Marušić Branko, dipl. ek.

PROPAST S PRIVATIZACIJOM

Autor ovog teksta je, sa više svojih objavljenih tekstova, najavio i stručno objasnio i dokazao neminovnost ekonomske propasti zapadnog privrednog sistema sa dominantnom ulogom tržišne stihije i kapitalizma. U svemu tome, ovim svojim tekstovima, koji su objavljeni prije desetak godina (u periodu kada su se, skoro svi domaći ekonomisti, utrkivali u tome da se zapadnim patronima i moćnicima dopadnu svojim zaboravljanjem osnovnih ekonomskih zakonitosti i zagovaranjem „svih prednosti privatizacije“  )... autor je posebno potencirao neizbježnost katastrofalnih posljedica upravo po neokolonizirane zemlje (kakve su BiH, Srbija, Hrvatska, Makedonija...) koje će, zarad dokazivanja vjernosti i odanosti NATO-u i stranim gospodarima... biti spremne da, po diktatima MMF-a, unište, ne samo svoje privrede i proizvodnje... nego i cijele generacije svog stanovništva.
Po odlučnosti i eksplicitnosti ovih svojih stavova, autor je bio, možda, i jedinstven među srpskim i balkanskim ekonomistima i ponosan je na to da je i tada, i danas, imao hrabrosti i stručnog poštenja da, barem, pokuša da se oglasi i da, svom narodu, skrene pažnju na neminovne pogubne posljedice privatizacije u koju se srljalo. Bilo je očigledno da će oni koji su krajem devedesetih godina prošlog vijeka sretno krenuli u privatizaciju, ... proći kao oni koji su, krajem 1944. godine, pošli u četnike.

Vidjeti autorove tekstove:

„Privatizacija i propast“ (Srpsko Oslobođenje, 26. I 2000. god.);
„Pouke iz brodske rafinerije“ (Riječ sindikata, br. 3, Banja Luka, decembar,1999. god.);
„O socijalnom programu“ ( Riječ sindikata, br. 4, Banja Luka, jun, 2000. god.).

Đavo je došao po svoje ! Bauk recesije i propasti kruži Evropom, Amerikom, Japanom... Drhti NATO i prateće strukture,... ali i domaći poltroni i kakovjetarpuše ekonomisti. Samo u tekućoj godini će više desetina miliona ljudi ostati bez posla. Pokazuje se da je, ipak, na kraju krajeva, Karl Marks bio u pravu,... dok priče i zavaravanja o „realnom kapitalizmu" koji će, tobože, da razriješi krizu... sve više liče na orkestar koji je svirao na tonućem Titaniku.
Ljudi koje je neko (potezom pera ili pogrešnom odlukom... svejedno) osudio na status nepotrebnih društvu... sve više pribjegavaju i samoubistvima, pa se potpuno osnovano može postaviti pitanje o tome ko nosi na duši ove ljude, jer je (barem kod nas) bilo ekonomista koji su znali i morali znati... i bili školovani za to da znaju šta rade,... u šta sve ovo vodi,... da će cijele generacije domaćeg stanovništva biti osuđene na propast,... kakav će biti i kakav mora biti konačni ishod itd.

ŠTA SE, U STVARI, DOGAĐA?!

