Istorija Austrije

Nakon što su Austriju osvajali Rimljani, Huni, Lombardi, Ostrogoti, Bavari i Franci, Austrija bila pod vlašću Babenberga od 10. do 13. veka, kad su ih nasledili Habsburgovci. Kuća Habsburg je potom vladala Austrijom sve do 20. veka.

Nakon ukidanja Svetog rimskog carstva, Austrija je 1867. godine postala deo dvojne monarhije, Austro-Ugarske. Austro-Ugarska se raspala nakon što je izgubila Prvi svetski rat, pa je nastala Austrija u današnjim granicama. Austriju je pripojila Nemačka 1938. godine.

Saveznici su nakon 2. svetskog rata držali Austriju do 1955. godine, kad je opet stekla potpunu nezavisnost pod uslovom da ostane neutralna. Ipak, nakon propasti komunizma u Istočnoj Evropi, Austrija se politički sve više angažovala, pa je 1995. godine postala članica Evropske Unije, a 1999. je uvela valutu evro.

Praistorija

Područje današnje Austrije naseljeno je već u starom kamenom dobu. Najpoznatiji nalazak iz tog doba je Vilendorfska Venera, pronađena u Vilendorfu u Donjoj Austriji. Procenjuje se da je stara oko 25.000 godina. Taj kip verovatno predstavlja idol plodnosti.

Kasnije su preko Balkana stigle nove tehnologije - poljoprivreda, stočarstvo i obrada metala. Porasla je populacija i formirala se prva trajna naselja. Zbog obilja prirodnih bogatstava kao što su so, bakar i gvožđe neka naselja su mogla razviti prostranu trgovačku mrežu.

Najslavljeniji praistorijski grad u Austriji je današnji Halstadt, koji je dostigao svoj vrhunac između 750 i 400 pne.. Prema njemu se i naziva to razdoblje srednjoevropskog gvozdenog doba halštatskom kulturom. Halštatska kultura se raširila niz Alpa i Dinara od Švajcarske do južnog Jadrana, njenim nosiocima se smatraju Iliri. Oko 4.-og veka pne. prevladavali su Kelti.

Rimsko doba

Keltskim kraljevstvom Norikom sa središtem u Koroškoj Rimljani su upravljali od godine 16. pne. dok je zapadni deo zemlje pripadao provinciji Raetija a istok Panoniji. Jedino područja severna od Dunava nisu bila pod rimskom vlašću.

Dok su Kelti na područjima pod kontrolom Rima sve više romanizovali, na severu su se uselili Germani i mešali sa lokalnim stanovništvom. Niz Dunav su se poredili rimske Tvrđave, a jedna od tih, na mestu starog keltskog ili ilirskog naselja, bila je Vindobona odnosno današnji Beč (na nemačkom Wien).

Rani srednji vek

Postepenim slabljenjem rimskog carstva Austrija je bila sve više izložena napadima germanskih i drugih naroda. Ovuda su prešli Markomani i Langobardi na svom putu ka Italiji, dok su se na zapadnom kraju zemlje, u današnjem Vorarlbergu, etablirali Alemani. Tek prilično kasno, oko sredine 6.-og veka, pojavili su se Bavari na zapadu i Sloveni i Avari na istoku u jugoistoku današnje Austrije. Karantanija ili Koroška je nedugo posle toga postala jedna od prvih država slovenskih naroda uopšte, ali se brzo vezala sa bavarskim kneževstvom i većina stanovništva je preuzela nemački jezik i kulturu. Za vreme Karla Velikog Karantanija kao i Štajerska i Donja Austrija postale su vojne krajine protiv Avara i Slovena upravljene iz Bavarske. Navalom Mađara krajem 9.-veka opustošena su istočna područja, dakle današnja Donja Austrija, i Franci su povukli granicu do reke Ensa blizu Linca. U drugoj polovini 10.-og veka pobeđeni su Mađari i ponovno ustavljena Austrija kao granična pokrajina bavarske kneževine. 996. g. se prvi put spominje pod nazivom Ostarici, od čega dolazi nemački naziv Österreich. To razdoblje je odjednom i početak nemačke kolonizacije istočne Austrije. Austrija će još vekovima biti podeljena na razne knježevine u sklopu Istočnofranačkog odnosno Nemačkog carstva.

