Prvi punski rat

Prvi punski rat (264. pne. - 241. pne.) bio je prvi od tri velika rata između Kartagine i Rimske Republike. Dve sile su se 23 godine borile za prevlast u zapadnom Mediteranu. Rimljani na kraju pobeđuju, namećući teške mirovne uslove i velike financijske reparacije protiv Kartagine. Sicilija postaje provincija Rima. Kartagina prestaje biti glavna pomorska sila. Rim preuzima kontrolu zapadnog Mediterana. Prvi Punski Rat je označavao početak perioda širenja Rima, tokom koga dobijaju kontrolu nad većinom Mediterana. Serija ratova između Rima i Kartagine poznata je pod nazivom Punski ratovi, zbog latinskog naziva za stanovnike Kartagine: Puni.

Pozadina

Sredinom III veka pne. Rimska Republika je postajala sve moćnija. Posle vekova nereda i unutrašnjih pobuna, celo Apeninsko poluostrvo je bilo čvrsto u rukama Rima. Svi neprijatelji ili invazije su odbijene ili savladane. Rimljani su imali veliku veru u svoj politički sistem i vojsku.

Preko Tirenskog mora i Sicilijanskog moreuza u današnjem Tunisu, Kartagina je bila dominantna morska i trgovačka sila. Kartagina je kontrolirala većinu mediteranskih trgovačkih puteva. U početku je Kartagina bila fenička kolonija. Međutim pretvorila se u centar širokog carstva koje je pokrivalo obale Severne Afrike, Sardiniju, Korziku i delove Sicilije.

Početak

Grupa talijanskih plaćenika Mamertinci 288. pne. okupiraju Mesinu, grad na severoistoku Sicilije. Ubijaju sve muško stanovništvo, a žensko stanovništvo uzimaju kao svoje žene. Haraju okolinom i postaju problem za nezavistan grad Sirakuzu.

Kad je sirakuški tiran Hijeron II došao na vlast 265. pne. odlučio je da se s njima razračuna. Zato opseda Mesinu. Mamertini traže pomoć u isto vreme i od Kartagine i od Rima. U početku Rimljani ne žele da pomažu plaćenike koji su nepravedno oteli grad od njegovih građana. Osim toga Rim je pre toga imao pobunu plaćenika i to je bio dodatni razlog da im ne pomaže.

Kartagina odlučuje da pomogne i šalje pomoć Mamertincima u Mesinu. Rim nipošto nije želio da se Kartagina širi po Siciliji, pa ulaze u savez sa Mamertincima. Rimske trupe dolaze 264. pne. na Siciliju (po prvi pun van Apeninskog poluostrva). Prisiljavaju Sirakuzu da uđe s njima u savez. Vrlo brzo jedine strane u sporu postaju Rim i Kartagina, a sukob počinje oko toga čija će biti Sicilija.
 
Kopneni rat

Sicilija je ostrvo pun planina, sa mnogo prepreka. To je teren gde linije komunikacije nije lako održavati. Zbog takvog terena kopnene bitke su igrale sekundarnu ulogu u Prvom Punskom Ratu. Kopnene operacije su bili uglavnom mali iznenadni napadi sa jedva kojom jačom bitkom. Opsade i blokade su bile uobičajen oblik korištenja kopnenih snaga. Najčešće bi blokirali velike luke. Obe strane su imale glavne gradove daleko preko mora i trebale su luke zbog snabdevanja trupa, pojačanja i komunikacija.

Ipak tokom Prvog Punskog Rata bile su dve velike kopnene kampanje. Godine 262. pne. Rim opseda grad Agrigent. Ta operacija je uključival 4 rimske legije i trajala je nekoliko meseci. Vojska u Agrigentu je uspela pozvati pomoć Kartagine, koja stiže pod komandom Hanoa.Rimljani se ubrzo nalaze u lošem položaju, jer im je sasečena linija snabdevanja iz Sirakuze. Međutim nalaze pomoćnu liniju snabdevanja. U konačnoj bici kod Agrigenta Rimljani pobeđuju, a grad pada.

Ta pobeda je inspirirala Rimljane da pokušaju drugu takvu ofanzivu 256/255. pne. Posle nekoliko pomorskih bitaka Rim je želio da brzo završi rat, pa je odlučeno da se izvrši invazija Kartaginjanskih poseda u Africi. Sagrađena je velika flota i za transport armije i opreme, te brodovi za zaštitu. Kartagina je pokušala da to spreči, ali biva poražena u bici kod Eknoma. Rimska armija pod komandom Marka Atila Regula iskrcala se u Africi i počela je haranje po kartaginskoj okolini. U početku je Regul pobedio u bici kod Adisa i time je prisilio Kartaginu da traži mir.