Pojednostavljeno rečeno, ekonomsko-društvenu bazu čine odnosi u proizvodnji i na tržištu, dok bitan segment nadgradnje čine i finansijski sistem sa bankama itd. Sve dok su relacije i odnosi u bazi, barem u minimalnoj mjeri, usklađeni (dok proizvedene robe mogu da se, uglavnom, realizuju na tržištu),... opstaje i konstrukcija ekonomsko-društvene nadgradnje u kapitalističkoj privredi sa stihijskim djelovanjem tržišta,... pa opstaje i funkcioniše i finansijsko-bankarski sistem čak i uz cijeli niz piramidalno-špekulativnih mahinacija i igara sve uz minimalne stope monetar¬nih rezervi likvidnosti banaka.
Kada se, pak, neizbježno dođe do toga da proizvedene robe nikako ne mogu da se, u dovoljnoj mjeri, prodaju na tržištu (kasnije ćemo se vratiti na objašnjenje nužnosti i neizbježnosti dolaska u stanje u kojem robe, uglavnom, ne mogu da se prodaju na tržištu u onom obimu kojeg imperativno traži ekonomija nužnog velikog obima proizvodnje),... preduzeća-proizvođači ne mogu više da bankama uredno vraćaju anuitete po uzetim kreditima. U takvoj situaciji, banke su, naravno, morale da posegnu za aktiviranjem postupaka hipoteka (koje su bile najčešće sredstvo obezbjeđivanja vraćanja investicionih kredita),... u kojim će, na kraju krajeva, banke doći u vlasništvo značajnog obima osnovnih sredstava koje više neće moći pretvoriti u novac (da se, sa istim osnovnim sredstvima, moglo dalje rentabilno raditi... njihovi prethodni vlasnici ne bi propali),... što će, u daljem, prouzrokovati neminovne finansijske propasti za cijele lance hipotekarnih banaka. Sve kamatne stope počinju da rastu i postaje sve teže doći do kredita i do likvidnih novčanih sredstava,... dok cijene akcija i nekretnina nepovratno padaju uz vrtoglav pad i cijene nafte kao jednog od osnovnih energenata. Otkazuje kredit kao jako i presudno bitno sredstvo i poluga investiranja, prodaje i sanacije gubitaka,... što, definitivno, ruši i automobilsku industriju (i sve druge industrije koje su proizvodile za nju),... što, opet, dodatno i nepovratno povećava obim armije nezaposlenih,... što, opet, dodatno smanjuje kupovnu platežno-sposobnu tražnju na tržištu svih drugih roba itd. itd. Negativni privredni efekti, na ovaj i na druge analogne načine,... dobijaju sve veću akceleraciju i sve veće multiplikatorsko dejstvo. Kada privredni strmoglav jednom krene, on dobija vremenom sve veće ubrzanje i, u današnjoj fazi, skoro da ga je nemoguće zaustaviti i okrenuti u suprotnom smjeru.
Da bi se spriječio trenutni slom bankarskog sistema i vodećih svjetskih valuta kao i "stampedo" uspaničenih štediša koji bi svi jednovremeno došli u banke po svoje štedne uloge,... vlade zapadnih zemalja su morale da značajne iznose svojih budžeta preusmjere bankama, za pokriće njihovih gubitaka i dubioza,... čime su otpale prvobitne namjene istih značajnih sredstava (ista bi, inače, bila uložena u investicije, ili u socijalna davanja itd.) što je, u daljem, opet imalo za posljedice nove negativne efekte, pad zaposlenosti i platežno sposobne tražnje itd. U ove svrhe neproduktivnih ulaganja u trenutno pokrivanje bankarskih dubioza vlade Sjedinjenih država i Evropske unije su morale da odrede fantastične iznose od 700 milijardi USD, odnosno od 2.000 milijardi EUR-a respektivno.
U Evropskoj uniji se barata sa cifrom od 24,5 milijardi EUR-a koliko bi svjetske banke namijenile zemljama jugoistočne Evrope za prevazilaženje posljedica svjetske ekonomske krize,... ali se zaboravlja da krizu nije prouzrokovao nedostatak novčanih sredstava za ulaganje, nego da su uzroci recesije imanentno-strukturalni poremećaji i neusklađenosti u sistemima društvene reprodukcije... koji, u daljem, onemogućavaju i drastično redukuju mogućnosti daljeg rentabilnog ulaganja sve značajnijeg neangažovanog svjetskog kapitala.
