Postoje li rase?
(autori Michael J. Bamshad i Steve E. Olson)



Ako su rase definisane kao genetički razdvojene grupe, onda je odgovor ne.
Ali istraživači mogu da koriste određenu genetičku informaciju da grupišu individue u skupine sa medicinskim značajem.


Pogledajte oko sebe na ulicama bilo kojeg većeg grada, i vidjećete primjere spoljašne varijacije ljudi: tenovi kože koji se protežu od mliječno-bijele do tamno smeđe; kosa koja može biti tanka, ravna, ”jež”, kovrdžava itd. Ljudi često koriste fizičke osobine kao što su ove–zajedno sa područjem geografskog porijekla i zajedničke kulture–da grupišu sebe i druge u ”rase”. Ali koliko je validan koncept rase sa biološke tačke gledišta? Da li fizičke osobine povjerljivo govore išta informativno o genetičkoj građi osobe u pitanju, indikirajući da osoba ima gene za plave oči ili kovrdžavu kosu?


Problem je djelom težak jer se implicitna definicija šta čini osobu članom određene rase razlikuje od regiona do regiona širom zemaljske kugle. Neko ko je klasificiran kao ”crnac” u SAD-u, na primjer, može biti smatran kao ”bijelac” u Brazilu i ”obojen” (kategorija koja se razlikuje od ”crnac” i ”bijelac”) u Južnoj Africi.
Ipak, uobičajene definicije rase ponekad dobro služe u podjeli grupa po genetički određenim sklonostima na određene bolesti. Srpasta anemija je uobičajena među ljudima porijeklom iz Afrike i Mediterana, na primjer, dok je cistična fibroza mnogo više uobičajena među onima evropskog porijekla. Štaviše, iako su rezultati bili kontroverzni, nekoliko studija izlažu da Afro-Amerikanci slabije reaguju na neke lijekove protiv kardioloških bolesti nego pripadnici drugih grupa.
Zadnjih nekoliko godina su naučnici sakupljali podatke o genetskoj konstituciji populacija širom svijeta u cilju da ispitaju vezu između porijekla i uobičajenosti bolesti. Ovi podaci nam daju odgovore na nekoliko veoma osjetljivih i kontroverznih pitanja: Da li se genetska informacija može koristiti u razlikovanju grupa ljudi koji imaju zajedničke pretke i u svrstavanju pojedinaca u te određene grupe? Da li te grupe dobro korespondiraju već definisanim opisima koji se sada široko upotrebljavaju u specificiranju rasa? I, još praktičnije, da li podjela ljudi po poznatim rasnim definicijama ili genetskim sličnostima govori išta korisno o tome kako članovi tih grupa doživljavaju bolesti ili respondiraju na tretman lijekovima?
Generalno, odgovorili bi na prvo pitanje da, na drugo ne, a pružili bi kvalificirano da na treće.
Naši odgovori se zasnivaju na nekoliko generalizacija o rasi i genetici. Neke grupe se genetski razlikuju od ostalih, ali kako su grupe određene zavisi od toga koje gene gledamo; jednostavno rečeno, možete pripadati jednoj grupi baziranoj na genima za boju kože, ali drugoj koja se zasniva na nekoj drugoj karakteristici. Mnoge studije su demonstrirale da se grubo 90 % ljudskih genetskih varijacija nalazi u sklopu populacije koja živi na određenom kontinentu, dok oko 10 % varijacija razlikuje populacije među kontinentima. Drugim riječima, individue iz različitih populacija su, prosječno, samo malo više različite jedna od druge nego što su individue iz iste populacije. Ljudske populacije su veoma slične, ali se često mogu razlikovati.

-------------------------------------------------------------------------------------

Pregled/Genetika rase

- Spoljašni znakovi na kojima se većina definicija rase zasniva, kao što su boja kože i struktura kose, su kontrolisani od strane male nekolicine gena. Ali drugi geni od dvoje ljudi iste ”rase” mogu biti veoma različiti. Zbog toga, dvoje ljudi različitih ”rasa” mogu imati više genetskih sličnosti nego individue iste rase.
- Uprkos tome, naučnici mogu da koriste genetiku da sortiraju najveće populacije ljudi po geografskom porijeklu njihovih predaka. Ovaj način ne funkcioniše tako dobro na populacijama koje su nastale nedavnim mješanjem sa drugim grupama.
- Medicinske implikacije genetskih rasnih razlika se još uvijek debatiraju.

