Administrative Control - Administrativna kontrola
Procedure i metode, upostavljene od strane poslodavaca, koje značajno smanjuju izloženost faktorima rizika tako što menjaju način obavljanja posla; primeri uključuju menjanje radnika na određenim radnim mestima, bolje upoznavanje sa radnim zadacima i prilagođavanje radnog mesta.

ANSI - ANSI
Američki Nacionalni Institut za Standarde. Nevladina, neprofitabilna organizacija, koja koordiniše dobrovoljni rad na uspostavljanju standarda. ANSI pomaže onima koji postavljaju standarde i onima koji ih primenjuju iz privatnog sektora da sa Vladom postignu sporazum o potrebi za uspostavljanje standarda i određivanju prioriteta.

Anti-Fatigue Mats - Podmetači za sprečavanje nastanka zamora
Podmetači ili prostirke za pod specijalno dizajnirane za smanjenje skeletnomišićnog zamora povezanog sa dugim stajanjem u mestu. Ulošci za cipele mogu se smatrati „portabl anti-zamor podmetačima”, izvesnog stepena.

Anthropometry - Antropometrija
Proučavanje i merenje dimenzija ljudskog tela.

Awkward Posture - Nepravilan položaj
Svaki stalan ili prinudan položaj tela koji preopterećuje mišiće i tetive, ili opterećuje zglobove tako što ih dovodi u asimetričan, odnosno položaj koji odstupa od „srednjeg” (u odnosu na obim pokreta u tom zglobu).
Generalno se smatra da što više zglobovi odstupaju od neutralnog (prirodnog) položaja, to je veći rizik za povređivanje.

Specifični položaji su povezani sa povređivanjem. Na primer:
·   Ručni zglob
-Fleksija i ekstenzija (savijanje šake u ručnom zglobu na dole ili na gore)
-Ulnarna i radijalna devijacija (savijanje u stranu, ka radijusu ili ulni)
·   Rame
-Abdukcija i adukcija (nadlaktice odignute u stranu ili priljubljene uz telo)
·   Vrat (vratna kičma)
-Fleksija i ekstenzija, tj naginjanje glave napred, odnosno unazad
-Savijanje vrata u stranu, kao kada telefonsku slušalicu držite između vrata i ramena
·   Lumbalna kičma (krsta)
-Savijanje u struku, uvrtanje

Biomechanics - Biomehanika
Nauka o efektima unutrašnjih i spoljašnjih sila na ljudsko telo u pokretu i u mirovanju.

Biomechanical - Biomehanički
Biomehanički modeli izračunavaju fizičko opterećenje koje trpe diskusi lumbalnih pršljenova i razni drugi zglobovi tela. Opterećenje se upoređuje sa dozvoljenim granicama za sile pritiska.

Bursitis - Burzitis
Burze su umetci za podmazivanje, koje u telu odvajaju tetive od kostiju. Burzitis je rezultat zapaljenja burze. Zapaljenje može biti uzrokovano ponavljanim ili preteranim naprezanjem zgloba.

Carpal Tunnel Syndrome - Sindrom karpalnog tunela
Specifičan poremećaj karpalnog tunela, koji se javlja kao rezultat kompresije medijalnog nerva, koji prolazi kroz karpalni tunel u ručnom zglobu. Simptomi mogu biti utrnulost i ukočenost šake, i gubitak snage i spretnosti šake.

Contact stress - Kontaktni pritisak
Izlaganje dela tela čvrstoj ili oštroj površini, odnosno ivici, na radnom mestu ili upotreba takvog oruđa za rad. Kontaktni pritisak je povezan sa razvojem kumulativnih traumatskih poremećaja (CTD).

Contrast - Kontrast
Razlika u osvetljenosti dve površine ili područja. Na primer, razlika u osvetljenosti površine prozora i monitora računara.

Cumulative Trauma Disorders  (CTD) – Kumulativni traumatski poremećaj
Kumulativni traumatski poremećaj (CTD), je oboljenje dela tela koje nastaje sabiranjem dejstva mehaničkih sila koje ponavljano deluju na određeni deo tela u dužem vremenskom periodu. Karakteristično, to je poremećaj zdravlja koji nastaje usled ponavljanog biomehaničkog opterećenja tela usled ergonomski neodgovarajućih uslova rada.
Uobičajeni profesijom indukovani poremećaji iz ove grupe uključuju sindrom karpalnog tunela, epikondilitis (teniski lakat), tenditis, tenosinovitis, sinovitis, stenozirajući tenosinovitis prsta, DeQuervanov sindrom, i bol u krstima.

