Pirov rat

Pirov rat ( 280. pne. - 275. pne. ) je rat između Pira, kralja Epira i Rimske Republike. Bio je značajan prethodnik Punskih ratova.. Rim je pobedom u tom ratu postao značajna velika vojna sila, koja će neizbežno doći posle u sukob sa Kartaginom. Pirov rat je značajan i po današnjem izrazu "pirova pobeda", što označava veliku pobedu, ali sa prevelikom cenom. Pripisuje se Piru, koji je izgubio toliko mnogo vojnika u jednoj bici, u kojoj je pobedio Rimljane, da je navodno rekao: "Još jedna pobeda i ja sam izgubio".

Tarent traži pomoć

Grad Turi je pozvao Rim 282. pne. u pomoć povodom jednog spora sa drugim gradom. Rim šalje flotu brodova u Tarantski zaliv. Time Rim krši dugogodišnji sporazum sa Tarentom, koji zabranjuje Rimu da ulazi u Tarentske vode. Razljućeni time potezom , koji smatraju agresijom, tarentska mornarica potapa nekoliko rimskih brodova. Rim je razljućen, ali pokušava stvar rešiti diplomatski, što ne uspeva, pa se proglašava rat protiv Tarenta.

Tarent traži pomoć od Grčke i pozivaju kralja Epira Pira da im pomogne, što ovaj prihvata.

Rat počinje

Epirski kralj Pir se iskrcava u Italiji 280. pne. sa 25.000 vojnika i nekoliko ratnih slonova. Rimsku armiju od 50.000 vojnika predvodi Publije Lavinije. Rimska armija odlazi u Lukaniju, gde je i bila prva bitka kod Herakleje. U bici Pir pobeđuje, ali ranjeni slonovi su izazvali paniku drugih i time upropastili pobedu. Poginulih je bilo između 7.000 i 15.000 s rimske strane, te 4.000 do 13.000 s grčke strane.

Bitka je bila ključna za stabilnost Rimske Republike. Pir je očekivao da se talijanska plemena pobune protiv Rima i pridruže se njemu. Međutim Rimljani su stabilizirali područje i Grci su dobili jako malo saveznika.
 
Pir, kralj Epira

Bitka kod Askula

Druga Pirova bitka je bila bitka kod Askula 279. pne. . Bitka je trajala dva dana na brdima Apulije. Rimski general Publije Mus koristi brdovit teren da smanji efikasnost grčke konjice i slonova. Prvi dan je završio neodlučeno. Drugog dana Pir je izveo napad sa ratnim slonovima potpomognutim konjicom i uspeo je pobediti. Rimljani su imali 6.000 mrtvih, a Pir je imao 3.500 mrtvih.

Rimski istoričar Plutarh piše da je Pir povodom te bitke rekao da je to ona pobeda, za koju bi volio da je nije bilo. Tako fraza "Pirova pobeda" ulazi u jezik.

Rimski Savez sa Kartaginom

Pir nudi Rimu pregovore o miru, ali Rim to odbija dok god je Pir na talijanskom tlu. Rim formira savez sa Kartaginom protiv Pira.

Sicilijanska kampanja

Agotokleovi veterani iz Masane (Mesine) nude Piru pomoć, ali Kampanija i većina juga mu se ne pridružuje. Etrurija je kratko vreme bila za njega. Posle dve kampanje u kojima je dobijao bitke, ali gubio mnogo više ljudu nego što si može dozviliti, Pir odlazi na Siciliju 278. pne. da pomogne tamo Grke protiv Kartagine.

Kartagina opseda Sirakuzu, njegovu bazu. Pir zauzima Panormo i Eriks. Kartagina mu nudi da mu preda sve osim Lilibeja, koga Kartaginjani trebaju da bi mogli kontrolirati Sardiniju. Pir odbija tu ponudu. Ponovo su njegovi gubici postali preveliki. Rimljani s druge strane pritiskaju Tarent. Ponovo se vraća u Italiju da vodi još jednu kampanju.

Bitka kod Beneventa

Ponovo se vraća 275. pne. u Italiju. U gradu Malventu poražen je od Rimljana. Posle bitke Rimljani preimenuju grad u Benevent. Pir se povlači u Tarent, pa onda zauvek napušta Italiju. Izgubio je dve trećine svoje armije, a nije bilo rezultata. Rimljani su naučili kako da se bore sa slonovima, ranjavajući ih, a onda bi ranjeni slonovi u panici napravili veliku štetu svojoj vojsci. To je bilo 60 godina pre no što je Hanibal prešao Alpe sa slonovima.

