LJ U B O V I J A
 

Opština prema poslednjem popisu ima 17.000 stanovnika, 8.000 manje nego pre 40 godina
Prolaznici kroz Azbukovicu
Plahovita Drina sravnila sa zemljom varošicu 1896. godine. Ovo područije naseljavali stanovnici iz Bosne i Hercegovine i Dalmacije, ali se kratko zadržavali
Opština Ljubovija obuhvata kraj Azbukovicu i ima površinu od 356 kilometara kvadratnih. To je brdsko - planinsko područje koje u dužini od 38 kilometara od Republike Srpske i opština Srebrenica i Bratunac odvaja reka Drina. Na severozapadu je opština Mali Zvornik, severu Rađevina (Krupanj) i Podgorina (Osečina), na severoistoku Valjevo a na istoku Bajina Bašta.

Najveći vrh,"krov Azbukovice" je planina Bobija čiji je vrh Tornička Bobija visok 1.272 metra. Azbukovicu preseca nekoliko bujičnih reka koje se ulivaju u Drinu a najpoznatije su Trešnjica i Ljuboviđa.

Azbukovica je bila naseljena još u praistoriji o čemu svedoče nalazi iz nadgrobnih humki u Lonjinu i gradinska naselja iz Rujevca. U vreme Rimskog carstva kraj je pripadao provinciji Dalmaciji, putevima povezivao Domaviju i Singidunum. Za zaštitu ovog i puta dolinom Drine Rimljani su podigli nekoliko utvrđenja od kojih su najpoznatija bila Đurim, Nemić, Gradac i Kulina-Mikuljak.

Rimljani su koristili i rudnike u Crnči, kojima se upravljalo iz Domavije(današnja Srebrenica) a ostaci naselja iz tog perioda pronađeni su u Vrhpolju, Crnči i Uzovnici. U Gračanici i danas postoje temelji bazilike iz 4. veka, a rimski spomenici nalaze se raštrkani po Azbukovici ili su u Narodnom muzeju u Šapcu, jer Ljubovija nema svoj muzej.   
 
Kroz srednji vek Azbukovica je bila u sastavu Vizantije i srpskih država a sve vreme korišćeni su rudnici Lipnik i Veliki Majdan. U zvaničnim dokumentima, najstariji za sada poznati pomen je pomen Lipnika iz 1319. godine. Na reci Ljuboviđi u selu Gornja Ljuboviđa sačuvan je srednjevekovni most koji je bio na karavanskom putu prema Valjevu i Beogradu, poznat u narodu kao Latinska ćuprija, u Gornjoj Trešnjici su ostaci srednjovekovnog Velikog i Malog grada, a ima i nekoliko kompleksa spomenika - u Uzovnici, Rujevcu, Crnči i Gornjoj Trešnjici.

U ovo područje Turci su došli odmah posle pada Smedereva, 1460. godine. Zbog značaja rudnika Crnča ovaj kraj je bio carski has koji je po najvećem selu dobio naziv has Bukovica, pa je verovatno od toga nastao i naziv Azbukovica. Turci će utvrditi, ojačati i naseliti srednjevekovnu tvrđavu Soko grad, koja će biti neosvojiva sve do predaje 1863. godine kada je i porušena.
 
Ljubovija je je 1860. postala sresko mesto a 1871. godine, ukazom Milana Obrenovića, varošica. Međutim, već 1896. godine hirovita Drina će Ljuboviju sravniti sa zemljom i ona se od tada razvija na današnjem mestu, oko tri kilometra uzvodno i malo udaljena od Drine.

U prvom svetskom ratu narod ovog kraja mnogo je stradao u odmazdama posle velikih bitaka na Gučevu i Mačkovom kamenu. Nekoliko sela ispod Mačkovog kamena dočekalo je kraj rata bez polovine muškog stanovništva. U drugom svetskom ratu Azbukovčani su podelili tragediju srpskog naroda učestvujući od 1941. godine u oba pokreta - četničkom i partizanskom, ali će zbog ovog prvog, čitav kraj 30 godina ispaštati, potpuno zanemarivan od strane Republike, što će pojačati stalno prisutno iseljavanje stanovništva.

