Fotografija :: Digital Art ~ Fotografija ~ Design

Fotografija,
slika dobijena delovanjem svetlosti na površinu koja je osetljiva na svetlost. Istim nazivom se označava tehnička delatnost i umetnička disciplina.

Etimologija naziva

Naziv fotografija (skovan od od grčkih reči fotos i grafein) uistinu je prvi upotrebio Francuz Herkil Florans 1833. prilikom opisivanja svog otkrića slikanja pomoću svetlosti, ali njegov izum nije bio tada obelodanjen (nego tek vek i po docnije – 1977!) pa javnost u to vreme nije saznala za taj naziv. Ponegde se može pročitati da nemačka istoriografija pripisuje prvu upotrebu naziva fotografija nemačkom astronomu Johanu Medleru (25. februar 1839), ali ostala svetska istoriografija to argumentovano osporava. Naime, zvanično je prvi uneo u javnost naziv fotografija (tj. crtanje pomoću svetlosti) engleski astronom i fizičar Džon Heršel, 4. februara 1839. godine, tri nedelje pre Medlera.

Predstorija otkrića

Opisana u starom veku od Aristotela, kamera opskura je, naročito od vremena renesanse pa nadalje, služila slikarima i arhitektima kao pomoćno sredstvo u prenošenju crteža iz prirode. Njom su se služili, u slične, crtačke svrhe, i pioniri fotografije Nieps, Dager i Talbot. Oni su poznavali principe optičkog prenošenja slike iz prirode pomoću svetlosti, ali je svaki na svoj način nastojao da sliku fiksira i sačuva je zauvek. Predistorija fotografije je, u najvećoj meri, zbir opita urađenih u nameri da se pronađe odgovarajuće hemijsko sredstvo kojim bi se slika ustalila.

Pioniri fotografije

Najraniju sliku načinjenu uz pomoć svetlosti i kamere opskure dobio je 1826. godine Francuz Nisefor Nieps. On je upotrebio metalnu ploču premazanu tečnim rastvorom bitumena (asfalta) i izložio u kameri opskuri. Ekspozicija je trajala 8 sati. Ta fotografija (popularno nazvana “Pogled na golubarnik”) sačuvana je, a otkrio ju je 1952. godine istoričar fotografije Helmut Gernshajm u zaostavštini jednog botaničara iz 19. veka kome je Nieps poklonio taj primerak prilikom boravka u Londonu 1827. godine.

Francuski slikar panorama i pozorišnog dekora (scenografija) Luj Mande Dager usavršio je Niepsov postupak - sa kojim je prethodno sklopio ugovor o usavršavanju - unevši u proces soli srebra i dobio prve fotografije na posrebrenoj ploči 1837. godine. Dve godine kasnije, 19. avgusta 1839. Dagerovo usavršeno otkriće je zvanično objavljeno pred francuskom Akademijom nauka i poklonjeno svetu pod nazivom dagerotipija. Taj dan se smatra rođendanom fotografije. Dager je posrebrenu ploču izlagao jodnoj pari, a nevidljivu sliku učinio vidljivom tako što ju je razvijao (izazvao) u pari žive i fiksirao u rastvoru natrijum sulfita (tj. kuhinjske soli). Dagerotipije su bile unikati i mogle su se posmatrati samo pod određenim uglom.

Englez Viljem Foks Talbot je nezavisno započeo svoje opite 1835. godine kada je dobio prve fotografske minijature na papiru. On je primenio drugačiji postupak koji je nazvao kalotipija (gr. lepi otisak). Kasnije, pod pritiskom svoje porodice i javnosti promenio mu je naziv u talbotipija. Talbot je u kameru opskuru unosio papir prepariran srebrnim hloridom i tako dobijao negativ, od koga se, prosvetljavanjem (tj. kopiranjem) mogao dobiti neograničen broj pozitiva. Time je postavljen princip negativ-pozitiv na kome počiva savremena fotografija. Talbot je izneo u javnost svoje otkriće u Londonu, samo nekoliko meseci posle Dagera.

