Džejms Din

Džejms Din rođen je 8. februara 1931. godine u Indijani. Sa roditeljima se preselio u Kaliforniju kada je imao šest godina. Tokom školovanja, paralelno je išao na časove violine i svirao veoma dobro za svoje godine. Majka mu je umrla od raka kada je imao devet godina. Otac ga je posle toga poslao sestri njegove majke i njenog muža u Feirmaunt.

U srednjoj školi je puno igrao košarku i vozio motor. Posle maturiranja, vraća se u dom oca i maćehe u Los Anđeles. Upisao je Pravni fakultet, ali se posle manje od godinu dana prebacuje na Fakultet dramskih umetnosti. Posle nepune dve godine, napušta studije i učestvuje na svim audicijama, u potrazi za što više uloga. Početkom pedesetih godina često putuje na relaciji Los Anđeles - Njujork, jer je u ta dva grada imao pozorišne predstave i povremeno manje filmske uloge.

Svoju prvu veliku ulogu imao je u filmu "Istočno od raja" 1954. godine. Premijeru filma nije gledao, jer, kao što je rekao, nije mogao to da podnese. Već iduće godine dobija veoma zapaženu ulogu u filmu "Buntovnik bez razloga" i "Džin" sa Elizabet Tejlor.

Pre premijere filma, otišao je da testira svoj novi automobil sa automehaničarem i poginuo u saobraćajnoj nesreći. Njegovom pogrebu prisustvovalo je više od 3.000 ljudi.

Legenda je postao posle premijere filma "Buntovnik bez razloga" koja je održana nekoliko dana posle njegove pogibije. U toku narednih meseci formirani su mnogi klubovi obožavalaca ovog glumca. Vrlo brzo su počele da kruže i priče o tome da je preživeo nesreću, ali da ne želi da se pojavi kao zvezda, što je bilo, ipak, malo verovatno. Posthumno je dobio mnoge filmske nagrade, među kojima je i francuska Kristalna zvezda.

Izvor: Krstarica

James Byron Dean rodio se 8. II. 1931. u Marionu u Indiani u obitelji Wintona Deana, zubnog tehničara. Obitelj se 1935. seli u kalifornijsku Santa Monicu, ali Jamesova majka umire nakon pet godina od raka. Otac vraća dječaka natrag u Indianu, tetku i teki na farmu u mjesto Fairmont, gdje je James i odrastao pa taj gradić mnogi smatraju Deanovim rodnim mjestom. U srednjoj školi mladi je Jimmy, unatoč debelim naočalama, bio pravi odlikaš - stasao je u košarkašku zvijezdu i postavio državni juniorski rekord u skoku s motkom.

Nakon mature 1949. Dean se seli u Los Angeles i počinje studirati glumu. Iako se Jimmy predstavljao kao heteroseksualac, jedan je tadašnji producent rekao da je Dean u Los Angelesu definitvno shvatio da ga privlače muškarci i da je Deanov seksualni život zapravo bio homoseksualni. Stanovao je s kolegom Billom Blastom, od kojeg je naučio da se uloge u Hollywoodu dobivaju na kauču. Paul Alexander i Kenneth Anger u svojim knjigama Bulevar slomljenih snova i Hollywood Babylon 2 objavili su podatke da je Dean otkrio seks, kao i mnogi vršnjaci, u srednjoj školi, ali da ga je prvo konzumirao s muškarcem, i to svećenikom Jamesom DeWeerdom. James je posjećivao zabave za glumce, gotovo uvijek u pratnji nekog starijeg glumca, a postao je i štićenik Cliftona Webba, velike zvijezde iznimnog utjecaja među homoseksualcima Hollywooda.

