Pećina Risovača




Na jugoistočnoj periferiji Arandjelovca, sa desne strane rečice Kubršnice, uzdiže se brdo Risovača sa pećinom, značajnim arheološko-paleontološkim i speleološkim nalazištem. Dugogodišnjim istraživanjima risovačke pećine otkriveno je obilje fosilizovanih ostataka faune ledenog doba, kao i tragovi materijalne kulture neandertalskih lovaca-artefakta od kamena i kosti, koja potvrdjuju paleolitsku starost ove stanice.

Sistematskom analizom osteološkog materijala determinisano je preko 20 vrsta sisara, pretežno pripadnika toplodobne stepske faune-pećinski medved, pećinski lav, pećinska hijena, divlji konj, divlji magarac, šumski jelen, džinovski jelen, divlje goveče, vuk, lisica, dabar itd., dok su samo tri životinje izraziti predstavnici hladne klime-runasti nosorog, mamut i bizon. Starost otkrivenih kostiju procenjuje se na oko 30.000-100.000 godina.

Fosilni čovek starijeg kamenog doba svoja orudja je izradjivao od kamena i kostiju ulovljenih životinja svesno koristeći svoju inteligenciju u teškoj borbi za sopstveni opstanak i održanje svoje vrste u celini i bavećI se lovom kao osnovnim životnim opredeljenjem. Kulturni inventar Risovače dao je važne odgovore za arheološku nauku, pre svega, jer je potvrdio postojanje paleolitskih kultura i na područjima južno od linije Sava-Dunav i pružio nove dragocene podatke o načinu života praistorijskih ljudi.




Risovača spada u proste pećine (čini je jedan kanal dužine 135 m) nastale radom podzemnih voda. Svrstava se u red suvih pećina sa malo prokapnih voda i konstantnom temperaturom od 10 -12 0C, nezavisno od godišnjeg doba.

S obzirom na arheološki značaj, paleontološko bogatstvo i znatne prirodne vrednosti, pećina Risovača je 1983.godine proglašena kulturnim dobrom od velikog značaja, a 1995. je sa okolnim prostorom od oko 13 hektara, stavljena pod zaštitu kao spomenik prirode I kategorije. Risovača je uredjena i otvorena za turističke posete septembra 1978.godine, a sve u cilju da se taj davnašnji beleg života i kulture našeg dalekog pretka iz ledenog doba sačuva za sadašnjost i budućnost kao svedočanstvo o neprekinutim ljudskim korenima starim 50.000 godina.



Izvor: Arandjelovac

Resavska pecina




Resavska pećina se nalazi na 20 km od Despotovca, u krečnjačkom brdu zvanom Babina glava na obali kraškog polja Divljakovac. Spada u najlepše pećine u našoj zemlji.

Ranije za pećinu su znali samo čobani koji su se sklanjali od nevremena sa stadima ovaca. Jedan od čobana je otkriva 1962. godine svilajnačkim planinarima, da bi već iste godine ona bila detaljno ispitana od strane novosadskih speleologa na čelu sa dr. Jovanom Petrovićem. Radovi na uređenju pećine trajali su 10. godina, što znači da je pećina zvanično otvorena za posetioce 1972. godine, tačnije 22. aprila.

Duga je 4,5 km. Detaljno je istraženo 2830m., a za posetioce je uređeno oko 800 m. Jedna je od najstarijih ispitanih pečina u našoj zemlji, stara je oko 80 miliona godina dok se stariji nakit u pečini procenjuje na oko 45 miliona godina. Temperatura je konstantna i iznosi 7 c, dok vlažnost vazduha varira od 80-100 %. Unutrašnjost pećine obiluje brojnim i raznovrsnim dvoranama, kanalima, galerijama, stubovima, stalaktitima, stalagmitima, draperijama i okamenjenim vodopadima. Po bogatstvu i raznobojnosti nakita Resavska pećina opravdano nosi epitet Resavske lepotice.
 
Nakit pećine počinje od samog ulaza koji se nalazi na 485.m. nadmorske visine. Nakit nastaje rastvaranjem kalcijum karbonata a boja zavisi od minerala kroz koji prođe voda. Nakit se pojavljuje u tri boje, a to je crvena, žuta i bela. Najdominantnija je crvena boja koja potiče od oksida gvožđa, bela potiče od kristalnog kalcijuma a žuta od primesa gline.
 
Za organizovane posete uređene su gornja i donja galerija. U gornjoj galeriji obilaze se četiri dvorane, prva je dvorana sraslih stubova ili kolonada. Ime je dobila po stubovima koji su srasli od poda do tavanice a sastoje se od kalcita i žućkaste su boje.
 