Rim nameće tako teške uslove da pregovori propadaju. Kartagina unajmljuje spartanskog plaćenika Ksantipa. Ksantip reorganizuje kartaginsku vojsku. Ksantip uspostavlja ponovo pomorsku nadmoć Kartagine i time seče vezu rimske invazijske vojske sa svojom bazom u Rimu. Konačno Kartagina pobeđuje Rim u bici kod Tunisa. Regul je uhvaćen u toj bici.

Pri kraju sukoba 249. pne. Kartagina je poslala na Siciliju Hanibalovog oca Hamilkara Barku. Hamilkar uspeva da zauzme većinu sicilijanske unutrašnjosti. Iako je Hamilkar bio nepobediv na Siciliji, to postaje beznačajno nakon rimske pomorske pobede u bici kod Egatskih ostrva 241. pne. .
 
Pomorske borbe

Zbog terena na Siciliji, teškog za bitke, većinom se Prvi Punski rat izvodio na moru, uključujući najvažnije bitke. Pomorski rat je omogućavao blokadu neprijateljskih luka, a time i blokadu snabdevanja trupa i blokadu dovlačenja novih trupa. I Rim i Kartagina su imali flote koje su bile financirane od strane državnih financija. To je bilo teško izdržavati dulje vreme, pa su financije odlučujuće delovale na tok rata.

Na početku Prvog Punskog Rata Rim i nije imao iskustava u pomorskom ratovanju, dok je Kartagina bila pomorska sila zahvaljujući stotinama godina pomorskog trgovanja. Ipak Rimska Republika shvata značaj kontrole Mediterana.

Prva velika pomorska flota izgrađena je posle bitke kod Agrigenta 261. pne.. Da bi nadoknadili nedostatak iskustva i da bi koristili standardne kopnene taktike na moru Rimljani opremaju svoje brodove sa specijalnom spravom za ukrcavanje (korvus). U to vreme je bilo uobičejena pomorska taktika da se manevriše brodom, da bi se zabio u protivnički brod. Međutim Rimljani plove kraj broda na koji se misle iskrcati, bacaju taj specijalni most, koji se kači za protivnički brod, pa šalju legionare preko mosta u borbu na protivničkom brodu.

Ta nova tehnika je prvi put primenjena i dokazana u bici kod Mila. To je bila prva rimska pomorska pobeda. Ta tehnika se pokazala posebno u velikoj bici kod Eknoma. Dodatak korvusa je prisilio Kartaginu da razmisli o vojnoj taktici. Dok god su imali problema sa korvusom Rim je imao pomorsku prednost. Korvus su kasnije sami Rimljani odbacili zbog uticaja na navigaciju broda i uticaja težine korvusa na potonuće brodova po nevremenu.

Uprkos rimskim pomorskim pobedama, Rimska Republika je izgubila mnogo brodova i posada tokom rata i zbog oluja i zbog bitki. U dva slučaja (255. pne. i 253. pne. ) cele flote su uništene zbog nevremena. Težina korvusa se pokazala kao značajan faktor nestabilnosti i potonuća broda po nevremenu. Prema kraju rata Kartagina je ponovo vladala morima, a Rim nije bio spreman da financira još jednu skupu flotu.

U Kartagini je postojala frakcija koja se protivila konfliktu. Vodio ju je veliki zemljoposednik Hano Veliki, koji dolazi na vlast 244. pne.. Smatrao je da je rat gotov, pa je počeo sa demobilizacijom flote, dajući Rimljanima šansu da ponovo budu superiorni na moru. Rim je izgradio novu flotu pomoću donacija svojih bogatih građana. Rim pobeđuje u pomorskoj bici kod Egatskih ostrva ( 10. mart 241. pne. ), gde je rimsku flotu vodio konzul Gaj Lutacije Katul. Kartagina gubi većinu flote i ekonomski nije sposobna da izgradi novu i da nađe novu posadu. Bez flote Hamilkar Barka je bio odsečen od Kartagine i predaje se.