I, zaista, zašto je došlo do drastičnih poremećaja u sferi društvano-ekonomske baze i zašto je došlo do situacije da se pojavi nepremostiva razlika između apsorpcione moći tržišta i minimalnog obima proizvodnje koji daje profit?
Osnovno i, prije svega, kako je to Karl Marks briljantno rekao i prorekao,... stalna modernizacija sredstava za proizvodnju neminovno dovodi do situacije da, u jednoj visokorazvijenoj kapitalističkoj zemlji, za proizvodnju potrebnog društvenog proizvoda,... treba da radi, uz kapitalističko radno vrijeme od punih 8 sati dnevno,... recimo samo 30 % od ukupne radno sposobne populacije, što bi, naravno, preostalih 70 % radno sposobnih lica stavilo u status nezaposlenih. Ovakva situacija (u nastavku ćemo objasniti kako su razvijene zemlje odlagale i prolongirale ovakav, neizbježan, rasplet i katastrofu) posmatranu privredu, i bez socijalne revolucije,... dovodi u situaciju da su moguće samo dvije solucije: socijalizam... ili fašizam kao sredstvo da se nasilnim putem sačuva postojeće stanje. Kriza hiperprodukcije i nemogućnost da se proda dovoljna količina proizvedene robe je, dakle, pored smanjenja platežno sposobne tražnje prouzrokovanog sve većom i brojnijom nezaposlenom populacijom,... bila uslovljena i zasićenošću tržišta svim robama (ko, danas, nema bar polovan automobil, ili kolor TV, ili muzičku liniju, ili veću količinu kupljenih odjevnih predmeta itd. itd.??!!),... ali i pojavom, i po nekoliko puta, jeftinije robe iz Kine i sa Dalekog istoka...
Nema sumnje da su zapadne ekonomije bile razradile čitavu lepezu sredstava i načina izigravanja ekonomskih zakonitosti i odlaganja konačnog sloma koji se, ipak, kao što je to danas očigledno, nije mogao sprečavati unedogled:
- ekspanzija Zapada, kolonijalizam i neokolonijalizam i ultimatumi MMF-a sračunati na uništavanje privreda slabijih zemalja, čime su se stvarali uslovi da ekonomski jače, zapadne zemlje prodaju svoje robe slabijim i nerazvijenim, prethodno uništenim privredama;
- zauzimanje i potčinjavanje novih sirovinskih izvora i novih tržišta;
- vojno-industrijski kompleks, nova i nuklearna naoružanja, svemirski i raketni štitovi, istraživanja svemira, otvaranje, izazivanje i finansiranje novih ratova i formiranja obavještajno-špijunskih mreža po cijelom svijetu... kao načini neproduktivnog zapošljavanja i angažovanja novih ljudi, čime se, opet, postiže i novo podizanje platežno-sposobne tražnje;
- berzansko-finansijske spekulacije i mahinacije kao novo sredstvo da se, bez ikakvog realnog rada, ostvare novi i ogromni finansijski efekti, odnosno da bi se, opet, ostvarila nova i kultivisana eksploatacija glupih i nerazvijenih;
- zatvaranja fabrika u sopstvenim zemljama i njihovo premještanje u regione svijeta sa bagatelno jeftinom radnom snagom (ovaj zadnji trzaj razvijenih zemalja, prije konačnog sloma,... je mogao djelovati do onog momenta dok ostvareni ekstraprofiti iz fabrika otvorenih u nerazvijenim zemljama, nisu prestali da pokrivaju iznose za potrebna socijalna davanja sve većem broju nezaposlenih lica u razvijenim, matičnim zemljama...)...
Beskonačan je spisak mahinacija i trikova koji su pokušavani sa namjerom prolongiranja i odlaganja konačnog sloma koji je (a to su znali i autori istih mjera) dolazio i morao doći.