Druga dvorana je dvorana košnica, gde se sa leve strane nalaze tri stalagmita nalik na staru košnicu pletaru koje su pravljene od pruća i blata. Tavanica je pokrivena stalaktitima koji se još uvek formiraju, što je dokaz da pećina i dalje radi i da se nakit stvara.
 
Drugu i treču dvoranu spaja kanal crvenih breša. U Jugoslaviji crvenog breša ima samo u ovoj pećini. Kanjonski kanal je najsuvlji deo u pećini gde nije ni moglo doći do formiranja pećinskog nakita. Krečnjačka podloga od stena nije porozna, ne propušta vodu iz viših slojeva pa nakita ima veoma malo. Po sredini kanala sa desne strane nalazi se ponor, slepi tunel, dug oko 25 metara ispitan, ali nije uređen za razgledanje.
 

Kanjonskim kanalom stiže se do treće dvorane višeg nivoa pećine predvorje istorije . Ime je dobilo po tome što je u njoj nađen alat i ognjište pračoveka ( kamena sekira, vrhovi koplja i lobanja polarne lisice). Kraćim tunelima naknadno probijenim se dolazi do staze okamenjenih vodopada, tu srećemo orgulje, a dvorana je akustična. Mogu se videti i dva kristalno bela kipa koji se zovu baba i deda. Dužim veštačkim tunelom dolazimo do četvrte kristalne dvorane, u kojoj se nalazi nakit obešena ovca i stopalo slona kao i udubljenje u zidu pećine nastalo spajanjem stalaktita i stalgmita, zvano zatvor ili kavez.
 
Četvrtu i petu dvoranu spaja hodnik u kome se sreće pećinska garsonjera udubljena i pregrađena stubovima.
 


Iz kristalne dvorane, poslednje u ovom nivou spiralnim stepeništem dolazi se do pete dvorane, koja se nalazi na 405. m. nadmorske visine. To je najniža tačka, računajući od ulazne kapije, koja se nalazi na 485.m. nadmorske visine. Ova dvorana se zove koncertna ili dvorana kipova, veoma je prostrana i akustična. U srednjem delu se nalazi centralni stub visok oko 20 m. i širok oko 12 m., a tu su i bigrene kadice koje su nekada bile napunjene vodom po boji i lepoti ukrasa ova dvorana nadmašuje sve ostale i predstavlja najatraktivniji deo pećine. Tu se nalazi i najlepši stub stalagmit visok 12. metara , nazvan kip majke sa detetom. Ceo stalagmit je od crvenog, osim lica majke i deteta koji je od prelepog belog kristala. Ovaj stalagmit je zaštitni znak Resavske pećine. Ovde se mogu naći jako zanimljivi stubovi, jedan od njih podseća na krivi toranj u Pizi, a tu postoji i kip koji je nazvan džamija. Pregredni zid koji odvaja šestu dvoranu takozvanu Bobanovu dvoranu od koncertne, podseća na ćele kulu, na kome je priroda uklesala ukrase u obliku ljudskih lobanja. Šesta dvorana je Bobanova dvorana a dobila je ime po devetogodišnjem dečaku koji je silazio sa speleolozima pri njenom ispitivanju. U ovoj dvorani se nalaze tri izdvojena stalagmita nazvani porodica Tarana. Kroz Bobanovu dvoranu polukružnim izlazom krećemo stazom levo pored centralnog stuba. Šestu i sedmu dvoranu spaja mala galerija nazvana menza. U njoj se nalazi najlepši vodopad od belog kristala. Odavde se ulazi u sedmu dvoranu nazvana koralni kanal u kojoj se može videti nakit jedinstvene forme i lepote nazvan koralima, jer podsećaju na morske korale. Poslednja je osma dvorana. Ime je dobila po speleologu roniocu Kepi. Drugačije se zove i blatna dvorana. I ako je siromašna nakitom a po zidovima se nalaze naslage gline. Iza poslednje osme dvorane nalazi se jedan stalagmit i stalagtit koji rastu jedan prema drugom i koji su nazvani ljubavni sastanak kroz hiljadu godina ili ljubavna čežnja. Ime su dobili po tome što se pretpostavlja da će se za hiljadu godina oni spojiti. Od flore i faune u pečini su zastupljeni mahovina i lišajevi, nastali pod uticajem svetlosti reflektora i slepi miševi koji se mogu već videti na ulazu pećine.




Izvor: ResavskaPecina