Posle

Rim je pobedio u Prvom Punskom Ratu posle 23 godine rata. Zamenjuje Kartaginu kao dominantna pomorska sila zapadnog Mediterana. Na kraju rata obe strane su bile iscrpljene i financijski i demografski. Da bi odredili konačne granice crtaju navodno ravnu liniju preko Mediterana. Korzika,Sardinija i severna Afrika ostaju u posedu Kartagine.

Rimska pobeda je podosta proizašla iz neprekidnog odbijanja da se prihvati bilo što osim potpune pobede. Rimska Republika je uspela privući privatne investicije, pozivajući građane da budu patrioti da bi se financirali brodovi i posade. To je bio značajan faktor rata. U Kartagini plemstvo nije bilo spremno da daje svoje bogatstvo državi. Prvi Punski rat označava rađanje rimske mornarice, koja je pomogla širenju rimske države.

Gubici

Tačan broj žrtava je teško odrediti, zbog pristrasnosti istorijskih izvora. Rimski izvori povećavaju gubitke Kartagine da bi veličali rimski trijumf.

Prema izvorima (izuzev kopnenih žrtava)
Rim je izgubio 700 brodova (uglavnom zbog nevremena i loših vođa) i deo posada
Kartagina je izgubila 500 brodova i deo posada
Svaki brod je imao 100 članova posade

Iako je nesigurno kolike su bile žrtve, velik je gubitak na obe strane. Polibije je komentirao da je taj rat bio sa najviše žrtava u istoriji ratova do tada, uključujući bitke Aleksandra Makedonskog.

Mirovni sporazum

Uslove mira je Rim nametnuo kao pobednik u ratu. Rim zahteva da
Kartagina napusti Siciliju
Kartagina vrati sve rimske zarobljenike bez otkupa, a da sama plati vraćanje kartaginjana iz rimskog zarobljeništva
Kartagina ne sme napadati Sirakuzu i njene saveznike
Kartagina preda Rimu grupu malih ostrva severno od Sicilije
Kartagina evakuiše mala ostrva između Sicilije i Afrike
Kartagina plati ratnu štetu 2200 talenata u 10 godišnjih rata i 1.000 talenata odmah

Saveznici svake od strana ne smiju napadati saveznike druge stane. Zabranjuje se svakoj strani da regrutira trupe na teritoriji druge strane. Time se zapravo zabranjivalo Kartagini da unajmljuje rimske plaćrnike.
[uredi]

Politički rezultati

Posle rata Kartagina faktički nema novaca. Kad je Hano Veliki odbio da plati raspuštene armije izbio je unutrašnji sukob ili Plaćenički Rat. Posle teške borbe Hano Veliki i Hamilkar Barka pobeđuju plaćenike. Tokom tog konflikta Rim uzima Kartagini Korziku i Sardiniju.

Najznačajniji politički rezultat Prvog Punskog Rata je pad Kartagine sa mesta glavne pomorske sile zapadnog Mediterana. Mirovni sporazum je nametnuo dodatne finansijski teške uslove da je sprečen ekonomski oporavak Kartagine.

Sicilija postaje prva rimska provincija. Sicilija je postala značajna rimska žitnica.

Značajne vođe
Ad Herbal, Admiral Kartagine
Apije Klaudije Kaudeks, rimski konzul
Aul Atilije Kajatin, rimski diktator
Gaj Duilije, rimski konzul
Gaj Lutacije Katul, rimski konzul
Gnej Kornelije Scipion Asiatik, rimski konzul
Hamilkar Barka , general Kartagine
Hanibal Gisko, general Kartagine
Hano Veliki ,političar Kartagine
Hazdrubal, general Kartagine
Hijeron II, Sirakuški tiran
Lucije Cecilije Metel, rimski konzul
Marko Atil Regul, rimski konzul
Ksantip, plaćenik u službi Kartagine