Nekoliko godina nakon Pirova povratka u Epir, Tarent se predao Rimu 272. pne.. Rim je dozvolio Tarentu istu autonomiju kao i ostalim gradovima. Tarent je zato priznao rimsku hegemoniju i postao rimski saveznik. Rimski garnizon je ostao u Tarentu da osigura lojalnost. I mnogi drugi grčki gradovi su se predali.

Posledice

Pobeda nad Pirom je bila značajna Rimskoj Republici, jer radilo se o grčkoj armiji, koja se borila u duhu tradicija Aleksandra Velikog. Grcima je komandovao Pir, koji je bio najbolji komadant tog vremena.

Posle pobede nad Pirom Rimu se priznaje da je velika sila Mediterana. Helenistički Egipat otvara stalnu ambasadu u Rimu 273. pne. , što predstavlja priznanje nove sile. Rimljani osnivaju nove kolonije na jugu, da bi osigurali rimsku dominaciju. Na severu zadnji etruščanski grad Volsini pobunio se 264. pne. i bio je razoren. Nove kolonije se osnivaju da bi se cementirala rimska vlast nad teritorijama.

Izvor: Wikipedia

Bitka kod Herakleje

Ratni put Pira kralja Epira   
Vreme:   jul 280. pne.   
Lokacija:   Herakleja, južna Italija   
Rezultat:   Pirova pobeda   
Sukobljene strane   
Rimska Republika   Epir, Tarant   
Jačina   
39.000 pešadije
6.000 konjice   31.500 pešadije
4.000 konjice
20 slonova   
Gubici   
oko 7.000   možda 4.000   

Bitka kod Herakleje odigrala se 280. pne. kraj Herakleje u Tarantskom zalivu između Rimljana i savezničkih snaga Grka iz Epira, Taranta, Herakleje, Turija i Metaponta. Rimsku vojsku vodi konzul Publije Valerije Levin, a savezničke snage Pir. Pir pobeđuje u bici ,ali sa velikim gubicima u svojim redovima.

Uvod

Tarant je bio grčka kolonija u Velikoj Grčkoj. Velika Grčka je obuhvatala južni deo Italije. Vodeća stranka kod Grka u Tarantu bila je protiv Rima, jer je znala da ako Rimljani uđu u Tarant Grci će izgubiti nezavisnost.

U Trećem samnitskom ratu Samniti su konačno pokoreni 290. pne. , a Rimljani nesmetano nastavljaju sa širenjem. Osnivaju nove kolonije u Apuliji i Lukaniji. Posle borbi protiv Samnita, Lukanijana, Brutijana i Turija rimska vojska ulazi u pojedine talijansko-grčke kolonije. Demokrati iz Taranta su znali da će Rim posle obračuna sa Keltima, Samnitima, Lukanijanima i Etruščanima pokušati ući u Tarant.

Aristokratska stranka Taranta, pod vodstvom Agisa, bila je za saradnju sa Rimom i predaju Rimu. Oni bi tako došli na vlast. Aristokratska stranka Turija ( grada Velike Grčke) pozvala je Rimljane da u njihovu gradu smjeste garnizon. Tarant je bio tim povodom zabrinut. Aristokrati Taranta su bili za saradnju sa Rimom, ali nisu mogli direktno da predaju grad jer je to nepopularno kod naroda.

Početak rata Rima i Taranta

U jesen 282. pne. Tarantinci su ugledali 10 rimskih brodova sa vojnicima i snabdevanjem za garnizon u Turiju. To je bilo direktno kršenje dugogodišnjeg sporazuma Rima i Taranta po kome rimski brodovi ne smije uplovljavati u Tarantski zaliv. Razljućeni tim potezom, koga smatraju agresijom tarantska mornarica potapa nekoliko rimskih brodova. Posle toga zauzimaju garnizon u Turiju uz pomoć demokrata iz Turija. Tarantinci znaju da su im male šanse protiv Rima, pa zovu Pira u pomoć.

Rim je pokušao diplomatskom misijom da oslobodi zarobljenike. Posle neuspeha u tom pokušaju Rim proglašava rat. Rimske legije pod komandom Lucija Emilija Barbula zauzimaju Taranto i pljačkaju ga. Taranto sa Samnitima i Salentinijanima gubi bitku protiv Rima. Posle bitke vođa prorimske aristokratske stranke Taranta Agis počinje pregovore sa Rimom, ali pregovori su prekinuti upadom 3.000 vojnika iz Epira pod komandom Milona. Rimljani se povlače i trpe gubitke.

