Pomračenje Sunca

Pomračenje Sunca je astronomska pojava koja se dešava kada Sunce baca Mjesečevu sjenu na površinu planete Zemlje, što se može dogoditi samo kada je Mjesec u fazi mladine. Zavisno od trenutne udaljenosti Mjeseca i Sunca od Zemlje, kao i položaja posmatrača na Zemljinoj površini, može nastupiti jedna od tri vrste pomračenja Sunca: potpuno, djelimično ili prstenasto.

Potpuno i djelimično pomračenje Sunca

U slučaju potpunog pomračenja Sunca, Mjesečev disk će potpuno prekriti Sunce. Pomračenje Sunca se može opaziti s relativno uskog pojasa (putanja totaliteta) na Zemljinoj površini preko kojeg prolazi Mjesečeva sjena. Posmatrači koji se nalaze u nešto širim pojasevima oko putanje totaliteta nalaze se u Mjesečevoj polusjeni, te mogu vidjeti djelimično pomračenje Sunca, dok se s ostatka površine Zemlje pomračenje uopšte neće vidjeti.

U trenutku neposredno prije potpunog pomračenja, kada se posljednja zraka Sunca probije iza Mjesečevog diska, događa se pojava tzv. „dijamantnog prstena“. Ista se pojava može uočiti i neposredno nakon potpunog pomračenja.

Prstenasto pomračenje Sunca

Promatrajući Sunce i Mjesec, posebno u vrijeme pomračenja Sunca, može se uočiti da su sličnih ugaonih dimenzija. Iako se na nebu čine jednakima, u stvarnosti je Sunce mnogo veće. Sunčev je prečnik (1.392-000 km) čak 400 puta veći od Mjesečevog (3476 km), ali je Sunce isto toliko puta (u prosjeku) dalje od Mjeseca, pa nam se zato čine jednakima.

No, ugaone dimenzije Mjeseca i Sunca nisu uvijek jednake, već se mijenjaju. Razlog tome su blago eliptične putanje, kako Zemlje oko Sunca, tako i Mjeseca oko Zemlje. Kako se mijenjaju udaljenosti Mjeseca i Sunca od Zemlje, tako se mijenjaju i njihove ugaone dimenzije. Prečnik Sunca kreće se od 31.5' (lučne minute), kada je Zemlja u afelu, do 32.6', kada je Zemlja u perihelu. Prečnik Mjeseca kreće se od 29.1' (29.1. lučnih sekundi), kada je Mjesec u apogeju (najdalje od Zemlje), do 33.9', kada je Mjesec u perigeju (najbliže Zemlji). Kada je Mjesec u apogeju a Zemlju u perihelu, te u svim drugim trenucima kada je Mjesečev disk na nebu manji od Sunčevog, može doći samo do prstenastog pomračenja Sunca (slika 3.) jer Mjesečev disk ne može u potpunosti pokriti Sunce.

Izvor: Wikipedia