Hronologija događaja
264. pne. - Mamertinci traže pomoć i od Rima i od Kartagine, da bi se obranili od Hijerona II. Rim odgovara posle Kartagine.
263. pne. -Konzul Manije Valerije Masala pobeđuje Hijerona II i prisiljava Sirakuzu da bude rimski saveznik.
262. pne. - rimska intervencija na Siciliji. Opseda se grad Agrigent, kojega je Kartagina okupirala.
261. pne. - Bitka kod Agrigenta, u kojoj Rimljani pobeđuju. Rim odlučuje da gradi flotu da bi ugrozio dominaciju Kartagine na moru.
260. pne. - Prva pomorska bitka (Bitka kod Lipara) , u kojoj su Rimljani teško poraženi. Ubrzo dobijaju bitku kod Mila uz pomoć korvusa.
259. pne. - Kopnene bitke se raširile na Sardiniju i Korziku.
258. pne. - pomorska bitka- Bitka kod Sulka. Rim je pobedio.
257. pne. - pomorska bitka- Bitka kod Tindarija. Rim je pobedio.
256. pne. - Rim pokušava invaziju Afrike, a Kartagina pokušava preseći transport. Rim pobeđuje u velikoj pomorskoj bici kod Eknoma. Bitka kod Adisa je prva velika rimska pobeda na afričkom tlu. Kartagina traži mir, a pregovori propadaju.
255. pne. - Kartagina zapošljava spartanskog generala Ksantipa, da im organizira obranu. Kartagina pobeđuje u bici kod Tunisa. Preživeli Rimljani se evakuiraju, ali putem su potopljeni.
254. pne. - gradi se nova rimska flota od 140 brodova. Rimljani pobeđuju u bici kod Panorma na Siciliji, ali nema napretka. Pet grčkih gradova Sicilije prelazi na rimsku stranu.
253. pne. - Rimljani haraju flotom obalom istočno od Kartagine. Posle neuspešne godine, tokom povratka u nevremenu gube 150 brodova.
251. pne. -Nova rimska pobeda kod Panorma na Siciliji. Kartagina se trudi da ojača trupe na Siciliji i da ponovo zauzme Agrigent.
249. pne. - U bici kod Drepane Rim gubi skoro celu flotu. Hamilkar Barka uspešno ratuje po Siciliji, a još jedna oluja uništava ostatke rimske flote. Aul Atilije Kajatin je postavljen za diktatora i poslat u Siciliju.
248. pne. - period rata niskog intenziteta, bez pomorskih bitki.
244. pne. -Hano Veliki demobilizira veliki deo flote Kartagine da bi uštedeo.
242. pne. - Rim pravi novu flotu.
241. pne. -10. marta je bila odlučna Bitka kod Egatskih ostrva, u kojoj Rimljani odlučno pobeđuju. Kartagina je prisiljena da prihvati mirovni sporazum i završava Prvi Punski Rat.

Izvor: Wikipedia

Bitka kod Lipara (Lipari, 260. pne. ) bila je prva pomorska bitka između Kartagine i Rimske Republike. Bitka je deo Prvog punskog rata. Kartaginjani su pobedili više zahvaljujući zasedi, nego stvarnoj bici.

Posle pobede u bici kod Agrigenta Rimljani su osvojili veliki deo Sicilije. Počinju graditi flotu da bi kontrolirali zapadni Mediteran. Dotad je Kartagina bila pomorska sila bez premca u zapadnom Mediteranu. Rimska Republika gradi 150 brodova za rekordna dva meseca. Patricije i konzul Gnej Kornelije Scipion Asiatik komanduje sa 17 brodova, koji otplovljavaju do Mesine, da bi pripremili dolazak flote i prelaz u Siciliju.

Zaseda

Kad je Scipion došao do tesnaca, dobija informaciju da garnizon na Liparskim ostrvima ima nameru da preće na stranu Rima. Scipion nije mogao odoliti takvom iskušenju da zauzme važan grad bez borbe. Scipion otplovljava prema Liparima. Dok su rimski novi brodovi ulazili u liparsku luku u zasedi ih je čekao deo kartaginjanske flote pod komandom Hanibala Giska i Boda. Bod je sa 20 brodova blokirao Rimljane unutar luke. Scipion i rimska posada nisu pružili neki otpor. Neiskusna posada se uspaničila i pobegala, a konzul Scipion Asiatik je uhvaćen.

Brzo posle Scipion se sveti za poniženje i pobeđuje u bici kod Mila.

Izvor: Wikipedia

Bitka kod Agrigenta (Sicilija, 261. pne. ) bila je prva bitka Prvog punskog rata. To je bio sukob između Kartagine i Rimske Republike. Bitka je počela posle velike opsade, koja je počela 262. pne. . U bici pobeđuje Rimska Republika i počinje kontrolisati Siciliju,kao važnu žitnicu.

Grupa talijanskih plaćenika Mamertinci 288. pne. okupiraju Mesinu, grad na severoistoku Sicilije. Ubijaju sve muško stanovništvo, a žensko stanovništvo uzimaju kao svoje žene. Haraju okolinom i postaju problem za nezavistan grad Sirakuzu.