Usavršavanje podloge i emulzije

Krajem četvrte decenije došlo je do unošenja stakla kao podloge za fotografski negativ (otkriće Nieps de Sen Viktora iz 1847), a 1851. Frederik Skot Arčer upotrebio je kolodijumsku emulziju kao nosioca fotoosetljivog sloja. Zahvaljujući kolodijumskoj, tzv. mokroj ploči fotografija je postala pristupačnija, pa je započeo njen prodor u sve grane života. Godine 1871. Englez Ričard Lič Medoks objavio je mogućnost proizvodnje tzv. suve ploče na bazi želatinske emulzije. Tim otkrićem, a naročito uvođenjem celuloidnog filma kao nosača emulzije (Džordž Istmen, 1888.) započinje razdoblje industrijske proizvodnje fotografskog materijala.

Početni razvoj fotografije u boji

Sva prethodno pomenuta otkrića odvijaju se na području crno-bele fotografije. Prve opite sa bojom izveo je francuski muzičar Luj Dik Doron oko 1868-69. Mada je dobio neke primerke fotografija u boji (a sačuvana je ”Pogled na Angulem”, 1877) postupak je bio zametan, složen za izvođenje i nije imao većeg odjeka u javnosti. Za prodor fotografije u boji zaslužna su braća Ogist i Luj Limijer, 1904. Oni su izumeli postupak sa obojenim zrncima krompirovog skroba (Autohrom) i to je prvi praktično primenljiv postupak za fotografiju u boji, uveden u fotografsku praksu 1907. godine. Međutim, do šire primene boje u fotografiji dolazi posle 1930. sa usavršavanjem filma u boji, najpre od nemačkog proizvođača Agfa, zatim i od američkog Kodaka. Naredno veliko otkriće na tom polju je trenutna polaroid-fotografija (izum Edvina Landa, 1947.) kojom se neposredno posle snimanja dobija gotov pozitiv.

Sažeti pogled na tehnički razvoj fotografije u prvoj polovini 20. veka

1906. Wratten and Wainwrught Ltd – komercijalna proizvodnja panhromatskih ploča. 1907. Braća Limijer – iznete na tržište autohrom-ploče za fotografiju u boji. 1910. E. Goldberg – senzitometrijski klin. Način ispitivanja foto-materijala s obzirom na osetljivost emulzije. 1911. Arnold Gente, američki fotograf, prvi fotografisao sunčev zalazak i dugu na autohrom-pločama. 1912. Fridrih Dekel – konstruisao zatvarač tipa Compur. 1919. H. F. Farmer razvio trobojni karbo-proces. 1920. H. Lipo-Kramer – desenzibilizovanje foto-osetljivog sloja. 1923. Prvo prenošenje fotografije žičanim putem (telefoto). 1924. Uvođenje maloformatne kamere Ermanox za snimanje pri raspoloživoj svetlosti. 1924. Leopold Godovski i Leopold Man patentovali dvoslojni film u boji. 1925. Oskar Barnak – izneta na tržište kamera Leica za film od 35 mm, proizvodnje Ernest Leitz Veclar, Nemačka. 1925. Patentovana magnezijumska fleš-rasveta. 1928. Francke & Heidecke – konstrukcija dvooke refleksne kamere Rolleiflex. Naredne godine kamera izneta na tržište. 1928. Eastman Kodak Company – proizveden film u boji za kinematografske kamere od 16 mm. 1929. J. Ostermajer – vakuumska bleskalica (vacublitz). 1932. Uvedena fotoelektrična ćelija za merenje svetlosti. 1933. Osnovan fotosajam u Berlinu pod nazivom Die Kamera. 1935. M. Laporte – elektronska bleskalica. 1935. L. Man i L. Godovski – troslojni film u boji za dobijanje dijapozitiva, Kodachrome. 1936. Komponente za boju u emulziji za film u boji, Agfacolor proces. 1936. J. Strong – unošenje antirefleksnog sloja na površinama stakala objektiva. 1939. Agfacolor, pozitiv proces. 1939. Uveden sistem stroboskopske fleš-rasvete. 1939. Harold E. Edgerton – elektronska fleš lampa (bleskalica). 1942. J. D. Kendal – uvedena razvijačka supstanca fenidon. 1944. Uveden Kodacolor negativ film. 1947. E. H. Land – iznet na tržište proces Polaroid. 1948. Prva Nikon-kamera formata 35 mm predstavljena u Japanu. 1948. Ansel Adams – predstavio svoj zonski sistem za tonalnu kontrolu putem preciznog određivanja ekspozicije u skladu sa tehnikom razvijanja filma. 1949. Opšta upotreba acetatne sigurnosne filmske trake za podlogu kino-filma. 1950. Održan prvi foto-kino sajam (Fotokina) u Kelnu.

