Krvarenje i njegovo zaustavljanje

Hemostaza

Čovečji organizam reaguje na svaki gubitak krvi spontano i to lokalnim i opštim procesima i mehanizmom meostaze. Lokalni procesi se odigravaju na mestu krvarenja i sastoje se u sprečavanju isticanja krvi iz krvnih sudova i to:

1. Proces koagulacije - zgrušavanje krvi
2. Vazokonstrikcija (sužavanje krvnog suda)
3. Skupljanjem-retrakcija fibrina i taloženje krvnih pločica
Opšta reakcija se sastoji u nadoknadi izgubljene krvi, posebnim mehanizmom i to padom arterijskog krvnog pritiska i preraspodelom krvi u organizmu i ubrzanjem srčanog rada. Spontano zaustavljanje sastoji se u stvaranju ugruška i začepljenjem otvora na krvnom sudu i to je moguće kod manjih krvnih sudova. Posle krvarenja smanjuje se količina krvi i dolazi do preraspodele krvi jer su pojedini organi osetljiviji na gubitak krvi, kao što su mozak, bubrezi, jetra i srce. Tada se organizam trudi da ovi organi dobiju minimum krvi da bi se održao život. Nastanak krvarenja može biti:
1. Mehaničke povrede;
2. Oštećena propustljivost krvnog suda;
3. Povećana propustljivost krvnog suda.
Prema mestu krvarenja mogu biti: spoljašnja (krv ističe van organizma, lako su uočljiva bilo da su uzrok povreda, kao i iz unutrašnjih organa kroz prirodne otvore) i unutrašnja krvarenja (kod kojih se krv izliva u sam organizam i nema spoljnih znakova. Izlivanje može biti u organe i telesne šupljine). Ovo je, takođe, opasno zbog nagomilavanja krvi u organima, te posledice mogu biti smrtonosne.

VRSTE KRVARENJA:

A. Arterijska
B. Venska
C. Kapilarna

Kod arterijskog krvarenja krv ističe iz arterijskog krvnog suda i lako se prepoznaje jer krv ističe u mlazu sinhrono s radom srca i svetlocrvene je boje.

Kod venskog krvarenja krv ističe iz venskih krvnih sudova i ono je lagano i stalno i krv je tamnocrvene boje.
Kapilarno krvarenje nastaje isticanjem krvi iz mnoštva krvnih sudova i liči na "rosu" i najčešće je kod krvarenja iz unutrašnjih organa jetre i slezine. Prema vremenu krvarenja se dele na:
A. Primarna, neposredno posle povrede
B. Sekundarna, posle određenog vremena, bilo kraćeg ili dužeg, i od značaja su za dijagnostiku, a dele se na rana, u toku 48 časova po povredi, i pozna, posle tri i više dana.

Klinička slika: Svako krvarenje, ukoliko je veće, praćeno je lokalnim i opštim simptomima.
Lokalni simptomi su lako uočljivi i imaju karakteristiku krvnog suda koji je povređen. Kod arterijskog krv je svetlocrvena i ističe pulsirajući sinhrono s radom srca, kod povreda venskog krvnog suda krv je tamnocrvena, a isticanje može biti u kontinuitetu. Kod povrede kapilarnih sudova krvarenje je u dubini i tada ističe u tkiva ili telesne šupljine. Ako se krv sakuplja u tkivu, stvara se hematom koji može dovesti do komplikacija. I to ako vrši pritisak na neki organ.

Opšti simptomi: bledilo kože i sluzokože, plavetnilo vrhova prstiju i ušiju, orošeni znoj, postoji osećaj žeđi, disanje je ubrzano i površno, puls ubrzan i jedva opipljiv. Javlja se uznemirenost i igranje pred očima i zujanje u ušima i dolazi do pada krvnog pritiska.
Lečenje krvarenja: važno je preduzeti hitne mere

A. Lokalno zaustavljanje krvarenja, primena sredstava koja pojačavaju proces lokalne hemostaze,

B. Nadoknada izgubljene količine krvi.
Opšta terapija: u prvoj pomoći kod većih gubitaka krvi omogućiti dovoljno snabdevanje mozga krvlju, bolesnika postaviti da leži sa glavom niže od grudnog koša i pokušati zaustaviti krvarenje, a zatim nadoknada izgubljene krvi infuzijama i transfuzijama.
Dr Vojimir Zađina, hirurg