ULOGA DOMAĆE „EKONOMSKE MISLI"

Prije opisa neslavne uloge domaćih kakovjetarpuše ekonomista, neodoljivo nam se nameću dvije reminiscencije.
Henri Kisindžer bivši državni sekretar Sjedinjenih država, doktor nauka i čovjek sa najvišim koeficijentom inteligencije... bio je poželio da se, nakon briljantne i političke karijere, vrati poštenom naučnom radu na svoj Univerzitet,... ali su se svi studenti istog Univerziteta okupili i potpisali složnu peticiju u kojoj su ultimativno saopštili da niko (pa ni briljantni Henri Kisindžer) čije su ruke uprljane politikom,... nema više šta da traži u naučno-nastavnom procesu.
Josip Broz je 1965. godine, kao nužni ekonomski pledoaje za Ustav iz 1974. godine i za nepovratno osamostaljivanje SFRJ republika,... počeo da uvodi privrednu (čitaj: uvođenje tržišta) reformu, jer dotadašnji, pretežno planski sistem (koji je bio vrlo uspješan i koji je značio planiranje i rukovođenje iz jednog centra tj. iz Beograda) nije uopšte odgovarao namjeravanim političkim i ustavnim reformama. Jedini ekonomista koji je bio stavio struku iznad svog ličnog interesa i interesa svog naroda... bio je Slovenac Sergej Krajger koji je otvoreno ustvrdio da će namjeravane privredne reforme značiti kraj i za privredu, i za državu. Vrijeme i kasnija dešavanja su potvrdili da su Krajger (kojeg su, skoro, bili proglasili ludim) Čobeljić i rijetki njihovi istomišljenici bili u pravu.
Pri ovim svijetlim primjerima 1judi-ekonomista koji su bili spremni da plate punu cijenu, u odbrani svoje struke i znanja koje su stekli,... još jadnije i sramnije izgleda ponašanje srpskih ekonomista u periodu od 1996. godine do danas. Trčali su na, „prijateljski nam zapad" na predavanja, kurseve, seminare i druga osposobljavanja. Ne znamo da li su, pritom, postajali agenti CIA-e (poput J. Stanišića i brojnih drugih),... ali su (to je potpuno očigledno)... kao zalogu za buduću podobnost za politička, direktorska, profesorska, ministraska i brojna ina radna mjesta,... bili spremni da „zaborave" znanja koja su stekli studiranjem i školovanjem, kao i nužno djelovanje zakona vrijednosti i drugih ekonomskih zakona i aksioma, bez čijeg usvajanja i apsolviranja, nikada ne bi ni postali diplomirani ekonomisti. Ovdje ćemo spomenuti imena samo nekoliko ekonomista koji su, bilo zbog svojih političkih funkcija, bilo zbog svojeg položaja u nastavno-naučnom procesu, bilo zbog funkcija u privrednim organizacijama i/ili sindikatima,...  u značajnoj mjeri određivali ekonomska razmišljanja i tendencije u Republici Srpskoj.
Odmah da naglasimo da krivičnim postupkom ucijenjenog intelektualca Milorada Dodika (koji i nije ekonomista po obrazovanju) ne treba kriviti isuviše. Čovjek se možda razumije u vile na Dedinju,... možda se razumije i u fontane od 13,5 miliona KM,... možda se razumio i u distribuciju nekih proizvoda,... možda i zna nekoliko otrcanih fraza (o nužnosti evropskih integracija,... o veličini evropskih predpristupnih fondova,... o nužnosti NATO integracije itd.),... ali je njegovo temeljno ekonomsko znanje vrlo skromno.
Sasvim je, međutim, drugačija situacija profesora ekonomije i doktora Mladena Ivanića. Ovaj univerzalni čovjek se, očigledno, dobro razumije i u politiku, i u vođenje stranke, i u diplomatiju, i u parlamentarni život, i u privatizaciju banaka, i u šume... ali je, kao profesor ekonomije (kao i drugi dični srpski ekonomisti) zagovaranjem nužnosti kapitalizma i privatizacije „propustio" da svoj narod upozori na više stvari:
1. Čak i ako se uzme da je (iz političkih razloga) nužno i neizbježno bilo uvođenje liberalnog kapitalizma i privatizacije,... trebalo je jasno saopštiti   da se već „može napipati" i da neizbježno slijedi slom i teška recesija zapadnih, najrazvijenijih ekonomija.
