Ante Šarić Rade Španac

Ante Šarić - Rade Španac (1913-1943), španski borac, komandir čete u Desetoj hercegovačkoj NOU brigadi i narodni heroj Jugoslavije.

Rođen je 21. septembra 1913. godine u selu Trbić, kod Livna. Potiče iz siromašne seljačke porodice. Osnovnu školu je završio u selu Čukliću. Godine 1928, sa petnaest godina, otišao je na rad u Francusku, s još nekoliko svoj vršnjaka. Radio je u mnogim preduzećima u Parizu i aktivno je učestvovao u radničkom pokretu. Posebno se političkim radom isticao, među hrvatskim iseljenicima, koje su pojedinci vrbovali u ustaše.

Kada je, 1936. godine izbio Španski građanski rat, Ante je, na poziv Komunističke partije Jugoslavije, među prvima otišao u Španiju, da se bori na strani španske republike. Najpre je bio borac, a ubrzo i vodnik u jednoj internacionalnoj brigadi. Tri puta je ranjen, jednom teže. Učestvovao je u bitkama za odbranu Madrida. Pretpostavlja se da je 1937. godine primljen u KPJ.

Posle poraza Španske republike i povlačenja internacionalnih brigada, Ante se prebacio u Francusku, a krajem 1940. godine se vratio u Jugoslaviju. Ilegalno je boravio u Zagrebu, od bliže rodbine jedino je njegov brat Mate znao gde se nalazi.

Kada je, jula 1941. godine, otpočeo oružani ustanak naroda Bosne i Hercegovine, Ante je iz Zagreba došao u Sarajevo, a odatle je početkom septembra, upućen u Mostar, i tu raspoređen u partizanski odred koji se nalazio na terenu Konjica. U odredu je primio dužnost komandira Prve čete, koja je delovala na sektoru Bijele, kod Konjica.

Rade Španac, kako su ga zvali svi njegovi borci, isticao se junaštvom u više borbi protiv Italijana, ustaša, četnika i Nemaca. Početkom oktobra 1941. godine, sa svega 30-tak boraca u borbi s desetostruko jačim ustaško-domobranskim snagama, uspeo je da održi položaje i razbije neprijatelja, nanevši mu velike gubitke.

Juna 1942. godine njegovu četu, su u školi u Bijeloj, opkolili četnici. Vođena je teška borba. Četnici su se nadali da će se partizani predati kad im ponestane municije. U trenutku kad su pozivi na predaju bili najglasniji, Ante je s grupom boraca izvršio juriš bombama i uspeo da se probije iz obruča, nanevši četnicicma velike gubitke. Posle ove borbe Radetova četa se priključila ostalim delovima Konjičkog bataljona na brdu Tisovići, odakle su krenuli u Prozor, gde su se priključili grupi proleterskih brigada, pod neposrednom komandom Vrhovnog štaba.

Posle oslobođenja Livna i okoline, Ante je, prvi put od odlaska u Francusku, posetio svoje roditelje u selu Tribiću.

Početkom novembra u sastav Desete hercegovačke NOU brigade je ušao i livanjski partizanski bataljon "Vojin Zirojević", u kome je Rade bio komandira čete. U Četvrtoj neprijateljskoj ofanzivi, Rade se posebno istakao u borbama oko Konjica, krajem februara i početkom marta 1943. godine. U tim borbama, kao komandir Zaštitne prateće čete, odbijao je napade višestruko brojnijeg neprijatelja. Obilazeći položaje svoje čete zajedno sa političkim komesarom Karlom Batkom, obojica su poginuli od avionske bombe.

Za narodnog heroja proglašen je 20. decembra 1951. godine.

Literatura

Narodni heroji Jugoslavije, "Mladost" Beograd, 1975. godina

Izvor: Wikipedia