Milica i Nikola bez premca!
Danijela Kljajić, 21. april 2007

AKO je tačno da jedan narod postoji kroz jezik i rod, onda Srbi imaju više nego bogatu istoriju roda i imena, koja je, shodno prilikama u zajednici, kasnije državi u kojoj su živeli, "pisana" kroz razne "trendove". Jedan od njih je i više nego duga, šarolika lista imena koje su naši sunarodnici kroz vekove davali svojoj deci.
Prva srpska imena (naravno slovenskog porekla) zabeležena su prilikom doseljavanja Srba na Balkan u 7. i 8. veku, bila su: Vlastimir, Mutimir, Stojimir, Gojnik. Već krajem 9. veka rodiće se i prvi Stefan, Pribislav, Petar, Pavle, Zaharije i Časlav, dok će se sa Nemanjićima u srpski rodoslov upisati Vukan, Rastko, Uroš, Tihomir...
VERA I LEPOTA
ZLATNO doba srpske kulture i umetnosti u 13. veku, kako beleže dubrovački arhivski izvori i "Dečanska hrisovulja", donelo je i nova imena, temeljena na lepoti, veri i optimizmu: Prvoslav, Draž, Dobromisl, Vojislav, Bogdan, odnosno: Dobroslava, Jurislava, Petra i Milost. Vek kasnije dečaci su kršteni sa Gradeša, Vladil i Miloš, a devojčice sa Vukna, Miroslava i Radica. Prvi Balša, Grgur, Krasoje i Radivoje pojavili su se u 15. veku, kada i Vladna, Bolja i Dekuša.
Revolucionarni duh i ustanička borba za slobodu nagoniće Srbe da novorođenoj deci daju imena: Mihajlo, Bogdan, Vukašin, Dimitrije i Strahinja. Totalno drugačija leksikološka "klima" nastupiće tokom Drugog svetskog rata, kada je najpopularnije bilo zvati se: Slobodan/Slobodanka i Jugoslav/Jugoslava, ali i: Staljinka, Mašinka, Titomirka. Kako su šezdesete godine unele slobodu u gotovo sve sfere života, Srbi su smelo deci nadenuli imena poput: Zoran/Zorica, Dragan/Dragana, ali i "voćna" Jagoda, Malina, Dunja, Višnja i "cvetna" Ljiljana, Ružica, sve do onih najneobičnijih - Istok i Jug!
Na odabir imena uz modu i tradiciju utiču i politička zbivanja, što pokazuje i statistika: 90 odsto svih Stefana u 20. veku rođeno je posle 1986. godine, kada je pokrenuto "srpsko pitanje". Do kraja osamdesetih vladala je i prava pomama za imenom Slobodan, koje će posle Miloševićevog kraha, spasti na začelje liste u matičnim službama opština u Srbiji.
U poslednjih nekoliko godina najzastupljenija imena koja deca u Srbiji dobijaju su Milica i Nikola. Stručnjaci Etimološkog odseka u Institutu za srpski jezik SANU, objašnjavaju:
- Milica je ime izvedeno od prideva mil-mio, mila, dodavanjem sufiksa -ica i datira od davnih vremena. U toj grupi su i ostala imena izvedena od prideva lepog značenja: Ljubica, Dragica, Radica...
ISKRA I RONALDO
U PROŠLOJ godini Milicu su "sledile" Anđela, Jovana i Teodora, a Jelena, koja je na vrhu liste bila pre dve decenije, sada je tek na 15. mestu. Najplodnija beogradska opština Savski venac prošle godine je u svoj registar upisala 13.887 beba, od kojih čak 353 devojčice pod imenom Milica.
U istoj opštini 400 dečaka dobilo je ime Nikola, a veliki broj evidentiran je sa: Luka, Marko i Aleksa. Srpski etimolozi podsećajući da je Nikola opšte hrišćansko ime grčkog porekla i ime sveca, pa nije neobično što je toliko prisutno kod Srba:
- Na grčkom se to ime "deli" na dve reči "Niko" i "las", što bi doslovno značilo "onaj koji pokorava, pobeđuje, odnosno pleni narod". Naravno, u pozitivnom smislu, da ostavlja utisak, da vodi svoj narod (glagol "nikao" je pobediti, "nike" je pobeda, a "las" je narod).
Dok u opštini Zvezdara, koja je od prošle godine bogatija za oko 3.000 beba, ima sve više Borisa, u Zemunu su srećni što se "vraćaju" stara imena Mirjana, Ljiljana, Gordana, nepravedno zapostavljena pred najezdom sve popularnijih: Tara, Iva, Anja, Sara, Elena, Mia, Lea... Tek kad se učinilo da je vreme Kasandre i ostalih junakinja latinoameričkih serija prošlo, u niškoj opštini se pojavila čitava plejada novih imena starih junaka: Tarzan, Vinetu, Rambo ili Šerif.
Prošle godine, roditelji su u matičnu službu ove opštine stigli sa zahtevom da novorođenom sinu daju ime Ronaldo, po popularnom brazilskom fudbaleru.
Među retkim imenima u Nišu su: Gala, Nora, Srna, Iskra, Peko, Raduša, Vukale i Ines, a interesantan je i podatak da su se u srcu Šumadije Kragujevcu, prošle godine rodile četiri kineske bebe, čija imena samo uz, malo muke, mogu da se prevedu na srpski jezik!

PREZIME PO SVETITELJU
IAKO su sredinom 19. veka promene prezimena kod Srba bile česte, danas su najzastupljenija "imena roda": Petrović, Jovanović, Nikolić, Đorđević. Stručnjaci to objašnjavaju činjenicom da su ta prezimena zapravo izvedena od ustaljenih imena predaka, ali i imena svetaca koje su Srbi kroz vekove najviše slavili.

PROMENE
AKO neko nije zadovoljan imenom koje su mu dali roditelji, punoletstvom stiče pravo da ga promeni. Ljudi najčešće menjaju imena u cilju naturalizacije, a najbolji primer su Srbi u rasejanju. Tako Mihajlo postaje Majkl ili Mišel, Petar - Piter ili Pjer, Jovan - Johan ili Džon, Đorđe - Džordž ili Žorž, Gavrilo - Džibrail, Mirjana - Meri...

Izvor: Novosti