http://www.sciam.com/media/inline/00055DC8-3BAA-1FA8-BBAA83414B7F0000_1.jpg
-------------------------------------------------------------------------------------

Klasificiranje ljudi

Kao prvi korak u identifiranju veza između socijalnih definicija rase i genetskog naslijeđa, naučnicima je potreban način da uvjerljivo podijele grupe na osnovu njihovih predaka. Zadnjih 100 000 godina, anatomski moderni ljudi su migrirali iz Afrike u druge dijelove svijeta, i broj članova naše vrste se dramatično povećao. Ovo širenje je ostavilo distinktne oznake (”potpise”) u našoj DNK.
Da bi odredili srodstvo među grupama, genetičari se oslanjaju na malene varijacije, ili polimorfizme, u DNK–tačnije u sekvenci parova baza, građevinskih blokova DNK. Većina ovih polimorfizama se ne nalazi u genima, dijelovima DNK koji kodiraju informaciju za pravljenje proteina (molekula koje sačinjavaju većinu našeg tijela i obavljaju životne hemijske reakcije). Dakle, ove uobičajene varijacije su neutralne, u smislu da ne utiču direktno na neku određenu osobinu. Neki polimorfizmi se nalaze u genima, i onda mogu da utiču na individualnu varijaciju u osobinama i u genetskim bolestima.
Kako su naučnici sekvencirali ljudski genom (puni set nuklearne DNK), tako su i identificirali milijone polimorfizama. Raspodjela ovih polimorfizama u populacijama reflektira istoriju tih populacija i efekte prirodne selekcije. Da bi razlikovali grupe, idealan genetski polimorfizam bi bio onaj koji je prisutan u svim članovima jedne grupe i odsutan u svim članovima ostalih grupa. Ali velike grupe ljudi su se razdvojile jedna od drugih previše nedavno i mješale su se previše da bi takve razlike postojale.
Polimorfizmi koji se nalaze u različitim učestalostima širom svijeta se ipak mogu koristiti u grubom sortiranju ljudi u grupe. Jedna korisna klasa polimorfizama se sadrži od Alus, kratkih djelića DNK koji su slični u sekvenci. Alus se sporadično repliciraju, i rezultirajuća kopija se slučajno ugradi u novu poziciju u originalnom kromozomu ili u drugom kromozomu, obično u lokaciju gdje nema efekta na funkciju gena u blizini. Svako to ubacivanje je unikatan događaj. Kada se jednom Alu sekvenca ubaci, može ostati na mjestu hiljadama godina, prelazeći sa jedne osobe na njene potomke. Zato, ako dvije osobe imaju istu Alu sekvencu na istoj poziciji u njihovom genomu, one moraju biti potomci istog pretka koji im je dao taj specifičan segment DNK.
Jedan od nas (Bamshad), radeći sa naučnicima sa University of Utah Lynn B. Jorde, Stephen Wooding i W. Scott Watkins i sa Mark A Batzer sa Louisiana State University, je istražio 100 različitih Alu polimorfizama u 565 ljudi rođenih u ispod-saharskoj Africi, Aziji i Evropi. Prvo smo odredili prisustvo ili odsustvo tih 100 Alus u svakom od tih 565 ljudi. Zatim smo odstranili sve identificirajuće etikete (kao što su mjesto rođenja i etnička grupa) iz podataka i sortirali ljude u grupe koristeći samo njihovu genetsku informaciju.
Naša analiza je dala četiri različite grupe. Kada smo vratili nazad etikete da vidimo koliko svaka grupa korelatira sa uobičajenim, već definisanim etiketama za rasu i etnicitet, vidjeli smo da su dvije od grupa sadržale samo individue iz ispod-saharske Afrike, gdje je jedna od te dvije sadržala skoro potpuno Mbuti Pigmeje. Druge dvije grupe su sadržale samo individue iz Evrope odnosno Azije. Zaključili smo da nam je potrebno 60 Alu polimorfizama da relatiramo individue njihovim kontinentima sa 90 % povjerljivosti. Da bi dostigli 100 % povjerljivosti, bilo nam je potrebno 100 Alus.
Druge studije su napravile uporedive rezultate. Noah A. Rosenberg i Jonathan K. Pritchard, genetičari koji su radili u laboratoriju Marcus W. Feldman-a na Stanford University, studirali su oko 375 polimorfizama zvanih kratka tandem ponavljanja u više od 1000 ljudi iz 52 etničke grupe u Africi, Aziji, Evropi i Americi. Gledajući u varirajuće frekvencije ovih polimorfizama, bili su u stanju razlikovati pet različitih grupa ljudi, čiji su pretci tipično bili izolirani okeanima, pustinjama i planinama: ispod-saharski Afrikanci, Evropejci i Azijati istočno od Himalaja; istočni Azijati; stanovnici Nove Gvineje i Melanezije; i starosjedioci Amerike. Takođe su mogli identificirati pod-grupe u svakom regionu koji je obično korespondirao sa svakim samo-objavljenim etnicitetom.
Rezultati ovih studija indikiraju da genetička analiza može da napravi razliku između grupa ljudi po njihovom geografskom porijeklu. Ali oprez je opravdan. Grupe koje je najlakše razlikovati su one koje su geografski veoma razdvojene. Takvi primjeri imaju veću genetsku varijaciju među grupama. Kada su Bamshad i njegovi suradnici koristili njihovih 100 polimorfizama da pokušaju klasificirati primjere individua iz južne Indije u posebne grupe, Indijci su zapravo imali više zajedničkog sa Evropejcima ili Azijatima, nego međusobno. Drugim riječima, pošto je Indija bila pod mnogim genetskim influencama Evrope i Azije, ljudi se na ovom pod-kontinentu ne grupišu u jedan unikatan skup.
Zaključili smo da mnogo stotina, možda hiljada polimorfizama trebaju da se ispitaju da bi se napravila razlika između grupa čiji su se pretci istorijski mješali sa raznim populacijama.