Kad je sirakuški tiran Hijeron II došao na vlast 265. pne. odlučio je da se s njima razračuna. Zato opseda Mesinu. Mamertini traže pomoć u isto vreme i od Kartagine i od Rima. U početku Rimljani ne žele da pomažu plaćenike koji su nepravedno oteli grad od njegovih građana. Osim toga Rim je pre toga imao pobunu plaćenika i to je bio dodatni razlog da im ne pomaže. Kartagina odlučuje da pomogne i šalje pomoć Mamertincima u Mesinu.

Videvši da se Kartagina zanima za plodnu Siciliju, Rimljani odlučuju da stupe na scenu. Rim nipošto nije želio da se Kartagina širi po Siciliji, pa ulaze u savez sa Mamertincima. Rimske trupe dolaze 264. pne. na Siciliju (po prvi pun van Apeninskog poluostrva). Rimljani zatim prisiljavaju i Sirakuzu da uđe s njima u savez. Vrlo brzo jedine strane u sporu postaju Rim i Kartagina, a sukob počinje oko toga čija će biti Sicilija.

Rimljani šalju celu armiju na Siciliju 262. pne. . Armijom komanduju dva konzula, Lucije Postumije Magel i Kvint Mamilije Vitul. Armija je imala 4 legije i ukupno 40.000 ljudi. Sirakuza je bila rimski saveznik i podržavala je rimski pohod. Armija je krenula u junu prema Agrigentu na jugozapadnoj obali Sicilije. U Agrigentu je bio lokalni garnizon, kojim komanduje Hanibal Gisko. Agrigent je trebao biti baza za veliku armiju , za koju se očekivalo da dođe iz Kartagine.

Na vesti o dolasku rimske vojske Hanibal Gisko se zabarikadirao prethodno se snabdevši namirnicama iz okoline. Time je pripremio grad za opsadu i mogao je čekati pomoć iz Kartagine. Rimljani toga doba nisu raspolagali opsadnim spravama, tako da je jedini način osvajanja grada bila blokada. Blokiraju Agrigent i čekaju da se grad nakon dovoljno dugo vremena preda zbog gladi.

Posle nekoliko meseci opsade blokada se počela osećati po gradu, pa Hanibal Gisko traži hitnu pomoć Kartagine. Dolazi pojačanje zime 262-261. pne. pod vodstvom Hanoa. Pojačanje se sastojalo od 50.000 ljudi, 6.000 konjanika i 60 ratnih slonova. Posle nekoliko manjih okršaja sa Rimljanima, Hano dolazi blizu Rimljana želeći sukob, ali Rimljani izbegavaju bitku. Time Rimljani dolaze u poziciju da su opkoljeni. Rimske linije snabdevanja sa Sirakuzom su prekinute.
[uredi]

Bitka kod Agrigenta

Opkoljeni Rimljani sa prekinutim snabdevanjem iz Sirakuze nalaze se u lošoj poziciji. Rizikuju da umru od gladi, pa zato se odlučuju za bitku. Međutim Hano odbija borbu, nadajući se da će pomoću gladi lakše pobediti Rimljane. Ali unutar Agrigenta situacija je još lošija. Hanibal Gisko šalje dimne signale tražeći pomoć, pa su Kartaginjani bili prisiljeni da prihvate bitku. Detalje bitke raѕličito opisuju različiti izvori.

Hano je rasporedio katraginjansku pešadiju u dva reda sa slonovima i pojačanjima u drugoj liniji, a sa konjicom na krilima. Bitka je dugo trajala i Rimljani uspevaju da probiju prednji red Kartaginjana. To izaziva paniku u pozadini pa kartaginjanske rezerve beže iz bitke. Rimljani pobeđuju, a konjica uspeva da zarobi nekoliko slonova. Kartaginjani, opkoljeni garnizon i Hanibal Gisko uspevaju da pobegnu.

Posledice

Rimljani zauzimaju Agrigent i sve stanovništvo prodaju u roblje. Dva konzula su bili pobedniici, ali zbog bega Kartaginjana nisu nagrađeni trijumfalnim povratkom.