Pir želi celi jug Italije

Pir odlučuje da pomogne Tarantu. On im je bio dužnik, Ranije je Tarant pomogao Piru da osvoji Korkiru (Krf). Pir je izgubio Makedoniju 285. pne. , a nije imao dovoljno novca da regrutira vojsku za ponovno osvajanje Makedonije. Zato je planirao da pomogne Tarantu pa da ode na Siciliju i preotme Siciliju od Kartagine. Posle bi zauzeo celi jug Italije i time bi sakupio dovoljno novca da izgradi snažnu vojsku za ponovno osvajanje Makedonije.

Priprema

Pre nego što je napustio Epir posuđuje falange od Ptolemeja Kerauna, te traži brodove i novce od Antigona Gonata. Egipatski kralj mu isto obećava 9.000 vojnika i 50 slonova. Te snage trebaju braniti Epir dok je on u Italiji. Regrutira i konjanike iz Tesalije, te strelce sa Rodosa. U proleće 280. pne. Pir se iskrcava u Italiji.

Na vest o dolasku Pira Rim mobilizira 8 legija sa 80.000 vojnika. Deli 8 legija na 4 armije.
prva armija pod komandom Batule treba sprečiti Samnite i Lukanijane da se pridružuju Pirovoj vojsci
druga armija štiti Rim
treća armija pod komandom Tita Koronkanija treba sprečiti savez Etruščana i Pira
četvrta armija pod komandom Valerija Levina maršira prema Tarantu.

Četvrta armija skreće prema Herakleji s ciljem da preseče veze Pira od grčkih kolonija Kalabrije.

Bitka

Pir nije odmah krenuo protiv Rimljana, jer je očekivao savezničku pomoć. Kada pomoć nije stigla odlučuje se za bitku na ravnici blizu Herakleje.

Nepoznato je koliko je vojske Pir ostavio u Tarantu, ali procenjuje se da je u bici imao 25.000-35.000 vojnika. Pir zauzima položaj na levoj obali reke Siris, nadajući se da će Rimljani imati teškoća pri prelaski reke, što bi mu omogućilo bolju pripremu napada. Postavlja laku pešadiju kraj reke da bi znao kad Rimljani prelaze reku. Planirao je prvo da napadne konjicom i slonovima. Rimljani su imali 45.000 vojnika, od čega 6.000 konjanika.

Pirove vojska
3.000 hipaspista pod komandom Milona
20.000 vojnika falange, uključujući 5,000 makedonskih vojnika, koje je dao Ptolemej Keraun
6.000 tarantski hopliti
4.000 konjanika, uključujući tesalijski kontingent i 1.000 tarantskih konjanika
2.000 strelci
20 slonova

Rimska vojska
20.000 rimskih legionara
16.800 savezničkih legionara
2.400 lake pešadije
1.200 rimske konjice
3.600 savezničke konjice
1.200 lake konjice od južno-talijanskih saveznika

U zoru Rimljani su počeli prelaziti reku. Rimska konjica je napala sa boka grčke izviđače i laku pešadiju i naterala ih u beg. Kad je Pir saznao da su Rimljani prešli reku, on predvodi makedonsku i tesalijsku konjicu protiv rimske konjice. U isto vreme kreće Pirova pešadija sa strelcima i teškom pešadijom. Grčka konjica je uspešno narušila rimsku borbenu formaciju, pa se rimska konjica povukla.

Pirovi strelci i falange su počeli da napadaju. Tri puta su falange napadale i tri puta su Rimljani izveli kontranapad. Falange su konačno uspele razbiti prve rimske borbene linije, ali nisu mogli da ganjaju Rimljane, a da ne naruše svoje vlastite formacije i izlože ih opasnosti protunapada. Kada je Pir vidio da se rimska borbena linija razbija, poslao je slonove u napad. Rimljani su bili preplašeni slonovima. Onda je Pirova konjica napala krila rimske pešadije. Rimska pešadija je pobegla, pa su Grci zauzeli rimski logor. Rimljani su izgubili 7.000 vojnika i imali su hiljade zarobljenih, a Pir je izgubio 4.000 vojnika.

Posledice

Posle bitke Piru se pridružuju pojačanja sa juga Italije. Grci u Regiju su pobijeni, jer su hteli da se pridruže Piru. Pir kreće prema Etruriji i usput zauzima mnoge male gradove Kampanije. Dolazi na dva dana hoda od Rima. Pred njim je bila rimska armija. Pir se bojao bitke jer nije imao dovoljno vojnika, a druge dve armije su mu bile iza leđa. Pir se povlači.

