Opadanje moći Osmanlijskog Carstva (1566-1703)


Sadržaj
1 Sultan Selim II (Mest = Pijanica)
2 Sultan Murat III
3 Sultan Mehmed III
4 Sultan Ahmed I
5 Sultan Mustafa I
6 Sultan Osman II (Genc = mladi Osman)
7 Sultan Murat IV
8 Sultan Ibrahim I
9 Sultan Mehmed IV
10 Sultan Sulejman II
11 Sultan Ahmed II
12 Sultan Mustafa II



Sultan Selim II (Mest = Pijanica)

Sultan Selim II je dosao na prijestolje 1566.g. sa svoje 42 godine. Nije posjedovao nimalo od vladarskog duha i osjećaja za dužnost od svoga oca, te se posvetio više svojim privatnim zadovoljstvima kao što su to lov, pijančevanje, muzika i poezija. Selim II je bio prvi osmanski sultan koji je vodio sarajski život i koji ratovanju nije posvećivao nikakvu pažnju. Veliki Vezir Mehmed Sokolović bijase opunomoćen da vodi i reguliše sve državne poslove, u ostalom i mir sa nekim kršcćanskim zemljama, između njih - da se još više učvrsti mir i sa Austrijom.

1570.g. i 1571.g. Osmanlije zauzeše gradove Nikoziju i Famagustu na ostrvu Kipru, ipak njihova flota bi potpuno poražena i uništena u Lepantskom Zaljevu 1571.g., kad su Venecija, Papa i Španija ujedinile svoje vojske. Za vladavine sultana Selima II su izgrađene u Adrianopolju džamije - Selimije (Selimove džamije), kao i gradske zidine. U Meki su potpuno obnovljene stare vodovodne cijevi.

Sultan umrije 1574.g. od posljedica ovisnosti od alkohola.


Sultan Murat III

Proglašen za sultana decembra 1574.g. Njegova vladavina je obilježena čestim borbama za prevlast u haremu, pobunama janjičara i korupcijom. Isto kao i njegov otac, Murat III je bio jedna slaba ličnost i vodio je kao i otac tipični sarajski život.

Iako je oficijelno mir sa Austrijom i Venecijom bio osiguran, dolazilo je uvijek ponovno do beznačajnih malih okršaja. 1581.g. i 1583.g. Osmanlije su poduzele vojne pohode na Persiju, Krim i Transkavkaz. Granice Osmanskog Carstva nije bilo moguće više proširivati, jer sam sultan nije bio zainteresovan za ratovanje.

Sultan Murat III umrije 1595.g. od posljedica epileptičkog napada.


Sultan Mehmed III

Mehmedovo namjesništvo poče 1595. godine. Na samom početku su bila velika očekivanja od novog sultana koja se nisu ispunila. On je bio pod potpunim utjecajem svoje majke.

Bio je zao, opak i za sudbinu svoga Carstva kao takav potpuno nezainteresovan. Za njegove vladavine nije bilo, osim nekoliko revolta u vlastitim trupama, nikakvih vojnih sukoba. Prema evropskim državama održavao je i imao mirne odnose. Kratka vladavina samog sultana Mehmeda III bijaše završena godine 1603.


Sultan Ahmed I

Ahmed I je dosao na prijestolje 1603.g. sasvim mlad, sa svojih 14 godina. Bio je jako religiozan i dao je graditi džamije Ahmedije (Ahmedove džamije), koje su trebale biti još raskošnije od Hadža Sofije. Na njegovom dvoru vladala je samovolja. Po vlastitom raspoloženju i želji je davao da se ubijaju paše i veziri, pri čemu je još i uživao. Također je Ahmed I živio spokojnim sarajskim životom.

Sklopio je mir sa stalno pobunjenim perzijancima i 1617. godine je doslo da sklapanja mira sa moldavskim kozacima. Sultan je dao urediti da se svi zakonski propisi nalaze u jednoj zakonskoj knjizi (Kanunama). Na samrti proglasio je svoga brata Mustafu za nasljednika, jer njegov sin Osman bijase jos premlad. To bijase moguće, jer on bi prvi sultan koji neizvrsi ritual bratoubistva.