Deviation - Devijacija
Pomeranje dela tela do krajnjeg položaja njegovog opsega pokreta. Na primer, ulnarna devijacija šake označava pomeranje šake iz ispravljenog (normalnog, srednjeg) položaja ka ulnarnoj kosti podlaktice.

Duration - Trajanje
Kontinuirani period tokom kojeg se obavlja zadatak, bez odmora.

Engineering Control - Inženjerska kontola
Fizičke izmene u poslu kojima se stavlja pod kontrolu izloženost faktoru rizika. Inženjeri kontrolišu rad izvora opasnosti i kontrolišu izloženost zaposlenih opasnosti, bez oslanjanja na zaposlene da sprovode zaštitne mere i aktivnosti. Primeri uključuju: promenu ugla drške alata, upotrebu lakših delova, i obezbeđivanje stolica koje mogu da se prilagođavaju potrebama tela.

Ergonomics - Ergonomija
Disciplina koja se bavi odnosima između radnika i radne sredine

Ergonomics Hazards - Ergonomska opasnost
Uslovi rada koji radnika izlažu biomehaničkom opterećenju.

Ergonomics Program - Ergonomski program
Primena ergonomije u sistem postrojenja, uključujući sledeće komponente: nadzor nad zdravljem i faktorima rizika, analiza posla i planiranje, medicinsko nadgledanje i obuka.

Force - Snaga
Količina mišićnog napora koji je potreban za obavljanje radnog zadatka. Uopšteno, što je veća potrebna snaga, to je veći stepen rizika. Velika uložena snaga je povezana sa muskuloskeletnim poremećajima povezanim sa radom, kao što su oni koji tipično zahvataju rame i vrat, lumbalnu kičmu, i podlakticu, ručni zglob i šaku.

Human Factors - Ljudski faktori
Termin čiji je sinonim „ergonomski”, je grana ove nauke koja je nastala u SAD i odnosi se na kognitivne funkcije čoveka.

L5/S1 - L5-S1
Intervertebralni diskusi između petog lumbalnog (L5) i prvog sakralnog (S1) pršljena kičmenog stuba.

Ligaments - Ligamenti
Fibrozne strukture koje povezuju kosti unutar tela, čime pružaju potporu zglobovima, dok istovremeno omogućavaju njihovu gibkost i pokretljivost.

Lighting - Jačina svetlosti
Nivo osvetljenosti radnog mesta. Loša osvetljenost može dovesti do simptoma poremećaja vida usled zamora očnih mišića, gubitka sposobnosti fokusiranja predmeta, poremećaja koordinacije bulbusa i slabovidosti dok se obavljaju određene aktivnosti, kao što je rad za monitorom računara.

Manual Material Handling (MMH) – Ručno rukovanje materijalom
Ručno rukovanje materijalima (MMH), se odnosi na bilo koji ručni zadatak gde ljudsko telo predstavlja „izvor snage”. MMH podrazumeva podizanje, spuštanje, guranje, vučenje, nošenje i držanje.

Median Nerve - Medijalni nerv (n. medianus)
Nerv koji prolazi kroz karpalni tunel ručnog zgloba i opslužuje palac i prva tri prsta šake. Kompresija medijalnog nerva je supstrat Sindroma karpalnog tunela.

Motion: Velocity/Acceleration - Pokret: Frekvencija i ubrzanje
Frekvencija i ubrzanje su brzina pokreta određenog dela tela i stepen promene brzine pokreta dela tela. Generalno se smatra da veće ubrzanje vodi većem riziku od zadobijanja povrede.

Musculoskeletal Disorders (MSD) - Muskuloskeletni poremećaji
Povrede i poremećaji mišića, nerava, tetiva, ligamenata, zglobova, hrskavica i kičmenih diskusa; primeri su Sindrom karpalnog tunela, tenditis rotatora šake i sindrom napetosti vrata.

Muscle Sprain - Distorzija mišića
Rascep mišićnog vlakna. Tipično, rascep je mikroskopski.

Neutral Posture - Neutralni položaj
Položaj tela koji minimalizuje dejstvo negativnih faktora na telo. Tipično, neutralni položaj će biti u blizini srednjeg položaja u odnosu na opseg pokreta u svakom zglobu.

