Zdravko Čelar

Zdravko Čelar (1917-1942), komandant Krajiškog proleterskog bataljona i narodni heroj Jugoslavije.

Rođen je 15. septembra 1917. godine u selu Rašinovcu, kod Bosanskog Petrovca. Posle završetka osnovno i grašanske škole u Bosanskom Petrovcu, upisao se u trgovačku akademiju u Banja Luci, a posle toga na Visoku komercijalnu školu u Zagrebu.

Živeo je i školovao se u teškim materijalnim uslovima. Veoma rano se opredelio za radnički pokret. Širio je komunističke ideje među omladinom, u školi i van nje. Učenici Trgovačke akademije, u Banja Luci, izabrali su Zdravka, za predsednika ferijalnog društva škole.

Politički je delovao i u svom rodnom kraju među omladinom, radnicima "Šipad"-a i seljacima. Zbog teških materijalnih uslova morao je da napusti školovanje u Zagrebu i počeo da radi kao honorarni nastavnik u Građanskoj školi u Bosanskom Petrovcu.

Na izborima 1938. godine agitovao je protiv režima, zbog čega je otpušten iz službe. Tokom 1939. godine osnovao je i vodio radničko-potrošačku zadrugu u Oštrelju. Krajem 1939. godine je upućen na odsluženje vojnog roka.

Aprilski rat ga je zatekao, kao vojnika u blizini Zagreba. Posle kapitulacije i okupacije Kraljevine Jugoslavije, vratio se u Bosanski Petrovac, gde zajedno sa ostalim članovima KPJ radi na pripremama za ustanak. Ubrzo postaje jedna od vodećih ličnosti na području Bosanskog Petrovca.

U julskom ustanku 1941. godine Zdravko postaje komandir Štaba za petrovački kraj. Već u prvim borbama dolazi do izražaja njegova hrabrost i organizacione sposobnosti. Prilikom formiranja partizanske čete u selu Vodenici, Zdravko je postavljen za komandira. Četa je ubrzo postala jedna od najboljih u petrovačkom kraju.

Prema prvobitnom planu CK KPJ i Vrhovnog komandanta NOV i POJ Josipa Broza Tita, u sastav Prve proleterske brigade trebalo je da uđe i jedan krajiški proleterski bataljon. Zdravko je, zajedno sa ostalim vojnim i partijskim rukovodiocima, dobio zadatak da izvrši pripreme i formira taj batljon. Kada je bataljon formiran, 25. marta 1942. godine, u Čelnicu, Zdravko je postavljen za komandanta.

Krajiški proleterski bataljon je krenuo u pravcu istočne Bosne, s namerom da se tamo spoji sa Prvom proleterskom brigadom. Međutim zbog jačanja četničkih snaga u centralnoj Bosni i previranja u četama Četvrtog krajiškog NOP odreda, bataljon je zadržan na području centralne Bosne.

Tokom aprila i maja 1942. godine Zdravko je predvodio Krajiški proleterski bataljon u borbama protiv četnika, kod sela Čečave, Crnog vrha, Pojezine, Pribinića i Jošavke; i protiv ustaša, domobran i Nemaca, kod sela Rankovića, na Crnom vrhu i oko Teslića, Kotor Varoši, Prnjavora i Banja Luke.

Uskoro je, s raspadanjem lokalnih ustaničkih jedinica i pod uticajem četnika, Krajiški proleterski bataljon ostao jedina partizanska jedinica na ovom terenu, izložena danonoćnim napadima četnika, ustaša i Nemaca. Krajem maja i početkom juna 1942. godine bataljon je napalo više hiljada neprijateljskih vojnika i potisnut je na planinu Motajicu. Tada je Zdravko doneo odluku da se izvrši proboj.

U teškoj borbi, bataljon je bio desetkovan. Zdravko se, sa štabom bataljona i grupom boraca, probio do sela Ilove, gde su upali u četničku zasedi i uhvaćeni. Jedan deo bataljona je uspeo da se probije iz obruča noću 14/15. juna i prebacio se preko nabujale i ustalasane Save u Slavoniju, gde je više od četiri meseca delovao zajedno sa slavonskim partizanima.

Četnici su u julu 1942. godine streljali Zdravka Čelara, u selu Rakovcu, kod Srpca.

Za narodnog heroja proglašen je, među prvim borcima NOR-a, 7. avgusta 1942. godine.

Literatura

Narodni heroji Jugoslavije, "Mladost" Beograd, 1975. godina

Izvor: Wikipedia