Posle 261. pne. Rimska Republika kontroliše većinu Sicilije i time osigurava žito za sebe. To je bila prva velika bitka van Italije, što je Rimljanima dalo polet

Izvor: Wikipedia

Bitka kod Mila odigravala se 260. pne. na Siciliji kraj Mila tokom Prvog punskog rata. Bila je to prva prava pomorska bitka između Kartagine i Rimske Republike. U bici pobeđuju Rimljani.

Posle osvajalja Agrigenta, Rimska Republika se osećala dovoljno samouverena da može voditi pomorske bitke protiv Kartagine. Dotad je Kartagina bila pomorska sila bez premca u zapadnom Mediteranu. Rimska Republika gradi 150 brodova za rekordna dva meseca. U prvom pomorskom sukobu, koji je imao karakter zasede Rimljani su pod vodstvom Scipiona izgubili 17 brodova u bici kod Lipara.

Ubrzo posle toga incidenta mlađi konzul Gaj Duilije plovi sa ostatkom flote da se sukobi sa Kartaginjanima. Kartagina je bila pomorska sila i imala je veliko iskustvo u pomorskim bitkama. Da bi nadoknadili nedostatak iskustva i da bi koristili standardne kopnene taktike na moru Rimljani opremaju svoje brodove sa specijalnom spravom za ukrcavanje (korvus). U to vreme je bilo uobičejena pomorska taktika da se manevriše brodom, da bi se zabio u protivnički brod. Međutim Rimljani plove kraj broda na koji se misle iskrcati, bacaju taj specijalni most, koji se kači za protivnički brod, pa šalju legionare preko mosta u borbu na protivničkom brodu.

Bitka

Dve flote se sukobljavaju na moru kraj Mila na Siciliji. Odmah na početku sukoba uz pomoć korvusa Rimljani zauzimaju 30 Kartaginjanskih brodova i glavni brod. Hanibal Gisko je bio prisiljen da pobegne u malom brodu. Hanibal Gisko je u sukobau pokušao da izmanevriše Rimske brodove, ali nije uspio.

Ta bitka je bila prva rimska pomorska pobeda. Konzul je trijumfalno slavio pobedu noseći zarobljene zastave kartaginjanskih brodova. Gaj Dulije se ubrzo povukao iz politike. U Kartagini Hanibal Giska ubijaju zbog nesposobnosti.

Izvor: Wikipedia

Bitka kod Tinarija je bila pomorska bitka, koja se odigrala 257. pne. kraj Tindarija na Siciliji tokom Prvog punskog rata. Bila je to pomorska bitka između Kartagine i Rimske Republike. Tindarij je grad na Siciliji , koji je osnovan kao grčka kolonija 396. pne.. Grad je smešten na uzvisini sa koje se vidi Tirensko more.

Sirakuški tiran Hijeron II dozvolio je Tindariju da postane baza za Kartiginjane. Marko Atil Regul je predvodio Rimsku flotu i nalazio se kraj Tindarija. Primetio je Kartaginjansku flotu koja plovi u neuređenom stanju. Naređuje napad na jedan deo flote. Usledio je napad u kome je potopio 10 brodova, ali umakao im je admiralski brod. Ostala Rimska flota pravi zbijeni raspored i potapaju novih 8 brodova sa posadom, a zarobljavaju 10 brodova. Ostatak Kartaginjanske flote se povukao.

Posle bitke grad pada u ruke Rimljana, a sirakuški tiran Hijeron II postaje ponovo verni rimski saveznik. Posle ove bitke pomorski sukobi se nastavljaju u bici kod Eknoma.

Izvor: Wikipedia

Bitka kod Eknoma je bila pomorska bitka, koja se odigrala 256. pne. između Kartagine i Rimske Republike .Ta bitka je bila tokom Prvog punskog rata. Prema broju brodova i posade to je bila najveća antička pomorska bitka, a prema nekim definicijama je čak najveća pomorska bitka u istoriji.

Uvod

Posle bitke kod Agrigenta Rimska Republika je sagradila flotu da bi ugrozila pomorsku premoć Kartagine na zapadnom Mediteranu. Nedostatak iskustva Rimljani nadoknađuju uvođenjem nove tehnike, korvusa. Nekoliko pomorskih pobeda Rima diglo je samopouzdanje Rimu i dalo je inspiraciju za invaziju Kartaginjanskih poseda u Africi.