NIOSH Equation - NIOSH jednačina
Preporuke National Institute of Occupational Safety and Health (NIOSH) (Nacionalnog Instituta za Zaštitu na Radu i Zravlje) iz 1981 i 1991 godine se sastoje od niza matematičkih jednačina baziranih na podacima o vremenu nastanka oboljenja i podacima o poslu sa kojim su povezana. Jednačine izračunavaju preporučenu maksimalnu težinu podizanja tereta.

Occupational Biomechanics - Okupacionalna (profesijska) biomehanika
Okupacionalna biomehanika je nauka koja se bavi mehaničkim ponašanjem muskuloskeletnog tkiva dok osoba obavlja fizički rad.

RSI- Oboljenja usled ponavljanog zamora
RMI- Oboljenja usled ponavljanih pokreta
UECTD- Kumulativni traumatski poremećaji gornjih ekstremiteta
WRULD- Poremećaji gornjih udova povezani sa profesijom

Occupational Illness - Profesionalna bolest
Svako abnormalno stanje ili poremećaj, koje je izazvano profesionalnom povredom čiji je uzrok izlaganje faktorima povezanim sa poslom. Uključuje akutne i hronične poremećaje i bolesti čiji uzrok može biti inhalacija, apsorpcija, ingestija (unošenje preko digestivnog trakta), ili direktni kontakt. Osnovne kategorije profesionalnih bolesti su: kožne bolesti i poremećaji, plućne konioze (bolesti pluća usled udisanja prašine), respiratorna stanja izazvana toksičnim agensima, trovanja (sistemski efekti toksičnih materija), poremećaji usled delovanja drugih fizičkih agenasa (osim toksičnih materija) i poremećaji usled ponavljanih trauma.

Occupational Injury - Profesionalna povreda (povreda na radu)
Svaka povreda kao što je posekotina, prelom, uganuće, amputacija, itd., koja je rezultat nekog događaja u vezi sa poslom, ili izlaganju negativnim faktorima radne sredine. Primeri povreda ili oboljenja koja mogu biti povezana sa zanimanjem predstavljaju:
-   Sindrom karpalnog tunela
-   Sindrom rotatora šake
-   DeQuervanovu bolest
-   „Okidač” prst
-   Sindrom tarzalnog tunela
-   Išijas
-   Epikondilitis
-   Tenditis
-   Raynaudov fenomen
-   Parketarsko koleno
-   Hernijacija (uklještenje) kičmenog diskusa
-   Bol u krstima (donjem delu leđa)

Occupational Safety and Health Administration (OSHA) – Ministarstvo za zdravlje i zaštitu na radu
Cilj delatnosti ovog ministarstva je da sačuva živote, spreči nastanak povreda i zaštiti zdravlje američkih radnika. Da bi ovo postigli, federalna Vlada i Vlade država članica moraju zajedno da rade sa više od 100 miliona zaposlenih muškaraca i žena, i njihovih 6,5 miliona poslodavaca, koji su obuhvaćeni aktom ovog ministarstva iz 1970. god.

OSHA 200 Log – OSHA obrazac
Obrazac za poslodavce koji propisuje OSHA. U obrascu se registruju i klasifikuju profesionalne povrede i bolesti, i upisuje pojava svakog slučaja.

Psychophysical - Psihofizički
Psihofizički podaci su prikupljeni tako što subjekti u eksperimentalnim uslovima određuju maksimalnu težinu koju mogu da drže. Subjekti povećavaju težinu koju drže dok ne osete da je preterana. Ovako odabrana težina predstavlja model za preporukue.

Recovery Time - Vreme oporavka
Vreme oporavka je dužina odmora između napora. Kratke, a češće pauze mogu smanjiti negativne efekte posla. Neadekvatne pauze za odmor između naprezanja mogu smanjiti učinak rada. Povećanjem dužine trajanja kontinuiranog rada, povećava se i dužina vremena potrebnog za oporavak.

Repetition – Ponavljanje
Ponavljanje je broj sličnih aktivnosti koje se izvrše tokom obavljanja zadatka. Radnik u magacinu može podići tri kutije po minuti sa poda na kolica; radnik na montaži može sastaviti 20 proizvoda na sat. Repetitivni (ponavljajući) pokreti su povezani sa povredama i umorom radnika.
Generalno, što je veći broj ponavljanja, to je veći stepen rizika. Međutim, ne postoji određen limit ili prag vrednosti ponavljanja (ciklusi po jedinici vremena, odnosno pokreti po jedinici vremena) koji se može povezati sa nastankom povrede.