Nakon preseljenja 1952. u New York i učenja u Actor's Studiju, Deanov spolni život je postao razuzdaniji no ikad. Anger tvrdi da je Jimmy volio seks uz dodatak bičevanja, čizama, remenja i vezivanja, a sve to začinjeno opekotinama od cigareta, pa su ga nazivali ljudskom pepeljarom. To je donijelo muke filmskim šminkerima koji su morali prekrivati ožiljke od opekotina na Deanovim prsima. Dvije godine poslije vratio se u Kaliforniju i počeo snimati Istočno od raja, a stanovao je s glumcem Jackom Simmonsom koji mu je bio i ljubavnik. Studio Warner Bros. zabrinuo se za imidž novog ljepotana za kojim su curice vrištale pa je izmislio priču o Deanovoj ljubavi s Ursulom Andress, Liz Taylor, Natalie Wood, ali i s talijanskom glumicom Annom Mariom Pierangeli. Dean je, prema toj priči, ostao slomljena srca kad ga je ostavila i udala se za pjevača Vica Damonea. Ulje na vatru za zadimljavanje homoseksualnosti dilila je činjenica da je Dean poginuo samo dva dana nakon udaje Pier Angeli, što je upućivalo na očajnički i samoubilčaki brzu vožnju. Nitko nije spominjao da se upisao na tečaj kenda koji je počinjao 1. listopada.

Spavao sam s pet najvećih zvijezda Hollywooda, a nijedna od njih nije žena, pohvalio se Dean u to vrijeme svom prijatelju Johnathanu Gilmoreu. No, kako je Dean postao legenda tolika da mu nadgrobni spomenik u Firmontu ukradu dva puta, a otiske usta ružem ostavljaju na njegovu hollywoodskom spomeniku dok su ga još klesali u ateljeu? Možda je to najbolje opisuju riječi Humphrey Bogarta koji je komentirajući masovnu histeriju nastalu nakon smrti Jamesa Deana popratio riječima: Dean je umro u pravo vrijeme. Iza sebe je ostavio legendu. Da je poživio, nikada ne bi postigao takav publicitet. Dvadesetčetverogodišnji James kobnog se 30. rujna vozio na nastup na utrci u gradu Salinasu kalifornijskom cestom 466 u svom trkaćem Porscheu 550 Spyderu s mehaničarem Rolfom Wütherichom. Dok su prilazili selu Cholameu ususret im je vozio srednjoškolac Donald Turnupseed u svom Fordu i skretao ispred njih na sporednu cestu, ali nije dao žmigavac. Mora nas vidjeti. Mora stati!, bila je posljednja Deanova rečenica dok ga je pokušavao izbjeći, ali je Ford udario u lijevu stranu Porschea načinjenog od aluminija zbog veće brzine na utrkama. Wütherich je prošao s prijelomom noge, a Deanu je pukao vrat i zdrobljena cijela lijeva strana tijela. Nakon toga nije mu više bilo pomoći. Turnuspeed je imao samo modrice, a policija ga nije tužila vjerovatno zato što je prvi prvoj rekonstrukciji nesreće utvrdila da je Dean vozio oko 120 km/h. No, nekoliko godina kasnije naknadnom rekonstrukcijom utvrđeno je da Dean navodno nije vozio brže od 100 km/h. Uz prebrzu vožnju tvrdilo se i da ga je policija samo nekoliko sati prije pogibije kaznila zbog prebrze vožnje od oko 135 km/h.

Postavlja se pitanje kako je glumac koji je za života publici pokazao samo jednu zapaženiju ulogu, onu Caleba Traska u filmu Istočno od raja Elie Kazana, postao tako velika legenda. Prvenstveno zahvaljujući činjenici da je bio prvi filmski glumac koji je utjelovio ideale američkih tinejdžera svojim stasom, zalizanom kosom, polusmješkom koji je mogao biti osvajački, ali i pomalo ciničan, neuobičajenim pogledima (koji su uglavnom bili posljedica njegove kratkovidnosti), statom i ulogama buntovnika u sukobu sa sustavom. Tome je pomogola i činjenica da su nakon njegove smrti u kinodistribuciju puštena čak dva filma u kojima je odigrao glavne uloge: Buntovnik bez razloga Nicholasa Raya iz 1955. u kojem je igrao Jima Starcka, i godinu mlađi Div Georgea Stevensa u kojem je glumio Jetta Rinka, kauboja koji postaje naftni tajkun.