2. Ako je neizbježna privredna agonija najrazvijenijih zapadnih zemalja da će, u stvari, glavne žrtve ovog samrtnog ropca zapadnih ekonomija... biti, upravo, male i nerazvijene zemlje koje pristanu da se odreknu svih institucionalnih mehanizama (kao što su državna regulativa, planiranje, protekcionizam svoje privrede i proizvodnje, državni sektor itd.) koji su mogli biti jedina pogodnost u borbi za opstanak cijelih naroda i država... koja neposredno slijedi.
3. Da se ne može ništa dobro očekivati od pristajanja na ultimatume MMF-a koji su značili odustajanje od protekcionizma domaće privrede i proizvodnje (što je, automatski, značilo i slom istih),... da bilo šta dobro ne može da se desi sa državom i privredom koja se, nužno i neizbježno, dovodi u situaciju da, godišnje, ima spoljnotrgovinski deficit reda veličine od desetak milijardi KM.
4. Da će uvođenje liberalnog kapitalizma i privatizacija imati strahovite depopulacione posljedice i da su cijele generacije osuđene na propast tj. da će većina od više generacija, cijelim trajanjem njihovog radnog vijeka razmišljati o radnom mjestu. Rješavanje stambenog pitanja i razmišljanje i o tome bi, u aktuelnim uslovima, bilo potpuno iracionalno za većinu.
5. Da se, uvođenjem liberalnog kapitalizma i privatizacije,... moraju očekivati brojne pojave samoubistava ljudi i porodica... koje je novi sistem učinio „društveno nepotrebnim". Ko je drugi, osim odgovornih i obrazovanih ekonomista (koji su dobro znali i morali znati šta rade i koji su bili obrazovani u najboljim tradicijama marksističke političke ekonomije),... ekonomski neobrazovanom puku... morao i mogao dati upozorenje o tome u kakve se katastrofe srlja?
6. Da se, uvođenjem liberalnog kapitalizma i privatizacije, i Republika Srpska, i Srbija... dovode u poziciju apsolutne ekonomske zavisnosti od zemalja koje ni danas ne sakrivaju da i dalje rade na nestajanju i redukovanju pojavnih oblika srpskih državnosti. Kako danas da se vjeruje, krivičnim postupcima ucijenjenom i više puta „prevarenom" od stranih predstavnika (po sopstvenom priznanju) M. Dodiku (koji je, na ovaj ili onaj način „prevaren" od stranaca učestvovao u prenosu 64 nadležnosti Republike Srpske na BiH)... da će se oduprijeti pritiscima   (tj. da će povući predstavnike iz zajedničkih BiH organa, da će obustaviti važenje BiH zakona u Srpskoj, da će, u uslovima drastičnijih pritisaka, tražiti i koristiti pravo na samoopredjeljenje, itd.)?! Zamislimo situaciju da Dodik i uradi nešto od navedenog,... a da, na to, zapadne zemlje i MMF uvedu ekonomske sankcije Srpskoj i/ili proglase bankrot iste!!?? Zamislimo koliko bi Srpska (sa liberalnim kapitalizmom i završenom privatizacijom) mogla izdržati u ovakvim uslovima!
Međutim, Mladen Ivanić i danas (i pored opisivane uloge MMF-a u destrukcijama privreda malih i nerazvijenih!?!?) MMF i njegovu ulogu vidi kao jedinog, potencionalnog spasioca BiH!?!?!? Krajnje simplificirano rečeno, razvijeni zapad danas (posredstvom sve većeg zaduživanja BiH i Republike Srpske i posredstvom reprogramiranja i prolongiranja vraćanja kreditnog duga BiH, koji je sve veći i veći, jer je, kako smo naglasili, spoljnotrgovinski deficit BiH već dostigao red veličine od desetak milijardi KM godišnje) sa BiH igra „ekonomsku igru", po kojoj, zapad, u znatnoj mjeri, kreditira i finansira prodaju svoje robe u BiH. Znajući sve navedeno, ne vidimo zašto bi, u nekoj bližoj ili daljoj budućnosti, bila nemoguća varijanta po kojoj bi se moćni i razvijeni zapad obratio državama poput BiH, sa, otprilike, slijedećim navodima:
„Vi, ne samo da nikada ne možete vratiti svoj kreditni dug, nego je i nemoguće utvrditi dan kada će se vaše kreditno zaduženje početi smanjivati. Stoga, nemamo drugog izbora nego da, po tržišnoj vrijednosti jednog hektara zemljišta, odredimo dio vaše dosadašnje teritorije nad kojim ćemo mi, ubuduće, biti vlasnici. Naravno, pošto i mi imamo dosta ekonomski nezbrinutog stanovništva, biće neophodno da vaši sunarodnici napuste našu novu teritoriju itd."