Fotografija krajem 20. veka

Fotografija je prešla usko profesionalne granice a industrija je proizvodila sve jednostavnije forme kamera, dostupnih svima. Krajem dvadesetog veka doživela je još jednu revoluciju uvođenjem digitalne fotografije. Pokrenula se čitava legija fotografa, ne samo profesionalnih nego i amatera, pred čijim objektivima sve ima vrednost: i oblačak povrh Ajfelove kule, i kamena pećina u Kapadokiji, i mavarski spomenik u Andaluziji, i kapljice rose na listu – bilo gde u svetu. Fotografija – čudesni, iako u biti dokumentarni fenomen, ušla je i u porodicu umetnosti kao artefakt sui generis, da bi, u okviru neoavangardnih stremljenja i razuđenih autorskih interesovanja, postala instrument različitih tipova i modela umetničke prakse. Slika u srebru, naizgled jednostavna, mukotrpno je rađana, i isto tako stasavala. Doprinela je nauci, otkrila nevidljivo, približila daleke narode i omogućila pogled na skrivene kutke čovečanstva. Taj neprekidni hod u svet ikonosfere više ništa nije moglo zaustaviti. (G.Mal.)

Izvor: Wikipedia

Istorija fotografisanja

Rani počeci

Drevni grčki filozof Aristotel je posmatrao kako svjetlost prolazi kroz malu rupu na zidu sobe obrazujući iskrivljenu sliku predmeta. Međutim, ova karakteristika svjetlosti se tek 1500. godine u Italiji upotrijebila za konstruisanje fotoaparata. Prvi grubi fotoaparat koji se nazivao “Camera Obscura” (mračna komora) se sastojao od velike kutije sa malim otvorom na jednoj strani kroz koji je prolazila svjetlost. Na suprotnoj strani kutije svjetlost je obrazovala obrnuti lik predmeta iz prirode. Kamera obskura je bila dovoljno velika da čovjek uđe u njega, a uglavnom su ga koristili umjetnici kao pomoćno sredstvo u skiciranju. Crtali su obrise slike obrazovane unutar ove kutije i nakon toga bojili sliku.
Kamera obskura je mogla projecirati slike samo na ekran ili komad papira. Naučnici su tražili način da te slike učine trajnim. 1727. godine njemački fizičar po imenu Johann H. Schulze je otkrio da soli srebra postaju tamne kada dođu u dodir sa svjetlošću. 50-ak godina kasnije Carl Scheele, švedski hemičar je pokazao da se promjene prouzrokovane u solima od strane svjetlosti, hemijskim putem mogu napraviti trajnim. Međutim, sve do 1830-ih ova otkrića se nisu upotrijebila za fotografiranje. U međuvremenu, francuski pronalazač po imenu Joseph Nicephore Niepce je iznašao način pravljenja stalne slike u kamera obskuri. 1826. godine on je obložio metalnu ploču hemikalijom osjetljivom na svjetlost, a nakon toga ploču u fotoaparatu držao osvijetljenu 8 sati. Slika koja je nastala kao rezultat a na kojoj je prikazan krajolik sa Niepce-ovog prozora, je bila prva fotografija u svijetu. Niepceovu tehniku je tokom 1830-ih godina usavršio francuski izumitelj Louis Daguerre.

Daguerre je osvijetlio bakrenu ploču obloženu srebrom, razvio sliku uz pomoć živine pare a onda je fiksirao kuhinskom solju. Njegove slike, koje se nazivaju “dagerotipija” su zahtijevale relativno kratko vrijeme ekspozicije od 15 do 30 sekundi a dobivale su se oštre detaljne slike. 1839. god., iste godine kada je Daguerre patentirao svoj postupak, britanski pronalazač po imenu William H. Fox Talbot je objavio svoje otkriće papira osjetljivog na svjetlost. Od ovog papira se pravio negativ od kojeg su se mogle napraviti pozitiv kopije. Prijatelj Fox Talbota, astronom Ser John Herschel je ovaj izum nazvao fotografiranjem. Herschel je predložio upotrebu natrij thiosulfata (hypo) kao fiksira. Tada su i Daguerre i Fox Talbot počeli koristiti ovu hemikaliju u svojim procesima. Papirne fotografije Foxa Talbota, koje su se nazivale talbotipija ili kalotipija nisu sadržavale slike onako oštre kao što su to bile slike dagerotipije. Ali proces negativ-pozitiv pravljenja fotografija je imao dvije važne prednosti. Od jedne ekspozicije se moglo napraviti više fotografija koje su se onda mogle staviti u knjige, časopise i drugi štampani materijal.