Ovo područje stalno su kroz istoriju naseljavali stanovnici iz Starog Vlaha, Bosne i Hercegovine pa i Dalmacije, ali su se uglavnom kratko zadržavali i selili se dalje gde su bolji uslovi za život. Prema popisu iz prošle godine opština Ljubovija ima oko 17. 000 stanovnika, a 1961. godine imala je 25. 000 žitelja. Znatan deo odselio se u Mačvu, ali i u Srem, područje Valjeva, Novog Sada, Beograda i drugih gradova. Najveće mesto je Ljubovija, sa oko 5. 000 stanovnika a postoji još 26 uglavnom manjih sela od kojih su najveća Crnča i Vrhpolje.

Hidroelektrane
Pre nekoliko decenija u planu je bila izgradnja još dve hidroelektrane na Drini: "Dubravice", nizvodno i "Tegare", uzvodno od Ljubovije, kao i jedne na reci Ljuboviđi. One nisu izgrađene, ali zbog postojećih hidroelektrana u Malom Zvorniku i Bajinoj Bašti i klimatskih promena, Ljubovija ima magle za tri grada.

Poznati meštani
Najstariji među poznatim Azbukovčanima je Petar Protić Sokoljanin, koji je bio jedan od prvih doktora nauka u Srbiji. Doktorirao je pravne nauke u Hajdelbergu 1854. godine, a bio je i pesnik Družine mladeži srpske. Iz Donje Orovice potiče šahovska legenda Svetozar Gligorić, a iz Drlača glumac Nenad Nenadović. Ljubitelji fudbala pamte Milana Krstića koji je trenirao veliki broj klubova u Jugoslaviji i Tunisu, kao i Bogoljuba Bobu Kovačevića, igrača nekadašnjih prvoligaša "Naših krila" i "Mačve" iz Šapca.

Kriva torba
Azbukovčane drugi nazivaju "krivotorbići", po šarenim tkanim torbama koje nakrive preko ramena kada krenu u varoš. Nekada je tako bilo.



IZVOR: www.glas-javnosti.co.yu ,tekst i forografija Milojko Ivanović novinar Glasa javnosti i lokalni kreativac kulturnog života

Azbukovčani poznati po malinjacima i zidarima

S malinom u Evropu

Malina je preporodila zaostala azbukovačka sela. Zahvaljujući njoj mnogi seljaci su napravili i uredili kuće, nabavili motokultivatore, traktore i drugu mehanizaciju, popravili puteve, kupili automobile... Do masovnijeg podizanja malinjaka Azbukovčanima nije ostajalo ništa drugo nego da nakrive torbu i u proleće krenu u pečalbu, " u majstoriju", kako se ovde kaže, jer su Azbukovčani vrsni zidari.

Pod malinom i kupinom su sve veće površine. Privatni preduzetnici su samo prošle godine otvorili četiri nove hladnjače pa ih sada ukupno ima pet. Najveća je hladnjača u Ljuboviji, kapaciteta 2.200 tona. Mnoge proizvođače maline zabrinula je informacija iz Regionalne privredne komore Valjevo da su u izvezenoj malini pronađeni ostaci hemijskih sredstava i teških metala, više nego što je standardima dozvoljeno.
O tome Milesija Aslani, direktor ljubovijske "Hladnjače", kaže:
"Nema mnogo razloga za zabrinutost. Naša malina koju smo izvezli je ispravna. Mi smo i prethodnih godina dva puta godišnje vršili analizu naše maline i rezultati su bili dobri. Ove godine pripremamo se za još veći otkup, ugovaranje je u toku i očekujemo da kapaciteti budu maksimalno popunjeni".
I proizvodnja duvana u Azbukovici ima dugu tradiciju. Zbog nekih dugova ali i loših odnosa sa DIN-om, Fabrika za proizvodnju i termičku obradu duvana "Duvan" iz Ljubovije imala je problema oko plasmana obrađenog duvana i isplate proizvođačima, koji su nekoliko dana držali u blokadi i magistralni put Ljubovija - Mali Zvornik.