Takva akcija je zahtevala ogroman broj brodova za prevoz legija i opreme u Afriku. Patroliranje kartaginjanske flote kraj Sicilije povećavalo je složenost jednog takvog poduhvata. Da bi se prošlo kraj kartaginjanskih brodova u patroli nisu se mogli koristiti uobičajeni transportni bodovi, nego vojni brodovi, koji su imali manje teretnog prostora.

Zbog toga je bio potreban još veći broj brodova. Rim zato gradi 200 brodova. Za komadante se postavljaju dva konzula Marko Atil Regul i konzul Vulso. Kartaginjani šalju ususret rimske flote podjednako veliku flotu pod komandom Hana Velikog i Hamilkara (nije Hamilkar Barka)

Početni raspored

Rimska pomorska taktika je bitno unapređena. Rimska flota je krenula kraj sicilijanske obale u punoj borbenoj formaciji. Borbeni brodovi su se rasporedili u 3 eskadrile. Eskadrila I i II su nastupale u formaciji klina , a bili su pod komandom konzula. Većina transportnih brodova je bila u sredini iza te dve eskadrile, a ispred treće eskadrile. Kartaginjani su ih očekivali i dve flote su se sukobile kraj južne obale Sicilije kraj rta Eknom. Kartaginjani su zauzeli kao početnu poziciju tradicionalnu dugu liniju sa dva krila lagano unapred. Sa centrom je komandovao Hamilkar. Sa desnim krilom je komandovao Hano Veliki.

Prva faza

Suočavajući se sa neprijateljima, dve prednje rimske eskadrile su krenule prema kartaginjanskom centru. Admiral Hamilkar izvodi lažno povlačenje, da bi stvorio prazninu između rimskih borbenih i rimskih transportnih brodova. Sledeći taj manevar oba kartaginjanska krila krenula su levo iza, zaobilazeći dve prednje eskadrile i izbegavajući opasne korvuse. Time su transportni brodovi bili priterani uz obalu, a rimska treća eskadrila ulazi u bitku, da bi se suočila sa opasnošću po transportne brodove.

Druga faza

Rimljani pobeđuju kartaginjanski centar posle duge bitke koristeći korvuse. Kartaginjanski centar beži iz bitke. Onda se dve rimske eskadrile okreću da pomognu u bici u pozadini. Prva eskadrila konsula Vulsa napada kartaginjansko levo krilo, koje je zapretilo uništenjem rimskih transportnih brodova. Druga eskadrila konzula Regula pridružuje se trećoj eskadrili u napadu na Hanove brodove. Bez pomoći ostatka flote, Kartaginjani su teško poraženi. Pola kartaginjanske flote je ili zarobljeno ili potopljeno.

Posljedice

Posle bitke Rimljani se vraćaju na Siciliju da poprave brodove i da odmore posade. Ubrzo posle toga Rimljani se pod vođstvom Marka Atila Regula iskrcavaju u Africi i počinju kaznene akcije na tlu Kartagine.

Izvor: Wikipedia

Bitka kod Panorma odigrala se kraj Panorma između Kartagine i Rimske Republike u Prvom punskom ratu. Rimljane je predvodio Lucije Cecilije Metel, a Kartaginjane Hasdrubal. Rimljani su pobedili u bici i time zadržali Panorm.

Pri kraju 252. pne. ili na početku 251. pne. Kartagina je ugušila libijsku pobunu u Africi. Posle toga šalje armiju u Siciliju pod komandom Hasdrubala, sina Hana Velikog. Hasdrubal je bio prisutan u bici kod Tunisa zajedno sa Hantipom, generalom grčke plaćeničke vojske. Od Hantipa je on mnogo naučio. Hasdrubal je harao područjem zapadne Sicilije dve godine, a da Rimljani nisu intervenirali. Hasdrubal odlučuje da napadne rimsku armiju pod komandom konzula Lucija Cecilija Metela. Rimska armija je došla po žetvu oko Panorma. Hasdrubal kreće sa svojim ljudima i slonovima kroz Oret dolinu prema Panormu. Trenutak je izgledao dobro odabran, jer je druga konzularna armija bila na putu za Rim.

Bitka

Rimljani su se povukli iza zidina Panorma, ali konzul Metel narećuje svojim lakim trupama, da iskopaju rovove oko grada i da napadaju slonove i Kartaginjane. Komadant kartaginjanskih slonova je mislio da je otpor slab, pa je krenuo sa slonovima u juriš na lake trupe. Slonovi su se tako našli na udaru i sa gradskih zidina i od ukopanih lakih trupa. Slonovi paniče i beže preko kartaginjanskih vojnika.