Sultan Mustafa I

Umišljeni stil vladavine novog sultana Mustafe I vodio je, još iste 1617. godine kada je i došao na prijestolje, do njegova svrgavanja te tako mladi Osman II, sin sultana Ahmeda I, postade sultan.

Za vrijeme jedne pobune janjicara 1622. dođe direktno iz izolacije Mustafa I opet na vlast.

1623. godine bijaše po naređenju udavljen i sahranjen u Hadža Sofiji.


Sultan Osman II (Genc = mladi Osman)

Petnaestogodišnji Osman dođe 1618. godine uz državni udar i svestranu pomoć stićenika na vlast. Njegova vladavina bijaše na početku obilježena sa mirom u Carstvu, sve dok 1620. godine nisu počeli iznenadni ratni sukobi sa Poljskom.

Sultan II nije bio omiljen u narodu, vojsci kao niti kod sveštenika zbog svoje škrtosti, tvrdičluka i gramzivosti kao i brutalnosti prema janjicarima.

Vladar bijaše netom ubijen u maju 1622. godine za vrijeme jedne zajedničke pobune spahija i janicara. Prije svrgnuti sultan Mustafa I, bijaše ponovno postavljen a 1623. godine ubijen.


Sultan Murat IV

Sultan Murat IV dođe na vlast 1623. godine i bijaše najkrvoločniji od svih osmanskih vladara. Murat IV zabrani i dade zatvoriti sve kuće u kojima se pila kahva, radnje u kojima se držao alkohol konzumirao duhan i opijum. Usprkos njegovom naoko moralu, i sam je pio vino. Uveo je red kod janicara i u drugim trupama tako što je skurpulozne vojnike i korumpirane Paše jednostavno dao pogubiti. Ako mu se sviđalo pozvao bi nekog Pašu u svoju palatu i odrubio bi mu glavu vlastitom rukom ili bi se uveseljavao time gledajuci kako ga muče. Brutalni sultan je koristio svoje pravo i svaki dan dao da se pogubi 10 nedužnih civila. Još bi znao da se postavi na pogodno pregledno mjesto svog saraja, odakle bi ubijao nedužne prolaznike iz svoje arkebuze.

Sultan je održavao mirne odnose sa evropskim silama. 1635.g. kao i 1638. godine poduzimao je lično vojne pohode na Persiju i Mesopotamiju koji su bili začuđujuće okrunjeni uspjehom. Sultan Murat IV je provodio redovno masovna smaknuća nad tobožnjim prestupnicima i nad ratnim zarobljenicima.

Kad sultan umrije prirodnom smrću 1640. godine, cijelom Carstvu pade veliki teret.


Sultan Ibrahim I

Ibrahim se pope na prijestolje Osmanskog Carstva februara 1640. godine kao najmlađi sin sultana Ahmeda I. On je rastao potpuno povučen u vječitom strahu da ne bude ubijen od svoje braće. Sultan nije bio sposoban da uopšte vrši svoje vladarske dužnosti.

Njegov Veliki vezir Kara Mustafa je provodio reforme u finansijskoj i poreskoj politici, te na taj nacin omogućavao priliv novčanih resursa za Ibrahimov raskošni život u palati. Majka i sultanija su se brinule da vladar bude zabavljan i uvijek same pronalazile nove haremske dame za njega. Kad se bilo proculo da jedna od Konkubina ima odnos sa jednim dvorskim slugom, sultan naredi odmah da se iz harema 280 žena udavi!

Visoke državničke poslove je samovoljno dodjeljivao nesposobnim ljudima i uzimao novac i mito.

Takvo ponašanje je dovelo do posljedice da se kako narod, tako janjicari i svestenstvo digne protiv njega. Sultan Ibrahim bijaše u avgustu 1648. godine svrgnut i smaknut.


Sultan Mehmed IV

Mehmed IV imade samo 7 godina kada 1648. godine bi proglašen za sultana. Državna vlast bijaše provođena potpuno od Valide i samih janjicara. U samo nekoliko godina bijaše položaj velikog vezira 13 puta dodjeljivan. Konačno sa postavljanjem (Köprülü) Mehmed Paše za velikog vezira, pođe za rukom tom sposobnom čovjeku da stane na kraj haremskim težnjama za vlašcu.