Praktično odmah nakon pogibije o njegovoj se smrti počela stvarati misterija što pokazalo učinkovito u stvaranju mita. Tako je jedan tinejdžerski časopis preko naslovnice donio naslov Jimmy Dean nije mrtav. Zatim su se počeli pojavljivati tekstovi o tome kako leš u Porscheu pripada autostoperu, a glumac je samo sklonjen u neku kliniku dok mu ne vrate prijašnji izgled ili dok se nauči služiti protezama jer je bez udova. Dean je predstavljao i još predstavlja, kao što su pokazala istraživanja psihologa marketinških tvrtki, dašak pobune, duh mladosti i nesputanosti. Zbog toga je Mark Roesler, čim je čuo da će Kalifornija donijeti zakon o "zaštiti lika i djela" pokojnih slavnih osoba u korist članova obitelji, osnovao Curtis Licensing Corporation i nagovorio obitelj Winslow u Indidani, kao jedine živuće rođake da osnuju Zakladu Jamesa Deana i zaštite njegov lik te počinju ubirati dio zarade od predmeta čiju prodaju potpomaže Deanova slika. Obitelj je navodno samo u 1989. godini zaradila čistih 1.000.000 USD. Naime, da Deanov lik poboljšava prodaju najbolje je iskusila tvrtka Converse koja je povećala prodaju tenisica Jack Purcell za 50 % čim je na oglas stavila sliku Jamesa Deana.

Pred kraj spomenimo i čudnovatu sudbinu kobnog Porsche Spydera zvanog Malo kopile. Olupinu Deanova Porschea 550 Spydera kupio je jedan od njegovih mehaničara George Barris, koji je prije polaska na tragični put na automobil ispisao Malo kopile, kako je glumac nazvao svoj bolid. Kad je dopremio olupinu u Barrisovu radionicu za popravak automobila za filmove u Los Angelesu, vozač kamiona za vuču nije uspio zakočiti pa je naletio na jednog radnika i slomio mu obje noge. Potom je jedan dječak htio ukrasti Spyderov volan ali je pritom pao i slomio ruku. Kad je Barris poslao Porsche na jedan autoshow zgrada u kojoj je bio spremljen izgorjela je do temelja, ali je auto ostao samo nagoren. Kupac dijelova motora za svoj trkaći automobil poginuo je na utrci. Drugi, koji je kupio mjenjač, ozlijeđen je u sudaru. Kupac guma je nakon tjedan dana izletio s ceste kad su oba pneumatika istodobna eksplodirala. Barris je olupnu diljem Sjedinjenih Država pokazivao radoznalima za 50 centi, navodno u obrazovne svrhe. Kamion s olupinom jednom se zanio na cesti, a njegov je vozač ispao iz kabine i poginuo jer je Spyder pao na njega. Drugom prigodom, kad su je vukli na kamion, olupina se raspukla, a stražnji je dio izletio na cestu i sudario se s jednim automobilom. Drugom kamionu za prijevoz otkazale su kočnice u saveznoj državi Oregon 1958. godine pa je uletio u trgovinu. No, potkraj 1950.-ih ili početkom 1960.-ih tvrdi Barris, Porsche je s kamiona koji je vozio iz Floride u Los Angeles nestao bez traga.

Životna priča - Džejms Din: Misterija koja ne umire

Iako je tokom kratkog života snimio samo tri filma, glumac Džejms Din predstavlja jednu od najuticajnijih ličnosti Holivuda i seks simbol čiji je lik obavijen mnogim tajnama, kao i nagađanjem da je bio homoseksualac

Glumac Džejms Din bio je buntovnik, seks simbol i tinejdžerska ikona, a da je živ, ovog meseca obeležio bi osamdeseti rođendan. Mada je poginuo kada su mu bile svega dvadeset četiri godine, i danas sa samo tri snimljena filma ima neverovatno veliki uticaj, ne samo na Holivud, već i na ceo svet. Njegov lik je uz Če Gevaru krasio milione tinejdžerskih postera simbolišući omladinsku pobunu i otpor autoritetu starijih generacija. Posle smrti postao je predmet bezbrojnih analitičkih tekstova, knjiga, dokumentarnih i igranih filmova koji su pokušavali da objasne legendu izgrađenu oko njegovog imena. Kao svaki drugi mit i ovaj krije veliki broj nejasnoća i preterivanja. Mnogo toga u Džejmsovom životu obavijeno je velom tajni, od žena s kojima se družio, preko glasina o homoseksualnosti i psihičkim problemima do samoubilačke opčinjenosti brzinom. Neosporan je jedino njegov talenat i činjenica da je u sva tri filma ostvario izuzetnu glumačku kreaciju. Nakon smrti postao je toliko uzvišen da su mu čak dva put krali nadgrobni spomenik u Firmontu, dok su žene karminom ostavljale otiske svojih usana na novim dok bi ih još klesali u ateljeu.

