Zašto je ultrazvuk neophodan

Ultrazvuk je medicinski aparat koji se sastoji od tela aparata, sonde, koja su pokretne, i na vrhu sonde se nalazi kontaktna površina. Dijagnostički ultrazvuk radi na principu slanja ultrazvučnih talasa koji prolaze kroz različite nivoe tkiva i njihovu gustinu te se ti isti talasi na njihovom putu kroz tkiva odbijaju u zavisnosti od strukture tog tkiva.

Odbijeni talasi se vraćaju nazad u sondu, gde se obradom kompjutera u aparatu pretvaraju u sliku na ekranu. Ultrazvuk je zvuk frekvence više od one koje ljudsko uho može čuti (iznad 20 kHz). U medicinskoj dijagnostici koristi se ultrazvuk frekvence između 2 i 10 MHz. Tehnika ultrazvuka je napredovala u svom razvoju i zato spada u jedno od najznačajnih metoda u savremenoj medicini i on je našao uspešnu primenu u gotovo svim područjima kliničke medicine.

Ultrazvuk se može primeniti u sledećim granama medicine:
- Ginekologija (ultrazvučni pregled jajnika, uterusa, u trudnoći, praćenje ploda)
- Hepatologija (pregled jetre, žučnih puteva, žučne kese)
- U gastroeneterologiji ultrazvučni endoskopski pregled
- U hirurgiji: gušterača, slezina
- Ultrazvuk u urologiji i nefrologiji (bubrega, prostate, mokraćne bešike)
- Ultrazvuk u neurologiji i neurohirurgiji (dopler krvnih sudova, kod dece se može proceniti veličina moždanih komora kroz fontanele)
- U kardiologiji (srca, arterija i vena)
- Onkologiji (pregled dojke, limfnih čvorova, tumora)
- U endokrinologiji (pregled štitne žlezde, paratiroidne, nadbubrežne žlezde)
- U dijagnostici pedijatrijskih oboljenja
- Ortopediji (pregled kostiju i mišića)

Ultrazvučna metoda koja se danas koristi uz pomoć savremenih aparata ne izaziva nikakava oštećenja tkiva. To spada u konforne metode dijagnostike jer ne izaziva bol kod pacijenata. Ova dijagnostika može i više puta da se primeni na jednu osobu zato što nema ograničenja u broju primena u toku određenog vremenskog perioda. Nekad je potrebno u toku jednog dana da se više puta ponovi ultrazvučni pregled na jednom organu ili tkivu.

Svi navedeni pregledi zahtevaju određenu sondu, ukoliko se ona stavlja direktno na kožu, to bi bili spoljni pregledi ultrazvučnom metodom. Postoje i potrebe kada se sonda unosi unutar organa (rektalni, vaginalni pregled) i endoskopska sonda. Hirurška primena ultrazvuka je vrlo značajna pri otvaranju trbuha, gde se direktno sterilna sonda stavlja na određeni organ, a time se obavlja ultrazvučni pregled organa. Da bi sonda dobro nalegla na kožu tela, na nju se stavlja gel koji je odličan provodnik zvučnih talasa. U specijalne metode ultrazvuka spadaju dopler pregledi.

Dopler pregled se obavlja na arterijama, venama i srcu. Da bi se jednostavnije razumelo svako kretanje ciste (arterijske) ili prljave (venske) krvi, jedino se može obaviti uz pomoć posebnih sondi i progra koji poseduju savremeni aparati, jer oni u jako kratkom vremenskom periodu izmere brzinu kretanja krvi u krvnim sudovima celog tela. Vrlo je značajna njegova dijagnostika kod arterija vrata, glave, aorte, a posebno treba naglasiti u kardiološkim dijagnostikama, gde dolazi do mešanja čiste i prljave krvi.

Kada treba koristiti ultrazvuk?
Ultrazvučna ispitivanja su uvek korisna u uspostavljanju dijagnoza u skoro svim oblastima i specijalnostima savremene medicine. U određenim životnim dobima potrebno je koristiti ovu dijagnostiku kao skrining metodu u preventivi. Već posle šest meseci starosti života može se koristiti ova metoda radi utvrđivanja normalnog razvoja dečjih kukova, a kasnije radi eventualnog utvrđivanja zdravstvenog stanja ljudskog organizma. U životnom dobu posle 50. godine neophodno je uraditi kompletne sistematske preglede pojedinih organa, kod žena ultrazvučni pregled dojke, ginekološki ultrazvuk, a kod muškaraca obavezan je pregled prostate. Zbog povećanja procenta kardiovaskularnih oboljenja i nepravilne ishrane sa pojavom hiperlipidemije, neophodno je kontrolisati krvne sudove i to prednjih i zadnjih arterija vrata, aortu... Ovom metodom mogu da se otkriju naslage ateromatoznih ploča na krvnim sudovima i eventualnih pojava ulceracije, kao i stepen suženja krvnog suda izražen u procentima i njihov uticaj na hemodinamiku krvi.

Svake godine tehnologija razvoja mikroprocesora je naprednija, a samim tim pojavljuju se na tržištu sve bolji aparati koji povećavaju preciznost u donošenju konačne dijagnoze. Kod nas je ultrazvučna dijagnostika od samog početka prihvaćena kao pozitivna metoda u dijagnostici i mnogi lekari koji se bave ovom metodom prate nove razvojne pojave i primenjuju ih kod nas na odgovarajući način kao u razvijenim zdravstvenim institucijama u svetu.
Dr Ksenija Maid, specijalista neurolog