Habsburgovci

1278. g. Habsburgovci su osvojili knježevinu Austriju odnosno veći deo današnje Gornje i Donje Austrije. Svojom porodičnom politikom Habsburgovci su tokom 14.-og veka dobili Korošku sa Štajerskom i Kranjskom kao i Tirol.

1452. g. Fridrih V proglašen je za nemačkog cara. Habsburgovci su zadržali tu poziciju sve do konačnog raspada nemačkog carstva oko 1800. g. ali je stvarna moć cara bila zanemariva dok su knjezovi i kraljevi samovoljno vladali svojim zemljala.
 
Maksimilijan I, nemački car (slika od 1519.)

u 15-om veku su Habsburgovci dobili Burgundiju, Španiju i Holandiju. Nakon bitke na Mohačkom polju 1526. g. nasledili su i Mađarsku, Češku, Moraviju i Hrvatsku. Ali Osmanlije su brzo napredovali i već 1529. g. došlo je do prve opsade Beča. Sledećih 150 godina Austrija i Osmansko Carstvo su više-manje stalno bili u ratu, iako je retko došlo do većih bitaka.

Usto, Austriju su u to doba mučili i unutrašnji problemi. Veliki odaziv austrijskog naroda je bio na protestantizam. Car je nasilnim putem povratio stanovništvo svojih zemalja na katoličanstvo. Došlo je do pogubnog tridesetogodišnjeg rata (1618-1648). Car je namerio povratiti svoju moć a plemstvo je tražilo više samostalnosti, i povodom su služili verski sukobi. Rat koji je počeo sukobom katoličkog cara i protestantskih plemića se brzo proširio celim Svetim rimskim carstvom, a kad su se umešale Francuska i Švedska na strani protestanata, došlo je do potpunog poraza carske vojske. Širom carstva stradalo je gotovo polovina stanovnika od rata i ratnih poslednica. Nemačke zemlje su ekonomski i politički bačene daleko unazad u uporedi sa Engleskom ili Francuskom.

1683. g. druga turska opsada Beča je odbijena zajedničkim naporom više evropskih zemalja. Pod komandom, među ostalih, Eugena Savojskog osvojena je Mađarska i Slavonija kao veliki deo Srbije. Iako se pobeda Austrije nad Turcima kako u Austriji tako i u Hrvatskoj često smatra oslobođenjem od varvara i potlačitelja, istina je kao uvek nešto složenija. Sa jedne strane su i austrijske trupe srušili gradove i zemlju gde su stigle, na prier su srušile turski Osijek do temelja uključujući slavljeni most preko Drave, i na jednom neuspešnom napadu spaljivali Sarajevo. A sa druge strane su Turci u to vreme po mnogo čemu bili napredniji od srednjoevropskih naroda i imali su pristup novim proizvodima iz Amerike, kao što su kukuruz ili paprika.

Veliki deo protestantskog stanovništva je isteran iz Austrije. Protestanti su bili dobrodošli u Prusiji gde su pomogli stvoriti modernu zemlju, a mnogi su se i naselili u novoosvojenim zemljama, na prier u Banatu, Bačkoj, Baranji, Slavoniji, južnoj Mađarskoj itd. I danas ima samo nekoliko sela sa većinskim protestantskim stanovništvom, uglavnom duboku u planinama ili pri granici. Posebno surovo su bili protjerani protestanti u današnjoj saveznoj državi Salcburg, koja je tada bila pod direktnom upravom biskupa. Navodno je odatle pobeglo preko 40% stanovnika.

20. vek

Nepremostive suprotnosti između socijaldemokratskog "Republikanskog zaštitnog saveza" sa jedne, te hrišćansko-socijalnog "Domobranstva" i savezne vlade sa druge strane dovele su u međuratnoj Austriji do teške političke i privredne krize, koja je 1934. kulminirala izbijanjem građanskog rata. U kratkotrajnim borbama koje su se razbuktale u Beču i drugim industrijskim središtima zemlje život je izgubilo više od 300 ljudi, dok ih je više od 700 ranjeno. Neuspela pobuna radnika protiv austrofašističkog režima rezultovala je ukidanjem parlamentarizma i demokratije, i proglašenjem autoritarne staleške države. Nikad do kraja zaživela, nestabilna državna tvorevina, koja je isprva uživala otvorenu potporu fašističke Italije, prestala je postojati nakon što je Austrija 1938. pripojena nacističkoj Nemačkoj.

Izvor: Wikipedia