Izvor: Wikipedia

Bitka kod Askula

Ratni put Pira kralja Epira   
Vreme:   279. pne.   
Lokacija:   Askul, Apulija, Italija   
Rezultat:   Pirova pobeda   
Sukobljene strane   
Rimska Republika   Epir, Tarant   
Jačina   
oko 40.000 vojnika
(legije, pomoćne jed., konjica)
300 protuslonovskih sprava   40.000 vojnika
(falanga i konjica)
20 slonova   
Gubici   
oko 6.000   oko 3.500   

Bitka kod Askula odigrala se 279. pne. između Rimljana i kombiniranih snaga Epira, Taranta, Oskana i Samnita. Rimljane predvodi konzul Publije Decije Mus, a savezničke snage Pir. Bitka pripada Pirovom ratu, za kontrolu Velike Grčke.

Vojske

Ta bitka predstavlja drugi sukob rimske legije i vojske bazirane na falangama tipa Aleksandra Makedonskog. Dve vojske su imale podjednako vojnika.

Rimska vojska

Rimljani su imali više pešadije, 4 legije sastvljene od saveznika Dauna i 20.000 Rimljana. Osim toga Rimljani imaju i 300 protuslonovskih sprava.

U bici kod Herakleje Pirovi slonovi su značajno doprineli svojim udarom na rimske legije. Zato se sada koriste zapaljivim oružjima , loncima vatre, vojskom koja vrišti i baca koplja na slonove, te specijalnim bornim kolima sa dugim šiljcima, kojima su ranjavani slonovi.

Pirova vojska

Pir je došao na bojno polje sa makedonskom pešadijom i konjicom, njegovom vlastitom vojskom, grčkim plaćenicima, savezničkim Grcima iz Italije, 20 slonova i samnitskom pešadijom i konjicom. Pirova vojska je imala više konjice i 20 slonova. Da bi uspostavio ravnotežu sa fleksibilnošću rimske legije Pir meša lake talijanske trupe sa falangom.

Bitka

Bitka se odvijala dva dana. Obe vojske su postavile konjicu na krila, a pešadiju u centar. Pir je svoju elitnu konjičku gardu držao u rezervi iza centra i pod osobnom komandom. Slonovi su u početku isto bili u rezervi.

Prvi dan bitke

Prvog dana šuma i brda su sprečavali Pirovu konjicu i slonove. Ali talijanske lake trupe pomešane sa falangom su se dobro borile. Makedonci razbijaju rimsku prvu legiju sa latinskim saveznicima na njihovom levom krilu. Međutim rimska treća i četvrta legija pobećuju Tarantince, Oskane i centar sastavnjen od Epiraca. U međuvremenu Dauni napadaju Pirov logor, pa Pir šalje rezervnu konjicu i slonove da odbije Daune.

Posle odbijanja Dauna Pir šalje slonove protiv treće i četvrte legije, pa se rimske legije povlače na šumovita brda. Pir šalje snage svoju pešadiju da istera Rimljane iz šume, ali presreće ih rimska konjica. Dolazi mrak i obe strane se povlače.

Drugi dan bitke

Sledeće jutro Pirova laka pešadija zauzima nezgodan teren, koji mu je zadavao nevolje prethodnog dana. Time su Rimljani prisiljeni na otvorenu bitku. Rimske legije i Pirove falange (pomešane sa lakom pešadijoim ) vode ravnopravnu bitku, sve dok u bitku ne ulaze slonovi, koji probijaju rimsku borbenu liniju. Antislonovska borna kola su eliminirali Pirovi strelci. Istovremeno Pir predvodi napad elitne konjičke garde i pobeđuje. Rimljani se povlače u svoj logor.

Pirova pobeda

Rimljani su izgubili 6.000 vojnika. Pir je izgubio 3.500 vojnika, a među njima dosta oficira. Pobeda ga je jako mnogo koštala, pa odatle izraz "Pirova pobeda", što znači da je pobednik i nije dobio mnogo, jer je to pobeda sa mnogo žrtava. Posle te bitke Pir je rekao: "Još jedna takva pobeda i ja sam izgubio".

Izvor: Wikipedia

Posledice

Pobeda nad Pirom je bila značajna Rimskoj Republici, jer radilo se o grčkoj armiji, koja se borila u duhu tradicija Aleksandra Velikog. Grcima je komandovao Pir, koji je bio najbolji komadant tog vremena.

Ovo je odlično rečeno.
Ovo je Rimljanima bio odličan pokazatelj da se Grci mogu poraziti. Poznato je da je Makedonska falanga smatrana nepobedivom. Čak su i Rimljani na početku svog postojanja i ratnih kampanja koristili formaciju falange,ali su vremenom prihvatali inovacije da bi na kraju u Makedonskim ratovima potpuno izbacili falangu iz "upotrebe". U bici kod Pidne 168 BC. Rimske legije su nanele potpuni poraz makedonskoj falangi. Ako ikoga intresuje biće nastavljeno....