Uspješno je ratovao u Transilvaniji i uz pomoć krimskog Kana bi omoguceno da se održi i dokaze prvenstvo Osmanskog Carstva na područjima dunavskih knezevina. Veliki vezir Köprülü Ahmed Paša, sin Köprülü Mehmed Paše, završi osvajanje Krita za koju se vodila borba još od sultana Ibrahima I. Sultan Mehmed IV je i sam vodio ratne pohode protiv Austrije, ali morade priznati da je porazen 1664.g. u bitki kod Sent Gotharda na rijeci Raab. Rat protiv Poljske 1672. godine se za Osmanlije završi uspješno. Nakon smrti Köprülü Ahmeda 1676. godine, proglasi sultan Kara Mustafa Pašu za novog velikog vezira. Kara Mustafa je vodio ratove protiv Kozaka i protiv Austrije. Izmedju 13.jula i 12.septembra 1683. godine uzaludno je opsjedao Beč. Onda je potom povučen sa položaja i pogubljen. Sljedećih godina je izgubljen veliki dio teritorija Ugarske na račun Austrije.

Poslije revolta njegovih trupa bijaše Sultan Mehmed IV u novembru 1687. godine svrgnut.


Sultan Sulejman II

Nakon svrgavanja Mehmeda IV bijase njegov brat Sulejman II 8. novembra 1687. godine proglašen za novog sultana. Novi vladar je sebi dao u zadatak, da također uradi veličanstvena i sjajna djela poput njegovog pretka Sulejmana Veličanstvenog. Samo sa velikim poteškoćama je mogao da dovede u red svoju mahom pobunjenu i revoltiranu vojsku koja se vraćala iz Ugarske za Konstantinopolj. Osmanlije su morale 1687. godine trpiti poraz za porazom, prvo u Ugarskoj, a onda i Dalmaciji. Izgubiše 1687.g. nadalje gradove Beograd, Semendru, Herceg Novi (Pad Herceg Novog je opisan u djelu " Gorski vijenac" od crnogorskog vladike Petra Petrovića Njegoša) i 1689. godine Niš. Osim toga sultan se borio protiv protiv odmetnika u vlastitim redovima.

Veliki vezir Köprülü Mustafa Pasa, reorganizova vojsku i uz pomoć tatarske armije osvoji 1690. godine ponovo Beograd, Nis i Semendru. Također bijaše osmanska armija uspješna u Transilvaniji i Albaniji.

U julu 1691. godine umrije sultan Sulejman II u Jedrenama i bijaše pokopan u Konstantinopolju u njegovom turbetu (Sulejmanovo turbe). Svoje visoko postavljene ciljeve nije mogao provesti u djela.


Sultan Ahmed II

Ahmed II, brat Sulejmana II i Mehmeda II, dođe na vlast 1691. godine, kada je imao 49 godina. Za vrijeme svoje kratke četverogodišnje vladavine nije se mogao okititi nekakvim vojnim uspjesima. Ratovao je u Dalmaciji, Poljskoj i na ostrvu Kios, ali je donosio Osmanlijama samo poraze. Sultan Ahmed II umrije u februaru 1695. godine.


Sultan Mustafa II

Mustafa II bi najstariji sin Mehmeda IV i dođe na vlast u februaru 1695. godine. On bijaše jedan sposoban sultan po starom uzoru i odmah se stavi na čelo velike vojske, sa ciljem da sva područja izgubljena od njegovih prethodnika ponovo osvoji. Uspjelo mu je da se probije do Banata i na drugoj strani da u Rumuniji (Siebenbürgen) zauzme Temišvar.

U Karlovcu na rijeci Dravi bijaše sklopljen mir 26. februara 1699. godine sa Austrijom, Poljskom i Venecijom, a 1700. godine, takođe, sa Rusijom. Zaključivanje mira je omogućilo sultanu i velikom veziru da svoju veliku armiju potpuno na novi način srede i urede, ali se moradoše povući obadva teška srca prema janjičarima koji su se stalno zadržavali u Jedrenama, umjesto u glavnom gradu Carstva Konstantinopolju.

Revolti janjičara se završiše svrgavanjem sultana godine 1703. Sultan umrije u decembru iste godine i bi pokopan u Hadža Sofiji.

Izvor: Wikipedia