Pored novih procesa razvijanja i izrade fotografija, fotografsanje je u velikoj mjeri poboljšano tokom 1840-ih godina uvođenjem specijalizovanih leća. Mađarski matematičar po imenu Josef M. Petzval je napravio dvije vrste leća, jednu za pravljenje portreta a jednu za slike prirode. Leća za fotografiranje portreta je primala mnogo više svjetlosti od ranijih leća tako da se vrijeme ekspozicije smanjilo na nekoliko minuta. Pomoću leća za fotografiranje prirode pravile su se oštrije slike velikih područja, u odnosu na ranije.

Počeci moderne fotografije

Tokom druge polovine 1800-ih godina, naučnici su još više poboljšali fotografske procese i dizajn fotoaparata. Ovi pomaci su omogućili fotografima da eksperimentišu sa umjetničkim mogućnostima fotografiranja.

Tehnički napreci

Godine 1951. god. britanski fotograf po imenu Frederick S. Archer je uveo fotografski proces kojim se u velikoj mjeri smanjilo vrijeme ekspozicije i poboljšao kvalitet fotografije. U Archerovom postupku, staklena ploča se oblaže mješavinom soli srebra i emulzije napravljene od vlažne i ljepljive supstance koja se naziva collodion. Nakon ekspozicije u trajanju od nekoliko sekundi ploča se razvija u negativ nakon čega se podvrgava fiksiru. Collodion je morao ostati vlažan tokom ekspozicije i razvijanja, tako da je fotograf morao izrađivati slike odmah nakon fotografiranja. Mnogi fotografi su putovali u kolima koja su služila kao mračna komora i laboratorija za razvijanje. Izumom procesa suhe ploče prevaziđena je nepogodnost collodion metode. 1871. godine Richard L. Maddox, britanski liječnik je poceo koristiti emulziju želatina kojom je oblagao fotografske ploče. Za razliku od collodiona, želatin se sušio na ploči ne oštecujuci soli srebra. Koristeći suhe ploče fotografi nisu morali odmah razvijati slike. Upotreba želatina je također uklonila neophodnost čuvanja fotoaparata nepomičnim na stativu za vrijeme ekspozicije. Do kraja 1870-ih poboljšanja želatinske emulzije su smanjila vrijeme ekspozicije na 1/25 sekunde ili čak manje. Fotografi su sada mogli fotografirati držeći fotoaparat u rukama. Pored toga što je fotografima omogućilo veću mobilnost i slobodu, uvođenje želatinske emulzije je izvršilo revoluciju po pitanju dizajna fotoaparata. Prve vrste fotografija su mogle biti pravljene samo kontakt metodom i stoga su negativi morali biti isto toliko veliki kao i željena fotografija. Ali fotografije na papiru obloženom želatinom su mogle biti napravljene metodom projektovanja. Fotografi su mogli uvećati takve slike tokom procesa izrade fotografija, tako da se veličina negativa mogla smanjiti. Manji negativi su značili manje fotoaparate. 1888. George Eastman, američki prizvođač suhih ploča je uveo Kodak fotoaparat. Kodak je bio prvi fotoaparat specijalno dizajniran za masovnu prizvodnju i amatersko korištenje. Bio je vrlo lagan, jeftin i jednostavan za rukovanje. Kodak sistem je također eliminisao potrebu da fotografi sami razvijaju svoje slike. Kodak je koristio rol film obložen želatinom koji je mogao zabilježiti 100 fotografija. Nakon što se rol upotrijebi, fotoaparat sa filmom unutar njega se slao u jedan od Eastmanovih postrojenja za izradu fotografija. U tom postrojenju se film razvijao, izrađivale su se fotografije a fotoaparat bi se vraćao napunjen novim filmom. Kodak-ov slogan je glasio: "Vi pritisnite dugme, a mi ćemo uraditi ostalo".