-------------------------------------------------------------------------------------

Genetska različitost ljudi

Istraživači često koriste kratke djeliće DNK zvane Alu polimorfizmi da odrede da li su različite populacije u srodstvu. Alu-i nemaju poznatu funkciju, ali mogu se kopirati i slučajno ugrađivati u genom pojedinca. Pošto se ubačeni Alu-i ne odstranjuju, Alu šeme se mogu koristiti kao mjerila u određivanju koliko je genetički srodno dvoje ljudi, i prosječno, dvije populacije. Na primjer, jedan Alu polimorfizam na kromozomu 1 se nalazi u oko 95 % ispod-saharskih Afrikanaca koji su bili ispitani, 75 % Evropljana i sjevernih Afrikanaca, i 60 % Azijata, dok jedan drugi Alu polimorfizam na kromozomu 7 nose prosječno 5 % ispod-saharskih Afrikanaca, 50 % Evropljana i sjevernih Afrikanaca, i 50 % Azijata. Neki pojedinci mogu da nose oba polimorfizma. Ni jedan polimorfizam može sam da razlikuje sve članove jedne velike ljudske grupe od svih članova druge grupe, ali analizirajući stotine ovih polimorfizama, naučnici mogu grupirati individue iz različitih lokacija na bazi njihovog genetskog profila.

Pritisni "Click for full-size image" na:
http://www.sciam.com/article.cfm?articleID=000E8158-3DAD-1FA8-BBAA83414B7F0000
-------------------------------------------------------------------------------------


