Veza sa dinastijom Crnojevića

Glavnu liniju dinastije Crnojevića činili su Stevan, Ivan i Đurađ, dakle, otac, sin i unuk. Oko njih porodica Crnojevića je bila veoma razgranata sa veoma jakim rodbinskim vezama. U samoj porodici postojali su česti sukobi između pristalica porodičnog vladanja i vlasti istaknutih pojedinaca. Istorijski podaci o ostatku porodice su veoma skromni. I pored toga poznato je da je Ivan posle napuštanja tvrđave na Žabljaku brigu o njoj prepustio nekom svom rođaku, koji se posle pada Žabljaka 1478. najverovatnije preselio u Riječki Grad gde je bio i sam Ivan-beg. Po prvom povratku iz izgnanstva 1480. Ivan je stupio u kontakt sa nekim svojim rođakom koji mu je pomagao, i verovatno se raid o bratu Đurađu ili, čak pre, njegovom sinu, koji je posle pada Crne Gore živeo u Kotoru. Nije poznato gde su ti rođaci živeli posle Ivanovog povratka na vlast 1481. godine. Poznato je da se deo porodice preselio na Kosovo i poznato je da su neki promenili veru i bili turske spahije. U istorijskim spisima pominju se dvojica spahija Crnojevića, u Peći i Plavu, pod imenom Radič. U toku pune moći dinastije Crnojevića, dakle u XV veku, u Italiji su se pojavili neki Crnojevići nejasnog porekla koji su verovatno hteli prezimenom da profitiraju. Preuzimanje prezimena Crnojević zabeleženo je i kasnije kada je Arsenije, verovatno Martinović, iz Bajica otišao u Peć i potom postao patrijarh Arsenije Čarnojević. On se verovatno na ovaj čin odlučio da bi pomoću ovog slavnog srpskog prezimena zadobio simpatije i poverenje kako naroda tako i austrijskog dvora. U samoj Crnoj Gori nije zabeleženo da je u periodu vladavine dinastije Crnojevića bilo drugih Crnojevića osim onih koji su bili u bliskom porodičnom srodstvu sa samom dinastijom. S druge strane nije ni zabeleženo da je neko u Crnoj Gori promenom svog prezimena zloupotrebljavao prezime Crnojevića. Uzimajući u obzir, da prema narodnom predanju, za celo vrieme postojanja porodice Crnojevića u selu Građani niko nikada nije sumnjao da ta porodica pripada potomcima slavne dinastije, a i oni sami su se tako osećali, to sledi da ova porodica pripada nekom ogranku ove čuvene crnogorske porodice. Obzirom da u rodoslovu nedostaje nekoliko generacija sa kojima bi se došlo do XV vijeka kada je dinastija Crnojevića bila u punoj snazi, to su jedine korektne pretpostavke o poreklu koje nam stoje na raspolaganju. Postoji i korektna pretpostavka da nema direktnh potomaka Ivan6ega. Ovo s toga što je Ivanbeg imao tri sina Đurađa, Stevana i Stanka. Ćurđeva porodica se definitivnim padom Crne Gore preselila u Veneciju, odakle je bila Ćurđeva supruga Jelisaveta. U ovom delu porodice prezime Crnojević se očuvalo oko 120 godina - do 1621. kada se pominje poslednji potomak sa prezimenom Crnojević, a ostatak porodice se asimilovao u Italiji. Srednji Ivanov sin Stefan je umro 1503. kao monah. Prema tome on najverovatnije nije ni bio ženjen, a samim tim nije imao ni potomstva. Najmlađi Ivanov sin Stanko poznat kao Skenderbeg bio je poturčen, odnosno prihvatio je islam kao svoju veru, a za vreme svog vladanja Crnom Gorom bio je poznat i kao Stanko od Bušata, zato su se neki od njegovih potomaka prezivali Bušatlije. Obzirom da je Stanko u Crnoj Gori bio veoma omražen verovatno su se njegovi potomci, koji su zadržali prezime Crnojević, preselili na Kosovo gde su kod Turaka imali izvesne povlastice. Prema tome, logično je pretpostaviti da današnji potomci vode poreklo ili od Ćurađa - Ivanovog brata a drugog Stefaničinog sina, ili, pak od Ivanbegovih stričteva Ćurašina ili Kojčina. Ovo je veoma korektna pretpostavka, jer kako je Ivan poverio na čuvanje napušteni Žabljak nekom veoma bliskom rođaku, a što je istorijski poznato, tako je sasvim normalno bilo da je po napuštanju Riječkog Grada i odlaskom na Cetinje, brigu o vođenju starih Donjih porodičnih dobara, sa vinogradima i ribnjacima, poverio nekom svom bliskom rođaku. Obzirom da su bliski Ivanbegovi rođaci brat i braća od stričeva to sledi da je neko od njih ostao na Rijeci Crnojevića. Kako je neko od predaka, po porodičnom predanju zbog krvne osvete, iz Rijeke Crnojevića došao u Građane, to sledi da moraju voditi poreklo od tog veoma bliskog Ivanbegovog rođaka - Radičevog potomka. Kao dopunski element koji govori o zajedničkom poreklu, koji može, a ne mora puno da znači, jesu imena koja se pojavljuju u oba rodoslova - nekadašnje i naše porodice Crnojević. Naime, nije ni najmanje zanemarljivo što se u oba rodoslova javljaju ista imena Radič, odnosno Raič, i Đurašin - Đurađ, odnosno novija varijanta tog imena – Đuro.

Literatura
Redakcija za istoriju Crne Gore,Istorija Crne Gore,(Knjiga 2, tom 2), Titograd, 1970.
Redakcija za istoriju Crne Gore,Istorija Crne Gore,(Knjiga 3, tom 1), Titograd, 1975.
Istorija Srpskog naroda, knjiga II, Doba borbe za očuvanje i obnovu države (1371-1537), Srpska književna zadruga, Beograd 1982.
Rodoslovne tablice i grbovi srpskih dinastija i vlastele, Beograd 1991.
Erdeljanović J., Stara Crna Gora, Slavoljublje, Beograd 1978.
Crna Gora, Književne novine, Beograd 1976.
Stanojević s., Narodna enciklopedija, knjiga IV, 1929.

Izvor: Wikipedia