Velike su mogućnosti Azbukovice u voćarstvu i stočarstvu. Ali, u protekle dve decenije, delimično i zbog bolje rentabilnosti maline, šljivici su zapušteni, mnogi uništeni a kvalitetne rakije i suve šljive, po kojima je Azbukovica bila poznata, sve je manje. Ipak, prošle i ove godine, zahvaljujući i merama Vlade Srbije, niču novi zasadi. Planinski predeli Sokolskih planina, Bobije i Gornjih Košalja obiluju izvanrednim pašnjacima, ali je stočni fond u selima sve manji.

Sela koja imaju koliko - toliko solidne puteve opstaju, mladi se ipak zadržavaju ali u mnogim, manje pristupačnim, ostala su uglavnom staračka domaćinstva. Zadruge "Ljubovija" i "Slatnik", nekada nosioci proizvodnje u selu, propale su, zadružni objekti su ruinirani. Nada je u izgradnji kvalitetnih puteva, stvaranju drugih uslova za ostanak na selu, ali za sve to je potrebno mnogo novca.
 

U Donjoj Orovici postoji crkva Brvnara, izgrađena na šancu Jakova Nenadovića tridesetih godina 19. veka. Na Bobiji je crkva brvnara koju je podigao major Račić 1943. godine, jedina crkva brvnara izgrađena u Srbiji u 20. veku


izvor  www.glas-javnosti.co.yu

U podnožju Soko grada sagrađen manastir Sveti Nikolaj

Krst na najvišoj steni

Neki srpski župan imao je tri kćeri: Kosu, Petru i Soku. Kosa za sebe sagradi grad Kostajnik kod Krupnja, Petra - Petrc ispod Rožnja, a Soka - Soko grad. Tako kaže legenda, ali je verovatnije da je ova srednjovekovna tvrđava ime dobila po sokolovima kojih i danas ima. Sa Soko grada se pruža pogled na selo Sokolac i Sokolske planine.
Soko grad su Turci utvrdili i on je bio neosvojiv sve do predaje Srbima i rušenja 1863. godine. Zbog njegove neosvojivosti Turci Sokoljani su ga sa ponosom zvali "cura sultanova". Dok je on bio ponos Turaka, za Srbe je ostao veliko mučilište u kome su mnogi stradali. To je bio jedan od razloga, osim lepote mesta, što je vladika šabačko-valjevski Lavrentije odlučio da baš u njegovom podnožju sagrađen manastir Sveti Nikolaj, poznat kao manastir Soko.
Manastir ima crkvu posvećenu Svetom ocu Nikolaju, konake, duhovni centar, muzejsku zbirku, vodenicu potočaru, mini jezero... Postavljeno je spomen obeležje vladike Nikolaja, a na najvišoj steni Soko grada, veliki pozlaćeni krst, visine 12 metara.
Manastir Soko je veliko gradilište gde se stalno nešto radi i uređuje, uvek pod budnim okom vladike Lavrentija. U poslednje vreme, osim vernika, posećuje ga sve više turista, đačkih ekskurzija, tu se održavaju razni skupovi, a već dve godine je i stecište "Mobe" - akcije koju zajednički organizuju SPC i dijaspora.
I ove godine, u manastiru će od 19. jula do 19. avgusta boraviti deca iz svih srpskih zemalja i dijaspore i sa arheolozima raditi na istraživanju Soko grada i otkrivanju tajni "cure sultanove".