Iako se Ivanić, kako vidimo, dosljedno i od srca, zalagao za liberalni kapitalizam, privatizaciju i ulogu MMF-a,... izgleda da to, ipak, nije dovoljno. Prvostepenom sudskom presudom on je oglašen krivim u krivičnom postupku povodom sječe šuma Srpske i osuđen na zatvorsku kaznu, a i Milorad Dodik (bivši koalicioni partner) je, još davno, javno podnio krivičnu prijavu zbog načina privatizacije Kristal-banke (za jednu KM!) u vrijeme kada je Ivanić bio bitan faktor izvršne vlasti.
I Petar Đokić je lider jedne političke stranke. Prema navodima u štampi, morao je da uplati iznos od oko 4.000 KM da ne bi, zbog krivičnog djela, izdržavao zatvorsku kaznu od 3 mjeseca,... ali to nije nikakav razlog da se ne ide odlučno dalje, „u nove političke pobjede". Postulati marksističke ekonomije i djelovanje ekonomskih zakonitosti u tradicijama marksizma-lenjinizma su, naravno, daleka prošlost.
Dragan Čavić je vodio i vodi više političkih stranaka, a još je više političkih stranaka promijenio u svojoj bogatoj i uspješnoj političkoj karijeri. Čavić je, fasciniran iznosom evropskih predpristupnih fondova, zajedno sa Dodikom i Ivanićem, pristao na prenos ingerencija Republike Srpske u oblasti odbrane,... na BiH, što, u daljem raspletu krize oko ustavnih promjena u BiH i u kontekstu pripremljenog scenarija i budućih pritisaka na Srpsku, može imati nesagledive posljedice. Dodik se poslije žalio da je, kao, bio „prevaren" tj. da mu je obećano smanjenje (a ne povećanje) izdataka za odbranu. Nama ostaje samo da se pitamo o psihičkom profilu političara koji su se dali „prevariti" (odnosno, koji su pristali da budu prevareni) o jednoj tako presudno bitnoj stvari za sopstveni narod (kao što je odbrana),... i koji, i poslije toga, uporno žele da se bave politikom i da se, sopstvenom narodu, nude i na (svim) narednim izborima!?
I u SDS-u ima ekonomista koji su, preko noći, presvlačili svoj dres... i to kako onaj ideološki, tako i onaj ekonomsko-stručni. I oni su tražili i zagovarali privatizaciju i liberalni kapitalizam (čime se, naravno, pomiču granice ličnog bogaćenja, promovišu ogromne socijalne razlike, otvara ogroman prostor za djelovanje kriminalnih grupa i za pljačke...). Neki od njih su procesuirani.
Pokojnog Čedu Volaša (magistra ekonomije i prethodnog predsjednika Sindikata RS) spominjemo samo iz razloga što je, u ključnom i kritičnom vremenu privatizacije i ključnih odluka,... bio na čelu jedne organizacije od koje se moglo očekivati da pruži najveći otpor prelasku na kapitalizam. Međutim,Volašov Sindikat se nije mnogo bavio ekonomskom (ne)održivoću modela koji se uvodio i ograničavao se, uglavnom, samo na insistiranje na socijalnom programu koji bi zbrinjavao radnike koji će ostati bez posla u procesu privatizacije.
Prof. dr Aleksa Milojević je bio prvi direktor Agencije za privatizaciju Republike Srpske. Dok je autor i potpisnik ovog teksta (svjesno rizikujući da ga proglase ludim) ulagao napore da javno objasni u kakav se ekonomski sunovrat ide,... Milojević se pitao..."Ko to neće u izobilje i blagostanje?"   Danas, isti Aleksa Milojević, umjesto da javno iscijepa svoju diplomu, pokušava da nas sve ubijedi (u vremenu kada se ruše privrede Amerike, Njemačke, Japana...) da je problem bio (samo?!) u modelu privatizacije koji je primijenjen!?!?
Profesori ekonomije poput Tomaša, Stojanova i drugih se danas javljaju u štampi sa, uglavnom, tačnim prognozama nepovoljnih ekonomskih dešavanja i trendova. Nivo je pukog ekonomskog analitičara da lamentira nad sve katastrofalnijim ciframa i podacima koje objavljuje Zavod za statistiku,... dok je „punokrvni" ekonomista-naučnik i/ili profesor iste neminovne katastrofalnosti morao najaviti barem l0-15 godina unaprijed. Ništa, međutim, ne mora biti čudno ako se ima u vidu jednoumno obrazovanje ekonomista.