Ljudska rasa

Recimo da se ljudi mogu sortirati u grupe, koristeći se genetskim podacima, da li uobičajene notacije rasa korespondiraju genetičkim razlikama među populacijama? U nekim slučajevima korespondiraju, ali u većini ne. Na primjer, boja kože ili izgled lica–karakteristike influisane prirodnom selekcijom–su rutinski korištene u podjeli ljudi u rase. Ali grupe sa sličnim fizičkim karakteristikama kao rezultatom selekcije mogu biti genetički prilično različite. Individue iz ispod-saharske Afrike i australijanski Aboriđinci mogu imati sličnu kožnu pigmentaciju (zbog adaptacije jakom suncu), ali genetski su prilično različiti.
Na drugu stranu, dvije grupe koje su genetski slične mogle su biti izložene različitim silama selekcije. U ovom slučaju, prirodna selekcija može da preuveliča neke od razlika među grupama, praveći ih više različitim spolja nego što su unutra. Pošto su karakteristike kao boja kože bile pod jakim uticajem prirodne selekcije, one ne moraju obavezno reflektirati procese u populaciji koji su formirali distribuciju neutralnih polimorfizama kao što su Alu ili kratka tandem ponavljanja. Zato, karakteristike ili polimorfizmi koji su bili pod uticajem prirodne selekcije mogu biti slabi indikatori pripadnosti grupi i mogu pokazati genetičke veze gdje tih veza zapravo vrlo malo ima.
Drugi primjer koji pokazuje kako je teško kategorizirati ljude uključuje populaciju SAD-a. Većina ljudi koji se izjašnjavaju kao African-American imaju relativno nedavne pretke iz zapadne Afrike, i zapadni Afrikanci generalno imaju frekvencije polimorfizama da se mogu razlikovati od Evropejaca, Azijata i američkih starosjedioca. Dio genetskih varijacija koje Afro-Americanci djele sa zapadnim Afrikancima je daleko od jednoličan, zbog stoljeća u toku kojih su se Afro-Amerikanci mješali sa grupama koje dolaze iz drugih djelova Afrike i šire.
Zadnjih nekoliko godina, Mark D. Shriver sa Pennsylvania State University i Rick A. Kittles sa Howard University su definisali set polimorfizama koje su koristili da odrede jedinkin dio gena koji potiče iz svakog kontinentalnog regiona. Našli su da je zapadno-afrička kontribucija gena u Afro-Američkoj individui prosječno 80 %, iako može biti od 20 do 100 %. Mješanje grupa je očito u mnogim pojedincima koji vjeruju da imaju evropske pretke. Po Shriverovim analizama, otprilike 30 % Amerikanaca koji sebe smatraju ”bijelim” imaju manje od 90 % evropsko porijeklo. Zato, samo-raportirano porijeklo nije obavezno dobro predviđanje genetičke kompozicije velikog broja Amerikanaca. Isto tako, uobičajene notacije rasa ne reflektiraju uvijek genetičku pozadinu osobe.

-------------------------------------------------------------------------------------

U potrazi za porijeklom ljudi

Računanjem broja DNK jedinica zvanih kratka tandem ponavljanja (short tandem repeats) u kromozomima dozvoljava naučnicima da grupiraju pojedince na bazi njihovih mogućih predaka. Jedno takvo ponavljanje, AAAG, se pronalazi između dva i sedam puta u ljudima afričkog porijekla, ali između pet i osam puta u onima čiji su preci iz Evrope ili Srednjeg Istoka. (Svaka osoba naslijedi jedan set ponavljanja od majke i jedan od oca.) Dakle, neko ko nosi dva ili tri ponavljanja je vjerovatno afričkog porijekla, dok neko sa šest ili osam ponavljanja vjerovatno ima pretke iz Evrope ili Srednjeg Istoka. Ljudi koji imaju između pet i sedam ponavljanja mogu biti u obje populacije, što čini da je ove individue teško klasificirati koristeći se upravo ovim ponavljanjem.

Pritisni na "Click for full-size image" na:
http://www.sciam.com/article.cfm?articleID=0002BF45-3F80-1FA8-BBAA83414B7F0000
-------------------------------------------------------------------------------------

