Francusko-pruski rat

Bitka kod Marletura   
Vreme:   19. jul 1870. - 10. maj 1871.   
Lokacija:   Francuska, Nemačka   
Rezultat:   Pobeda nemačke koalicije   
Sukobljene strane   

Francuska

Prusija+nemački saveznici (kasnije Nemačko carstvo)
Zapovednici   
Napoleon III   Oto fon Bizmark   
Jačina   
500,000   550,000   
Gubici   
150,000 mrtvih ili ranjenih
350,000 civila   100,000 mrtvih ili ranjenih
200,000 civila   

Francusko-pruski rat, ponekad poznat i kao Nemačko-francuski rat je naziv za oružani sukob koji se između 19. jula 1870. i 10. maja 1871. godine vodio između Francuske i saveza nemačkih država na čelu s Prusijom.

Sadržaj
1 Pozadina
2 Rat
3 Posledice
4 Vidi još

Pozadina

Uzrok rata bilo je jačanje utecaja Prusije u Nemačkoj i Evropi nakon pobede u prusko-austrijskom ratu godine 1866. te stvaranje Severnonjemačkog saveza koji je imao potencijal postati, ako bude ujedinjen s južnim delom Nemačke, većom silom od dotada dominantne Francuske.

Neposredan povod za rat bio je bezuspešni pokušaj pruske dinastije Hoencolern da jednog svog člana postavi na špansko prestolje. Hoencolerni su odustali nakon francuskog ultimatuma, ali je premijer Oto fon Bizmark celu aferu objavio u tzv. Emskom brzojavu čiji je uvredljivi ton naterao francusku vladu da pod pritiskom šovinističke javnosti Prusiji objavi rat.

Francuska je u rat ušla uverena u brzu pobedu zbog postojanja profesionalne vojske koja se proslavila u krimskom ratu, ratu s Austrijom godine 1859. te brojnim kolonijalnim pohodima. Francuzi su bili naoružani puškom Šaspo koja je u to vreme bila najmodernije standardno streljačko oružje na svetu, a njihove su snage raspolagale i s primitivnim mitraljezima. S druge strane Prusi su imali nadmoć u artiljeriji, ali je glavna prednost bila u postojanju glavnog stožera na čelu s Moltkeom – institucije koja je godinama prije izrađivala detaljne ratne planove i detaljno koordinisala pokrete vojske, u potpunosti koristeći novostvorenu železničku mrežu.

Rat

Ta se prednost pokazala već na samom početku rata kada su se obje vojske sudarile na granici. Francuske snage nisu bile dovoljno koncentrisane, pa su Prusi i njihovi nemački saveznici u svim većim bitkama uspievali postići lokalnu nadmoć te ih terati na povlačenje u tvrđave. Nova francuska armija na čelu s carem Napoleonom III, stvorena s ciljem oslobađanja tih snaga, je umesto toga 1. septembra 1870. godine opkoljena, teško poražena u bici kod Sedana i prisiljena na predaju.

Vest o katastrofi dovela je do pada carske vlade i proglašenja francuske Treće republike. Nova republikanska vlada držala je kako je vojni poraz rezultat nesposobnosti starog režima, te da će, kao i 1793. godine, za vreme francuske revolucije revolucionarni elan i stvaranje masovne vojske regruta uspeti da preokrene stanje na bojištu. No, prije nego što se ta vojska mogla stvoriti, Prusi su uspeli Pariz staviti pod opsadu, a ubrzo nakon toga okupirati i veći deo severne Francuske.

U pozadini njemačkih snaga stvorio se partizanski pokret tzv. slobodnih strelaca, kojega su Nemci počeli gušiti uzimanjem talaca i drugim represalijama. U međuvremenu se težište ratnih operacija premestilo na reku Loar, gde su francuske snage, uprkos povremenim lokalnim uspesima, pokazale da nisu u stanju osloboditi Pariz od opsade.

Zbog svega toga je 28. januara 1871. potpisano primirje. Nekoliko dana ranije je u okupiranom Versaju pruski kralj proglašen nemačkim carem, čime je stvoren Drugi Rajh.

Posledice

Dok su trajali pregovori, radikalno raspoloženi elementi Nacionalne garde, levo orentisani političari i gradska sirotinja u Parizu su se odbili pomiriti s porazom, te su podigli pobunu koja će postati poznata kao Pariška komuna. No taj pokret nije stekao simpatije izvan područja opkoljenog Pariza te je ugušen uz pomoć Prusa koje su vladine snage propustile kroz svoje redove.

Mirovnim ugovorom potpisanim 10. maja 1871. Francuska se obavezala platiti veliku ratnu odštetu te Nemačkoj predati pokrajine Alzas i Loren u kojima je postojala nemačka nacionalna manjina.

Mnogo je važniji rezultat bila pojava ujedinjene Nemačke kao najjače vojne sile u Evropi, a delimično zahvaljujući ugljenu iz novih pokrajina nova je država postala i velikom industrijskom silom koja će s vremenom, poput SAD-a u isto vreme, početi da ugrožava primat Britanskog Imperija kao jedine globalne supersile.

No, ujedinjena Nemačka je isto tako na sebe navukla sumnjičavost i neprijateljstvo evropskih sila, pogotovo Francuske u kojoj se razvio revanšizam. Bizmark je stoga velik deo svoje energije uložio kako bi stečevine rata očuvao diplomatijom i stvaranjem složene mreže vojnih saveza. Kada je militantni car Vilim II napustio tu politiku stvoreni su preduvjeti da francusko-pruski rat dobije svoj svojevrsni nastavak u obliku Prvog svetskog rata.

Izvor: Wikipedia