Ipak, ono što je sigurno jeste podatak da je rođen 8. februara 1931. godine kao Džejms Bajron Din, u Marionu, u Indijani, u porodici zubnog tehničara Vintona Dina. Sa roditeljima se 1935. preselio u kalifornijsku Santa Moniku, ali Džejmsova majka Mildrid umrla je od raka pre nego što je on proslavio deveti rođendan, što je dobrim delom dovelo do njegove psihičke nestabilnosti. Nakon tog nemilog događaja otac ga je vratio u Indijanu da živi kod tetke i teče na farmi u mestu Fairmont, gde je i odrastao, pa mnogi to mesto smatraju njegovim rodnim gradom.

Uprkos tome što je nosio naočare sa debelim staklima, u srednjoj školi je bio prava lokalna zvezda jer je igrao košarku za školsku ekipu, ali je postavio i državni juniorski rekord u skoku motkom. Nakon mature 1949. godine, Din se odselio u Los Anđeles radi studija na koledžu Santa Monika, gde je živeo sa ocem i maćehom. Međutim, posle nekoliko meseci turbulentnog života u novoj porodici, 1951. godine definitivno je napustio studije i po nagovoru prijatelja i reditelja Džejmsa Vajtmora odselio se u Njujork kako bi se ozbiljnije posvetio glumačkoj karijeri. Da bi se izdržavao, počeo je da radi na parkingu ispred televizijskog studija CBS, a njegov prvi profesionalni angažman bio je u reklami za Pepsi. Ubrzo je upisao čuvenu glumačku školu UCLA u Njujorku gde je ujedno dobio i prve uloge u malim brodvejskim predstavama. Ubrzo je na sebe skrenuo i pažnju Holivuda. Ulogom arapskog žigola u maloj predstavi The Immoralist, opčinio je slavnog režisera Elija Kazana koji mu je ponudio ulogu svom ostvarenju Istočno od raja baziranom na epskom romanu Džona Stajnbeka. Film je prvi od tri najveća Dinova filma i najviše je zaslužan za njegov status buntovničke ikone. Igrao je Kala Traska, mladića koji se za očevu pažnju borio sa bratom Aronom, njegovim miljenikom. Glumčeve nemirne pokušaje, mlade posleratne generacije prepoznale su kao svoje. Pre realizacije ovog filma, Dina je štampa proglasila novim Brandom, a posle premijere svima je postalo jasno da on nije bio novi Brando, već prvi i jedini Džejms Din. Njegova upečatljiva gluma donela mu je nominacije za Oskara, ali je nekoliko meseci pre ceremonije dodele poginuo.

Posle velikog filmskog debija, on je kao pasionirani ljubitelj brze vožnje kupio svoj prvi sportski automobil porše 356 spidster nakon čega je počeo da učestvuje u auto-trkama. Marta 1955. godine bio je drugi u Palm Springsu, dva meseca kasnije treći u Bejkersfildu, dok je u Santa Moniki morao da odustane zbog kvara na automobilu. Za vreme snimanja filma Nikolasa Reja Buntovnik bez razloga, koji i danas znači simbol tinejdžerske pobune i sukob mladosti sa svetom, uz propratnu rok ikonografiju uličnih dvoboja i auto-trka, kupio je automobil porše 550 spajders, jedan od 90 proizvedenih te godine koji je nazvao mala bitanga. Po dobijanju uloge naftnog bogataša u filmu Div, u kojem je glumio sa Elizabet Tejlor i Rokom Hadsonom, išao je u Teksas na snimanje, ali se u tom periodu nije takmičio na automobilskim trkama jer mu je to bilo zabranjeno filmskim ugovorom.