Pripadnost ima svoje privilegije

Razumjevanje relacije između rase i genetičke varijacije ima važne praktične implikacije. Nekoliko polimorfizama koji se razlikuju u učestalosti od grupe do grupe ima specifične efekte na zdravlje. Mutacije koje su odgovorne za srpastu anemiju i u nekim slučajevima za cističnu fibrozu, na primjer, rezultiraju iz genetskih promjena koje izgledaju da su učestale u frekvenciji jer daju štit protiv bolesti rasprostranjenih u Africi odnosno Evropi. Ljudi koji naslijede jednu kopiju polimorfizma srpaste anemije pokazuju otpornost prema malariji; oni koji imaju jednu kopiju karakterističnu za cističnu fibrozu moguće da su manje skloni dehidraciji koja je rezultat kolere. Simptomi ovih bolesti se pojavljuju samo onim nesretnim individuama koje naslijede dvije kopije mutacija.
Genetska varijacija igra ulogu i u individualnoj sklonosti prema jednoj od najvećih mora našeg vremena: sidi. Neki ljudi imaju malo brisanje u obadvije kopije gena koji kodira za poseban receptor na površini ćelija zvani kemokin (chemokine) receptor 5 (CCR5). Kao rezultat, ove individue ne mogu producirati CCR5 receptore na površini svojih ćelija. Većina linija HIV-1, virusa koji uzrokuje sidu, se veže za CCR5 receptore da bi ušli u ćeliju, tako da su ljudi koji nemaju CCR5 receptore otporni na HIV-1 infekciju. Ovaj polimorfizam u CCR5 receptor genu je nađen skoro isključivo u grupama iz sjeveroistočne Evrope.
Nekoliko polimorfizama u CCR5 ne otklanjaju infekciju ali utiču na brzinu kojom HIV-1 infekcija vodi do side i smrti. Neki od ovih polimorfizama imaju slične efekte u različitim populacijama; drugi samo utiču na brzinu razvoja bolesti u određenim grupama. Jedan polimorfizam, na primjer, je povezan sa usporenim razvojem bolesti kod evropskih Amerikanaca, ali sa ubrzanom bolesti kod afričkih Amerikanaca. Istraživači mogu samo studirati takve efekte koji su specifični za populaciju–i koristiti to znanje da usmjere terapiju–ako mogu sortirati ljude u grupe.
U ovim primjerima–i drugim sličnim–polimorfizam ima relativno veliki efekat u određenoj bolesti. Ako bi genetsko ispitivanje (screening) bilo jeftino i efikasno, sve osobe bi mogle biti ispitane za sve takve varijante gena koje su povezane sa bolestima. Ali genetski testovi su još uvijek skupi. Možda još važnije, genetsko ispitivanje podiže zabrinutost o privatnosti i pitanje odobrenja: neki ljudi možda ne žele da znaju o genetskim faktorima koji mogu da povećaju rizik razvoja određene bolesti. Dok se ovi problemi ne rješe, samo-raportirano porijeklo će i dalje biti potencijalno korisno dijagnostičko oruđe za ljekare.
Porijeklo može biti važno i za neke bolesti koje su raširene u određenim populacijama. Najuobičanije bolesti, kao hipertenzija i dijabetes, su kumulativni rezultati polimorfizama u nekoliko gena, gdje svaki od njih ima svoj mali uticaj. Nedavna istraživanja predlažu da polimorfizmi koji imaju određen efekat u jednoj grupi mogu da imaju različit efekat u drugoj grupi. Ova vrsta kompleksnosti bi napravila puno težim korištenje detektiranih polimorfizama kao vodiča u terapiji. Dok se još studija ne obavi o uticaju genetskih i spoljnih uticaja na kompleksne bolesti, ljekari će se morati oslanjati na individualnom porijeklu da bi znali kako je najbolje tretirati neke bolesti.


Rasa i medicina

Ali važnost grupne pripadnosti i njenoj povezanosti u zdravstvenoj njezi je posebno bila kontroverzna zadnjih godina. U januaru 2003, američki državni zavod za hranu i lijekove (U.S. Food and Drug Administration) je izdao vodič koji se odnosi na sakupljanje podataka o rasi i etnicitetu u svim kliničkim studijama. Neki istraživači tvrde da je razlika između grupa toliko mala i da je istorijska zloupotreba asocirana sa kategoriziranjem ljudi na rase tako ekstremna da grupna pripadnost treba da igra malu ili nikakvu ulogu u genetskim i medicinskim studijama. Oni smatraju da FDA treba da ukine svoje rekomendacije i umjesto njih da upućuju istaživače da usmjere svoja klinička istraživanja u skupljanje genetskih podataka svake individue. Drugi smatraju da samo korištenjem grupne pripadnosti, uključujući uobičajene definicije rase baziranoj na boji kože, možemo razumjeti kako razlike u genima i sredini između grupa doprinose razvoju bolesti. Ova debata se može smiriti samo kroz buduća istraživanja važnosti rase kao naučne varijable.
Niz artikala iz marta 2003 u izdanju New England Journal of Medicine debatiraju na obje strane o medicinskim implikacijama rase. Autori jednog artikla–Richard S. Cooper iz Loyola Stritch School of Medicine, Jay S. Kaufman sa University of North Carolina at Chapel Hill i Ryk Ward sa University of Oxford–su argumentirali da rasa nije adekvatan kriterij za ljekare u izboru određenog lijeka određenom pacijentu. Izdvojili su dva pronalaska rasnih razlika koji se sada dovode u pitanje: da je kombinacija određenih lijekova koji šire krvne sudove efektivnija u tretmanu problema srca kod ljudi afričkog porijekla i da specifični inhibitori enzima (angiotensin konvertirajući enzim, ili ACE, inhibitori) imaju malu efikasnost kod takvih individua. U drugom artiklu, grupa pod vodstvom Neil Risch-a sa Stanford University je kontrirala da se rasne ili etničke grupe mogu razlikovati genetički i da te razlike mogu imati medicinsku važnost. Oni su citirali studiju koja pokazuje da brzina u komplikacijama od tip 2 dijabetesa može varirati zavisno od rase, čak i kada se kompenziraju faktori kao što su razlike u obrazovanju i prihodima.
Intenzivnost ovih nesuglasica reflektira i naučne i socijalne faktore. Mnoge biomedicinske studije nisu rigorozno definisale grupnu pripadnost, nego se oslanjaju na već određene veze bazirane na rasnim kategorijama. Ovaj spor oko važnosti grupne pripadnosti ilustrira koliko jako je naše viđenje rase formirano iz različitih socijalnih i političkih perspektiva.
U slučajevima gdje se pripadnost geografski ili kulturno definisanoj grupi može korelirati sa zdravstveno povezanim genetskim karakteristikama, znanje o grupnoj pripadnosti pojedinca može biti važno za ljekara. I obzirom da grupe ljudi žive u različitim sredinama ili imaju različita iskustva koja utiču na zdravlje, grupna pripadnost može i da reflektira faktore koji nisu genetski, a koji su medicinski važni.
Bez obzira na medicinske implikacije genetike rase, istraživački pronalasci su po sebi uzbudljivi. Stotinama godina, ljudi su se pitali odakle različite grupe ljudi dolaze i u kakvoj su vezi te grupe. Špekulirali su zašto su ljudske populacije različitog fizičkog izgleda i da li su biološke razlike između grupa dublje od kože. Novi genetički podaci i nove metode analize nam konačno dozvoljavaju da se uhvatimo u koštac sa ovim pitanjima. Rezultat će biti mnogo dublje razumjevanje i naše biološke prirode i naše ljudske međusobne povezanosti.


