Pavle Jakšić

Pavle Jakšić (1913), general-pukovnik JNA, jedan od osnivača Instituta za fiziku i narodni heroj Jugoslavije

Rođen je 2. decembra 1913. godine u selu Blatuši, na međi Korduna i Banije, u seljačkoj porodici. Gimnaziju je učio u Glini i Bjelovaru. Na Filozofskom fakultetu u Beogradu diplomirao je 1937. godine, fiziku i primenjenu matematiku.

Godinu dana proveo je u školi rezervnih artiljerijskih oficira u Sarajevu, a zatim završio vojni topografski kurs u Kalinoviku, i postao rezervni potporučnik. Potom studira na Tehničkom fakultetu u Beogradu. U želji da se posveti naučnom radu, odlazi na studije u Pariz. Diplomirao je na Ecole supe-rieure d'optique i pripremio doktorsku tezu iz kosmičkog zračenja. U vreme nemačke agresije na Francusku, 1940. godine, posle mnogih neprilika, vraća se u Jugoslaviju, u kraljevačku gimnaziju. U Parizu je sarađivao s Komitetom za repatrijaciju jugoslovenskih španskih boraca, a u Kraljevo je doneo dosta komunističke literature i ilegalni letak KP Francuske protiv okupacije.

Kraljevo napišta 24. juna 1941. godine, s grupom radnika i đaka, da bi izbegao hapšenje zbog političkog delovanja. Dva dana kasnije, formiran je na Goču Kraljevački NOP odred, za čijeg je komandanta izabran Pavle Jakšić, koji tih dana postaje član KPJ. Već u vreme borbi oko Kraljeva u jesen 1941. poverena mu je dužnost komandanta sektora Kraljevačkog fronta.

Decembra 1941. godine, Pavle postaje komandant Kraljevačkog bataljona Prve proleterske NOU brigade, s kojim se bori kod Prozora, Bugojna, Duvna, Livna, Grahova... Novembra 1942. godine postavljen je za komandanta Sedme banijske udarne divizije, s kojom učestvuje u bitkama na Neretvi i Sutjesci. U borbama u vreme IV ofanzive, u periodu januar-mart 1943. godine. Na čelu divizije vodio je uspešnu manevarsku odbranu od prilaza Sisku preko Bihaća i Bosanskog Petrovca do Prozora, obezbeđujući evakuaciju Centralne bolnice NOVJ s Grmeča do doline Rame, da bi, zatim, na frontu između Gornjeg Vakufa i Prozora, organizovao i uspešno izvodio višednevnu pozicionu odbranu zbog obezbeđenja Centralne bolnice i stvaranja uslova za razvoj protivofanzive grupe divizija NOVJ pod neposrednom komandom Vrhovnog štaba. Jakšić je uspešno komandovao divizojim i u teškim borbama u V ofanzivi, posebno u njenoj završnoj fazi, kada je vešto izveo diviziju iz nemačkog obruča na Sutjesci, spasivši time i veliki broj ranjenika i bolesnika.

Krajem 1943. godine, Pavle je komandant 11. korpusa, a 1944. načelnik Glavnog štaba NOV i PO Hrvatske. U etapi završnih operacija za oslobođenje Jugoslavije, Jakšić je, kao načelnik štaba 4. jugoslovenske armije, brzo ušao u suštinu frontalnog ratovanja i planiranja velikih ofanzivnih poduhvata, što je doprinelo da ova armija uspešno i u rekordnom vremenu savlada znatne nemačke snage, od fronta u Lici, preko Rijeke i Istre, do Trsta.

Posle rata, Pavle Jakšić je obavljao visoke vojne dužnosti: komandanta pozadine JA, prvog pomoćnika ministra narodne odbrane, maršala Josipa Broza Tita, komandanta artiljerije JA. Godine 1950. završava Opštevojni fakultet i Kurs operatike; potom je na dužnosti komandanta Beogradske vojne oblasti i pomoćnik načelnika Generalštaba. Penzionisan je 1962. godine, na svoj zahtev, u činu general-pukovnika JNA.

Godine 1962. učestvuje u osnivanju Instituta za fiziku i bavi se problematikom lasera. Iduće godine izabran je za višeg predavača na Elektrotehničkom fakultetu u Beogradu. Jakšić je bio republički i savezni narodni poslanik, član Opunomoćstva CK SKJ za JNA, član Glavnog odbora SUBNOR-a i SSRN Srbije. Autor je više vojnoistorijskih i vojnoteoriskih radova.

Nosilac je Partizanske spomenice 1941. godine. Ordenom narodnoh heroja Jugoslavije odlikovan je 20. decembra 1951. godine.

Literatura

Narodni heroji Jugoslavije, "Mladost" Beograd, 1975. godina

Izvor: Wikipedia