Istorija dinara

Dinar, kao valuta, se koristi kao zvanična valuta nekih islamskih zemalja: Alžir (Alžirski dinar), Bahrein (Bahreinski dinar), Irak (Irački dinar), Jordan (Jordanski dinar), Kuvajt (Kuvajtski dinar), Libija (Libijski dinar), Sudan (Sudanski dinar) i Tunis (Tunižanski dinar), i valuta Srbije (Srpski dinar) i Makedonije (Makedonski denar), kao naslednika jugoslovenskog dinara. Istorija dinara, ipak, počinje sa rimskim novcem, denarijusom, po kome su i sve navedene valute dobile svoje ime.

Stari vek

Rimski denarijus

Valutni sistem Rimskog carstva je obuhvatao kovani novac koji se zvao denarijus (množina: denari), koji se u Rimskom carstvu kovao i bio u upotrebi od oko 211. godine stare ere. To su bili mali srebrni novčići, koji su bili u upotrebi sve dok ih nisu zamenili tzv. „antonijusi”.

Srednji vek

Srednjovekovna Srbija

Novac cara Dušana Nemanjića iz 1346. godine, u čast njegovog krunisanja.

„Srpski dinar” se prvi put pominje u arhivskim dokumentima s kraja 1214. godine, u vreme Stefana Prvovenčanog (veliki župan 1196-1217, kralj 1217-1228). [1] Od tog vremena sve do pada Despotovine 1459. godine, „dinar” su kovali gotovo svi srpski vladari, i to širom teritorije srpske srednjovekovne države, u kovnicama koje su se nalazile u blizini brojnih rudnika srebra kao što su Brskovo, Rudnik, Novo Brdo, Srebrnica, Trepča i drugi, i taj novac ce zvao dinar. Predstavljao je jedno od najbitnijih obeležja samostalnosti i državnosti tadašnje srpske države, u srednjem veku. [1]

Sav srednjovekovni novac Srbije se, zbog povlačenja zlata iz opticaja – pojave karakteristične za taj period svuda u Evropi – kovao isključivo u srebru. Nakon gubitka samostalnosti srpske države, prestaje da se kuje srpski dinar.

Novi vek

Srbija i Jugoslavija

Naziv osnovne rimske monete – denar, preko srpskog srednjovekovnog kovanja i, nadalje, preko kovanja obnovljene Srbije u 19. veku, zadržao se do danas u nazivu dinar – osnovne novčane jedinice monetarnog sistema savremene Srbije.
 
Najveću nominalnu vrednost ikad zabeleženu kod nas dostigla je novčanica od petsto milijardi dinara, izdata u vreme hiperinflacije, 1993. godine

Knez Mihailo Obrenović (knez 1839-1842. i 1860-1868.) donosi rešenje da se kuje prva srpska moneta. Prvi srpski kovani novac, izrađen u bečkoj kovnici od legure bakra, u apoenima od 1, 5 i 10 para, s likom kneza Mihaila na aversu i godinom izdanja 1868. Nova novčana jedinica, s nazivom dinar, iskovana je u srebru 1875. godine. Nosila je lik kneza Milana, a izrađena je u apoenima od 50 para, 1 i 2 dinara. Prvi zlatni novac u Srbiji iskovan je 1879. godine u nominalnoj vrednosti od 20 dinara. Povodom proglašenja kneza Milana za kralja Srbije 6. marta 1882, kovan je zlatni novac od 10 i 20 dinara, popularno nazvan «milandor». [2]

Prva novčanica izdata u Srbiji vezuje se za početak rada Privilegovane narodne banke Kraljevine Srbije, koji je 2. jula 1884. bio obeležen izdavanjem novčanice od 100 dinara, plative u zlatu, izrađene po klišeu za rezervnu novčanicu od 100 franaka Narodne banke Belgije. [3]

Po završetku Prvog svetskog rata, na teritoriji novostvorene Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca zatekle su se u opticaju razne vrste kovanog novca. Taj novac je postepeno zamenjivan i već 1920. emitovan je kovani novac nove države, kada je prihvaćeno da nacionalna novčana jedinica bude dinar, koji se deli na 100 para. [2]

Makedonija
Valuta je uvedena 1992. godine i imala je istu vrednost kao i jugoslovenski dinar u tom trenutku. Reforma valute je izvršena 1993. kada je uveden novi denar koji je imao vrednost 100 starih denara (MKN).

Izdaje ga Narodna banka Republike Makedonije.

Irak
Irački dinar (IQD) je 1931. godine uvela Centralna banka Iraka, i time zamenila Indijsku rupiju koja je bila zvanična valuta još od Prvog svetskog rata kada je Britansko carstvo osvojilo Irak.

Kuvajt
Kuvajtski dinar je uveden 1961. godine, zamenjujući Zalivsku rupiju.

Izvor: Wikipedia