Istorija Avganistana

Kroz istoriju Avganistanom su vladali razni osvajači - od persijanaca i Aleksandra Velikog do arapa koji su u 7. veku u zemlju doneli Islam[1]. Afgani su prvu samostalnu državu osnovali tek sredinom 18. veka, a već u 19. veku Avganistan postaje mesto sukoba Rusije i Velike Britanije[1]. Godine 1907. Avganistan je postao britanski protektorat, ali je već 1919. godine, posle ustanka, zemlja ponovo stekla nezavisnost[1]. Posle dobijanja samostalnosti zemlja se čvršće vezuje za SSSR, a po ugledu na Tursku počinje da sprovodi društvene reforme[1]. To je dovelo do reakcije muslimanskog sveštenstva i do državnog udara[1]. Od 1930-ih. godina Avganistan se sve više vezuje za nacističku Nemačku[1].

Godine 1973. svrgnut je kralj i proglašena republika, a posle udara 1978. i 1979. godine novi režim se oslanja na SSSR[1].

Sovjetska invazija

1979. Sovjetski Savez pokreće invaziju Avganistana nakon sukoba koji su započeli državnim udarom najprije Sardara Mohameda Dauda a kasnije komunističke Demokratske narodne partije Avganistana. Nakon međunarodnih pritisaka, učestalih napada Mudžahedina (treniranih od strane SAD-a) i gubitka oko 15 hiljada vojnika, SSSR se povlači deset godina kasnije, 1989. (pogledaj Sovjetska invazija Avganistana).

Talibani

Nakon sovjetskog povlačenja Mudžahedini ruše sa vlasti avganistanskog komunističkog predsednika Nadžibulaha i osvajaju Kabul. Uz kompromis, mudžahedinski lideri, Uzbek Abdul Rašid Dostam i Tadžik Ahmad Šah Masud postavljaju kao predsednika Burhanudina Rabanija 1993. godine.

Godine 1994. pojavljuju se Talibani, dotad nepoznata frakcija mudžahedina koja sebe identifikuje kao verske učenike. Oni ubrzo započinju svoje širenje iz susednog Pakistana u smeru Kabula i time avganistanski građanski rat. Talibani postižu brze uspehe u borbi čiji je cilj uspostavljanje krutog islamskog zakona u zemlji. Uz pomoć sukoba između samih bivših protiv-sovjetskih mudžahedina, Talibani osvajaju u septembru 1996. godine Kabul. Rabani, Masud i Dostam povlače se na sever u tzv. Severnu alijansu, protivtalibanski savez etničkih Uzbeka, Tadžika i Hazara. Nastavkom talibanske ofenzive, ovom je savezu krajem 90-tih ostao samo mali, severni deo Avganistana.

Talibanski režim odmah nakon osvajanja Kabula nameće islamski fundamentalistički poredak građanima pod svojom vlašću. Islamski zakoni najteže pogađaju žene, koje su prisiljene da oblače burke i zabranjeno im je da pohađaju školu. Neretka je i smrtna kazna. Godine 1998. nakon terorističkih napada na američke ambasade u Africi, SAD napada nekoliko logora za obuku terorista al Kaide u Avganistanu krstarećim projektilima. Naime, talibanski režim je pružao utočište toj organizaciji čiji su članovi veterani rata protiv Sovjeta, kao i njenom čelniku Osama bin Ladenu.

Invazija SAD

9. septembra 2001. godine protalibanski bombaši samoubice ubijaju vođu Severne Alijanse Ahmad Šah Masuda, dok se dva dana kasnije događaju Napadi 11. septembra 2001.

Sedinjene Američke Države 7. oktobra 2001. godine kao odgovor na terorističke napade od 11. septembra pokreću tzv. Rat protiv terorizma vazdušnim udarima na ciljeve talibanskog režima i logore za obuku al-Kaide, globalne terorističke mreže Osama bin Ladena. Uz pomoć opozicione Severne Alijanse uspele su da sruše talibanski režim i da isteraju većinu terorista iz zemlje. Preživeli Talibani i teroristi beže u planine na jugu zemlje i pokreću tihi gerilski rat.

Nakon talibanskog povlačenja u gerilu država dolazi pod okupaciju SAD-a i međunarodnih snaga ISAF-a. Članovi Severne Alijanse ulaze u novu afganistansku vojsku i bira se novi predsednik, Hamid Karzai.

Izvor: Wikipedia