ZABLUDE O MARKSIZMU I SOCIJALIZMU

Marksovo učenje i marksizam su konglomerat cijelog niza stavova, shvatanja i ideja (npr. nepostojanje Boga, dijalektički materijalizam i primat materije nad idejom, klasna borba uz primjenu nasilja, diktatura proleterijata, proleterski internacionalizam, odnos klasnog i nacionalnog pitanja...) od kojih mnogi teško da bi, danas, izdržali ozbiljniju kritičku analizu. Međutim, ono gdje je Marks bio briljantan i neprevaziđen je njegova analiza kapitalizma data u Kapitalu, odnosno ekonomska neodrživost i neizbježnost sloma istog.
Da ne bi bilo nikakve zablude, autor i potpisnik ovog teksta nema nikakvih iluzija o svim mogućim negativnostima koje su se javljale i koje se javljaju u socijalističkim privredama,... ali je poenta i logika surove zbilje u tome da danas nema i više ne može biti dobrih ekonomskih rjesenja,... odnosno da, u ekonomskoj sferi, danas postoje samo loša, ili manje loša rješenja i modeli. U šaljivom tonu bi se moglo opisati da je današnje ekonomsko stanje analogno sa čovjekom koji ima gangrenu u nozi. Nepreduzimanje ničega i nemijenjanje ničega neminovno vodi do samouništenja i teških posljedica po cijeli sistem,... dok amputacija noge (koja znači da će daljnji život pacijenta biti katastrofalno nepovoljan i neudoban) ipak daje nadu za nekakvo  (kakvo-takvo) preživljavanje.
Netačno je da je propao (bilo gdje) socijalizam koji je dosljedno, odgovorno, ali i kreativno, poštovao osnovne postulate marksističkog učenja. Propali su samo bastardi socijalizma u kojima se našlo više tržišne stihije nego što su isti sistemi (koji su morali biti dominantno državno-planski regulisani) objektivno mogli izdržati.
Zapazimo da su Sjedinjene države (sa privrednim sistemom u kojem je bezobzirna maksimalizacija profita bila vrhunski cilj i ideal) nesmetanim dejstvom tržišne stihije, za samo l00-150 godina, do granica skoro potpune devastacije dovele svoje, nekada ogromne i neiscrpne energentske i sirovinske resurse. S druge strane, samo je činjenica da je nepunih 80 godina imala realnosocijalistički sistem, učinila da je hiljadugodišnja Rusija sačuvala svoja prirodna bogatstva i sirovine. U zadnje vrijeme i Rusija je krenula (želeći da nadoknadi izgubljeno) u bezobzirnu, kapitalističku eksploataciju svojih resursa i energenata,... što, naravno, daje fantastične spoljnotrgovinske i platnobilansne efekte. Pitanje je da li će to biti dovoljno da bi se amortizovale ogromne posljedice nastupajuće recesije i sve brojniji i izraženiji socijalni protesti i nemiri predvođeni komunistima.
Narodna Republika Kina je, u ekonomskoj sferi, djelovala mnogo pametnije, promišljenije i odgovornije prema sopstvenom stanovništvu i sopstvenoj državi, u odnosu na postkomunističku Rusiju. Isto kao što rukovodstvo Kine nije imalo nikakvu ideološku averziju prema uvođenju liberalno-kapitalističkog sektora u svojoj privredi (kojem su brojnim pogodnostima stvarali preduslove da se razvije koliko je to maksimalno moguće i da se iskoriste komparativne prednosti ekstremno jeftine radne snage),... u istoj mjeri je bilo svjesno neminovnosti konačnog sloma i današnjih dešavanja u kapitalističkim privredama,... pa nikada nisu ni pomišljali da sav ulog stave na kapitalistički sektor privrede,... da ukinu komunističku partiju Kine i njenu neograničenu vlast,... da uvedu višestranački sistem i izbore... da ukinu paralelni prethodni privredni sistem kao jedinog i neizbježnog amortizera socijalnih problema koji nadolaze sa nužnim padom kapitalističkog sektora.
I, već legendarni, Ugo Čavez je (za razliku od socijaldemokrate Milorada Dodika) shvatio šta sve mora preduzimati (ubrzana nacionalizacija, etatizam, protekcionizam sopstvene proizvodnje i privrede ma kakvi oni bili, dominacija etatističko-planskog bilansiranja...) u neminovnoj i bespoštednoj borbi za puki opstanak cijelih naroda koja neposredno slijedi.
I, zaista, kako je to, uopšte, moguće da danas,... kada, u Americi, Obama usvaja lijevi program antirecesionih mjera. (daj Bože da „ljevičar" Obama što duže potraje u Bijeloj kući, ali...),... kada vlade Njemačke i Britanije najozbiljnije razmatraju program nacionalizacije banaka (pa samim tim i nacionalizacije onih osnovnih sredstava koja su, već, došla u vlasništvo   banaka!)... u programu ekonomskih mjera socijaldemokrate Dodika... nema ama baš ništa od, gore pobrojanih, Čavesovih nastojanja!?!? Ili je ucijenjeni i „prevareni" od stranih emisara intelektualac M. Dodik zaključio da je, možda, Republika Srpska mnogo jača ekonomska sila u odnosu na nepodobnu Venecuelu,... ili, možda, postoji strah od toga da neko ne bi (ne daj Bože!) zaključio da su on, Ivanić, Đokić i Čavić (sve političari i ekonomisti komunističke i socijaldemokratske provenijencije) digli ruke od svih blagodeti liberalnog kapitalizma i privatizacije, na ovim terenima!?!?!?
U svim ovim razmatranjima, nemoguće je ne uočiti i konotacije vezane za prodaju Telekoma Srpske. Dakle, da bi aktuelni ekonomski sistem, bar za neko vrijeme produžio svoju agoniju i da bi se kupio socijalni mir u periodu dok je određena osoba na vlasti,... bilo je neophodno da se isti privredni gigant, koji je izvanredno radio i ostvarivao izvanredne finansijske rezultate, kojeg je stvorio onaj prethodni ekonomski sistem,... i kakvog ovaj, današnji i aktuelni sistem ne može ni sanjati da stvori u Srpskoj,... nepovratno proda. Naravno, novac će neiskorišten stajati na nekom računu (problem današnjih privreda nije nedostatak kapitala, nego nemogućnosti da se nagomilani kapital bilo gdje profitabilno uloži) i čekati ono što je nedavno, za dlaku, izbjegnuto (tj. slom finansijsko-bankarskih sistema i valuta kao što su EUR i USD ),... čime bi se, onda, pokazalo da je, i ovaj srpski gigant bio besplatno privatizovan,... upravo po modelima iz Ivanićevih vremena. Recimo, Pol de Grov - ugledni belgijski ekonomista, jasno (isto kao i Joška Fišer - bivši njemački ministar), kao ozbiljnu mogućnost, ostavlja skoru propast EUR-a.