Din je izuzetno voleo kameru, ne samo kada je snimao filmove, već i dok je pozirao poznatim fotografima tog vremena. Naočare koje je nosio na velikom broju fotografija nisu bile deo imidža, već potreba jer je bio ekstremno kratkovid. Nezaboravna je i njegova fotografija sa dugačkim mantilom i cigaretom u ustima. Nastala na ulicama Nujorka, dostigla je slavu njegovih filmova.

Dok su ga jedni hvalili, drugi nisu pisali o njemu pozitivno, pa je u skladu s tim konzervativni kolumnista Džordž Vil 1993. godine napisao da su Džejms i njegovi filmovi krivi za omladinske nemire šezdesetih u SAD.

- U Buntovniku Din je savršeno glumio sebe: mucavog i nerazvijenog adolescenta koji žali samog sebe kao žrtvu bezosećajnih roditelja. Njegov lik lansirao je cmizdravo, otuđeno durenje u stilu: Niko me ne razume koje je upijala omladina šezdesetih smatrajući to političkim stavom – istakao je Vil. Ipak, na to su poznavaoci mladog glumca odgovorili da je buntovna strana bila samo deo njegove višeslojne ličnosti jer mu nije nedostajalo kreativnosti, intelektualne radoznalosti i ambicija, a mnogi su tvrdili da nije bio idealan lik jer je često bio sklon manipulacijama i sebičnosti. Mnogi glumci koji su radili s njim nisu ga voleli jer je bio vulgaran i pravio je probleme na snimanju zbog svog samovoljnog i instinktivnog kretanja na pozornici ili setu.

Ipak, njegovom matičnom studiju Warner Bros najviše brige zadavale su glasine o Dinovoj homoseksualnosti, pa su njihovi čelnici plasirali priče u medijima o glumčevim ljubavima s Ursulom Andres, Liz Tejlor, Natali Vud, Merilin Monro i brojnim drugim glumicama i starletama tog vremena. Mada se uvek deklarisao kao izraziti heteroseksualac, priče o aferama sa muškarcima bile su veoma glasne. Razlog za to bila je ili ljubomora njegovih kolega ili njegova pohlepa za slavom, pa su one o glumčevom naglom uspehu ispredane po neverovatnim scenarijima. Prema tim tvrdnjama, prvu veću ulogu dobio je kod režisera Elije Kazana, deklarisanog homoseksualca, stanovao je sa kolegom Bilom Blastom, koji je kasnije tvrdio da je on Dina naučio da se uloge u Holivudu dobivaju na kauču. Novinari Pol Aleksandar i Kenet Anger u svojim knjigama Bulevar slomljenih snova i Hollywood Babylon 2 objavili su podatke da je Din otkrio seks, kao i mnogi njegovi vršnjaci, u srednjoj školi, ali da ga je prvo konzumirao sa muškarcem, i to sveštenikom Džejmsom Devirdom. Džejms je posećivao zabave za glumce, gotovo uvek u pratnji nekog starijeg kolege, a postao je i štićenik Kliftona Veba, zvezde s velikim uticajem među homoseksualcima Holivuda. Osim njih, navodi se i njegov prisan odnos sa rediteljem Rodžerom Braketom, koji je imao dobre veze u Holivudu, kao sinom jednog od prvih holivudskih magnata. On je omogućio Dinu male filmske uloge, a kasnije mu je pomogao da dobije svoju prvu glavnu ulogu na Brodveju u predstavi See the Jaguar, koju je producirao Lem Ajers, član Braketovog gej kruga. Nakon Dinove smrti, Rodžers je odbijao intervjue, ali je na kraju svog života, kad je oboleo od raka, pristao na razgovor s Ronom Marinetijem, autorom biografije The James Dean Story, i tom prilikom rekao:

- Moj primarni interes prema Džimiju bio je kao prema glumcu jer je njegov talenat bio očigledan. Kao drugo, voleo sam ga, a i on je mene, naša veza bila je u stilu otac - sin, odnosno pomalo incestuozna – istakao je Rodžers.

