja i to najčešće u okviru zdravstvenih ustanova ili privatnoj psihološkoj praksi.

Ne tako retka predrasuda zastupljena kod jedne grupacije ljudi jeste i to da psihologija zapravo nije nauka i da je psihologija isto što i astrologija, proricanje sudbine i druge nenaučne delatnosti. Za razliku od navedenih nenaučnih oblasti, psihologija je svetski priznata naučna disciplina koja svoja saznanja razvija na način koji je karakterističan za sve druge nauke, dakle putem primene naučnih metoda i tehnika koje služe za empirijsku proveru postavljenih teorija i hipoteza (kao što su: eksperimenti, korelaciona istraživanja, sistematsko posmatranje, primena statističko-matematičkih modela itd). Pored toga što je psihologija nauka ona je ujedno i svetski priznata profesija koju obavljaju stručnjaci nakon završetka akademskih studija, stručnih specijalizacija, stečenog iskustva u nekoj od stručnih organizacija (kao što su zdravstvene ustanove, škole, kompanije itd). Psiholozi imaju svoja profesionalna udruženja koja su zadužena za izdavanje licenci za obavljanje psihološke delatnosti, nadgledanje rada psihologa i propisivanje etičkih standarda kojih psiholozi moraju da se pridržavaju u obavljanju svog posla, kao i stručnjaci drugih profesija (lekari, pravnici, prosvetni radnici itd.).

Vladimir Mišić dipl. psiholog
Izvor

Prakticno, psihologija je nauka koja izucava i moze da prepozna odredjene promene za sve ostalo su tu psihijatri i psihoterapeuti. Psiholog moze sa decom da radi, sto je uobicajeno, za formirane licnosti vec ide teza kategorija. Po mom skromnom misljenju.

Ma svi su oni ludaci. Pitajte Toma Kruza.

Polude od pacijenata.

Rode se ludi, posle se samo nadograđuju. True Story.

E to mi je bas neverovatno. ja sam bio ubedjen da sam prso negde usput 

I ti si neki sajko, a?  Šta si od ova tri iz naslova?

шта раде?

да искористим мој генетски паланачки менталитет и да то кажем како ови сељобери код мене у селО кажу:
"млате празну сламу"


 

Tako smo napravljeni da samo samima sebi mozemo da pomognemo.... a ko zna zasto je to dobro.