Tokom 1920-ih i početkom 1930-ih, fotografiranje je pretrpjelo dramatične promjene kao rezultat dva glavna događaja. Prvo, fotografska oprema je doživjela revolucionarni napredak uvođenjem minijaturnog 35- milimetarskog fotoaparata i vještačke rasvjete. Leica fotoaparat napravljen 1924. godine u Njemačkoj je bio dovoljno mali da stane u džep ali je ipak pravio jasne i detaljne fotografije. Mnogi fotografi su koristili Leica-u kako bi pravili skrivene fotografije gdje ljudi nisu znali da su fotografisani. Električna sijalica napravljena 1929. godine i elektronski blic izumljeni 1931. godine su u velikoj mjeri proširili opseg predmeta koji se fotografišu. Drugi veliki događaj uključuje eksperimentisanje sa novim načinima kompozicije slike i gledanja predmeta. Mađar Laszlo Moholy-Nagy i Amerikanac Man Ray su napravili fotografije bez upotrebe fotoaparata. Stavili su predmete na komad papira za izradu fotografije i osvijetlili papir magnezijevim svjetlom. Ostali fotografi su pravili apstraktne kompozicije sa rendgenskim fotografijama i višestrukim ekspozicijama. Tehnika pod nazivom dokumentarno fotografiranje se razvila 1930-ih godina. Za vrijeme velike krize Ministarstvo za poljoprivredu je unajmilo fotografe da zabilježe uslove u ruralnim dijelovima SAD. U ovaj projekat su bili uključeni vrhunski fotografi uključujući Walkera Evansa i Dorothea Lange. U isto vrijeme, pojava ilustrovanih časopisa u Evropi i SAD je stvorila potrebu za novinskim fotografijama. Umjetničke mogućnosti fotografije u boji nisu u potpunosti istražene sve do 1970-ih godina. Film u boji je bio popularan među amaterskim fotografima otkako je 1935. godine prvi put napravljen u komercijalne svrhe. Međutim, većina profesionalnih fotografa je nastavila da radi gotovo u potpunosti sa crno-bijelim filmom. Američki fotografi Ernst Haas i Marie Cosindas su bili među prvim profesionalcima koji su svoju pažnju skrenuli na fotografiju u boji. Haasov rad uključuje i realistične krajolike i apstraktne kompozicije. Cosindas koja uglavnom koristi
instant film u boji se specijalizovala za nepomične figure i portrete.

Danas je fotografiranje čvrsto ustanovljeno i kao umjetnički oblik i kao osnovno sredstvo u komunikaciji i istraživanju. U isto vrijeme, praktična vrijednost fotografiranja je polako porasla na mnogim poljima počevši od marketinga do zoologije. Profesionalno fotografiranje uključuje obilje stilova i tema više nego ikada ranije. Ali većina ovog rada se može klasificirati ili kao realističko ili kao irealno. Realistickim fotografisanjem jasno dokumentuje "društveni pejsaž", odn. drustvena slika dok su glavne karakteristike Irealnih fotografija iskriviljivanje izgleda predmeta na slikama kako bi se stvorili iluziju ili prenijela atmosfera. Amaterski fotografi koriste mnoštvo opreme i tehnika. Fotoaparati se kreću od jednostavnih modela sa fiksnim fokusom do podesivih čije se leće mogu mijenjati i sa mnogo ugrađenih uređaja. Kućno razvijanje kako crno-bijelih tako i filmova u boji je pojednostavljeno korištenjem opreme jednostavne za rukovanje i hemikalija brzog dejstva. Amateri također snimaju kućne filmove u boji sa dostupnim svjetlom kao i filmove na video trakama koji se mogu prikazivati na televiziji. Jedan od najvećih tehničkih pomaka kako u amaterskom tako i u profesionalnom fotografisanju je instant razvijanje filma. Otkako je 1947. godine napravljen instant fotoaparat, proizvođači su postepeno usavršavali efikasnost i lakoću instant razvijanja. Prvi model je bio glomazan i skup. Ali neki današnji instant fotoaparati su veličine kutije cigareta i ne koštaju više od dobrog standardnog fotoaparata. Mnogi studijski fotoaparati se mogu adaptirati za instant fotografiranje pomoću specijalnih priključaka.

Izvor: www.photorepublic.net