ŠTA DALJE SLIJEDI?!

Današnju situaciju Sjedinjenih američkih država, Evropske unije... i svjetske ekonomije, uopšte, određuju i sljedeće okolnosti:
- Teška (bez presedana) ekonomska kriza i recesija je, dodatno, otežana i iscrpljenošću sirovinsko-energetskih resursa kao i sve katastrofalnijom ekološkom situacijom;
- Egoizam velikih, moćnih i razvijenih, te njihova imanentna potreba da potčinjavaju, eksploatišu i uništavaju male i nerazvijene... će biti sve izraženija, što kriza bude više uzimala maha;
- Sjedinjene države su, po prvi put nakon skoro 70 godina, u situaciji da ekonomski časovnik (i časovnik, uopšte) ne otkucava u njihovu korist, što znači da se neke, značajne mjere mogu očekivati po ubrzanom scenariju. Mač socijalnih, radikalnih reformi i, kod njih postaje sve realniji,... ukoliko se, vrlo brzo, ne preokrene negativni trend događanja;
- Istorija nas uči kako su se Sjedinjene države ponašale u analognim okolnostima prije 70-ak godina (iako Hitlerove namjere nisu ni za koga bile tajna,... bio je finansiran iz Amerike itd.);
- U vrlo značajnim američkim krugovima odavno je poznata „ideja" da optimalna brojnost čovječanstva ne bi prelazila milijardu ljudi...
Sve, dakle, govori da slijedi jedna ogorčena borba za opstanak cijelih naroda i država.
U Evropskoj uniji se pokušavaju sakriti značajni antagonizmi, koji postojanje iste i njenu funkcionalnost u budućnosti... čine sve manje vjerovatnom. U situaciji sveopšteg sloma, svaka od članica, u najmanju ruku se preračunava i razmišlja o tome da (mjerama protekcije) zaštiti svoju privredu, svoju proizvodnju i svoje stanovništvo. Nije više nikakva tajna da neke od bitnih članica Unije ne dozvoljavaju nikakav daljnji, ozbiljniji razgovor o daljem širenju Unije novim članicama. Naravno, ovo se, brižljivo, pokušava prikriti, ne bi li se, od malih i naivnih, iskamčili novi politički ustupci sa istim mamcem (skore evropske integracije i blagostanje) za glupe i lakovjerne.
Novoustoličeni Valentin Incko je jasno iznio svoju viziju (i namjere Evropske unije) o tome kako, primamljivim mamcem evropskih integracija, treba dalje raditi na primoravanju Srba da pristanu na takve modele ustavnih promjena (odnosno definitivnog sopstvenog uništenja ),... koji bi odgovarali Bošnjacima, Hrvatima... ali i Inckovim mentorima.
Dakle, ukoliko bi Srpska pristala na takve, daljnje reforme i prenos nadležnosti na BiH, ... koje znače sopstveno uništenje,... možda će nešto od 24,5 milijardi EUR-a (koje je Unija namijenila jugoistočnoj Evropi) i stići do ovih prostora... sa sjajnom perspektivom da završe kao i sredstva od prodaje Telekoma Srpske.

Marušić Branko, 18. III 2009.







[Edit by lightsoft: Pisanje teksta velikim slovima [ALLCAPS] zabranjeno Pravilnikom Burek Foruma. Koristite blagodeti formatiranja teksta ako zelite nesto naglasiti!]

A неки коментар? Дошо, опалио текст и збрисо. Не отвара се тако тема. Само изазиваш Лајта

Jel' to mislite da reklamirate necije radove ??