U tom trenutku Metel se sa legijama nalazio van gradskih zidina, suočavajući se sa kartaginjanskom levom stranom. Kad su se slonovi razbežali, Metel naređuje legijama da napadnu levo krilo. Taj manevar probija kartaginjansku liniju i izaziva beg. Rimljani nisu ganjali kartaginjansku armiju, koja je bežala, nego su zarobili preostale slonove.

Posledice

Po njihovim običajima, Hasdrubal je povučen u Kartaginu i ubijen. Njegov je naslednik Adhubal. Taj poraz označava kraj značajnih kartaginjanskih kampanja na Siciliji. Kasnije je samo Hamilkar Barka vodio gerilski rat.

Izvor: Wikipedia

Bitka kod Egatskih ostrva je pomorska bitka, koja se odigrala 10. marta 241. pne. između Kartagine i Rimske Republike u Prvom punskom ratu. To je bila konačna bitka Prvog punskog rata u kojoj Rim uništava flotu od Kartagine. Kartagina više nema sredstava da gradi novu flotu, pa brzo kapitulira.

Uvod

Godine koje su prethodile bici bile su relativno tihe. Rim nije imao flote. Rimska flota je uništena u bici kod Drepane 249. pne., a nešto kasnije oluja uništava drugu rimsku flotu. Neprijateljstva između Rima i Kartagine koncentrirala su se više oko Sicilije, gde je Hamilkar Barka vodio kopnene operacije. U Kartagini je postojala frakcija koja se protivila konfliktu. Vodio ju je veliki zemljoposednik Hano Veliki, koji dolazi na vlast 244. pne. . Smatrao je da je rat gotov, pa je počeo sa demobilizacijom flote, dajući Rimljanima šansu da ponovo budu superiorni na moru.

Rim je izgradio novu flotu 242. pne. pomoću donacija svojih bogatih građana. Rimska Republika dobija 200 novih brodova, sagrađenih i opremljenih donacijama svojih bogatih građana. Novu rimsku flotu predvodi konzul Gaj Lutacije Katul. Rimljani su na porazima i nesrećama u prošlosti stekli iskustvo. Izgradili su brodove, koji mogu bolje izdržati oluje, a korvus napuštaju. Posade brodova uvežbavaju i dobijaju flotu sa odlično uvežbanim posadama.

U Kartagini takođe na vest da se u Rimu gradi flota i oni počinju sa gradnjom nove flote od oko 250 brodova pod komandom Hanoa, koji je pobedio u bici kod Agrigenta i bici kod Eknoma. Izgleda da posade nisu bile dovoljno uvežbane i da je bilo nedovoljno posade.

Egatska ostrva

Prvi potez konzula Katula je bio da opseda Lilibaj na Siciliji, blokirajući luku i vezu sa Kartaginom. Namera je bila da se preseče snabdevanje i komunikacija Kartagine sa Hamilkar Barkom. Kartaginjanska flota dolazi da deblokira Lilibaj. Hano Veliki je naredio zaustavljanje na Egatskim ostrvima, da bi pričekao povoljan vetar, koji će ga dovesti do Lilibaja. Rimski izviđači primećuju kartaginjansku flotu, pa Katul prekida blokadu Lilibaju i kreće da se sretne sa neprijateljem.

Bitka

Povoljan vetar je duvao 10. marta, pa Hano odlučuje da krene. Katul sa rimskom flotom nije bio u povoljnoj poziciji, jer mu je vetar duvao u pramac. Rizik je bio da Hano deblokira Lilibaj. Zato se konzul Katul ipak odlučuje na bitku, iako je vetar duvao prema njima. Hano nije uspio iskoristiti prednost povoljnog vetra i gubi bitku, možda zbog dodatne težine snabdevanja ili zbog neiskustva na brzinu pripremljenih posada. Oko pola kartaginjanske flote je potopljeno ili zarobljeno, a ostatak je pobegao.

Kraj Prvog punskog rata

Nakon pobede nad kartaginjanskom flotom konzul Katul osvaja Lilibaj i time izolira Hamilkar Barku sa armijom na Siciliji. Bez sredstava da izgradi novu flotu ili da pošalje pojačanja svojim kopnenim trupama, Kartagina priznaje poraz i potpisuje mirovni sporazum sa Rimom, čime završava Prvi punski rat.

Izvor: Wikipedia