Jure Francetić

Jure Francetić (Prozor kod Otočca 3. jula 1912. - Slunj 27. decembra 1942.) je bio pripadnik ustaškog režima tokom Drugog svetskog rata, komadant borbene grupe Francetić, poznatije kao Crna legija, a kasnije i komadant svih brigada ustaške vojske.

Biografija

Mladost i emigracija

Jure Francetić je rođen u selu Prozor kod Otočca. Pučku školu je završio u Otočcu, gde kasnije kreće u srednju školu i završava je u Senju. Dalje školovanje mu plaća stric, a maturu polaže u Križevcima. 1931. upisuje studije prava na Zagrebačkom univerzitetu, gde se pridružuje ustaškom pokretu. Nakon nekog vremena završava u zatvoru zbog napadanja vlasti. Zbog toga je dobio 3 meseca strogog zatvora i progon iz Zagreba na 5 godina.

U martu 1933. odlazi u emigraciju u Austriju, a potom u Italiju i polaže ustašku zakletvu u kampu Borgotaro. Kada je Vjekoslav Servaci 1934. preuzeo rukovođenje logorom Janka-Pusta u Mađarskoj, za pomoćnika mu je određen Francetić. 1936. vraća se u Italiju, posle čega je interniran na ostrvo Giglio, a pred kraj 1937. vraća se u Hrvatsku.

Po povratku je uhvaćen i interniran u rodni kraj. Ipak, 1938. uspeva doći u Zagreb, gde namerava nastaviti studije, ali ubrzo je, iste godine, pozvan na odsluženje vojnog roka kraljevske jugoslavenske vojske u Niš. Nakon odsluženja vojnog roka, tokom kojeg je stekao čin podnarednika, vraća se u Zagreb i nastavlja s ustaškom propagandom, raznosi letke i brošure, u Lici prima i organizuje nove članove ustaškog pokreta. Zbog te delatnosti opet je uhapšen i krajem 1940. osuđen je na zatvor i progon iz Zagreba. Početkom 1941. sklanja se u Nemačku.

Drugi svetski rat

Nakon proglašenja NDH vraća se u domovinu, a Ante Pavelić ga krajem aprila imenuje ustaškim opunomoćenikom za Bosnu. U Sarajevu radi na uspostavi nove vlasti i novih ustaških jedinica. U septembru 1941. (nakon pogibije Bećira Lokmića u četničkoj zasedi) preuzima zapovedništvo nad jedinicama sarajevskog ustaškog logora koje prerastaju u Crnu legiju.

Posle uspešnih akcija Crne legije u istočnoj Bosni, unapređen je u čin ustaškog dopukovnika. S obale Drine 10. aprila 1942. šalje Paveliću telegram da je "hrvatska vojska stala na istočne povijesne granice". Čin ustaškog pukovnika dobio je nakon uspešnih akcija na Kupresu i oko Bugojna, kuda je Crna legija poslana u julu 1942. (Na čelu Crne legije zamenjivao ga je Rafael Boban.) U leto te godine postavljen je za zapovednika stalnih brigada Ustaške vojnice. U septembru 1942. bio je u pratnji Ante Pavelića prilikom njegove posete Adolfu Hitleru i hrvatskim legionarima na istočnom bojištu.

Polazeći na novi zadatak u Liku, gde je trebalo da preuzme zapojedništvo nad tamošnjim ustaškim i domobranskim jedinicama, njegov avion je bio prisiljen da sleti, jer su komunistički saboteri oštetili motor aviona. Avion je sleteo kraj sela Močila, nedaleko od Slunja, na teritoriju koju su kontrolisali partizani, koji su napali i teško ranili Francetića i onesvšćenog ga prevezli u Slunj, gde je umro. Partizanski lekari su pokušali da ga spasu da bi ga razmenili za brojne komuniste u ustaškim logorima i zatvorima, ali nisu uspeli.

Da se ne bi demoralizovali narod i vojsku, među kojima je Francetić bio jako omiljen, ustaške vlasti su dopustile da se vest o njegovoj smrti objavi tek tri meseca kasnije, 30. marta 1943. Posmrtno je dobio naslov viteza i unapređen u čin krilnika Ustaške vojnice. Već za života o njemu su se pevale pesme koje su objavljivane po listovima, a 1945. u Zagrebu je štampana knjižica pod naslovom "Narodna pjesma o vitezu Juri Francetiću". O njemu i Crnoj legiji sačuvana je pesma "Evo zore, evo dana".

Kontroverze oko spomen-ploče

U junu 2000, slunjski ogranak Udruženja ratnih veterana "Hrvatski domobran" su postavili spomen ploču u Francetićevu čast sa natpisom "Hrvatski vitez Jure Francetić". Ovaj događaj je izazvao nezadovoljstvo u celoj zemlji, ali vlada Ivice Račana nije intervenisala.

2004. je intervenisala nova vlada Ive Sanadera i po očnovu člana 107 hrvatskog ustava, uklonila ju je zajedno sa spomen-pločom posvećenoj Mili Budaku u mestašcu Sveti Rok. Ova operacija je izvršena 27. avgusta uz jaku policijsku zaštitu, a okončana je bez incidenata.

Ploča je ponovo vraćena dva meseca kasnije, ali je ponovo uklonjena nakon nekoliko dana. I druge takve spomen-ploče su se sledećih meseci pojavljivale u ostalim delovima Hrvatske, ali su brzo uklanjane od strane vlasti.

Izvor: Wikipedia