Takođe, Din je dugo bio opčinjen još jednim buntovnikom tog doba, Marlonom Brandom, koji ga je zauzvrat prvi poslao kod psihijatra da reši svoje opsesije. S druge strane, glumac Martin Landau kategorično je tvrdio da Din nije bio gej, isto kao i Denis Hoper.

Ipak, jedina njegova veza za koju se tvrdi da je bila prava jeste ona s italijanskom glumicom Anom Marijom Pjeranđeli, koja je takođe umrla veoma mlada i od prevelike doze lekova. Po biografima, ta mediteranska lepotica bila je jedina Dinova ljubav, ali nije opstala jer Ana nije mogla da mu oprosti brojne avanture i zbog toga je okončala njihovu vezu. Din je, prema jednoj od priča, ostao slomljena srca kad ga je ostavila i udala se za pevača Vika Damonea. Ulje na vatru dolila je činjenica da je Din poginuo samo dva dana nakon njenog venčanja koje je, navodno, posmatrao skriven u žbunju pored crkve.

Kobnog 30. septembra 1955. godine, glumac se vozio na trku u gradu Salinasu kalifornijskim putem 466 u svom poršeu 550 spajder s mehaničarom Rolfom Viterihom. Dok su prilazili selu Šolmeu, u susret im je svojim fordom dolazio srednjoškolac Donald Turnspid koji je u tom trenutku sa glavnog puta skretao u sporednu ulicu ne dajući migavac. Din je pokušao da ga izbegne, ali je Ford udario u levu stranu poršea izrađenog od aluminija zbog potrebe razvijanja što većih brzina na takmičenjima. Viterih je kao suvozač prošao s prelomom noge, dok je Dinu pukao vrat i bila mu je smrskana čitava leva strana tela. Nije mu bilo pomoći. Turnspid je imao samo modrice, a policija ga nije tužila verovatno zato što je pri prvoj rekonstrukciji nesreće utvrdila da je Din vozio oko 120 kilometara na sat. Ipak, nekoliko godina kasnije, ponovnom rekonstrukcijom utvrđeno je da Din nije vozio brže od 100 kilometara. Prema tvrdnjama njegovog mehaničara, Dinove poslednje reči bile su: Nemoguće da nas ne vidi…

Nakon ove rečenice, uspostavljen je mit Živi brzo, umri mlad i budi lep leš… Taj čuveni krik pogibeljnog esteticizma i krajnja apoteoza ohole mladosti koja ne prihvata ništa osim sebe same, bila je jedna od najizrazitijih okosnica omladinske kulture burnog 20. veka. Na filmu se prvi put čula u ostvarenju Knock on Any Door iz 1949. godine, reditelja koji je proslavio Dina, a za potrebe scenarija preuzeta je iz istoimene knjige malo poznatog autora Vilijarda Motlija, objavljene dve godine pre njene filmske adaptacije. Ova knjiga sasvim je nepoznata najvećem broju čitalaca, a lik Nika Romana nije zaživeo u kolektivnoj svesti. Za Vilijarda Motlija ne zna više gotovo niko, još je manje poznata činjenica da je autor bio crnac i homoseksualac, ali pomenutu frazu kao da poznaju praktično svi...

Džejms Din je sahranjen na Park groblju u Ferimontu, a 1977. godine nekoliko stotina metara od mesta gde je poginuo u Šolamu, podignut mu je spomenik. Din je predstavljao i još predstavlja, kao što su pokazala istraživanja psihologa marketinških firmi, dašak pobune, duh mladosti i slobode. Zbog toga je advokat Mark Rozler, čim je čuo da će Kalifornija doneti zakon o zaštiti lika i dela pokojnih slavnih osoba u korist članova porodica, osnovao Curtis Licensing Corporatio i nagovorio familiju Vinslov u Indijani, kao jedine žive rođake legendarnog glumca, da osnuju Fondaciju Džejmsa Dina i zaštite njegov lik, ali i počnu da ubiraju deo zarade od predmeta čiju prodaju potpomaže Dinova slika. Porodica je, navodno, samo u 1989. godini zaradila čistih milion dolara, o čemu i danas dovoljno svedoči veličina njegovog lika.

Izvor: Story

ma dzejms je samo kopirao branda