izvor  www.glas-javnosti.co.yu

Karatisti najuspešniji

Karatisti "Drine" koje vodi veliki entuzijasta Ivan Nikolić su najtrofejniji sportski kolektiv. Sa svakog turnira vraćaju se okićeni sa po nekoliko medalja. FK "Drina" je najstariji klub, postoji skoro 75 godina, ali godinama tavori u Posavskoj zoni.
Dugu tradiciju i uspešnu prošlost imaju i košarkašice "Ljubovije", klub je poslednjih godina bez jake generacije, a muški košarkaški klub "Mladost" opstaje na najmlađim kategorijama. U opštini postoji i Šah klub "Drina" i još nekoliko nižerazrednih fudbalskih timova.



izvor  www.glas-javnosti.co.yu

Za pocetak serijala slika koje ce predstaviti opstinu Ljubovija pogledajte par fotografija iz vazduha ( Pripremio Veljko Petrovic Vege,administrator sajta www.ljubovija.cjb.net )











































izvor  www.Ljubovija.cjb.net

Mačkov kamen

Jagodnja je niža planina iz grupe Podrinskih planina, sa najvišom tačkom Mačkov Kamen (923 m). Ovde se odigrala čuvena bitka 1914. god. u sklopu borbi na Drinskom mostobranu. Na vrhu šumovite, pitome planine, koja je dobila ime po obilju šumskih jagoda, podignuta je spomen-kosturnica istovremeno kad i spomen-crkva u Krupnju, u čijoj se kripti takođe čuvaju kosti izginulih ratnika. Unaokolo, po celoj Jagodnji i Boranji, još su vidljivi ostaci rovova iz 1914. god. Na samom Mačkovom Kamenu, kada ga je neprijatelj zauzeo kako bi prodro prema Mačvi i Valjevu, bilo je 2000 mrtvih na obe strane. Tu se nalazi i vrh Košutnja Stopa sa 940 m nadmorske visine.
Ski Centar "Mačkov Kamen", za sada je opremljen ski-liftom sa nekoliko ski-staza i poligonom za skijanje i sankanje sa mogućnošću iznamljivanja ski-opreme. U neposrednoj blizini je motel u čijem sastavu su dve restoranske sale, sa oko 30 ležaja.







izvor: www.Ljubovija.cjb.net

Neiskorišćene prirodne lepote klisure Trešnjice
 
Turisti ne idu u raj

U dužini od 38 kilometara kroz Azbukovicu teče Drina, raj za ribolovce i ljubitelje splavarenja. Mladica, lipljan, pastrmka su rado viđeni trofeji svih ribolovaca. Od prošle godine Ljubovija je dobila i svoju "Drinsku regatu" koju je pokrenulo istoimeno ekološko udruženje, a o ribljem fondu staraju se sportski ribolovci OOSR "Drina".
Za lovce su zanimljivi srndać, divlja svinja, fazan, a LU "Mileta Polić Bata" dobro je organizovano. Planinarima preporučujemo Bobiju, a za one što vole izazove, tu je neprohodni kanjon Tribuće.
Klisura Trešnjice je veoma živopisna, a posetioci mogu uživati u posmatranju beloglavih supova. Trešnjica je veoma čista reka i u nju svakog proleća iz Drine izlazi na prirodni mrest mladica - "kraljica Drine".
Predivni su i neki drugi predeli: Gornje Košlje, Sokolske planine, Soko- grad, ali seoskog turizma nema. Problem Ljubovije, osim što nema organizovanog turizma, jesu i skromni smeštajni kapaciteti, svega 65 ležaja u motelu "Letnjikovac" i još nekoliko soba u drugim objektima.
 
 

izvor: www.ljubovija.cjb.net

Reka Drina nastaje nestajanjem reka Tare i Pive i traje 346 km, uglavnom predomisljajuci se na koju ce stranu ili mozda pokusavajuci da izbegne susret sa rekom Savom na severu. Kao i covek u mladosti snazna i brza kroz kanjone i klisure, a u starosti mirna i spora u nizinama kao da joj se vise ne zuri tamo gde stici mora. Drina, modra i brza reka, kao vreme sto prolazi, nagledana ljudskog dobra i zla sigurno je najlepse opisana recju u delima naseg nobelovca Ive Andrica.