-------------------------------------------------------------------------------------
Više čitanja:
Mapping Human History: Genes, Race, and Our Common Origins. Steve Olson. Mariner Books, 2003.
Human Population Genetic Structure and Inference of Group Membership. Michael J. Bamshad et al. in American Journal of Human Genetics, Vol. 72, No. 3, pages 578-589; March 2003.
The Importance of Race and Ethnic Background in Biomedical Research and Clinical Practice. Esteban González Burchard et al. in New England Journal of Medicine, Vol. 348, No. 12, pages 1170-1175; March 20, 2003.
Race and Genomics. Richard S. Cooper, Jay S. Kaufman and Ryk Ward in New England Journal of Medicine, Vol. 348, No. 12, pages 1166-1170; March 20, 2003.
-------------------------------------------------------------------------------------

Izvor: Scientific American, decembar 2003
http://www.sciam.com/article.cfm?chanID=sa006&colID=1&articleID=00055DC8-3BAA-1FA8-BBAA83414B7F0000

Postoje razlicitosti medju ljudima a u to spadaju rase. Eskim ne izgleda isto kao Marokanac, zar ne. E druga je stvar sto se to zloupotrebljava.

Jedna velika greska koja se ovde provlaci je terminoloska - pitanje rase i vrste. Kada se govori o genetici, vrste su te koje se medjusobno bitno geneticki razlikuju, do te mere da iako slicne, ne daju potomstvo, ili je njihovom hibridizacijom nastalo neplodno potomstvo (mula i mazga, mesanac lava i tigra i sl.). Svi ljudi su jedna vrsta - Homo sapiens, ali je normalno da je kroz vekove selekcije i uticaja odredjenih faktora vezanih za klimu, staniste,m nacin zivota, ishrane i sl. doslo do stvaranja razlika koje sa sigurnoscu mozemo da okarakterisemo kao rasnu razdvojenost. I u slucaju drugih rasa radi se samo o razlici u pojedinim svojstvima. Doga i civava su psi, mogu da daju plodno, savrseno normalno potomstvo sa pomesanim karakteristikama roditelja, a na osnovu njihovog izgleda da li iko sumnja da su u pitanju dve rase jedne iste vrste? Radi se, dakle o razlikama u izgledu koje su sasvim male, ali bitno odredjuju pojedine karakteristike. Zbog sepcificnog nacina ishrane, prevashodno mesom, Eskimi imaju nesto kraca creva od ostatka covecanstva. I dalje su ljudi, ali i predstavljaju specificnost izrazenu terminom rasa. Bilo bi smesno pretvarati se da takve razlike ne postoje samo u ime nekakve korektnosti...