Risk Factors - Faktori rizika
Uslovi rada, procesa proizvodnje koji doprinose riziku nastanka kumulativnih traumatskih poremećaja (CTD). Faktori rizika se smatraju sinergističkim elementima ergonomske opasnosti koja se mora posmatrati u svetlu kombinacije efekata koji indukuju CTDs.

Segmental Vibration (Hand-Arm Vibration) - Segmentalne vibracije (vibracije šake i ruke)
Vibracije koje deluju na šaku i ruku preko alata ili dela opreme. Ovo može izazvati smanjenje dotoka krvi šakama i prstima (Raynaudovu bolest ili vibracijski beli prst). Takođe, mogu ometati senzitivnu sprovodljivost, što povećava potrebnu snagu za držanje alata. Dalje, uočena je snažna povezanost Sindroma karpalnog tunela sa segmentalnim vibracijama.

Sit/Stand – Sedenje/Stajanje
Radno mesto koje omogućava radniku da zadatke obavlja u stojećem položaju, dok još uvek obezbeđuje određenu potporu sedećeg radnog mesta.

Static Load - Statičko opterećenje
Opterećenje tela koje se povećava sa dužinom zadržavanja delova tela u nepokretnom položaju.

Tendonitis - Tenditis
Tetive vezuju mišiće za kosti. Tenditis je rezultat zapaljenja tetiva dela tela.

Tenosynovitis - Tenosinovitis
Otok i zapaljenje omotača koji obavija određene tetive. Omotač produkuje tečnost koja podmazuje tetive. Tenosinovitis nastaje usled smanjenog kapaciteta za produkciju ove tečnosti za podmazivanje.

Trigger Finger – „Okidač” prst
Tetive u zglobovima prstiju mogu da oteknu zbog zloupotrebe (preterane upotrebe), što fiksira prst u određenom položaju ( kao što je položaj kažiprsta kad se nalazi na okidaču).

Vibration White Finger - Vibracioni beli prst
Stanje u kome se krvni sudovi šake kontrahuju, što rezultira smanjenjem protoka krvi. Ova bolest je povezana sa dužom upotrebom vibracionog alata (ili ekspozicijom celog tela vibracijama). Takođe je poznata kao Raynaudov fenomen.

Vertebral Disc - Intervertebralni diskus
Diskusi razdvajaju pršljenove koji čine kičmeni stub. Oni se sastoje od anulusa fibrosusa-fibrozne građe i nukleusa pulposusa-želatinozne građe. Oni funkcionišu kao šok absorberi-amortizeri kičme. Povrede leđa povezane sa diskusom mogu biti u vezi sa deformacijom diskusa, uključujući protruziju i prolaps diskusa.

VDT (Video Display Terminal) – Video jedinica terminala
Video jedinica terminala (monitor računara).

Whole Body Vibration - Vibracije celog tela
Izloženost celokupnog tela vibracijama (obično preko nogu i zadnjice prilikom čitanja u vozilu). Vibracije celog tela povećavaju rizik nastanka povreda, uključujući bol u krstima i rascep unutrašnjih organa.

Work Related Musculoskeletal Disorders (WMSD, WRMSD) - Muskuloskeletni poremećaji u vezi sa profesijom
Povrede i poremećaji mišića, nerava, tetiva, ligamenata, zglobova, hrskavica i kičmenih diskusa zbog fizičke prirode posla ili uslova rada. Primeri su: Sindrom karpalnog tunela povezan sa dugom upotrebom računara, tendinitis rotatora šake povezan sa ponavljanim držanjem ruku iznad glave zbog prirode posla, i sindrom napetosti u vratu povezan sa dugotrajnom fleksijom vratne kičme.

Work Related Musculoskeletal Disorder Hazard - Opasnost za nastanak muskuloskeletnih poremećaja u vezi sa profesijom
Uslovi rada ili fizička priroda posla koji izazivaju, ili se osnovano sumnja da izazivaju ili doprinose nastanku muskuloskeletnih poremećaja.

Workstation - Radno mesto
Celokupni prostor koji radnik koristi dok obavlja određeni zadatak ili deo posla.


Pripremila Dr med. Nataša Kozar