Drina je jedna od nasih najlepsih reka. U stara vremena imala je ime Drinos, a narod joj je dao ime Zelenika ili Zelenka, po boji recne vode. Ona vijuga kroz zivopisne planinske i ravnicarske predele Bosne i Srbije. Oko njenih obala prostiru se kotlinska prosirenja sa obradivim i naseljenim poljima, ali i strme obale klisurastog i kanjonskog tipa, obrasle vrbama, topolama i niskim zbunjem. Najlepsi i najveci kanjon na svom recnom toku Drina je usekla od Zepe do Klotijevca u duzini 24 km. Duzina recnog toka, od Scepan polja gde Drina nastaje od Pive i Tare do usca u Savu, iznosi 340 km. Razlika u nadmorskoj visini izmedju izvorista i usca je oko 358 m. Sirina recnog toka varira od 100-200m kod Perucca i Zvornika do 15 m na mestu zvano Tijesno. Proticaj vode kod Bajine Baste iznosi od 54,4 do 698 m3/s, uz vodostaj od 34-356 cm. Temperatura vode je od 8,7-16,3 (C. Boja recne vode je mahom zelena i pripada II klasi boniteta.

Danas je nenadmasna divlja -prirodna sloga Drine ukrocena branama i jezerima (Visegradsko, Perucac, Zvornicko jezero) cime je narusena ali ne i unistena lepota Drinskih kanjona. Reka je izgubila sezonsku (jesenju i prolecnu) plahovitost kada su stradala oranicna polja i naselja duz toka, a dobila je mogucnosti plovidbe, turizma i privredni znacaj (proizvodnja el. Energije).

Neke zanimljivosti vezane za Drinu:

# reka Drina bila je granicni prostor izmedju Zapadnog i Istocnog Rimskog carstva, kroz istoriju razdvajala je katolicki od pravoslavnog prostora

# Duz Drine-granice Austro-Ugarske i Srbije- 1914-15 vodjene su velike ratne operacije

# Zabelezeno je da je 27.3.1896. godine Drina dostigla vodostaj 14 m veci od normalnog i poplavila cupriju kod Visegrada, odnela varosicu Ljuboviju

# Voda reke se ledila 2 puta 1929 i 1942,. godine kod Bajine Baste (Perucac, Krivi vir)

# Ovom rekom godisnje protice 12,5 milijardi kubnih vode, sto znaci da je moguce podici 60 manjih hidroelektrana

# Voda reke je u prvoj polovini ovog veka koriscena za rad poznatih drinskih vodenica (samo 1931. godine od B.Baste do Savske Race bilo ih je 53)

# Poznato je cuveno splavarennje Drinom (prvi splavovi "dascare" i "gredare" krenuli su iz Dervente i Perucca 1856 godine). Splavovima se odvlacila gradja nizvodno za prodaju sa obronaka Tare i Zvijezde, a korisceni su i u turisticke svrhe

# U donjem toku Drine (krajem XIX veka) rekom su krstarili austro-ugarski parobrodi i dolazili do Zvornika

Danas je Drina poznata po svojim atraktivnim kanjonskim predelima, vestackim jezerima, bogatstvom recne ribe (mladica, pastrmka, saran, klen...). Njen vijugavi recni tok od davnina do danas u narodnom predanju zabelezen je recima "ko ce krivu da ispravi Drinu). Narodna izreka je vezana za beskoristan posao, nalik na grcku-anticku mitolosku pricu o Sizifu. Stoga je Drina mitska, istorijska i stvarna slika covekovog trajanja na ovim prostorima.
Autor:
Andjelic Lazar,prof.